Peter Paul Rubens' Aanbidding door de koningen: Materiaal

More documents

Recommendations

Info

BULLETIN BULLETIN 152 vinden. Op een van de röntgenfoto’s 11 is wel te zien dat er drie nagels in de rechterbalk zitten, maar of deze ook door het paneel heen gaan, is niet duidelijk. Op de foto van de achterkant uit 1994/95 zijn her en der enkele spijkerkoppen in de steunbalken te zien. De steunbalken, die nu doorlopen tot aan de dertiende plank (van onderaf geteld), liepen oorspronkelijk door tot bovenaan, wat is af te lezen aan de sporen in de houten drager, die ook in 1957 werden opgemerkt. 12 Glatigny veronderstelt op het eerste gezicht dat de steunconstructie aan de achterkant van de Aanbidding door de koningen oorspronkelijk zou kunnen zijn. Bij zowel Rubens’ De Kruisoprichting (1610-1611) als De Kruisafneming (1612-1614) in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen zijn op oude foto’s twee vergelijkbare ronde steunbalken te zien. Deze zijn echter verwijderd bij de laatste behandeling, respectievelijk eind jaren tachtig 13 en begin jaren zestig, omdat ze niet origineel zouden zijn. 14 Glatigny wijst er op dat de stammetjes bij de Aanbidding door de koningen anders van vorm zijn en dat de metalen beugels met nagels zijn bevestigd in plaats van met schroeven, zoals bij De Kruisafneming. 15 Hopelijk zal een meer gedetailleerd onderzoek naar de steunbalken op de achterkant van de Aanbidding door de koningen in de toekomst meer duidelijkheid geven over de authenticiteit van deze steunconstructie. Van bovenaf zijn aan de achterkant drie verticale rechthoekige latten bevestigd met schroeven. Zij werden waarschijnlijk geplaatst ter compensatie van de deels afgezaagde balken. De gehele achterkant is voorzien van een zwarte verflaag (“asphalt”), die gedeeltelijk afgebladderd is. Ter hoogte van de zesde plank rechts (van voren gezien) zijn drie blokjes gelijmd ter versteviging van een barst. Er zijn diverse oude, gerestaureerde barsten in het hout, maar – voor zover zichtbaar – verkeert het paneel in redelijk goede conditie. 16 Dat het nog altijd zeer vlak is, getuigt van de uitzonderlijke kwaliteit van het paneel. 11) Röntgenfoto ScL3113D.tif. 12) Voor een mogelijke verklaring van de gedeeltelijke verwijdering van de steunbalken zie de bijdrage van Klaassen in dit Rubensbulletin. 13) Vynckier e.a. (1992), afb. 25, p. 86. 14) Goetghebeur e.a. (1992), p. 98. Waarom de steunbalken waarschijnlijk later zijn toegevoegd, wordt beschreven door Lefève (1962), pp. 128-145. 15) Lefève (1962), p. 136. 16) Zie ook de bijdrage van Klaassen in dit Rubensbulletin, p. 181 e.v. ill. 3a. Verfdwarsdoorsnede 298-03 in opvallend licht toont de grondering, de ill. 3b. In het secondaire elektronenbeeld (SEI) van diezelfde verfdwarsdoorsnede worden duidelijk twee gronderingslagen onderscheiden (foto Van der Snickt, 2008). Preparatielagen: grondering en imprimatura Het paneel is aan de voorzijde glad afgewerkt en voorzien van een witte gronderingslaag. In het secondaire elektronenbeeld (SEI) van een verfdwarsdoorsnede, genomen langs de bovenrand van het paneel, is duidelijk te zien dat de grondering uit minimaal twee lagen bestaat (ill. 3a en 3b). De onderste laag heeft een minder homogene structuur en bevat zowel kleine als grotere deeltjes. De bovenste is homogener, compacter en fijner van structuur. Het onderzoek met de Scanning Elektronen Microscoop (SEM) uitgerust met een Energie-dispersieve Spectrometer (EDS) heeft aangetoond dat de grondering hoofdzakelijk calcium bevat. 17 Het calcium 17) Het onderzoek werd uitgevoerd door Van der Snickt. 153
Page 1 and 2: ubensbulletin Jrg. 2, 2008 KONINKLI
Page 4: BULLETIN BULLETIN 150 de schilderte
Page 10: BULLETIN BULLETIN ill. 5. De bruine
Page 14: BULLETIN BULLETIN 160 bijvoorbeeld
Page 18: BULLETIN BULLETIN Deze verkleuring
Page 22: BULLETIN BULLETIN De vraag is of he

Peter Paul Rubens' Aanbidding door de koningen: Materiaal

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?