President RI 2010-2011 aan het woord Maart is ... - Rotary Nederland

• rotary • vocational service •
De Four-Way Test opnieuw getest
Rotary is in beginsel een ethische aangelegenheid. De vereniging
is door Paul Harris opgericht om een hogere standard te
verkrijgen in de ethische bedrijfsvoering in de VS, waarmee
het droevig gesteld was.
Een middel om het ethisch gehalte te toetsen, is de in 1932 door
Herbert J. Taylor bedachte en in 1943 in Rotary ingevoerde Four-
Way Test, die bedoeld was om de leidinggevenden uitspraken te
laten doen en besluiten te laten nemen die moesten voldoen aan
vier eisen: 1) Is het waar? 2) Is het billijk voor alle betrokkenen?
3) Bevordert het onderling vertrouwen en vriendschap? 4) Komt
het alle betrokkenen ten goede?
Taylor was gevraagd een bedrijf te leiden dat een faillissement
naderde en hij stelde een ethische code op die alle werknemers, zowel
op hun werk als in hun privé-leven, accepteerden. De Four-WayTest
werd een richtlijn voor o.a. de verkoop-, de productie- en de advertentieafdeling.
De toekomst van het bedrijf lag in handen van deze
eenvoudige levensvisie. Het groeide al snel uit tot een succesvolle
organisatie. Zoiets leek ook voor Rotary International nuttig.
Een van die eisen is: Komt het alle betrokkenen ten goede? Nu
lijkt de formulering op het in de zeventiger jaren richtinggevend
consensusbeleid. Een beleid is pas goed, als iedereen het er over
eens is. In de gezondheidszorg ben ik nogal eens aangebotst tegen
dat beginsel, omdat het naar mijn mening verlammend werkte op
de besluitvorming, aangezien je in een soort moeras getrokken
werd die de voor de overleving zo noodzakelijke slagvaardigheid
ernstig afbreuk deed. Daarom heb ik als verantwoordelijk leidinggevende
op verschillende plekken het consensusbeginsel
afgeschaft, niet altijd met consensus, maar wel met een overheersend
begrip dat het op die manier niet meer kon.
Interessant is, dat zo’n Four-Way Test eigenlijk ook van toepassing
moet zijn op alle besluiten die in het verband van een
Rotaryclub worden genomen. Dat is op sommige heikele punten
onbegonnen werk. Ik kijk altijd met respect naar een ministerpresident
die zijn kabinet bijeen moet houden terwijl de neuzen
niet bepaald naar dezelfde richting staan, en waar, wat sterk uitgedrukt,
de enemans brood de andermans dood is. Ik volg het
proces al jaren, en meen zeker te weten dat een gezamenlijk
besluit, bijvoorbeeld over de begroting, niet eensgezind wordt
genomen, maar dat binnen de machts- en krachtsverhoudingen,
sommigen in het stof moeten bijten en kunnen kiezen tussen
accepteren of heengaan.
Een klein dilemma wil ik als voorbeeld nemen voor het toetsen
van deze test, die oorspronkelijk afkomstig is uit het Boeddhisme.
Het is de ‘tweede stap van de vierde waarheid’ die, populair geformuleerd,
als volgt luidt: ‘Je moet proberen de juiste besluiten te
nemen, besluiten waar je andere mensen niet mee tekort doet.’
RC Haarlem besloot enkele besturen geleden, om van bijeenkomstmiddag
te veranderen. Want het ontbrak node aan jonge
leden, vooral vrouwen maar ook mannen, die op een woensdag-
Overal ter wereld hanteren rotarians de Four-Way Test
middag nooit kunnen deelnemen omdat er dan bijzondere zorg is
voor schoolgaande kinderen die op die middag vrij zijn (een goed
principe overigens, zo’n break midden in de week). Ook voor onze
bijeenkomsten, en in het bijzonder voor mijzelf, was zo’n break
een geslaagde onderneming. Nu ik voorzitter van onze club
geworden ben, stonden we als bestuur voor het dilemma, deze
verandering wel of niet te handhaven. Want er was een sterke
oppositie ontstaan, doordat een aantal oudere leden geen kans zag
hun vrije woensdag om te ruilen voor een vrije donderdag, terwijl
de instroom van jonge leden, ondanks het donderdag-besluit, wat
tegenviel, waar nog bij kwam dat de attendance van de wel ingestroomde
jongeren onder de maat bleef, zeker in vergelijking met
de trouwe ouderen. Tja, wat moesten wij daarmee? Het bestuur
vond toch dat de donderdag gehandhaafd moest worden. Niet de
concrete attendancecijfers (summatief) moesten het uitsluitsel
geven, maar de richting van de verandering (formatief), naar meer
jongere leden die nog actieve zorgtaken hebben. Daarvoor hebben
wij een andere test ingevoerd, namelijk de Regel van Benedictus,
de stichter van de Benedictijner orde. De clou daarvan is dat
beslissingen over korte-termijn-zaken aan de oudere leden moeten
worden overgelaten, maar dat lange-termijn-zaken het
absolute beslissingsdomein zijn van de jongere. In een discussie
waarin de schaarse jongeren bleven kiezen voor de donderdag en
een grotere groep van ouderen aandrong op terugkeer naar de
woensdag, wonnen voor het moment toch de jongeren het en
bleef de donderdag voorlopig gehandhaafd.
Is hier nu sprake van een belangentegenstelling? Ogenschijnlijk
wel, want een enkele oudere kan niet meer komen, terwijl er een
grotere groep er zich bij neerlegt. Is dat nu in hun belang?
Volgens de letterlijke tekst van de Four-Way Test, is dit niet het
geval. Er is sprake van een situatie waarin voor een bepaalde
groep, en in feite tegen een andere groep wordt gekozen. Maar als
je oorspronkelijke boeddhistische bedoeling te hulp roept, kun
je zeggen dat het besluit toch min of meer een bepaalde bewustwording
oplegt, namelijk dat je rekening moet houden met
jongeren, en dat een club, die geen jongere leden meer aantrekt,
gedoemd is de dood te sterven. Dus moet er geofferd worden aan
dit algemeen belang, min of meer onder het juk van een gezamenlijk
besluit. In die richting kan de Four-Way Test nog een
tijdje mee, waarbij ik me afvraag of de bedenker dat allemaal zo
bedoeld heeft.
Huib van den Doel(RC Haarlem)
Wilt u reageren? Schrijf de redactie, rotarian@rotarynederland.nl
Foto: Rotary Images
maart 2010
de rotarian
17