1997-19-02 - Vrienden van Blijdorp

Takins in het wild en in
dierentuinen.
De eerste verjaardag van takin jong Tsangpo in Diergaarde Blijdorp, op 1 april 1997, is een
mooie aanleiding om de historie van het houden van takins in mensenhand te bestuderen. Dit
is, helaas, snel gedaan, want het aantal dierentuinen buiten het natuurlijke verspreidingsgebied,
dat deze "klimgeiten" in de col lectie heeft, bedraagt wereldwijd slechts 14!
De takin is een typisch Aziatische
soort, die voorkomt in China, Burma, India
en Bhutan. Er bestaan drie of vier ondersoorten
(er wordt gediscussieerd over
eventuele verschillen tussen de ondersoorten
Budorcas taxic%r taxic%r en de Budorcas
taxic%r whitei) die allen in het oostelijke
deel van de Himalaya leven. Wetenschappers
hebben moeite om deze soort tot een
bepaalde taxonomische groep te rekenen: takins
hebben dezelfde lichaamsgrootte als
gaurs, maar verder veel externe kenmerken
van schapen. Daarom worden ze ook wel
"rundergems" of "gnoegeit" genoemd. Tegenwoordig
worden :ze tot de orde van de
"holhoornige runderen " gerekend. In een
Chinees boek geschreven tijdens de Ming dynastie
werd de takin betiteld als "Chou Niu",
hetgeen hetzelfde uitgesproken wordt als
"Zhu"; de Chinese naam voor bamboe. Inderdaad
leven takins voornamelijk in
bamboebossen en bamboe vormt een groot
deel van hun voedsel. In Blijdorp en andere
dierentuinen doen ze het echter uitstekend
op een dieet van hooi, havermout, paardenbrokken,
appels en peen. Tevens krijgen ze in
de Diergaarde regelmatig een bos takken,
waarmee ze uren bezig kunnen zijn.
cas taxic%r taxic%r), die er tot 1918 te zien
was (foto). Totaal zijn er vanaf 1909 tot heden
slechts 21 takins uit Bhutan, Burma en
China naar Europa, Amerika en Japan
geïmporteerd. Londen Zoo kreeg in 1923
twee nieuwe takins, twee wijfjes dit keer. Eén
stierf een paar dagen na aankomst, maar de
andere blies pas in 1935 haar laatste adem
uit. Gezien de duur van hun verblijf in de
London Zoo in die tijd was het kennelijk in
het algemeen niet zo moeilijk een takin in gevangenschap
te houden.
Toch duurde het bijna een kwart
eeuw voordat weer een dierentuin buiten
het oorspronkelijke verspreidingsgebied deze
soort in de collectie kon opnemen . Dat hing
(en hangt!) samen met het feit dat de Oost­
Aziatische bergstreken, waar deze dieren
leven, slechts zeer moeilijk toegankelijk zijn
en de takins zich zeker niet gemakkelijk laten
vangen. Iedere Vriend van Blijdorp, die de takins
wel eens op de rots heeft zien klimmen,
weet waarom! In 1959 kwam er een takinkalf
naar de Bronx Zoo in New Vork. Het dier
was gekocht van boeren in een bergdorpje in
Burma, waar het tussen de huisrunderen in
de weide liep. Ook dit exemplaar hield het
lang vol en stierf in 1975. Sinds 1959 kwamen
er via de Rangoon Zoo mondjesmaat
takins naar Europa en Amerika. Toch werd de
eerste takin in een dierentuin pas ruim 20
jaar later geboren.
Diergaarde Blijdorp kreeg in 1983
voor het eerst een takin. Het ging hierbij om
Erwin, die in 1981 als tweede takin in Tierpark
Berlin-Friedrichsfelde geboren was ..
Berlijn had Blijdorp toegezegd zo spoedig
mogelijk een vrouwtje te sturen, maar daarop
moest Erwin (foto p.37) tot 1991 wachten. In
dat jaar kwam het in 1990 in Friedrichsfelde
geboren vrouwtje Kisima (in Blijdorp omgedoopt
tot "Gompy") naar Rotterdam.
Aangezien zij nog klein was, besloot men
haar gescheiden van Erwin te houden, tot ze
volwassen zou zijn. Dat heeft Erwin echter
niet meer mogen meemaken, want hij stierf
in 1992.
Bij het eerste transport van dieren uit
China zat ook een Sechuan takinman, maar
die werd bij aankomst helaas levenloos in de
transportkist aangetroffen . In mei 1995 ~wam
er dan een nieuw (verwant) mannetje Uit Berlijn.
Met deze twee jaar oude knaap is
Gompy naar Antwerpen vertrokken, w~nt in
juli 1995 kwam het tweede transport Uit
Shanghai met een koppel Sechuan takins!
Hierop komen we later in dit artikel terug.
De Sechuan takin (Budorcas taxic%r
tibetana), een ondersoort van de Mishmi takin
, werd ontdekt door Pater David, die
verre reizen maakte om diersoorten te ont-
~ Cltpyr~i!JtI.. .\"0.9.1 The Takin.
....
De takin werd als soort in 1850 wetenschappelijk
beschreven, maar het zou nog
bijna 60 jaar duren, voor de eerste takin in
een dierentuin te zien was. In 1909 kreeg de
London Zoo, door ons erelid Ramack zo treffend
betiteld als "the mother of all zoos", uit
Bhutan een mannelijke Mishmi takin (BudorlPillJ!/),
by U" S. h'~Y11iilre, F .Z.S.
Tierpark Berlin-Friedrichsfelde ontving
in 1974 een mannelijke Mishmi-takin
("Otje" genaamd); twee jaar later arriveerde
er een partner. In 1967 was er al kort een
Mishmi takin in Zoo Hannover te zien geweest,
die op doorreis naar New Vork was.
Op 28 maart 1980 werd de allereerste takin
buiten het verspreidingsgebied in Tierpark
Berlin-Friedrichsfelde geboren. Inmiddels zijn
er in Berlijn 32 takins geboren, die helaas allen
van dit ene stel afstammen (foto's). Ot je
stierf in 1994 en werd bijna 21 jaar oud; een
record! Hij is 18 keer vader geworden. Ondanks
vele pogingen is het Berlijn nooit
gelukt onverwante dieren uit Azië te krijgen.
Een aantal dieren is verhuisd naar de dierentuinen
van Wuppertal, München, Dresden,
Nürnberg, Antwerpen (via Blijdorp) en San
Diego. Alleen in San Diego hebben de
Mishmi takins zich tot nu toe voortgeplant,
maar de beide ouderdieren stammen ook
van dat ene koppel uit Berlijn af.