Datum uitspraak CvT - NIP

10/49
Uitspraak van het College van Toezicht van het Nederlands Instituut van Psychologen.
Het College van Toezicht van het Nederlands Instituut van Psychologen, hierna te noemen het
College, heeft het volgende overwogen en beslist ten aanzien van de bij brief van 7 september 2010
door mevrouw A, hierna te noemen klaagster, ingediende klacht tegen mevrouw drs.
B, hierna te noemen verweerster, lid van het Nederlands Instituut van Psychologen, en ingeschreven in
het NIP-register kinder- en jeugdpsycholoog NIP.
__________________________________________________________________________________
I
Het verloop van de procedure
Na de schriftelijke tussenbeslissing gedateerd 2 november 2011 heeft het College – voor zover hier
van belang – nog kennisgenomen van de volgende, niet in die beslissing onder 1. genoemde, stukken:
- De brief van klaagster van 9 januari 2012 met de bijlagen waaronder de rapportage;
- De brief van de secretaris van het College van 13 maart 2012 aan partijen;
- De brief van verweerster aan het College van 17 maart 2012;
- De brief van de secretaris van het College van 3 april 2012;
- De brief van klaagster van 14 april 2012.
De voortgezette mondelinge behandeling van de klacht heeft – na te zijn verplaatst - plaatsgevonden
ter zitting van het College van 19 september 2012, waarbij klaagster niet aanwezig was. Klaagster
werd vertegenwoordigd door haar raadsman mr. K. Verweerster was aanwezig en werd vergezeld door
haar echtgenoot L, tevens financieel directeur van het instituut.
II
De feiten
Op grond van bovengenoemde tussenbeslissing, van de hierboven genoemde verdere stukken en van
hetgeen ter voortgezette zitting heeft plaatsgevonden kan voorts nog van het volgende worden
uitgegaan.
a. In het bij brief van 9 januari 2012 alsnog door verweerster aan het College overgelegde
rapport betreffende de dochter ondertekend door “mw. M, orthopedagoog in opleiding tot GZpsycholoog”,
en “mw. drs. B, Kinder- en jeugdpsycholoog NIP/GZ-psycholoog”, staan – voor
zover hier van belang - de volgende passages vermeld over klaagster:
“Vanuit de wijze waarop contact onderhouden wordt met mevrouw A komt zij over als een vrij
rigide, wantrouwende en ietwat dwingende vrouw. Contact mag alleen schriftelijk
plaatsvinden; telefonisch contact leidt ogenblikkelijk tot een reactie per mail met een door
mevrouw opgestelde weergave van het contact. Samenwerken met mevrouw A blijkt vanuit dit
onderzoek niet mogelijk.”
(…)
“De pedagogische en affectieve mogelijkheden van moeder zijn vanuit dit onderzoek niet in te
schatten, daar zij besloten heeft geen medewerking aan het onderzoek te verlenen. Wel is haar
gedrag en contactname wat betreft het komen tot mogelijke afspraken inzake deelname aan
het onderzoek dermate opvallend dat geadviseerd wordt een psychologisch onderzoek in te
zetten om de persoonlijkheidsontwikkeling van moeder in kaart te brengen.”
(…)
“Op de daadwerkelijke mogelijkheden en beperkingen van moeder is binnen dit onderzoek
vanwege haar weigering tot deelname geen zicht gekomen. Wel worden zorgen geuit omtrent
de wijze waarop moeder zich opstelt en haar manier van communiceren. Deze worden
versterkt door ervaringen die door de gezinsvoogd worden geuit; samenwerken met moeder
blijkt binnen dit onderzoek alsmede binnen hulpverlening een moeizaam en stroef verlopend
proces, wat zeker niet in het belang van C is.

10/49
Zowel de hierboven omschreven ervaringen alsmede het feit dat moeder een WAJONG
uitkering geniet, roepen de vraag op of er mogelijk sprake is van
persoonlijkheidsproblematiek. Een persoonlijkheidsonderzoek van moeder zou inzage kunnen
verschaffen in eventuele problematiek die bij haar speelt, om zo tot een juiste aanpak met
eventuele hulpverlening voor moeder te kunnen komen. Dit in het belang van de wijze waarop
zij invulling kan geven aan de omgangsregeling met C en tot een vruchtbare deelname aan
mediation kan komen.”
De definitieve versie van dit verslag is op 8 september 2010 ingestuurd aan de rechtbank.
Verweerster heeft de rapportage niet met klaagster besproken.
b. Op 10 november 2010 heeft de rechtbank bepaald dat de hoofdverblijfplaats van de dochter bij
vader zou zijn. Voorts werd een omgangsregeling getroffen met klaagster. Klaagster is tegen
deze beschikking in hoger beroep gegaan.
c. Bij door verweerster overgelegde beslissing van 10 november 2011 van het regionaal
tuchtcollege te Z (met nummer XX/YY) is de klacht van klaagster tegen verweerster
afgewezen.
III
Het standpunt van klaagster en de klacht
Het College gaat uit van de klacht en de klachtonderdelen zoals weergegeven in de tussenbeslissing.
De raadsman van klaagster heeft uitgelegd dat klaagster het niet eens is met de inhoud van het rapport.
De dochter was voorafgaand aan de beschikking van de rechtbank slechts tijdelijk bij vader geplaatst.
De raadsman wilde bij het eerste gesprek van verweerster met klaagster meekomen zodat klaagster
vertrouwen zou krijgen in verweerster. Dat was een beproefde werkwijze. Verweerster is op zijn
aanbod echter niet ingegaan.
Door de wijze waarop klaagster vervolgens (zonder dat zij is onderzocht) door verweerster in het
rapport wordt beschreven, namelijk lijdende aan persoonlijkheidsproblematiek, heeft de rechter de
hoofdverblijfplaats van de dochter gewijzigd. Het is onjuist van verweerster om in dit kader te noemen
dat klaagster een WAJONG-uitkering geniet. Voor zo’n uitkering kan je immers ook in aanmerking
komen op grond van geheel andere redenen.
Doordat klaagster en haar raadsman de rapportage pas op het allerlaatste moment in handen kregen,
waren zij niet meer in staat daarop tijdig te reageren, met alle gevolgen van dien.
IV
Het standpunt van verweerster
Verweerster heeft de klacht gemotiveerd betwist en heeft daartoe onder meer, zakelijk weergegeven,
het volgende gesteld. Zij heeft de opdracht, ondanks dat klaagster niet meewerkte aan het onderzoek,
niet teruggegeven aan de rechtbank omdat dat volgens haar zou betekenen dat zij de makkelijkste weg
zou bewandelen. Daardoor zou een collega met de opdracht belast worden. Verweerster wilde zich
niet onttrekken aan haar verantwoordelijkheden en heeft het belang van het kind vooropgesteld.
Daarbij komt dat de jurist van het NIP heeft gezegd dat verweerster in de gegeven omstandigheden
gerechtigd was het onderzoek te doen. Die medewerker heeft tevens aangegeven dat mevrouw M
bevoegd was. Verweerster heeft gedacht dat klaagster gaandeweg het onderzoek alsnog haar
medewerking aan het onderzoek zou geven. Dat bleek niet het geval.
Wat betreft de WAJONG-uitkering heeft verweerster gedacht dat er met klaagster (psychisch) iets mis
was. Verweerster heeft haar bevindingen betreffende klaagster gebaseerd op haar klinische blik. Zij
heeft voor het overige geen onderzoek gedaan. Zij heeft informatie over moeder verkregen door eigen
waarnemingen te doen en uit het rapport van de Raad voor de Kinderbescherming. Volgens
verweerster komt het gebrek aan samenwerking met klaagster voort uit onvermogen bij klaagster.
Verweerster benadrukt tenslotte dat zij haar best heeft gedaan een goed rapport te maken.
V
De overwegingen van het College
V.1. Naar vaste jurisprudentie moet rapportage als door verweerster uitgebracht voldoen aan de
volgende criteria:
2

10/49
1. wordt in het rapport op inzichtelijke en consistente wijze uiteengezet op welke gronden de
conclusies van het rapport steunen;
2. vinden de in het rapport uiteengezette gronden aantoonbaar steun in de feiten,
omstandigheden en bevindingen van het rapport;
3. kunnen bedoelde gronden de daaruit getrokken conclusies rechtvaardigen;
4. beperkt de rapportage zich tot de deskundigheid van de rapporteur;
5. kon de methode van onderzoek teneinde tot beantwoording van de voorgelegde
vraagstelling te komen tot het beoogde doel leiden, en/of heeft de rapporteur daarbij de
grenzen van redelijkheid en billijkheid niet overschreden.
Vakkundigheid en zorgvuldigheid worden daarbij ten volle getoetst. Ten aanzien van de conclusies
van de rapportage vindt slechts een marginale toetsing plaats.
V.2. Het College stelt allereerst vast dat verweerster door over klaagster te rapporteren zoals geciteerd
onder 1.a van deze beslissing in strijd heeft gehandeld met artikel III.3.3.16 van de Beroepscode.
Volgens dit artikel dient de psycholoog zich bij het uitbrengen van rapportages te beperken tot het
geven van adviezen en oordelen aangaande de cliënt. Indien verweerster ook over anderen dan de
cliënt gegevens wil verstrekken omdat dit voor het doel van de rapportage noodzakelijk is dan dient zij
die gegevens te beperken tot die welke zij uit eigen waarneming of onderzoek heeft verkregen. Voor
het verstrekken van dergelijke gegevens is gerichte toestemming van de betrokkene noodzakelijk.
Verweerster heeft zich niet aan dit voorschrift gehouden. Zij heeft op 17 mei 2010 één gesprek
gevoerd met klaagster die direct haar medewerking aan het onderzoek weigerde. Van gerichte
toestemming voor het verstrekken van gegevens over klaagster is dan ook geen sprake geweest.
V.3. Het College is voorts van oordeel dat de door verweerster gehanteerde methode van onderzoek
niet tot beantwoording van de voorgelegde vraagstelling kon leiden. Op grond van het enkele en
bovendien niet bevredigend verlopen gesprek met klaagster heeft verweerster niet de uitspraken over
klaagster kunnen doen die in de rapportage zijn opgenomen, zoals dat zij een vrij rigide,
wantrouwende en ietwat dwingende vrouw is en dat (mogelijk) sprake is van
persoonlijkheidsproblematiek waarnaar onderzoek wordt geadviseerd.
Verweerster heeft ter zitting gesteld dat die uitspraken zijn gebaseerd op haar klinische blik.
Naar het oordeel van het College is, gelet op de ernst en de aard van haar uitspraken en de mogelijke
impact die deze kunnen hebben bij rapportage als deze, een beroep op een dergelijk subjectief
instrument alléén onvoldoende. Blijkens artikel III.1.1.3 van de Beroepscode dient de psycholoog te
zorgen voor een goede kwaliteit van zijn beroepsmatig handelen. Dit betekent dat de psycholoog zijn
beroepsmatig handelen moet kunnen verantwoorden in het licht van de stand van de wetenschap ten
tijde van dat handelen, zoals deze uit de vakliteratuur blijkt (artikel III.4.3.7). Verweerster had haar
vermoedens wat betreft de psychische gesteldheid van klaagster in overeenstemming met recente
ontwikkelingen in de psychologie feitelijk moeten onderbouwen door deze vermoedens te toetsen
vóórdat zij deze rapporteerde. Nu het verweerster, gelet op de weigering tot medewerking van
klaagster, onmogelijk was hiertoe over te gaan had zij haar observaties over klaagster voor zich
moeten houden. De verwijzing naar de door klaagster genoten WAJONG-uitkering is tendentieus
omdat op geen enkele wijze is komen vast te staan dat die uitkering een gevolg is van (mogelijke)
persoonlijkheidsproblematiek bij klaagster. Verweerster heeft hiermee gehandeld in strijd met de
derde regel die gesteld wordt aan rapportages namelijk dat de daarin genoemde genoemde gronden de
daaruit getrokken conclusie kunnen rechtvaardigen. Dat verweerster deze conclusie nog enigermate
nuanceert door te spreken van “eventuele” persoonlijkheidsproblematiek doet aan het voorgaande niet
af. Indien een psycholoog binnen een professionele onderzoeksrelatie een persoon op een dergelijke
manier karakteriseert, wordt daaraan door buitenstaanders een grote waarde gehecht.
V.4. Wat betreft het door verweerster gedane onderzoek naar de pedagogische en affectieve
mogelijkheden van de ouders acht het College het onjuist dat verweerster geen observatie heeft
verricht van vader en dochter in de thuissituatie.
Een dergelijk onderzoek was gelet op de in het rapport genoemde omstandigheden aan de zijde van
vader geïndiceerd.
3

10/49
Zo is de hulpverlening rondom de dochter op gang gekomen nadat moeder een melding bij het AMK
had gedaan van kindermishandeling en heeft vader erkend dat hij de dochter geslagen heeft.
Naar aanleiding hiervan is vader doorverwezen naar een dagkliniek waar is geconcludeerd dat hij
onvoldoende behandelbaar was met de methoden die deze dagkliniek hanteerde. Ook in deze zin is de
gehanteerde methode van onderzoek niet volledig geweest en kon deze niet leiden tot beantwoording
van de voorgelegde vraagstelling. Daarbij komt dat het merendeel van de gebruikte tests niet voldoet
aan de door de COTAN genoemde minimale vereisten van validiteit, betrouwbaarheid en normering.
V.5. Al met al is het College wat betreft het rapport van oordeel dat het op meerdere punten niet
voldoet aan de standaardcriteria zoals weergegeven onder punt V.1. Dit is ernstig temeer omdat
verweerster optreedt als supervisor van GZ-psychologen in opleiding en zij als opleider en
werkbegeleider geacht mag worden deze criteria te kennen en zich in haar beroepspraktijk hieraan te
houden.
V.6. Wat betreft klachtonderdeel 1 is het College van oordeel dat mw. M, orthopedagoog in opleiding
tot GZ-psycholoog, onder supervisie van verweerster kon optreden en bevoegd was het onderzoek
naar de dochter uit te voeren. Deze constructie is in het psychologische veld heel gebruikelijk. In
dergelijke situaties is ter waarborging van de kwaliteit van het onderzoek de opleider verantwoordelijk
voor het goed verlopen van de opleiding en naast de opleiding medeverantwoordelijk voor de inhoud
van de werkzaamheden van de opleiding. Dit klachtonderdeel is dus ongegrond.
V.7. Klachtonderdeel 2 is eveneens ongegrond. Verweerster mocht de informatie van Bureau
Jeugdzorg gebruiken. Niet valt in te zien waarom Bureau Jeugdzorg als opdrachtgever van het
onderzoek geen achtergrondinformatie over de dochter en haar ouders aan verweerster zou mogen
verschaffen. Dat uit die informatie een te gunstig beeld van vader naar voren zou komen, hetgeen het
College op grond van hetgeen hierover is opgenomen in de rapportage overigens niet heeft kunnen
vaststellen, is niet relevant. Verweerster heeft juist en transparant gehandeld door deze
achtergrondinformatie afkomstig van een derde instantie apart weer te geven in het rapport. Daarmee
is duidelijk in hoeverre deze informatie in het onderzoek een rol heeft gespeeld.
V.8. Evenmin is vast komen te staan dat verweerster niet objectief aan het onderzoek zou zijn
begonnen (klachtonderdeel 3). Klaagster heeft onvoldoende feiten en omstandigheden gesteld die
reeds bij aanvang van het onderzoek bekend waren en waaruit dit zou moeten blijken. Dit
klachtonderdeel wordt dan ook bij gebrek aan feitelijke grondslag afgewezen.
V.9. Verweerster behoefde evenmin rekening te houden met afspraken tussen de gezinsvoogd en
klaagster over de inhoud van de onderzoeksvragen, zoals wordt aangevoerd in klachtonderdeel 4.
Verweerster had de opdracht tot het doen van onderzoek gekregen van BJZ. Zij ging daarom uit van
de vragen die zij van BJZ had gekregen. Indien klaagster daar bezwaar tegen had, had zij zich dienen
te wenden tot BJZ. Klachtonderdeel 4 is derhalve ongegrond.
V.10. Klachtonderdeel 5 is eveneens ongegrond. Dat verweerster geen gesprek over het onderzoek
wilde aangaan in het bijzijn van de advocaat van klaagster is als zodanig niet tuchtrechtelijk
verwijtbaar. Er is geen regel die voorschrijft dat cliënten met hun advocaat tot hun psycholoog dienen
te worden toegelaten. Wel is het College van oordeel dat door de weinig flexibele opstelling van
verweerster in deze de kwaliteit van het onderzoek negatief is beïnvloed. Verweerster en haar
opleiding hebben hiermee immers een kans gemist via de advocaat van klaagster met klaagster in
gesprek te komen.
V.11. Niet vast is komen te staan dat verweerster aan klaagster zou hebben gemeld dat het onderzoek
naar de dochter was opgeschort, zoals staat vermeld in klachtonderdeel 6. Klaagster ging er zelf vanuit
dat het onderzoek voorlopig geen doorgang zou hebben. Op 26 mei 2010 heeft verweerster echter aan
klaagster per mail laten weten dat het onderzoek gewoon doorgang kan vinden en dat zij uitvoering
aan de opdracht zal geven. Dit klachtonderdeel is dus bij gebrek aan feitelijke grondslag ongegrond.
4

10/49
V.12. Wat betreft klachtonderdeel 7 is het College van oordeel dat klaagster als onderzochte in een
civiele zaak er recht op heeft als eerste kennis te nemen van de bevindingen van het onderzoek en een
beroep te doen op haar blokkeringsrecht. Hiervoor was temeer aanleiding nu klaagster, als belangrijke
partij bij het onderzoek, haar medewerking daaraan had geweigerd. Verweerster heeft klaagster dit
recht ontnomen door haar pas op het laatste moment het onderzoek toe te sturen waardoor zij niet
meer op de rapportage heeft kunnen reageren vóórdat deze werd overgelegd aan de rechtbank.
Dit klachtonderdeel is derhalve gegrond.
V.13. Eveneens is duidelijk geworden dat in de praktijk van klaagster een deugdelijke
klachtenregeling ontbreekt. Ingevolge artikel 2 van de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ)
treft elke zorgaanbieder een regeling voor de behandeling van klachten en brengt die op passende
wijze onder de aandacht van zijn cliënten. Een mededeling in de wachtkamer of op de website van de
praktijk is daartoe voldoende. In de praktijk van verweerster ontbreekt een dergelijke regeling. Het
College van Toezicht, waarnaar de echtgenoot van verweerster klaagster per brief heeft verwezen, is
geen klachtencommissie in de zin van de WKCZ. Het verenigingstuchtrecht heeft ten doel de kwaliteit
van de beroepsbeoefening te bewaken en niet zozeer om in een persoonlijk geval een oplossing te
bieden zoals bij klachtrecht het geval is.
Ook dit achtste klachtonderdeel is dus gegrond.
Het College komt tot de slotsom dat de klacht (gedeeltelijk) gegrond is.
Verweerster heeft er nog op gewezen dat het regionaal tuchtcollege te Z de door klaagster tegen haar
ingediende klacht heeft afgewezen. Uit het bovenstaande blijkt dat en waarom het College het
professionele handelen van verweerster anders weegt.
Het College acht de maatregel van waarschuwing passend.
VI
De beslissing
Het College van Toezicht:
- verklaart de klacht gegrond als voormeld;
- waarschuwt verweerster.
Aldus gewezen op 19 september 2012
door:
mr. J.P. Fokker, voorzitter,
mevrouw mr. E.A.M. Driessen, secretaris,
drs. R. van den Berge,
prof. dr. E.C. Klip,
mw. drs. M.E. Hoogenraad,
leden,
en ondertekend door de voorzitter,
J.P. Fokker.
5