leer bedrijf en roc leren van elkaar Het - MBO Raad

kinderopvang op ROC Mondriaan aangepast, zodat die beter
aansluit op de eisen die er in de praktijk aan mede werkers
worden gesteld. “Elke groepsleider moet tegenwoor dig ook
iets van bewegen afweten.” Met penitentiaire inrichtingen is
afgesproken dat bewegings agogen moeten beschikken over
meer improvisatievermogen. De Kreij: “In gevangenissen weet
je nooit hoe veel mensen er naar de sportzaal komen.
Bovendien willen gedetineerden snel kunnen kiezen. In je
opdrachten op school moet je daar aandacht aan geven,
zodat leerlingen sneller kunnen inspelen op een situatie.”
Loes van Denderen, opleidingsmanager unit zorg en welzijn
van het Alfa-college in Groningen, is te spreken over de
samenwerking met het UMCG. “We zitten samen sinds vijf jaar
in een denktankje om de opleiding tot verpleegkundige
samen vorm te geven.” Soms leidt dit tot aanpassingen. “De
combinatie leren en werken bleek in de praktijk te zwaar”,
licht Van Denderen toe. Een gevolg was veel uitval. Er wordt
een andere constructie gezocht. “We hebben samen gebrainstormd
en leerlingen gaan nu eerder op stagebasis aan het
werk op een afdeling. Maar dan wel als boventallige. Daardoor
verwachten we minder uitval.” Om de stage op een hoger
plan te brengen ontwikkelt het Alfa-college met het Martiniziekenhuis
en de thuiszorg in Groningen een eigen leerafdeling
binnen de instelling. Studenten van de niveaus 2, 3
en 4 van zorg en welzijn worden in het tweede jaar in groepjes
geplaatst op een afdeling. Na een aantal weken nemen ze de
zorg geheel over van de vaste medewerkers. Van Denderen:
“Dit is een heel krachtige vorm van leren.” Dat docenten van
het Alfa-college lesgeven binnen de instelling zelf is volgens
haar “gigantisch stimulerend’. “Het bij elkaar in de keuken
kijken werkt heel positief. Soms geeft iemand van de instelling
wel eens een gastles’.
bedrijven willen. Zo is de opleiding aangepast op het
onderdeel leestenmaken.” Binnenkort is er op initiatief van
Duyvestein een gesprek tussen de directie van het centrum en
zijn bedrijf.
Leerlingen van ROC Mondriaan die bij zorginstellingen van de
stichting Saffier stage liepen voor de opleiding tot helpende,
verzorgende of verpleegkundige waren goed toegerust om de
vereiste basiszorg te geven, zegt opleidingsfunctionaris
John Nieboer. Sinds roc’s zijn gestart met competentiegericht
onderwijs is de afstemming met de praktijk verbeterd, zegt hij.
“De meeste leerlingen zijn nu in staat contacten met bewoners
te leggen. Vroeger waren stagiaires afwachtender. Ze
durven nu meer initiatieven te nemen. Je merkt dat het onderwijs
beter is afgestemd op de stage.” De bewoners vinden de
nieuwe gezichten op de afdelingen leuk, weet Nieboer. “Het
zijn jonge, frisse mensen die levendigheid meebrengen en de
bewoners extra aandacht geven. De kwaliteit van de zorg
neemt hierdoor toe.”
Nieboer vindt dat klagen over een slechte aansluiting theoriepraktijk
niet productief is. “Je kunt beter input leveren, zodat
scholen hun leerprogramma’s kunnen bijstellen. En dat
gebeurt meestal ook.”
Jan van Kalkeren, docent schilderen en industrieel lakverwerken
van ROC van Amsterdam, zoekt samen met zijn leerlingen
naar oplossingen. “Dat maakt het leuk”, vertelt hij. Met het
beste leerbedrijf van 2007 is een perfecte samen werking,
vertelt hij. “Toen er voor niveau vier (chef lakkerij) geen lesstof
was, hebben we daarvoor bij Van Lent een werkboek
geschreven met zeven jongens. Ik verzon de opdrachten en zij
voerden die uit. Nu gebruiken andere opleidingen hem ook.
Een mooier compliment is er niet. Een schoolvoorbeeld van
competentiegericht leren!”
Jan Boonstra van het Wenckebach Instituut, onderdeel van
het UMCG, signaleert af en toe lacunes in de kennis van
stagiaires over bijvoorbeeld anatomie en fysiologie. “Soms
moeten we leerlingen uitleggen hoe een hart werkt.” Hij wijt
dit aan een te snelle invulling van het zelfstandige leren. “Je
moet leerlingen eerst goed sturen en ze pas daarna zelf op
zoek laten gaan. Je mag zelfstandigheid verwachten, maar je
moet ze wel goed coachen.” Een pluspunt is, aldus Boonstra,
dat opleidingen “heel erg bereid” zijn zaken aan te passen.
Bij andere hiaten, zoals op gebied van rekenen, heeft het
UMCG zelf modules ontwikkeld. “Misschien een beetje
eigenwijs van ons, maar het is in het belang van de stagiaire
zelf.” Het initiatief is door de scholen goed ontvangen, voegt
hij eraan toe. “De modules worden nu ook gebruikt op de
opleidingen.”
De kritiek op het mbo doet stage-coördinator Arie de Kreij van
ROC Mondriaan pijn. Hij vindt dat dit onderwijs onder gewaardeerd
wordt. Onlangs sprak hij hierover met staatssecretaris
Van Bijsterveldt van Onderwijs. “Bij ons gaat het wel goed,
maar we krijgen nauwelijks de kans dit te vertellen. Gelukkig
wil Van Bijsterveldt verder met ons praten.” Bij ROC Mondriaan
wordt veel geld gestoken in stages. Docenten gaan naar
buiten en onderhouden contacten met het werkveld. Juist bij
de keuzeopleiding Sport & Bewegen is de wisselwerking
tussen school en het werkveld intensief. De Kreij: “De arbeidsmarkt
bepaalt de inhoud van de stof. Bij het onderdeel life
guard is de volgorde van lessen veranderd op verzoek van de
zwembaden, waar leerlingen stage liepen. De lessen moesten
meer parallel lopen met de stages, vonden de leerbedrijven.
Dat hebben we toen aangepast.” Net zoals de te ruime
aandacht voor drijfmiddelen, op verzoek van het werkveld
werden afgeschaft. De Kreij: “Kinderen moeten leren vertrouwen
op hun eigen lijf.” Ook bij andere onderdelen wordt er
goed geluisterd naar de werkvloer. Zo wordt de opleiding
Duidelijke afspraken in
begrijpelijke taal
In de praktijkovereenkomst worden de
afspraken over de inhoud van de BPV, de
begeleiding en de beoordeling tussen school,
leerbedrijf en leerling vastgelegd. Bij sommige
scholen is dit contract vrij compact en bevat het
alleen het brood nodige, stelt directeur Jan
Berkhout van ROC Leiden. Zo is een stagiaire in
sommige gevallen werknemer en moeten er
goede afspraken in staan over bij voorbeeld de
verzekering en wie waarvoor aansprakelijk is.
Henny Duyvestein vindt de praktijkovereenkomsten goed, al
moeten ze wel tijdig geëvalueerd worden. “Soms komen
opdrachten niet meer overeen met de praktijk op de
werkvloer.” John Nieboer van Stichting Saffier vindt de
praktijkovereenkomst vrij summier. “Je zou afspraken kunnen
maken over de inbreng van docenten, welke begeleiding de
instellingen zelf willen geven.” Het UMCG hanteert behalve
praktijkovereenkomsten ook stageovereenkomsten. Die zijn
gekoppeld aan de cao voor werkenden in de gezondheidszorg.
Stagiaires krijgen namelijk een stagevergoeding.
De praktijkovereenkomst is een raamovereenkomst. “We
hebben niet zo’n behoefte om alle zaken tot achter de komma
vast te leggen”, stelt Ron Ides van opleidingscentrum SVGB.
Vooral kleinere leerbedrijven, vaak ZZP’ers, kunnen nauwelijks
voldoen aan de gestelde eisen als er in de overeenkomst te
veel wordt dichtgetimmerd. Ides: “De praktijkopleiders doen
al heel veel. Ze geven gastcolleges, participeren in het maken
van lesmateriaal en worden betrokken bij het examineren.”
Op het Noorderpoortcollege in Groningen is onlangs juist een
nieuw begeleidingsinstrument voor de BPV opgesteld. Het
betreft een onderdeel van het werkboek, waarin precies staat
omschreven wat er van leerling, praktijkopleider en stage
-docent verwacht wordt. Standaardisering van de instructie is
volgens Eddie Olsder, stagecoördinator van de secretariële
opleidingen van het Noorderpoortcollege, belangrijk. In het
nieuwe document staat dat een praktijkopleider eens in de
twee weken een evaluatiegesprek met de stagiaire voert. Of
dat een leerling zelf na vier weken een tussenevaluatieformulier
naar zijn stagedocent stuurt. Olsder: “Zo’n overeenkomst
biedt houvast.”
In 2006 heeft de MBO Raad samen met COLO (de vereniging
kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven), JOB (Jongerenorganisatie
Beroepsonderwijs), de werkgevers vereniging
AWVN en de Stichting van de Arbeid een servicedocument
‘Stages in het mbo” gepubliceerd. Daarin staan onder meer
model praktijk- en vergoedingenovereenkomsten. Ook
worden aan de BPV gerelateerde onderwerpen zoals
verzekeringen voor stagiaires toegelicht. Het document is te
downloaden van www.mboraad.nl/stage.
14 MBO MAGAZINE: april 2008 MBO MAGAZINE: april 2008 15