Bedrijventerrein Het Broek - Gemeente Arnhem

Hoofdstuk 2
Beschrijving bestaande situatie
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk vindt een beschrijving plaats van de bestaande situatie in het plangebied.
Naast de ontstaansgeschiedenis worden de ruimtelijke, landschappelijke, functionele, en
verkeerskundige structuur beschreven. In de laatste paragraaf wordt aandacht besteed aan
de waterstaatkundige aspecten.
2.2 Historische ontwikkeling
Geomorfologie
De ondergrond van Arnhem is voornamelijk gevormd in het Pleistoceen, gedurende de
voorlaatste IJstijd. De ijsmassa die toen ons land bereikte heeft vanuit het noordoosten de
bodem opgestuwd. Zo ontstond de stuwwal van de Oost Veluwe. In het gebied tussen
Arnhem en Nijmegen brak het ijs door naar het Betuwedal. Deze doorbraak van het ijs heeft
vanuit het zuiden de stuwwal van Arnhem gevormd.
Het plangebied is gelegen aan de voet van de stuwwal in een zone waar de rivieren Rijn en
IJssel grote invloed uitoefenden. Het is van oudsher een relatief laag gelegen gebied dat
deel uitmaakte van een veel uitgestrekter broekland- en uiterwaardengebied aan de
zuidrand van de Veluwezoom. Het was een leeg en kaal gebied dat nauwelijks begroeiing
van enig formaat kende en zeer nat was. Het gebied werd dan ook in het verleden intensief
doorsneden door kleine waterlopen die noodzakelijk waren voor de ontwatering ervan. Het
plangebied was alleen geschikt als grasland en werd, wanneer het gebied begaanbaar was
door de Arnhemmers gebruikt voor het weiden van vee en als hooiland.
De Westervoortsedijk moet er voor het midden van de de jaren '60 meer als een echte
bochtige dijk hebben uitgezien. De weg vormde toen ook al de waterkering langs de rivier.
Het bestemmingsplan uit 1963 gaf de mogelijkheid om de oude bochtige Westervoortsedijk
af te snijden en rechtstreeks te verbinden met Rijksweg A12. Deze werken zijn midden
jaren '60 uitgevoerd.
Ontwikkeling industrie
De ontwikkeling van grootschalige industrie is in Arnhem pas in de twintigste eeuw op gang
gekomen. In 1915 werd door het bestuur van de stad besloten tot de aanleg van een
industrieterrein met een spoorwegemplacement aan de oostzijde van de stad, in aansluiting
op de daar reeds aanwezige bedrijven zoals het slachthuis en de gasfabriek. Ten behoeve
hiervan werd de bodem vier meter opgehoogd. De zandtrammetjes die het zand
aanleverden begonnen in 1920 te rijden. In het Algemeen Uitbreidingsplan uit 1933 wordt
een verdere ontwikkeling van bedrijvigheid in oostelijke richting aangegeven. Vanaf de jaren
'30 van de twintigste eeuw is het bedrijventerrein geleidelijk aan ontwikkeld. In tegenstelling
tot het noordwestelijk gelegen spoorwegemplacement is het plangebied zelf niet
opgehoogd. Het plangebied ligt nagenoeg geheel op een hoogte van ongeveer 11m+ NAP,
de Westervoortsedijk op 14m+ NAP en het spoor op 18m + NAP.
2.3 Ruimtelijke en functionele structuur
Stadsniveau
De ruimtelijke structuur van het gebied als geheel is in belangrijke mate bepaald door de
natuurlijke ontwikkeling van het onderliggende landschap (broeklanden en uiterwaarden) en
de eerste ingrepen van de mens om zich tegen de grillen daarvan te verdedigen en het in
cultuur te brengen. Zo is het slingerende verloop van de Westervoortsedijk een gevolg van
zijn oorsprong als rivierdijk en is de rechthoekige verkaveling op Het Broek een vervolg op
de rechte noord-zuid gerichte watergangen en wegen om de toenmalige natte broeklanden
te ontsluiten. Nieuwe structuurlijnen zijn daar qua richting op afgestemd. Deze structuur
draagt bij aan de historisch gegroeide eigen identiteit van het gebied.
11 Bestemmingsplan "Bedrijventerrein Het Broek" (ontwerp 25 oktober 2007)