Kunst voor een feestzaal. Kersen van Lawrence Alma-Tadema

Gezicht op de feestzaal
Van de rijk ingerichte feestzaal van het Kunstverbond zijn twee foto’s bewaard in het Letterenhuis. 3 Eén
foto versiert de menukaart van een feestmaal dat op 16 november 1907 werd aangeboden en toont
dus, naar alle waarschijnlijkheid, de zaal zoals ze eruitzag in 1907. De andere foto is niet gedateerd. 4
Wie aandachtig kijkt stelt vast dat op beide foto’s de accrochage van de schilderijen verschilt. In 1907
hangt op de achterwand het portret van Rubens in het midden, geflankeerd door Quinten Metsijs en Frans
Snijders. Op de andere foto is Quinten Metsijs het centrale stuk en figureert hij tussen Frans Snijders en
Pieter Appelmans.
Afb. 2 Programma van het bezoek van de koning en koningin
aan het Kunstverbond op 18 augustus 1873, Letterenhuis, Antwerpen, K 9885/D
Lawrence Alma-Tadema
In de lambrisering zijn onder de portrettenreeks
de schilderijen op klein formaat
aangebracht. 5 Zij tonen de verscheidenheid
van onderwerpen die de Antwerpse schilders
beoefenden: het historische genre,
het genretafereel, het landschap, het
landschap met figuren, het dierstuk, het
zeegezicht en tot slot het stilleven. Wit marmeren
portretbustes, her en der opgesteld,
vervolmaken het geheel.
Op de foto’s zijn de kleine schilderijen
moei lijk te onderscheiden. Maar één
kunst werk valt wel goed op: Kersen, het
Afb. 5 Lawrence Alma-Tadema, Kersen, Schenking
Kunstverbond 1929, 79 × 129 cm, KMSKA, inv. nr. 2127
schilderij van Lawrence Alma-Tadema. Op de ene foto hangt het werk rechts en is het zichtbaar tussen
twee zuilen; op de andere foto hangt het helemaal in het midden onder het portret van Quinten Metsijs.
Lawrence Alma-Tadema (Dronrijp 1836 – Wiesbaden 1912), afkomstig uit Friesland, leerde het schil dersvak
in Antwerpen, werkte een tijdje samen met Henri Leys en trok vervolgens naar Brussel en Londen,
waar hij grote artistieke naam en faam maakte. De stad waaraan hij zoveel te danken had, is hij nooit
vergeten. Wanneer het Kunstverbond kunstenaars uitnodigde om mee te werken aan de versiering van
zijn feestzaal, aarzelde Alma-Tadema geen ogenblik om een schilderij te schenken. In augustus 1873
leverde hij op de valreep, voor de plechtige inhuldiging van de feestzaal, zijn kunstwerk af. Hij koos voor
een gewaagd tafereel uitgevoerd in een gedurfde stijl. Een mooie vrouw kijkt de toeschouwer verleidelijk
aan en biedt hem kersen aan, een onmiskenbaar seksuele uitnodiging. Het sterk erotisch karakter en de
schetsmatige uitvoering van dit schilderij zullen ongetwijfeld de verfijnde smaak van de connoisseurs die het
Kunstverbond frequenteerden, hebben gecharmeerd.
Afb. 3–4 Feestzaal van het Antwerps Kunstverbond, 1907 (links)
en ongedateerd (rechts), Letterenhuis, Antwerpen, K 9885/P
Kersen in het KMSKA
In 1929 werd de feestzaal omgebouwd tot een
theaterzaal en was er voor schilderijen geen plaats
meer. Het Kunstverbond besloot zijn volledige collectie
te verkopen, met uitzondering van twaalf portretten
ter versiering van de monumentale trapzaal en twee
schilderijen die aan de Stad werden geschonken voor
het Museum voor Schone Kunsten: het speelse Twee
kinderen van Jan Verhas en het sensuele Kersen van
Lawrence Alma-Tadema. 6
Afb. 6 Jan Verhas, Twee kinderen, Schenking
Kunstverbond 1929, 79 × 129 cm, KMSKA, inv. nr. 2127
3 Letterenhuis, Antwerpen, K 9885/P.
4 In 25 jaar Provinciaal Centrum Arenberg, Antwerpen, 1993 wordt de foto omstreeks 1900 gedateerd; C. Van de Velde
dateert de foto vóór 1914 in Negentiende-eeuwse portretten uit het Kunstverbond van Antwerpen, Antwerpen, 1997, p. 12.
5 De portretten zijn meer dan levensgroot uitgevoerd, de afmetingen werden vastgelegd op maximaal 260 cm hoog en 130
cm breed; de afmetingen van de kleinere taferelen op maximaal 80 cm hoog en 129 cm of 70 cm breed.
6 C. VAN DE VELDE, o.c., p. 25.