bezoekersgids bij de tentoonstelling (PDF, 3,42 MB) - Koninklijk ...

H e t G u l d e n C a b i n e t
K o n i n k l i j k M u s e u m b i j R o c k o x t e g a s t
Peter Paul Rubens (Siegen 1577 – Antwerpen 1640)
Venus frigida
Gesigneerd en gedateerd op een steen, links van
Amor: P.P. Rubens F. 1614
KMSKA inv. 709
(van 15 september 2013 tot en met 15 april 2014
in Madrid, Prado)
Rubens beeldt hier een antiek spreekwoord uit van de
Romeinse toneelauteur Terentius: ‘Zonder Ceres en Bacchus
bevriest Venus’. Met andere woorden: ‘Honger en
dorst doen de liefde verkillen’. Voor de bevroren godin liet
de schilder zich inspireren door een Romeins marmeren
beeld dat hij tijdens zijn verblijf in Rome in het Palazzo
Farnese had bewonderd. Het oorspronkelijke formaat van
het schilderij was kleiner en rechtopstaand (121 x 95 cm).
De vergroting met het landschap is wellicht pas tot stand
gekomen na de dood van de kunstenaar. In de late zeventiende
eeuw behoorde het werk toe aan J.A.N. Peytier de
Merchten, schepen van Antwerpen (°1706).
Jacques Jordaens (Antwerpen 1593 – 1678)
Zoals de ouden zongen, zo piepen de jongen
Gesigneerd en gedateerd J. JORDE. FECIT 1638
KMSKA inv. 677
(van 15 september 2013 tot en met 15 april 2014,
ter vervanging van de Venus Frigida)
In dit jolige huistafereel zingen de grootouders uit een liedboek,
terwijl vader krachtig op een doedelzak blaast. Ook
de kleintjes doen hun best. De baby op moeders schoot
blaast op het fluitje van zijn rammelaar en grote broer bespeelt
een blokfluit. Bovenaan in de cartouche leest men
het spreekwoord uit het embleemboek Spiegel van den
ouden en nieuwen tijdt van Jacob Cats (1632): de jongeren
volgen de ouderen na. De oude man is waarschijnlijk
Adam van Noort, leermeester en schoonvader van
Jordaens. De doedelzakspeler is mogelijk Jordaens zelf.
38