h a v e n v a n a n t w e r p e n - Port of Antwerp
h a v e n v a n a n t w e r p e n - Port of Antwerp
h a v e n v a n a n t w e r p e n - Port of Antwerp
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
h a v e n v a n a n t w e r p e n<br />
5
h o o f d s t u k 1<br />
Haven van <strong>Antwerp</strong>en<br />
T R E N D S I N D E<br />
W E R E L D E C O N O M I E<br />
In 2004 heeft de groei van de wereldeconomie zijn hoogste<br />
peil bereikt sinds 25 jaar. In de euroregio en in Japan<br />
vallen recente economische ontwikkelingen echter tegen,<br />
een direct gevolg van de sterke stijging van de olieprijzen.<br />
Volgens een aantal experten gaat het eerder om<br />
een tijdelijke pauze dan om een daadwerkelijke terugval.<br />
In de tweede helft van 2005 worden een daling van de<br />
olieprijzen en een economische heropleving verwacht.<br />
De groei van de wereldeconomie wordt voor 2005 geschat<br />
op 4 procent.<br />
Vooral het uitblijven van belangrijke investeringen<br />
van grote ondernemingen is een rem op de Europese<br />
groei. In 2004 kende de wereld een groei van de economie<br />
met 5 procent. De eurozone liet slechts een groei<br />
van 2,25 procent optekenen, terwijl dat in de VS ongeveer<br />
4,25 procent was. Dit jaar wordt voor Europa een<br />
toename van zowat 1,75 procent verwacht. België doet<br />
het merkelijk beter dan het Europese gemiddelde met<br />
een groei van het BNP met 2,4 procent in 2004 en een<br />
voorspelde stijging van nagenoeg 2,5 procent voor de<br />
volgende jaren.<br />
De sterke groei buiten de eurozone is voornamelijk<br />
toe te schrijven aan de economieën die zich volop<br />
ontwikkelen en ook in 2005 met 5 tot 6 procent zullen<br />
vooruitgaan. China neemt hierin het voortouw met een<br />
groeivoet van 9,25 procent voor 2004 en een gelijkaardige<br />
verwachte stijging voor 2005. Van de wereldhandel<br />
wordt dit jaar een groei in volume met 8,25 procent verwacht.<br />
De zeehavens van de West-Europese Hamburg-<br />
Le Havre range staan in sterke onderlinge concurrentie.<br />
Nationale en internationale tendensen in de wereldeconomie<br />
hebben een impact op de havens. Verschillende<br />
internationale instanties verwachten dat de groei van<br />
de wereldhandel zich zal voortzetten, met een minimale<br />
groeiverwachting van 4 procent per jaar. Omdat dat ook<br />
in 2005 een meer dan positief effect zal hebben op de trafiek<br />
in de zeehavens, mag verwacht worden dat de groei<br />
van de <strong>Antwerp</strong>se haventrafiek fundamenteel hoger zal<br />
liggen dan de groeipercentages die voor België worden<br />
verwacht.<br />
T R A F I E K E N<br />
De haven van <strong>Antwerp</strong>en verbeterde in 2004 opnieuw<br />
haar trafiekcijfers. De totale goederenoverslag steeg<br />
uit boven de 152 miljoen ton, bijna 10 miljoen ton <strong>of</strong><br />
6,6 procent meer dan in het recordjaar 2003. De voorbije<br />
vijf jaar is de trafiek in de <strong>Antwerp</strong>se haven met een derde<br />
toegenomen. De behandeling van vloeibaar massagoed<br />
blijft stabiel, maar alle andere goederencategorieën gingen<br />
er met 3 tot 12 procent op vooruit. <strong>Antwerp</strong>en is nog<br />
steeds met ruime voorsprong de tweede belangrijkste<br />
haven van Europa, met groeiend marktaandeel.<br />
Containers<br />
De containertrafiek in <strong>Antwerp</strong>en klokte in 2004 af op<br />
een totaalcijfer van 6.063.746 TEU en liet hiermee een<br />
groei van 11,4 procent optekenen. In ton is de containertrafiek<br />
in 2004 aangegroeid tot meer dan 68 miljoen<br />
ton, bijna 7 miljoen meer dan in 2003. Met de opening<br />
van het Deurganckdok midden 2005 betekent dat goed<br />
nieuws voor de haven van <strong>Antwerp</strong>en. De <strong>Antwerp</strong>se haven<br />
is met het nieuwe getijdendok de enige die zo’n extra<br />
capaciteit voor containeroverslag kan aanbieden.<br />
De aanhoudende sterke groei van de containertrafieken<br />
is niet alleen te danken aan de expansie van bestaande<br />
diensten, maar ook aan het opstarten van nieuwe<br />
diensten <strong>of</strong> ‘loops’. De rederijen CMA CGM, ZIM en Lloyd<br />
Triestino hebben eind april 2004 een wekelijkse dienst<br />
opgestart tussen <strong>Antwerp</strong>en en Montreal. Dat deze megacarriers<br />
voor <strong>Antwerp</strong>en kiezen, bewijst eens te meer<br />
dat de haven een vooraanstaande positie in de noordelijke<br />
range inneemt voor de bediening van Canada en de<br />
Midwest.<br />
Mediterranean Shipping Company is eveneens in<br />
april van start gegaan met een tweede wekelijkse loop<br />
tussen Azië en Europa. <strong>Antwerp</strong>en is de hub voor Noord-<br />
Europa.<br />
China Shipping Container Line (CSCL) is een snel<br />
groeiende rederij die van meet af aan een rechtstreekse<br />
aanloop in <strong>Antwerp</strong>en heeft opgenomen in haar bediening<br />
van Europa. De wekelijkse AEX1-dienst met acht<br />
schepen van 5.668 TEU werd onlangs in samenwerking<br />
met ZIM en Norasia aangevuld door de AEX2-dienst met<br />
negen schepen van 4.100 TEU. Voorts neemt CSCL met<br />
één schip deel aan de westbound rond-de-wereld-dienst<br />
die werd opgestart door Norasia en Gold Star Line (ZIM).<br />
De dienst verricht in <strong>Antwerp</strong>en een aanloop aan loszij-<br />
7
a nj an au ra vl e r es lp ao g r t 2 02 0 40 4<br />
5 De haven van <strong>Antwerp</strong>en verwelkomde in 2004 voor het eerst<br />
het supercontainerschip CSCL Europe met een laadvermogen van<br />
liefst 8.468 TEU.<br />
4 De Coldbox, een stalen toren van 68 meter hoog en 3.300 ton<br />
zwaar voor het vloeibaar maken van ontgonnen gas, wordt in<br />
<strong>Antwerp</strong>en geassembleerd en verscheept voor het Noorse Statoil.<br />
< Maritiem containerverkeer (TEU)<br />
7.000.000<br />
6.000.000<br />
5.000.000<br />
4.000.000<br />
3.000.000<br />
2.000.000<br />
1.000.000<br />
0<br />
1980<br />
1985<br />
1990<br />
1995<br />
2000<br />
2001<br />
2002<br />
2003<br />
2004<br />
8
h a v e n v a n a n t w e r p e n<br />
de. De haven van <strong>Antwerp</strong>en verwelkomde in het najaar<br />
ook voor het eerst de supercontainerschepen CSCL Europe<br />
en CSCL Asia, beide met een laadvermogen van liefst<br />
8.468 TEU. De CSCL Europe en CSCL Asia zijn de eerste<br />
schepen van een 8.000 TEU-reeks die ingezet worden in<br />
een wekelijkse loop tussen het Verre Oosten en Europa.<br />
Deze dienst verbindt <strong>Antwerp</strong>en rechtstreeks met diverse<br />
Chinese havens.<br />
Eind mei maakten twee nieuwkomers hun opwachting<br />
in de trafiek van en naar Azië. Wan Hai Lines en Pacific<br />
International Lines (PIL), twee belangrijke spelers op de<br />
Stille-Oceaanroute en op de intra-Aziatische markt, doen<br />
hun intrede met een gezamenlijke wekelijkse dienst die<br />
ho<strong>of</strong>dzakelijk op de trafiek met China gericht is, en met<br />
<strong>Antwerp</strong>en als laatste loshaven vanuit Azië. Deze ontwikkelingen<br />
tonen aan dat <strong>Antwerp</strong>en een steeds belangrijkere<br />
rol gaat spelen in de trafieken van en naar Azië en<br />
meer bepaald van en naar China.<br />
Conventioneel stukgoed<br />
De trafiek van niet-gecontaineriseerd stukgoed steeg in<br />
2004 boven de 21 miljoen ton uit, een toename van meer<br />
dan 4 procent.<br />
<strong>Antwerp</strong>en versterkte zijn positie als staalhaven met<br />
een trafiek van bijna 10 miljoen ton. De import van staalproducten<br />
is met 35 procent toegenomen, een rechtstreeks<br />
gevolg van de hoge prijzen op de Europese staalmarkt.<br />
Bedrijven kopen daarom elders aan en voeren in<br />
via de <strong>Antwerp</strong>se haven. De export van staal bleef stabiel<br />
op een hoog peil.<br />
De behandeling van houtcellulose en papier is gestegen<br />
met 8 procent, dankzij een belangrijke stijging van<br />
de invoer vanuit Brazilië. Ook bij de groeiende import<br />
van gezaagd hout en plywood speelde dat land, samen<br />
met West-Afrika, een belangrijke rol.<br />
Voorts is de fruittrafiek met 2,5 procent gestegen tot<br />
meer dan 1,5 miljoen ton.<br />
Projectlading<br />
In 2004 werd een bijzonder project opgestart in de <strong>Antwerp</strong>se<br />
haven. Van 10 tot en met 18 juli lag in <strong>Antwerp</strong>en<br />
een ponton aangemeerd om op kaai 496 van Nova &<br />
Hesse-Noord Natie vier bijzonder zware ‘heavy lifts’ van<br />
elk rond de 500 ton te lossen. De Noorse olie- en gaswinningmaatschappij<br />
Statoil contracteerde het Duitse engineeringbedrijf<br />
Linde AG voor de bouw van een LNG-fabriek<br />
(Liquified Natural Gas). Fabricom-GTI assembleert<br />
de onderdelen op kaai tot één gigantische ‘Coldbox’ voor<br />
het vloeibaar maken van ontgonnen gas door een bevriezingseffect<br />
en sloot daarvoor een overeenkomst met het<br />
<strong>Antwerp</strong>se Atlas Project Cargo Solutions. De Coldbox<br />
wordt een 68 meter hoge stalen toren, op een grondvlak<br />
van 30 x 30 meter en met een totaalgewicht van 3.300<br />
ton. In april 2005 wordt het gevaarte aan boord van een<br />
ponton gereden en erop vastgelast. Sleepboten brengen<br />
dat ponton naar de monding van de Westerschelde, waar<br />
een inzinkbaar schip de toren met ponton oplaadt voor<br />
transport naar Noorwegen.<br />
Roro<br />
Het aantal ingevoerde auto’s bleef stabiel, de afvoer van<br />
wagens is gegroeid met 6 procent. De <strong>Antwerp</strong>se haven<br />
heeft dit jaar 895.000 auto’s behandeld. Het totale<br />
roro-verkeer groeide met liefst 12 procent tot meer dan<br />
3,8 miljoen ton.<br />
De verankering van de groep Grimaldi (Napels) in<br />
<strong>Antwerp</strong>en, die er zijn hub voor Noord-Europa gevestigd<br />
heeft, heeft zich vertaald in de aanleg van een grootschalige<br />
roro-terminal aan het Verrebroekdok op de linker<br />
Scheldeoever. De <strong>Antwerp</strong> Euro Terminal beschikt over<br />
een 1.000 meter lange kaai met een waterdiepte van<br />
15 meter. De site omvat ook een centrum voor pre-delivery<br />
inspection (PDI) waarlangs de auto’s van constructeur<br />
Fiat doorgevoerd worden. De globale trafiek op de<br />
terminal is het voorbije jaar vrijwel verdubbeld en de<br />
roro/lolo-polyvalentie gaat in stijgende lijn.<br />
Massagoed<br />
De droge bulktrafieken stegen het voorbije jaar met<br />
5,4 procent tot meer dan 27 miljoen ton. Procentueel liet<br />
de kolentrafiek de sterkste groei optekenen, met een toename<br />
van 26 procent. De aanvoer van kolen sloot in 2004<br />
nagenoeg 2.266.000 ton hoger af dan vorig jaar. Aan de<br />
basis van die trafiekgroei ligt de sluiting van enkele Europese<br />
steenkoolmijnen. De <strong>Antwerp</strong>se haven versterkte<br />
daardoor haar positie als aanvoerhaven van kolen voor<br />
het Duitse en Franse hinterland. De ertsentrafiek bleef<br />
stabiel.<br />
De daling in de graantrafiek was toe te schrijven aan<br />
het verschuiven van marktaandeel naar andere Europese<br />
havens. De tarweoogst was het afgelopen jaar dan weer<br />
erg succesvol, waardoor de meeltrafiek opleefde.<br />
Het vloeibare massagoed bleef stabiel. De terugval<br />
bij de aanvoer van ruwe aardolie is volledig ingehaald.<br />
De afname begin dit jaar voor die trafiek was toe te schrijven<br />
aan de sluiting van een crude-eenheid en aan de onderhoudsbeurt<br />
van een raffinaderij in de haven.<br />
Ook de aan- en afvoer van chemicaliën en aardoliederivaten<br />
eindigde op een met 2003 vergelijkbaar peil.<br />
Er is het voorbije jaar volop geïnvesteerd in tankopslag<br />
in de <strong>Antwerp</strong>se haven. ADPO heeft in 2004 een<br />
nieuwe pier in gebruik genomen en is gestart met de<br />
9
j a a r v e r s l a g 2 0 0 4<br />
uitbreiding van het magazijn en het tankpark. Ook Oiltanking<br />
<strong>Antwerp</strong> heeft al in 2003 een bijkomende steiger<br />
aangelegd en neemt er in 2005 nog een in gebruik die<br />
schepen tot 100.000 BT kan ontvangen. Bovendien breidt<br />
Oiltanking zijn opslag uit met 50.000 m³. Het gaat om<br />
kleinere tanks van 2.000 tot 3.000 m³ voor chemische<br />
producten, waarvan de eerste begin 2005 operationeel<br />
moeten zijn.<br />
Het Havenbedrijf heeft voorts een concessie voor 25<br />
jaar verleend aan Rubis, een nieuwe speler in de haven.<br />
Het Franse bedrijf neemt een terrein van zowat 13 hectare<br />
in gebruik aan het Doeldok op de linker Scheldeoever.<br />
De tankopslag zal uiterlijk in 2007 operationeel zijn.<br />
<strong>Antwerp</strong>en, met onder meer de ingebruikname van een<br />
nieuwe koolst<strong>of</strong>monoxidefabriek midden 2005.<br />
Degussa bouwt aan een methioninefabriek. De<br />
nieuwe fabriek betekent een investering van 350 miljoen<br />
euro. Praxair in Zwijndrecht heeft 30 miljoen euro<br />
geïnvesteerd in een nieuwe luchtsplitsingsfabriek en<br />
in de uitbreiding van het pijpleidingennetwerk in de<br />
<strong>Antwerp</strong>se haven. Bayer investeerde 20 miljoen euro in<br />
de uitbreiding van zijn anilinecapaciteit. Daarenboven<br />
plant Bayers dochteronderneming Lanxess een uitbreiding<br />
van de productiecapaciteit voor butylrubber door<br />
in de komende twee jaar de bestaande installaties in Sarnia,<br />
ON en <strong>Antwerp</strong>en te verruimen.<br />
Z E E S C H E P E N<br />
Het aantal zeeschepen dat <strong>Antwerp</strong>en aandoet, is licht<br />
gedaald tot 15.371 (min 2 procent). De bruto tonnenmaat<br />
van de schepen bleef echter toenemen tot ruim<br />
237 miljoen BT, een groei van 4 procent. De gemiddelde<br />
grootte van de zeeschepen in de haven steeg hierdoor<br />
met meer dan 6 procent tot ongeveer 15.400 BT.<br />
I N D U S T R I E I N D E A N T W E R P S E H A V E N<br />
De <strong>Antwerp</strong>se havenindustrie heeft in 2004 opnieuw<br />
heel wat investeringen voltooid en aangekondigd. In december,<br />
dag op dag 40 jaar nadat BASF <strong>Antwerp</strong>en werd<br />
opgericht, opende het bedrijf een nieuwe productie-eenheid<br />
voor de kunstst<strong>of</strong> ABS. Die produceert 200.000 ton<br />
per jaar. Naast deze investering van meer dan 100 miljoen<br />
euro kondigde BASF de uitbreiding aan van zijn MDIproductiecapaciteit<br />
tot 450.000 ton per jaar. BASF wil<br />
daarenboven tegen 2006 met Dow van start gaan met de<br />
bouw van een propyleenoxidefabriek. De fabriek zal een<br />
capaciteit van 300.000 ton per jaar hebben en moet operationeel<br />
zijn in 2008. Omdat voor die nieuwe productie<br />
waterst<strong>of</strong>peroxide nodig is, wordt in samenwerking<br />
met Solvay ook hiervoor een nieuwe fabriek gebouwd.<br />
Siemens bouwt bovendien een nieuwe gas- en stoomturbinecentrale<br />
voor de <strong>Antwerp</strong>se chemiefabriek van BASF.<br />
Opdrachtgever is Zandvliet Power, een joint venture van<br />
RWE Power en Electrabel, en het ordervolume bedraagt<br />
zowat 230 miljoen euro.<br />
Nog op de terreinen van BASF nam Air Liquide in mei<br />
de grootste waterst<strong>of</strong>fabriek ter wereld in gebruik met<br />
een capaciteit van 100.000 m³ per uur. De productieeenheid<br />
maakt deel uit van een investeringsprogramma<br />
van 100 miljoen euro van Air Liquide in de haven van<br />
C O N C U R R E N T I E P O S I T I E<br />
De <strong>Antwerp</strong>se haven had in 2004 voor het totale goederenverkeer<br />
een marktaandeel van 16,4 procent in de<br />
Hamburg-Le Havre range. <strong>Antwerp</strong>en is daarmee de<br />
tweede haven na Rotterdam met een marktaandeel van<br />
37,9 procent en voor Hamburg met 12,3 procent.<br />
Voor het niet-gecontaineriseerd stukgoed was <strong>Antwerp</strong>en<br />
in 2004 koploper in de Hamburg-Le Havre range,<br />
voor Rotterdam en Zeebrugge.<br />
<strong>Antwerp</strong>en staat op de derde plaats voor de containertrafiek,<br />
na Rotterdam en Hamburg. De <strong>Antwerp</strong>se<br />
haven heeft de voorbije jaren haar positie als containerhaven<br />
sterk kunnen uitbouwen. Terwijl <strong>Antwerp</strong>en<br />
in 1990 net geen 16 procent van de containertrafiek in<br />
de range behandelde, was dat in 2004 al opgelopen tot<br />
21,3 procent. Enkel Hamburg zag in die periode zijn<br />
marktaandeel voor containers eveneens aanzienlijk stijgen<br />
van 19,2 naar 24,6 procent. Rotterdam zakte in dezelfde<br />
periode terug van 39,9 naar 29,1 procent.<br />
T O E G E V O E G D E W A A R D E<br />
Volgens de meest recente studie van de Nationale Bank<br />
over 2003 is de haven van <strong>Antwerp</strong>en goed voor een<br />
directe toegevoegde waarde van 7.443,4 miljoen euro.<br />
In 2003 is voor meer dan 1,5 miljard euro geïnvesteerd<br />
in de <strong>Antwerp</strong>se haven. De haven zorgt voor de creatie<br />
van 62.276 directe arbeidsplaatsen (voltijdse equivalent,<br />
zelfstandigen inbegrepen).<br />
Gemiddeld is de directe toegevoegde waarde van de<br />
<strong>Antwerp</strong>se haven sinds 1997 jaarlijks met 3 procent gegroeid.<br />
De creatie van arbeidsplaatsen liep in diezelfde<br />
periode licht terug met gemiddeld 0,1 procent, terwijl de<br />
investeringen gemiddeld met 2,3 procent aangroeiden.<br />
10
h a v e n v a n a n t w e r p e n<br />
< Marktaandeel van de vier belangrijkste containerhavens op basis van de negen havens van de Hamburg-Le Havre range<br />
50%<br />
40%<br />
30%<br />
20%<br />
39,92%<br />
10%<br />
15,95%<br />
21,30%<br />
11,12% 12,20%<br />
19,17%<br />
24,60%<br />
29,10%<br />
0%<br />
1990<br />
2004 1990 2004 1990 2004 1990 2004<br />
<strong>Antwerp</strong>en<br />
Bremen<br />
Hamburg<br />
Rotterdam<br />
De grafiek is gebaseerd op definitieve cijfers van de havens <strong>Antwerp</strong>en, Amsterdam, Bremen,<br />
Duinkerke, Hamburg, Gent, Rotterdam, Zeebrugge en op ramingen voor Le Havre.<br />
3 BASF is al veertig jaar gevestigd in de<br />
<strong>Antwerp</strong>se haven en kondigde ook het<br />
voorbije jaar nieuwe investeringen aan.<br />
11
j a a r v e r s l a g 2 0 0 4<br />
< Modal split in de <strong>Antwerp</strong>se haven (incl. en excl. pijpleidingen en transhipment)<br />
17%<br />
12%<br />
41% 21%<br />
42%<br />
32%<br />
31%<br />
4%<br />
Wegvervoer<br />
Binnenvaart<br />
Spoorvervoer<br />
Pijpleidingen<br />
Transhipment<br />
6 De <strong>Antwerp</strong>se petrochemie maakt ho<strong>of</strong>dzakelijk gebruik<br />
van milieuvriendelijke modi als pijpleidingen en binnenvaart.<br />
6 Het Havenbedrijf benadrukt het belang<br />
van een modale verschuiving ten voordele van<br />
binnenvaart en spoor.<br />
12
h a v e n v a n a n t w e r p e n<br />
M O D A L S P L I T<br />
De vervoerde tonnage in de haven van <strong>Antwerp</strong>en is<br />
evenwichtig verdeeld over de drie belangrijkste vervoersmodi.<br />
Zowel de weg als de binnenvaart nemen ongeveer<br />
40 procent van de tonnage in de <strong>Antwerp</strong>se haven voor<br />
hun rekening. De resterende 20 procent wordt vervoerd<br />
per spoor. Als ook de pijpleidingen in de verdeling worden<br />
opgenomen, nemen ze ongeveer een vijfde van de<br />
vervoerde tonnage voor hun rekening.<br />
Van de containers wordt ongeveer 60 procent over<br />
de weg vervoerd. Het aandeel van het spoorvervoer voor<br />
deze trafiek blijft beperkt tot 9 procent. De binnenvaart<br />
neemt nagenoeg 31 procent van de containertrafiek voor<br />
zijn rekening. Ook al verliest het wegverkeer aan belang,<br />
voor het containerverkeer is het nog altijd de belangrijkste<br />
vervoersmodus. Dat is toe te schrijven aan het grote<br />
volume aan containers met lokale herkomst <strong>of</strong> bestemming<br />
(binnen een straal van ongeveer 50 kilometer van<br />
de <strong>Antwerp</strong>se haven).<br />
Het Havenbedrijf benadrukt het belang van een modale<br />
verschuiving en richt zijn beleid daarop. Streefdoel<br />
blijft het terugdringen van het aandeel van het wegvervoer<br />
in de containertrafiek, van 60 naar 50 procent. Het<br />
verhoogd inzetten van binnenvaart en spoor vereist een<br />
belangrijke inspanning, met name voor het spoorvervoer,<br />
waarvoor de <strong>Antwerp</strong>se haven een verdubbeling<br />
van het vervoersaandeel op het oog heeft.<br />
L I B E R A L I S E R I N G V A N D E H A V E N D I E N S T E N<br />
Begin 2001 al lanceerde de Europese Commissie een<br />
ontwerp van richtlijn over de toegang tot de markt voor<br />
havendiensten, met de bedoeling het recht op vrij ondernemen<br />
voor havendiensten te waarborgen in toepassing<br />
van de basisverdragen van de Europese Unie. In november<br />
2003 verwierp het Europees Parlement daarover met<br />
een nipte meerderheid het compromisvoorstel van de<br />
Europese Commissie en de Raad van Ministers.<br />
Commissaris Lloyola de Palacio heeft evenwel net<br />
voor haar aftreden nog een initiatief genomen voor een<br />
nieuwe richtlijn. Het voorstel dat de markttoegang voor<br />
havendiensten moet regelen, werd op 13 oktober 2004<br />
door de Europese Commissie aangenomen. Het voorstel<br />
van richtlijn wil de goederenbehandeling, het slepen, het<br />
loodsen en de diensten van aan- en afmeren regelen.<br />
De ontwerptekst bepaalt dat het lossen/laden van<br />
schepen kan gebeuren met walpersoneel van de zelfafhandelaar<br />
als die inderdaad over een vergunning voor<br />
zelfafhandeling beschikt. Volgens het nieuwe voorstel<br />
mag het recht op zelfafhandeling de toepassing van nationale<br />
regels over opleidingseisen, pr<strong>of</strong>essionele kwalificaties,<br />
werkgelegenheids- en sociale verworvenheden<br />
niet aantasten voor zover ze stroken met de Europese<br />
wetgeving en internationale verplichtingen van de Europese<br />
Unie en de betrokken lidstaat. Voor België betekent<br />
dat dat de wet-Major, die het dokwerkersstatuut<br />
beschermt, niet in het gedrang komt. Wel maakt het<br />
voorstel van richtlijn een uitzondering mogelijk voor de<br />
kustvaart waar de scheepsbemanning zelf het schip mag<br />
laden en lossen.<br />
Het nieuwe voorstel moet uiteraard nog naar het<br />
Europees Parlement. Ook de nieuwe tekst is omstreden.<br />
Zo hebben de Europese regeringsleiders het voorstel als<br />
onvoldoende betiteld in hun vergadering van begin december<br />
2004. Ook vanuit de havensector is er veel kritiek,<br />
voornamelijk over de artikelen over zelfafhandeling, de<br />
vergunning voor een goederenbehandelaar en het compensatieregime<br />
voor de goederenbehandelaar die zijn<br />
concessie verliest.<br />
De Europese Commissie plant de publicatie van een<br />
richtlijn over staatssteun aan de havensector in het voorjaar<br />
van 2005.<br />
H A V E N B E V E I L I G I N G<br />
Eind 2002 werd — in nasleep van de gebeurtenissen in<br />
de Verenigde Staten op 11 september 2001 — de wereldwijde<br />
International Ship & <strong>Port</strong> Facility Security Code<br />
(ISPS) goedgekeurd. De Europese Unie heeft eveneens de<br />
richtlijn 725/2004 uitgevaardigd om de maritieme veiligheid<br />
te verzekeren. De veiligheidsnormen zijn sinds<br />
1 juli 2004 wereldwijd van kracht.<br />
Ongeveer 90 procent van alle in- en uitvoer tussen<br />
Europa en andere landen transiteert via de zeehavens. De<br />
ISPS-code is van toepassing op het raakvlak tussen wal en<br />
schip. Hij geldt enkel voor schepen van meer 500 bruto<br />
tonnenmaat en in de internationale vaart. Ook voor passagiersschepen<br />
zijn de ISPS-normen van toepassing.<br />
In toepassing van de ISPS-code is door elke terminal<br />
in de <strong>Antwerp</strong>se haven een <strong>Port</strong> Facility Assessment gemaakt:<br />
een risicoanalyse die mogelijke kritische punten<br />
inventariseert. Op basis daarvan is vervolgens een plan<br />
uitgewerkt om de terminal optimaal te beveiligen. De<br />
situatie is ter plaatse onderzocht en het Federaal Comité<br />
voor de Beveiliging van de Havenfaciliteiten heeft op basis<br />
van die bevindingen en van de ingediende plannen<br />
veiligheidscertificaten toegekend.<br />
De <strong>Antwerp</strong>se terminals zijn opgenomen in de zogenaamde<br />
‘white list’ van de International Maritime Orga-<br />
13
j a a r v e r s l a g 2 0 0 4<br />
5 De Zandvliet- en Berendrechtsluis zijn omheind om de veilige<br />
werking van de sluisexploitatie te bevorderen.<br />
nisation (IMO). Die lijst vermeldt alle havenfaciliteiten<br />
die voldoen aan de ISPS-normen. Met die vermelding<br />
kunnen ze aan alle belanghebbenden waar ook ter wereld<br />
aantonen dat de veiligheidsmaatregelen voldoen<br />
aan de opgelegde ISPS-maatstaven. Dat kan ook met het<br />
ISPS-certificaat dat eind oktober 2004 in <strong>Antwerp</strong>en is<br />
uitgereikt aan de terminaluitbaters.<br />
Ook het Havenbedrijf heeft in 2004 de nodige investeringen<br />
uitgevoerd op het vlak van beveiliging. Om de<br />
veilige werking van de sluisexploitatie te bevorderen,<br />
zijn de plateaus van de Zandvliet-, Berendrecht-, Boudewijn-<br />
en Kallosluis omheind en volledig afgesloten voor<br />
buitenstaanders. Om het gebied te betreden moet men<br />
zich eerst aanmelden bij de verkeersleiding. De sluisplateaus<br />
zijn beveiligd met een hek van 2 meter hoog met<br />
bovenop 0,5 meter prikkeldraad. Er is voorzien in videobewaking<br />
van de centrale doorgangen en de persoonsdoorgangen<br />
en poorten zijn beveiligd. Het project heeft<br />
het Havenbedrijf 530.052 euro gekost.<br />
Er werd ook een inventaris opgemaakt van de gevoelige<br />
plaatsen in het havengebied (havengebouw,<br />
gebouwen technische diensten, bruggen, sleepbedrijf,<br />
bepaalde nutsbedrijven). Op die manier anticipeert het<br />
Havenbedrijf op de verwachte Europese richtlijn over<br />
havenveiligheid. Ook de Internationale Douaneraad en<br />
Internationale Arbeidsorganisatie werken aan maatregelen<br />
voor de beveiliging van de logistieke keten <strong>of</strong> van<br />
personen in het havengebied. Het Havenbedrijf bekijkt<br />
eveneens hoe de veiligheid van transportmodi als de binnenvaart<br />
en het spoor verbeterd kan worden.<br />
De private havengemeenschap stelde het voorbije jaar<br />
‘Alfapass’ voor. De pas zal geleidelijk worden ingevoerd<br />
om toezicht te houden op de toegang van dokwerkers,<br />
terminalpersoneel, scheepsbevoorraders, scheepsherstellers,<br />
truckers en andere betrokkenen in de havenfaciliteiten.<br />
De Alfapass bevat ook biometrische gegevens<br />
over handpalm- en vingerafdruk van de kaarthouder.<br />
Een ander project is de bouw van een viertal douanescanners<br />
rond het Deurganckdok in het kader van het<br />
Container Security Initiative. De federale overheid trekt<br />
hiervoor zowat 40 miljoen euro uit. Voorts staat Megaports<br />
op stapel, een nieuw initiatief waarbij de Verenigde<br />
Staten apparaten zouden installeren op de containerterminals<br />
om radioactiviteit te meten.<br />
14