S pecial - VOS/ABB

JAARGANG 10 | NUMMER 6 | NOVEMBER 2008
Nieuwe praktijklokalen goed voor vmbo
Openbaar Onder wijs
Special
‘Verzuim verminderen kan altijd’
Openbaar onderwijs: profileren en communiceren

P/flex biedt u
meer voordelen!
P/ex biedt oplossingen voor o.a. vast,
tijde lijk en exibel personeel, ZZP-ers,
freelancers, studenten / scholieren, vutters
en 65-plussers. P/ex regelt uw
loonadministratie en arbeidscontracten en
neemt alle arbeidsrechtelijke en juridische
risico’s van u over.
www.pex.nl
‘Onze organisatie berekende eens wat het zelf
organiseren van contractbeheer eigenlijk kost, outof-pocket
en aan manuren. Toen was de keuze voor
payrolling snel gemaakt. Waarom via P/ex? Bij hen
is er geen ‘nee’ te koop. En omdat P/ex onderdeel
uitmaakt van Randstad, kan ik er mijn exwerkers
met een gerust hart onderbrengen. Zo zorgt P/ex
naast een waterdicht contract en stipte salarisafhandeling
voor een nauwgezette ziekteverzuimbegeleiding
volgens de ‘poortwachter’ eisen. En mijn
exwerkers weten ook dat ze in goede handen zijn.’
Voordelig kennismaken?
Dat kan. Wij bieden u graag een scherpe offerte aan.
Bel voor informatie 020 - 398 90 30 of mail naar
info@pex.nl.
P/ex is de grootste gespecialiseerde payroll-organisatie en maakt deel uit van de Randstadgroep. P/ex is lid van de VPO, SFT en NEN 4400-1 gecerticeerd.
ICT Beheer en
Beursvloer met een ruim
aanbod aan exposanten
contentsessies
product-/dienstsessies
Techniek Congres 2008
Info en inschrijving op:
www.school-computer.nl
dinsdag 4 november 2008 | Nieuwegeins Business Center | Nieuwegein
PO, VO en MBO
4e editie
Als schoolbestuurder of –leider ziet u zich steeds meer geconfronteerd
met beslissingen omtrent de ICT-infrastructuur op
uw school/scholen. ICT-coördinatoren en systeembeheerders
vragen voortdurend om méér, de educatieve pakketten
stellen steeds hogere systeemeisen en het aanbod aan
producten en diensten lijkt almaar harder te groeien. Het ICT
Beheer en Techniek Congres gaat over al deze onderwerpen.
Onderwerpen:
Keynote-spreker:
Wilt u door de bomen het bos blijven zien?
Kom dan 4 november naar Nieuwegein voor een grondige
update! Inschrijven kan op www.school-computer.nl
ESS_A_ICTB&Tc08_175x126.indd 1 27-08-2008 10:00:39

Inhoud
8
‘Waar wij komen, daalt het verzuim’
Verzuim kan altijd en overal minder. Dat is de overtuiging van Frank Vijg. In
zijn vorige baan halveerde hij binnen een jaar het ziekteverzuim, met behulp
van arbodienst Tredin. Daar is hij nu directeur. ‘Die arbo-arts is meestal niet
nodig’.
10
‘Frisse lucht is kostbaar’
Schoolbesturen willen af van die muffe lokalen, maar dat blijkt een kostbare
zaak. En welk ventilatiesysteem is het beste? Met diverse oplossingen wordt
geëxperimenteerd. Een aantal besturen heeft er alvast eigen geld in gestoken.
16
Massaal nieuwe praktijklokalen
Het voortgezet onderwijs heeft massaal de subsidie voor de vernieuwing van
praktijklokalen aangevraagd. Overal in het land wordt de leeromgeving van
het vmbo verbeterd. De eerste effecten zijn te zien. ‘Dit is gunstig voor het
vmbo’.
25
Openbaar Onderwijs: profileren en communiceren
In deze special een fotoverslag van het jubileumcongres van VOS/ABB,
maar ook een artikel over openbare scholen die succes boeken door zich
actief te profileren. Zelfs in ‘moeilijke’ gebieden! De Openbaar Onderwijs
Ontmoetingsbus ging bij ze langs.
En verder
0
4 In het kort
05 Commentaar
6 Studiedag voor 1400 mensen
7 Rekenen op obs Het Vlot
12 Het Gebouw: Oosterwolde
14 Beoordeling zwakke scholen
18 De vijf vragen: Wassenaar
20 In de Praktijk: coaching
22 Kansen voor kleine scholen
23 Gelijk en ongelijk
26 Fotoverslag jubileumcongres
28 Uit de Ontmoetingstour
30 Samenwerking openbare- en
Nutsscholen
over onderwijs

In het kort
Stadsdeel subsidieert digiborden
Dankzij subsidie van het stadsdeelbestuur Amsterdam Oud-
Zuid hebben meer dan twintig basisscholen in dat stads-
Wethouder Thesingh zet het eerste digibord aan.
deel in oktober digitale schoolborden gekregen. Zeventig
procent van de scholen in Oud-Zuid heeft nu digiborden.
Het stadsdeel heeft ruim 60.000 euro subsidie beschikbaar
gesteld voor de aanschaf van digitale schoolborden en voor
de training van leerkrachten in het gebruik van de digiborden.
De scholen moesten zelf ook investeren. De meeste hebben
gebruikgemaakt van het aanbod.
Het stadsdeelbestuur heeft hierop ingezet omdat het vindt
dat digitale schoolborden het onderwijs vernieuwen en aantrekkelijker
maken. Wethouder onderwijs Lieke Thesingh zei
bij de aansluiting van het eerste digibord: ‘Wij vinden het
als stadsdeel belangrijk dat de scholen in Oud-Zuid blijven
vernieuwen, en we zijn dus blij dat zoveel scholen hebben
meegedaan”.
Ook de scholen zijn blij. “Deze bijdrage van het stadsdeel
gaf net dat duwtje in de rug om tot aanschaf over te gaan”,
aldus directeur Marion Dries van de Cornelis Vrijschool.
Eerste labels of excellence uitgereikt
Voor het eerst hebben Nederlandse jongeren het
CertiLingua-certificaat behaald. Dit is een label of excellence,
waarvoor de leerlingen internationaal erkende
examens hebben afgelegd in twee moderne vreemde
talen. Hiermee kunnen deze jongeren straks
makkelijker doorstromen naar het internationale
hoger onderwijs, in eigen land of daarbuiten.
De 18 leerlingen die als eerste dit certificaat hebben
behaald, zaten op zeven vo-scholen die in het schooljaar
2007/2008 zijn gestart met een pilot. Daarbij zijn vier leden
van VOS/ABB: het Anna van Rijn College in Nieuwegein, RSG
Tromp Meesters in Steenwijk, het Porta Mosana College in
Maastricht en het Eijkhagen College in Landgraaf.
De pilot is een initiatief van de onderwijsministers uit
Noordrijn-Westfalen en Nederland. Meer Europese landen
hebben inmiddels belangstelling getoond. De landen willen
hiermee komen tot de ontwikkeling van een Europees
certificaat dat wordt verstrekt naast het vwo-diploma. De
leerlingen moeten twee moderne vreemde talen beheersen
op B2-niveau van het Europees Referentiekader voor
Talen, en daarnaast examen doen in het vak Europese en
Internationale Oriëntatie. Verder moeten ze deelnemen aan
internationale activiteiten en projecten en dat aantonen met
een portfolio.
De eerste CertiLingua-certificaten zijn uitgereikt tijdens een
feestelijke ceremonie in Utrecht, waar de leerlingen veel lof
kregen voor hun niet geringe prestatie.
Meer informatie over internationaliseren van het onderwijs
op www.europeesplatform.nl.
Limburgs initiatief: Cultuurkaartje OV
De provincie Limburg heeft op 1 oktober het Cultuurkaartje
OV geïntroduceerd. Daarmee kunnen basisscholen in
Limburg tegen voordelig eenheidstarief met hun leerlingen
reizen per openbaar vervoer.
De regeling is bedoeld om de scholen te stimuleren met hun
leerlingen cultuur en natuur buiten de deur op te zoeken.
Met het Cultuurkaartje OV zijn tachtig cultuur- en natuurlocaties
in de provincie te bezoeken.
De Provincie Limburg werkt voor dit project samen met de
Nederlandse Spoorwegen en Veolia Transport Limburg. Het
voordelige tarief geldt voor elke leerling en zijn begeleider,
ongeacht de afstand die wordt afgelegd, binnen Limburg.
Meer informatie over de regeling staat op
www.limburg.nl/cultuur.
Het Cultuurkaartje OV is een Limburgs initiatief voor het
primair onderwijs. Het heeft dus niets te maken met de
Cultuurkaart, die vanaf dit schooljaar de papieren CKV-bonnen
in het voortgezet onderwijs vervangen. Bijna alle scholen
voor voortgezet onderwijs in Nederland hebben zich
inmiddels aangemeld voor deze Cultuurkaart. Het is een
digitale pas met een cultureel tegoed van 15 euro per leerling.
Hiermee kunnen leerlingen een bezoek brengen aan
culturele instellingen. Naar verwachting ontvangen ruim
930.000 leerlingen tussen 12 en 18 jaar dit schooljaar een
Cultuurkaart.
over onderwijs

Leerplein055 realiseert groei
Het openbaar primair onderwijs in Apeldoorn
groeit weer. Voor het bestuur Leerplein055 reden
om de vlag uit te hangen, vertelt algemeen
directeur Otto Meulenbeek.
De laatste acht jaar had het openbaar onderwijs in
Apeldoorn steeds te maken met forse dalingen van 70 tot
100 leerlingen. Die trend is nu tot staan gebracht met op
de teldatum van 1 oktober een eerste geringe groei van 10
leerlingen. Otto Meulenbeek: “Hoewel je daar nooit helemaal
de vinger op kunt leggen, ben ik ervan overtuigd dat
deze trendbreuk voor een groot deel te danken is aan onze
intensieve imagocampagne, waarin we de kernwaarden van
het openbaar onderwijs centraal stellen. Al onze scholen
profileren zich als Leerplein055-scholen, onder meer met
folders in onze eigen huisstijl, ons eigen magazine en de
jaarlijkse Week van Leerplein055. Ook de schoolgidsen zijn
geprofessionaliseerd. De websites van al onze scholen krijgen
ook allemaal dezelfde vormgeving, daar zijn we nu nog mee
bezig.” De prognoses voor de komende jaren zien er goed
uit, omdat Leerplein055 de vroegere Kennedyschool, die nu
De Vliegenier heet, heeft verplaatst naar de nieuwbouwwijk
Zuidbroek. In 2011 komt daar een tweede openbare basisschool
in een zogenoemde ‘vleugelschool’, waarin ook een
protestants-christelijke basisschool, kinderopvang en diverse
wijkvoorzieningen komen.
VO-Fietsroute voor aspirantbrugklassers
Voor toekomstige brugklassers uit Zwolle en omgeving
is een speciale fietsroute uitgebracht. Ze kunnen
zo zien welke openbare scholen voor voortgezet
onderwijs er in de Overijsselse hoofdstad zijn.
De Zwolse VO-Fietsroute gaat langs de Van der Capellen
Scholengemeenschap, het Diezer College, de Thorbecke
Scholengemeenschap en het Gymnasium Celeanum. Al deze
scholen vallen onder Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en
Regio (OOZ), dat lid is van VOS/ABB. OOZ is ook het bestuur
van in totaal 29 scholen voor primair onderwijs in Zwolle,
Hattem, Dalfsen en Ommen.
De route staat beschreven op een aantrekkelijk vormgegeven
kaart, waarbij ook informatie is opgenomen over het onderwijs
op de vo-scholen en de open dagen en voorlichtingsavonden.
Voor wie de route niet fietst, heeft de kaart dus
ook informatieve waarde.
De Zwolse VO-Fietsroute is verspreid onder alle leerlingen van
de groepen 7 en 8 van de basisscholen van OOZ.
De route kan worden gedownload van
www.openbaaronderwijszwolle.nl.
Mini-postbodepak te leen
voor scholen
Basisscholen kunnen sinds kort gratis een postbodepak in de
kindermaat 116 lenen bij TNT Post.
Het postbedrijf ontwikkelde deze mini-postbodekleding speciaal
voor de scholen, omdat er regelmatig aanvragen komen
voor presentaties over het postproces. Met deze kleding erbij
kunnen kleuters echt in de huid van de postbode kruipen.
Het pak is identiek aan de zwart/oranje bedrijfskleding van
TNT Post.
Scholen kunnen het kinderpostbodepak aanvragen via de
website van TNT Post. Het uitleenformulier staat met nadere
informatie op www.tntpost.nl/postmateriaal. De school mag
de kleding twee weken houden.
Commentaar
Een mooi gebaar
Een mooi gebaar. Dat was
het zeker, toen Sharon
Dijksma op ons jubileumcongres
met het nieuws kwam
dat de gelijke behandeling
van bijzonder en openbaar
onderwijs bij het stichten van
scholen een stapje dichterbij
is. Ze kondigde aan dat ze
een onderzoek hiernaar laat
instellen. Applaus was haar
deel, want we waren allemaal
in een feestelijke stemming
op die middag in Laren, zoals
u kunt zien in het beeldverslag
op pagina 26 en 27 van dit nummer.
Tegelijkertijd realiseren we ons dat dit onderzoek van
Dijksma nog maar een heel klein eerste stapje in de goede
richting is, en dat er nog heel wat water door de Rijn moet
stromen voordat het echt zo ver zal zijn. Dat dit moet gebeuren,
staat voor ons als een paal boven water, want pas dan
kunnen openbare schoolbesturen echt zelfstandig opereren.
Hoe zeer ze daar aan toe zijn, bleek eerder die dag tijdens
de VOS/ABB Openbaar Onderwijs Ontmoetingstour. De tourbussen
stopten bij scholen die actief aan de weg timmeren
met hun openbare identiteit en daar ook mooie successen
mee boeken. Het zijn scholen van besturen die een volwassen
benadering zeker verdienen. IJzersterke openbare scholen,
vaak in een bij uitstek christelijke regio. Hoe doen ze het?
Lees hun inspirerende verhalen op pagina 28 en 29 van de
special Openbaar Onderwijs in dit nummer.
Theo Hooghiemstra
over onderwijs

In het kort
Movare-studiedag voor 1400 medewerkers
Onderwijsstichting Movare uit Kerkrade heeft onlangs voor
het eerst een centrale studiedag georganiseerd voor alle
1400 medewerkers van de 60 aangesloten basisscholen in de
Limburgse regio Parkstad en omstreken. Het personeel werd
Professor Jolles in actie op de Movare-studiedag.
uitgenodigd in het Maastrichtse congrescentrum MECC en
kreeg een programma met inspirerende sprekers voorgeschoteld.
Eén van die sprekers was professor Jelle Jolles, neuropsycholoog
en hersenwetenschapper, en directeur van het kennis-,
research- en expertisecentrum Brein en Leren aan de
Universiteit van Maastricht. Hij sprak over de uitkomsten van
wetenschappelijk hersenonderzoek in relatie tot de praktijk
van het leren en onderwijzen.
Stichting Movare is een structurele samenwerking aangegaan
met Brein en Leren om te werken aan verantwoorde vernieuwing
en verbetering van het onderwijs. Daarbij wil Movare
vooral inzetten op ‘Natuurlijk leren’ en daarover sprak drs.
Jan Jutten, die de scholen ondersteunt op weg naar ‘boeiend
onderwijs’. Een derde spreker was Luc Stevens, hoogleraar
aan de Open Universiteit Nederland.
De medewerkers van Movare reageerden positief op de
grote studiedag. Ze vonden het een zinvolle en leerrijke bijeenkomst.
Tredin BV
Reaalhof 134
8232 VS Lelystad
tel. 0320-239020
fax 0320-239029
Postbus 330
8200 AH Lelystad
Uw beste, meest inspirerende
partner in verzuimreductie
VOS/ABB-leden die met ons werken zijn enthousiast.
Meer weten?
Maak een afspraak met Anneke Valentijn
van Tredin, tel. 06-53441601
e-mail:info@tredin.nl | website: www.tredin.nl
over onderwijs

OBS Het Vlot valt op met goede rekenscores
‘Creatief omgaan met
inzet van leerkrachten’
Er zijn rekensterke en rekenzwakke scholen, zo heeft de Inspectie voor het Onderwijs
vastgesteld, en het is de school zelf, die het verschil kan maken. In Drunen staat zo’n
rekensterke school: obs Het Vlot. Wordt hier iets bijzonders gedaan met rekenen?
Directeur Manja Voogd vindt van niet. Wel zorgt zij voor een efficiënte organisatie en een
duidelijke focus op rekenen, door alle leerjaren heen.
Staatssecretaris Sharon Dijksma kwam onlangs persoonlijk
een kijkje nemen op Het Vlot. Het was kort voordat Dijksma
het rapport ‘Basisvaardigheden rekenen-wiskunde in het
basisonderwijs’ van de Inspectie van het Onderwijs aan de
Tweede Kamer aanbood. In dat rapport staat dat 23 procent
van de basisscholen minder goede resultaten haalt op het
gebied van rekenen. Maar ook dat ruim een kwart van de
scholen bovengemiddeld presteert met rekenen.
Manja Voogd kan wel verklaren waarom het goed gaat op
haar school. “Niet dat we een bijzondere methode gebruiken,
we werken gewoon met ‘Wis en reken’, als zoveel
scholen. Maar ik denk wel dat wij creatiever omgaan met de
inzet van leerkrachten en de indeling van de groepen”.
tekst: Lucy Beker • foto: Marla Smith Stevels
Miniteams
Haar school met 170 leerlingen, in een nieuwbouwwijk in
het Brabantse dorp, telt nauwelijks allochtone of achterstandsleerlingen
en heeft dus geen extra formatie. “Maar
toch hebben we in de ochtenduren
extra bezetting”, zegt Voogd. “Dat
‘Dagelijks
extra
bezetting in
alle klassen’
komt doordat we werken met
miniteams, en doordat onze parttime
leerkrachten niet twee dagen
per week werken, maar drie ochtenden
en een middag. Het is soms
een hele puzzel, maar het lukt.
Het blijkt dat leerkrachten bereid
zijn om vier dagdelen te werken in
plaats van twee hele dagen”.
Het Vlot kent drie miniteams voor
de combinaties 1/2/3, 4/5/6 en 7/8. Elk miniteam bestaat uit
twee basisgroepen. De bezetting in de ochtend is meestal
drie leerkrachten per miniteam. Soms is de derde leerkracht
een stagiaire.
Elke groep kan daardoor ’s ochtends worden opgesplitst in
drie niveaugroepen, die door de leerjaren heen lopen. “Een
zesdegroeper die nog niet zo heel goed rekent, kan dan
makkelijk meedoen met een aantal vijfdegroepers. En die
snelle vierdegroeper doet daar ook mee. Zo kunnen de kinderen
zich veel sneller ontwikkelen of juist extra oefenen”,
legt Voogd uit.
“Wat ook helpt”, vervolgt ze, “is dat we al in de kleuterklas
Manja Voogd: ‘Al in de kleuterklas beginnen met rekenen’.
beginnen met rekenen. Op veel scholen krijgen kleuters
voorbereidende leesoefeningen, maar wij doen ook iets
dergelijks met rekenen. Ze leren niet alleen tellen, maar ook
al de rekentekens, plus en min. We besteden aandacht aan
ruimtelijk inzicht, door ze een tekening te laten maken van
hun blokkenbouwwerk. Verder hebben we uitnodigende
rekenspelletjes in de rekenkast”.
Het zonnespel
Toch doet Het Vlot soms iets bijzonders, want het is
– via leerkracht Corry Verschure - een testschool voor het
Freudenthal Instituut, het centrum voor didactiek van wiskunde
en natuurwetenschappen van de Universiteit van
Utrecht. Zo komt de school bijvoorbeeld aan het zonnespel:
een soort mens-erger-je-niet, maar dan met tientallen. Een
bordspel, maar het staat inmiddels ook in reuze-formaat
op het schoolplein geschilderd. Zo kunnen de kinderen al
spelend het rekenen automatiseren. Ook maakt de school
vaak gebruik van www.rekenweb.nl, de website van het
Freudenthal Instituut met veel lesideeën.
Uit trendanalyses blijkt dat de resultaten van Het Vlot in vijf
jaar flink verbeterd zijn. Steeds minder leerlingen van Het
Vlot blijven steken op D- of E-niveau. “Zo zien we dat onze
manier van werken echt resultaat heeft”, besluit Voogd. “En
da’s leuk”.
over onderwijs

Arbo-arts naar de achtergrond
‘Waar wij komen daalt het verzuim’
Frank Vijg, de nieuwe directeur van Arbodienst
Tredin, weet als geen ander hoe je het
ziekteverzuim omlaag kunt brengen. In zijn
vorige baan, directeur van Thuiszorg Den
Haag, halveerde in een jaar tijd het verzuim.
Hij werkte toen samen met Tredin. Nu is hij
sinds april directeur van deze Arbo-dienst. Het
geheim? Leidinggevenden moeten zelf het gesprek
met de zieke leerkracht voeren en dat
niet uitbesteden aan de Arbo-arts.
“Zeventig procent van de klachten heeft geen medische oorzaak”,
zegt Frank Vijg. “Dus daar heb je de Arbo-arts niet bij
nodig”. Het gaat dan om klachten
‘Veel
klachten
hebben
geen
medische
oorzaak’
zoals vermoeidheid of hoofdpijn
waarmee de een wel gaat werken
en de ander niet. Of iemand met
die klachten aan het werk kan, is
moeilijk te beoordelen. “De Arboarts
gaat meestal aan de veilige
kant zitten en zegt tegen een zieke
leraar “blijf jij maar drie weken
thuis”. Maar die leraar is daar vaak
helemaal niet mee geholpen en de
school heeft hem nodig en wil dat
hij snel weer voor de klas staat.”
Tredin werkt daarom met arbeidsdeskundigen
die regelmatig op de school komen. Zij weten
wat er speelt in de organisatie en bekijken hoe iemand zo
snel mogelijk weer aan de slag kan. Pas als er vragen op
medisch gebied zijn, wordt de arts ingeschakeld.
Kritische vragen
Op scholen die met Tredin werken, is de direct leidinggevende
altijd de eerste die met een ziek personeelslid praat.
Die vraagt wat er precies aan de hand is, wanneer hij er weer
is, wat hij nog wél kan doen. Frank Vijg: “Bij elk verzuim stelt
de leidinggevende vragen, bij de een zijn dat kritische vragen,
bij de ander meer belangstellende vragen.” Zo laat de
leidinggevende zien dat verzuimen niet gewoon is. Daardoor
verandert de cultuur in de school en gaat het personeel
anders tegen ziekteverzuim aankijken. “Verzuim ontstaat
namelijk ook omdat mensen denken dat het normaal is om
te verzuimen. Terwijl wij naar een organisatie toe willen
waar het uitgangspunt is dat je er gewoon bent.”
Als iemand vaak ziek is, gaat de leidinggevende met hem
praten. Vijg vindt dat je mensen kunt aanspreken op langdurig
of regelmatig verzuim. “In de lerarenkamer gaat zo
Frank Vijg werkt aan zijn gezondheid:
‘Dat mag je ook vragen van je personeel’.
iemand ook gewoon over de tong, het is geen geheim wiens
lessen vaak uitvallen.” In zo’n gesprek wordt, als het goed is,
duidelijk waarom iemand zo vaak verzuimt. En als duidelijk
is wat er aan de hand is, kan de school er iets aan doen. Ligt
het aan de arbeidsomstandigheden dan kan een leerkracht
misschien anders ingeroosterd worden of op een andere
locatie gaan werken.
Huilbaby
Ook als iemand veel verzuimt
vanwege privé-problemen,
kun je hem daar op
aanspreken, vindt de directeur
van Tredin. Want ook
die problemen kunnen pas
worden opgelost als duidelijk
is wat er aan de hand is.
‘Laat vooral
zien dat
verzuimen
niet gewoon is’
De verantwoordelijkheid om iets aan de situatie te veranderen,
ligt in dit geval bij het personeelslid, maar de organisatie
kan een handje helpen. Zo had Vijg, toen hij directeur was
over onderwijs

tekst: Inge Klijn • foto: Jan van der Meijde
van Thuiszorg Den Haag, een coördinator in dienst die
regelmatig een paar dagen griep had. Na lang doorvragen
bleek dat deze man thuis een huilbaby had en eens
in de zoveel tijd bij moest tanken vanwege oververmoeidheid.
Het team dat deze man leidde, functioneerde daardoor
niet goed.
“Ik heb hem toen gevraagd of hij thuis naar een oplossing
kon zoeken, maar die was er niet. Toen is hij een tijdje
met behoud van salaris in een minder verantwoordelijke
functie gaan werken tot het beter ging.”
Regelmatig ziekteverzuim moet dus besproken worden
omdat anders het ten koste van de organisatie gaat. Het
voeren van verzuimgesprekken is niet eenvoudig, de
arbeidsdeskundigen trainen de leiding van een school
hierin.
Dansers
Frank Vijg vindt dat je van je mensen mag vragen dat ze
op hun gezondheid letten. “Bij voetballers en dansers
is dat heel gewoon, dus dan kan het in andere sectoren
ook.” Alle zestig personeelsleden van Tredin zorgen er
zelf voor dat ze fit en gemotiveerd zijn. Dat geldt ook
voor Vijg zelf: hij gaat regelmatig naar de sportschool
sinds hij in de gezondheidszorg werkt en is tien kilo afgevallen.
De Arbo-dienst heeft daardoor een ziekteverzuim
van onder de 1%.
Ledenkorting bij Tredin
VOS/ABB heeft met de arbodienst Tredin een contract
gesloten, dat leden veel voordeel oplevert. Tredin
verleent leden van VOS/ABB korting op het integrale
verzuimpakket. Bovendien garandeert Tredin met deze
aanpak een verlaging van het ziekteverzuim.
De arbodienst maakt vooraf met de werkgever afspraken
over de te halen doelen. Onderdeel van die afspraken
is dat de werkgever een bonus betaalt als Tredin de
vooraf afgesproken doelen haalt. Worden die doelen
niet gehaald, dan betaalt de werkgever minder.
Door deze constructie heeft Tredin er zelf direct belang
bij dat het verzuim op een school vermindert. Voor de
school geldt dat de bonus gemakkelijk betaald kan
worden omdat er tegelijkertijd een besparing wordt
gerealiseerd op de vervangingskosten. De bonus is altijd
lager dan die besparing. Daarbij profiteert de school van
bijkomende effecten: minder ziekteverzuim betekent
minder lesuitval, en dat betekent weer minder druk op
collega’s en een verbetering van het schoolimago.
De praktijk heeft inmiddels uitgewezen dat Tredin in 90
procent van de gevallen de afgesproken doelen haalt.
Zie www.vosabb.nl (rubriek ledenservice>ledenvoordeel)
of www.tredin.nl.
Ervaringen op
RSG Enkhuizen
RSG Enkhuizen werkt sinds twee jaar met Tredin.
“We waren direct gecharmeerd van deze werkwijze:
kijken naar wat mensen nog wél kunnen”, vertelt
plaatsvervangend rector Ria Kuper. Zij heeft in twee
jaar tijd de cultuur van de school zien veranderen.
“Een leraar die zijn been had gebroken, zat vroeger
thuis. Tegenwoordig kijken we of hij gehaald en
gebracht kan worden en geven we hem een lokaal
op de begane grond. Op de gymleraar na kan iedereen
met een gebroken been gewoon komen werken.”
Het ziekteverzuim op de openbare vo-school is in
twee jaar bijna gehalveerd.
Tredin heeft de leidinggevenden van de school
getraind in het voeren van verzuimgesprekken. Na
een ziekmelding belt de leidinggevende nu zelf om
te horen wat er aan de hand is. Kuper: “Wij willen
vooral snel weten of de klachten met het werk te
maken hebben. Als vermoeidheid arbeidsgerelateerd
is, dan moet je daar als school snel iets aan doen. Het
kan zijn dat iemand les geeft aan een moeilijke klas;
dan kun je alle docenten die deze klas hebben bij
elkaar zetten en samen een strategie laten bedenken
hoe je die lastige klas het beste aanpakt.”
Contact houden
“Als je bij een ziekmelding niet doorvraagt waar de
angel zit, weet je niet wat er aan de hand is en loop
je het risico dat iemand weken thuis zit met een
vervelend gevoel. En van thuis zitten is nog nooit
iemand beter geworden.”
De arbeidsdeskundige van Tredin komt op afroep
naar de school. Zij praat met zieke personeelsleden
als de leidinggevende er niet uitkomt. Die gesprekken
vinden plaats in de school. “Dat is heel belangrijk”,
zegt Kuper, “want zo houdt een zieke collega
contact met ons. De stap om weer aan het werk te
gaan wordt daardoor minder groot.”
De leidinggevenden van de school zijn anders tegen
ziekteverzuim aan gaan kijken. Vroeger zeiden zij
tegen een zieke collega: ‘ziek maar lekker uit’ en
nu vragen ze: ‘wat is er aan de hand?’ Dat blijkt een
groot verschil te maken.

Schoolbesturen investeren eigen geld in ventilatie
Frisse lucht is kostbaar
Overal in het land wordt geëxperimenteerd met ventilatiesystemen om de muffe lucht in schoollokalen
aan te pakken. In alle gevallen blijkt het een kostbare zaak. Schoolbesturen hebben er
geen budget voor. Ze hopen – na de breed ondersteunde VOS/ABB-petitie - dat het kabinet met
extra geld over de brug komt. De schoolbesturen die er niet op willen wachten, investeren eigen
geld om hun scholen op te frissen.
‘t Tweespan, een basisschool in Heemskerk, is een van de drie
pilotscholen die ervaring gaan opdoen met een nieuw ventilatiesysteem
dat TNO ontwikkelde: het ‘gaatjesplafond’. Het
gaatjesplafond bestaat uit platen van 50x50 cm, waarin op
alle hoekjes een gat (ongeveer ter grootte van een 2-euromunt)
is aangebracht. Boven het plafond zit een ventilator,
die frisse buitenlucht aanzuigt en door de gaatjes het klaslokaal
in blaast. Op die manier ontstaat een gelijkmatige spreiding
van frisse lucht over het hele lokaal, zonder tocht.
Het systeem kan vrij eenvoudig in een bestaand gebouw
worden aangebracht. In veel lokalen is immers al een verlaagd
plafondsysteem aanwezig, bijvoorbeeld voor de verlichting.
In die loze ruimte kan – zonder ruimteverlies - de
ventilator komen.
Gaatjesplafond TNO
‘t Tweespan gaat het systeem plaatsen in een gloednieuw
brede-schoolgebouw, dat de school medio 2009 betrekt.
Directeur Ad Kok: “Op het moment dat je de kans krijgt om
een nieuw gebouw te realiseren, wil je natuurlijk zorgen
voor een optimaal binnenklimaat. Dit systeem zuigt – desgewenst
dag én nacht – frisse lucht aan. Je kunt zelf bepalen
hoe hard de ventilator aanstaat. Als het CO2-gehalte in het
lokaal te hoog wordt, schakelt het systeem automatisch in
een hogere stand.”
Het gaatjesplafond biedt ook enige mogelijkheden om de
lokalen te koelen. Zoals de architect van de nieuwe school,
Hein van der Schoot, uitlegt: “Met name in het voor- en
najaar is de buitentemperatuur lager dan in het lokaal.
Doordat het TNO-systeem deze koelere temperatuur het
lokaal inblaast, ontstaat een natuurlijke koeling in de klas.
En dat is goed. Wetenschappelijk is namelijk aangetoond dat
mensen beter presteren in een koelere omgeving.”
Het systeem is niet goedkoop. TNO spreekt over zo’n zevenduizend
euro per lokaal. “Ons schoolbestuur, het Openbaar
Primair Onderwijs IJmond, heeft echt zijn nek uitgestoken
om dit mogelijk te maken. Het is bereid om de kosten mee
te nemen in de totale bouwkosten”,
zegt directeur Ad Kok.
Renovatiebudget opgeslokt
Over hoge ventilatiekosten kan ook
het Reitdiep College in Groningen
meepraten. Deze school begon afgelopen
zomer met een grootscheepse
renovatie van het gebouw. Inmiddels
is ongeveer een kwart klaar (circa
250 m2: drie lokalen en een open
‘leerplein’). Tot nu toe bedroegen de
‘Ons
bestuur
heeft
zijn nek
uitgestoken’
renovatiekosten 240.000 euro. Daarvan is 115.000 euro uitgegeven
aan een nieuw ventilatiesysteem. Een zeer aanzienlijk
deel van het budget dus.
Voor het Reitdiep College was de aanschaf van een goed
ventilatiesysteem met een grote capaciteit echter onvermijdelijk.
Metingen hadden uitgewezen dat er sprake was van
een te hoge concentratie CO2.
Bart Brouwer: “Het was evident dat er iets moest gebeuren
aan het binnenklimaat; dat was voor niemand punt van
discussie. De kosten waren natuurlijk wel een probleem. Als
school hebben we daar niet de middelen voor, dus komen de
kosten vrijwel volledig voor rekening van ons bestuur - de
Werkmaatschappij Openbaar Onderwijs”.
“Dit soort kosten komen bovenop het reguliere onderhoudsbudget.
Gelukkig is dit een vrij groot schoolbestuur, dat in
staat is om voor dit soort noodzakelijke uitgaven geld vrij te
maken. Het is natuurlijk handiger om het ventilatiesysteem
meteen te laten installeren tijdens de renovatie; dan kost
het minder geld dan wanneer je dit nadien moet laten doen.
Daar komt bij dat we verwachten dat de wetgever op termijn
zwaardere eisen gaat stellen aan ventilatie en luchtkwaliteit
op scholen. Daarom treffen nu alvast deze voorziening”,
zegt Janneke Oomen, werkzaam bij de Werkmaatschappij
Openbaar Onderwijs Groningen.
Pilotproject Gezonde klassen
Openbare basisschool De Marsweide in Zwolle is onlangs in
zee gegaan met het project Gezonde Klassen, een initiatief
van drie Zwolse bedrijven (J.E. StorkAir, Unica Installatiegroep
en schoonmaakbedrijf Novon). Wat dit project uniek maakt:
er is sprake van een combinatie tussen techniek (lees: apparatuur
om de luchtkwaliteit te verbeteren) en educatie.
10 over onderwijs

tekst: Karin van Breugel • foto: Harry Tielman
Qua techniek gaat het onder meer om het aanbrengen
van een ventilatiesysteem, dat gebruikte lucht afvoert en
frisse lucht aanvoert. Het systeem zorgt overigens óók voor
het verwarmen van de inkomende lucht, zodat er minder
gestookt hoeft te worden.
Dick Bremmer, directeur van De Marsweide, over de
educatieve component van het project: “Studenten van
Hogeschool Windesheim hebben een speciale website
gebouwd en allerlei educatief lesmateriaal voor de leerlingen
ontwikkeld. Op die manier worden zij actief betrokken
bij het project en bij het milieu.”
Ook bij dit project liegen de investeringen er niet om; per
leerling gaat om een bedrag van circa 250 euro. Deze kosten
worden gedragen door het schoolbestuur, Openbaar
Onderwijs Zwolle en regio, de en gemeente. Er is een EUsubsidie
aangevraagd. In totaal
‘Veel
positieve
publiciteit
door dit
project’
gaat het om 2,4 miljard euro voor
zeven scholen.
Gezonde Klassen is een project
met ambities: in twee jaar tijd
moeten de leerprestaties verbeteren,
het ziekteverzuim (onder
leerlingen en medewerkers) verminderen
en de CO2-uitstoot lager
zijn. Hogeschool Windesheim volgt
de deelnemende scholen twee jaar
lang en onderzoekt in hoeverre
deze doelstellingen worden gehaald.
Dick Bremmer denkt eerlijk gezegd dat de projectdoelstellingen
wel erg ambitieus zijn. Dat weerhoudt hem er echter
niet van om enthousiast aan het project mee te doen. “Ik
denk dat het hoe dan ook goed is als de lucht in de lokalen
Petitie muffe lucht
VOS/ABB heeft afgelopen jaar veel moeite gedaan
om aandacht te vragen voor het binnenklimaat op
scholen. Zo vroeg ze haar achterban om de petitie
‘Muffe lokalen: kabinet, doe er wat aan!’ te ondertekenen.
Dat deden uiteindelijk circa 850 bestuurders,
managers, leerkrachten en ouders. Bij elkaar vertegenwoordigen
zij zo’n 500.00 leerlingen uit het primair
en voortgezet onderwijs.
De petitie werd op 9 september jl. aangeboden
aan Ger Koopmans, voorzitter van de Vaste
Kamercommissie voor VROM. Een tactisch gekozen
moment, zo net voor Prinsjesdag, want de boodschap
was natuurlijk zonneklaar: het kabinet moet
geld beschikbaar stellen om de lucht in schoolgebouwen
te verbeteren.
schoner en frisser wordt. Dat is goed voor de kinderen en de
leerkrachten.”
Bremmer verwacht dat dit project ook bijdraagt aan de
beeldvorming rondom zijn school. “Wij profileren ons als
gezonde school. Sinds dit project van start is gegaan, hebben
we daardoor al heel veel positieve publiciteit gekregen. We
denken hierdoor als school nog aantrekkelijker te worden
voor kinderen en hun ouders.”
Informatie
Gaatjesplafond: www.tno.nl [zoekterm ‘frisse lucht’]
Project Gezonde Klassen: www.gezondeklassen.nl
Bart Brouwer van het Reitdiep College in Groningen laat
het nieuwe ventilatiesysteem zien. Het kostte 115.000 euro.
11

tekst en foto’s: Martin van den Bogaerdt
Stellingwerf College in Oosterwolde
Extreme makeover resulteert in
Kampus Oosterwolde, multifunctioneel complex.
Ruime aula, ook voor culturele voorstellingen.
Het openbaar voortgezet
onderwijs in Oosterwolde
zat tot 2006 in drie verouderde
locaties, die in alle
opzichten niet meer aan de
eisen van goed onderwijs
voldeden. Nu staat midden
in het Friese dorp de Kampus
Oosterwolde, met het
Stellingwerf College,
de Openbare Bibliotheek
en het Centrum voor de
Kunsten a7.
12
over onderwijs

moderne campus
Directievoorzitter Hennie Broers van het Stellingwerf College had
haar werkkamer in de lekkende conciërgewoning naast de oude
locatie van de school. Op die plek liggen nu de sportvelden van
de huidige campus. Ze kijkt vanuit haar huidige werkkamer in
gebouw B uit op gebouw A, waarin de onderbouw en de Openbare
Bibliotheek zitten. Ector Hoogstad Architecten, bekend van onder
meer het conservatorium naast De Doelen in Rotterdam en het
AKN-gebouw in Hilversum, koos ervoor de campus over vijf naast
elkaar gelegen gebouwen te verdelen om de dorpse kleinschaligheid
te handhaven. De verschillende onderdelen staan net als de
oorspronkelijke bebouwing haaks op de vaart door Oosterwolde.
Zo is er ondanks de forse omvang van de campus nog steeds ruimtelijke
transparantie in het dorp.
Gouden greep
Broers noemt de keuze destijds voor multifunctionaliteit ‘een gouden
greep’. De leerlingen kunnen gebruikmaken van de Openbare
Bibliotheek, die elke middag om één uur
open gaat. De school had in de oude situatie
nog een eigen boekencollectie, maar
die is nu niet meer nodig. “Er is een speciale
mediatheekafdeling literatuur voor de
bovenbouw, ook in de moderne talen. Het
contact met de bibliotheek wordt gecoördineerd
door een van onze docenten
Nederlands.”
Op de campus zit ook het Centrum voor
de Kunsten a7, waarmee de school samenwerkt.
Voor culturele voorstellingen, ook
door gezelschappen die niet aan de school
zijn verbonden, kan de ruime aula worden
gebruikt. De school heeft eigen kunstlokalen,
’Heel
tevreden
over
plezierige
kruisbestuiving’
maar kan ook gebruikmaken van de voorzieningen van a7. De danszaal
bijvoorbeeld zit structureel in het rooster voor lessen drama.
Broers is ‘heel tevreden over deze plezierige kruisbestuiving’.
Skybox
De rondleiding gaat via de luchtbruggen verder naar gebouw C,
waar de leerlingen vanaf het derde leerjaar zitten. Aan de voorzijde
is het Natuurhuis, met de lokalen en laboratoria voor de BINAS-vakken.
Aan de achterzijde bevinden zich de lokalen rondom een ‘studielandschap’
voor zelfwerkzaamheid.
In gebouw D zijn de werkplaatsen voor de vmbo-afdelingen, met
speciale ruimten voor metaal, elektro, bouw en zorg & welzijn.
Gebouw E ten slotte is het sportcomplex met drie gymzalen, waar
inmiddels een uitbreiding is gepland in de vorm van een ‘skybox’
met negen lokalen voor de vmbo-leerlingen, die nu nog over meerdere
gebouwen verspreid zitten. De uitbreiding is wederom ontworpen
door Ector Hoogstad Architecten. “We trekken steeds meer
leerlingen, vooral uit de buitengebieden. Het huidige aantal lokalen
in de campus is niet toereikend voor de ruim 1200 leerlingen die
we nu hebben. Die negen extra lokalen zijn echt hard nodig. De
uitbreiding wordt door de school zelf gefinancierd. Als alles voorspoedig
verloopt, koersen we af op een realisatie in het voorjaar
van 2009.”
Rector Broers in transparante doorgang naar aula.
Luchtbruggen verbinden verschillende gebouwen.
Binnenzijde van luchtbrug tussen gebouwen B en C.
Studielandschap voor zelfwerkzaamheid.
13

Sicco Baas van VOS/ABB relativeert kritiek op inspectie
’Zwakke scholen worden eerlijk
De Inspectie van het Onderwijs legt te veel nadruk op leeropbrengsten, zegt directeur Herman Godlieb
van openbare basisschool De Linde in Nieuwe Pekela. Scholen met matig presterende kinderen
worden volgens hem vaak ten onrechte bestempeld als (zeer) zwak.
Adviseur Sicco Baas van VOS/ABB relativeert de kritiek.
De Groningse basisschooldirecteur voerde een eigen statistisch
onderzoek uit, waarmee hij wilde aantonen dat de
inspectie oneerlijk te werk zou gaan. Bij het onderzoek ‘De
weging gewogen’ baseerde Godlieb zich op de Cito-eindscores
van 1063 leerlingen van 57 basisscholen. Zijn kritiek
is dat de inspectie bij de weging van de leeropbrengsten
gebruikmaakt van het gemiddeld leerlinggewicht, terwijl het
eerlijker en dus beter zou zijn om de correctie te baseren
op het opleidingsniveau van de ouders. Zo zouden scholen
met leerlingen uit gezinnen met een laag opleidingsniveau
minder snel het stempel ‘zwak’ krijgen. Het onderzoek van
Godlieb haalde in augustus uitgebreid de media. Vorige
maand herhaalde Godlieb zijn kritiek in een ingezonden stuk
in de Volkskrant. In een reactie liet de inspectie weten eerlijk
te werk te gaan en dat de leerprestaties slechts een signaal
zijn voor een eventueel nader onderzoek. Als een school het
predikaat ‘zwak’ of ‘zeer zwak’ krijgt, is er volgens de inspectie
‘echt meer aan de hand’.
Verkeerd beeld
Adviseur Sicco Baas is de VOS/ABB-specialist op het gebied
van kwaliteitsbeleid. Hij is het met de inspectie eens. “Het
moet gezegd: bij bijna alle zwakke en zeer zwakke scholen
die ik in de loop van de jaren ben tegengekomen, was
het oordeel van de inspectie terecht. Het is absoluut niet
zo dat er bij een inspectiebezoek
alleen wordt gekeken
naar opbrengsten. Die worden
gebruikt als signaal om te zien
of er mogelijk meer mis is. Er
zijn veel meer indicatoren, zoals
de kwaliteitszorg, het pedagogisch-didactisch
handelen
en zorg en begeleiding. Als de
eindopbrengsten te laag zijn,
‘Inspectie
kijkt niet
alleen naar
opbrengsten’
gaat de inspectie op zoek naar de oorzaken. Wanneer er op
twee indicatoren onvoldoende wordt gescoord, beoordeelt
de inspectie een school als zeer zwak. Dat oordeel wordt pas
geveld als een interne commissie van ervaren inspecteurs de
zaak heeft bekeken. Daarbij komt, dat de inspectie de scholen
natuurlijk al jaren in beeld heeft.”
Zonder dat hij namen noemt, benadrukt Baas dat een negatief
oordeel van de inspectie meestal niet alleen veel zegt
over de school in kwestie, maar vaak ook over het bestuur.
“Schoolbesturen hebben de taak om de onderwijskwaliteit
goed te bewaken. Dat moet je niet alleen roepen, maar ook
waarmaken, met goede afspraken met directeuren. Wat ik
vooral in kleine scholen vaak zie, is dat het moeilijk is om
professionele kritiek op elkaar te hebben. Daarbij komt, zonder
dat ik wil stigmatiseren, dat bij veel ouders op het platteland
het ambitieniveau aan de lage kant is. Als geboren Fries
herken ik dat wel. Het heeft misschien te maken met de cultuur
op het platteland, waar het opleidingsniveau over het
algemeen niet zo hoog is en er minder van kinderen wordt
verwacht, omdat vader en moeder zonder veel opleiding zich
ook goed staande houden. Daar moet je als school niet in
meegaan, want als je een leerling met havo-capaciteiten naar
vmbo-basis laat gaan, druk je voor de rest van zijn leven een
Sicco Baas: ‘Oordeel inspectie vrijwel altijd terecht.’

tekst: Martin van den Bogaerdt • foto’s: Martin van den Bogaerdt (links) en Harry Tielman
beoordeeld’
stempel op zijn maatschappelijk functioneren. Het onderwijs
is verplicht om uit elk kind te halen wat erin zit!”
Keihard
Baas weet heel goed dat een negatief oordeel van de inspectie
het plezier kan vergallen van mensen die heel erg hun
best doen in het onderwijs. “Dat komt keihard aan, dat weet
ik uit eigen ervaring toen ik bovenschools directeur was in de
gemeente Voorst. Maar als een school slecht presteert, moet
je dat als bestuur en als manager onder ogen zien. Je móet
dan goed ingrijpen.”
Baas vindt het op zichzelf goed dat Godlieb zich kritisch
opstelt tegenover de inspectie. “Zelf zie ik ook wel dingen
die de inspectie moet verbeteren, bijvoorbeeld de communicatie.
De scholen hebben nog steeds geen goede informatie
gekregen over het nieuwe toezicht. Dat vind ik echt slecht!
Maar het gevaar van het onderzoek van Godlieb is, dat het
kan worden gezien als legitimatie om te zeggen dat het wel
meevalt met de zwak presterende scholen. Dat is niet zo!”
’Inspectie helpt
onderwijs niet vooruit’
Herman Godlieb benadrukt in een reactie dat zijn
onderzoek ‘De weging gewogen’ in essentie niet
gaat over zwakke scholen, maar over het beoordelen
van opbrengsten. “De conclusie is, dat elke beoordeling
van opbrengsten, van welke school dan ook,
een betrouwbaarheid heeft van rond de nul. Dat
blijkt uit eigen onderzoek en uit tientallen andere
publicaties van gerenommeerde wetenschappers.
Onderwijssucces wordt beïnvloed door tientallen
factoren, die we maar voor een deel kennen en die
grotendeels buiten de invloedssfeer van de school
liggen. Al deze invloeden moet je neutraliseren om
betrouwbaar iets te kunnen zeggen over opbrengsten.
Dat is nagenoeg onmogelijk! Als voorselectieinstrument
binnen het risicogerichte toezicht zijn
opbrengstgegevens dan ook niet echt bruikbaar. Er
zullen zwakkere scholen bestaan, maar dat hoeven
niet per definitie de scholen te zijn die nu te boek
staan als zwak.”
Statistisch bedroevend
“De speciale berekeningswijze die de inspectie hanteert
voor kleine scholen is statistisch bedroevend.
De methode is vijf keer slechter dan de standaardmethode
voor grotere scholen! Wie de moeite neemt
de zwakke scholen op de kaart van Nederland te
zetten, zal ontdekken dat ze zonder uitzondering
zijn te vinden in gebieden met het laagste gemiddelde
inkomen en dat het naar verhouding veel heel
kleine scholen betreft. Geen toeval, maar het bewijs
dat de systematiek van de inspectie fundamenteel
niet deugt. Helpt deze vorm van toezicht het onderwijs
vooruit? De inspectie wil ons laten geloven van
wel, maar onderzoek toont aan dat dit geenszins het
geval is. Er zijn nauwelijks meetbare effecten op de
opbrengsten.”
Godlieb zegt dat hij een groot voorstander is van
effectief en opbrengstgericht onderwijs en niet
gekant is tegen onderwijstoezicht, maar dat de
volgens hem ontaarde nadruk op opbrengsten ‘een
reeks ongewenste effecten veroorzaakt, die het
onderwijs schade berokkent’.
Het onderzoek van Godlieb staat op
www.deweginggewogen.nl
Herman Godlieb: ‘Berekeningswijze inspectie statistisch bedroevend’.
over onderwijs 15

Scholen doen massaal beroep op subsidie praktijklokalen
´Dit is gunstig voor imago van vmbo’
In heel Nederland hebben vmbo-scholen hun praktijklokalen verbeterd. Rond de 1200 scholen
hebben gebruik gemaakt van de subsidiemogelijkheden. En met succes. De scholen zien er beter
uit, de praktijkruimten passen nu bij de onderwijsvernieuwingen en zowel de leerlingen als de
docenten zijn er blij mee. Dat alles heeft een gunstige uitwerking op het imago van het vmbo.
Autotechniek op het Technisch en Maritiem College Velsen. Een royale ruimte waar een
realistische werkomgeving is gesimuleerd. De leraar coacht de leerlingen bij hun werk.
In de technieklokalen van het Technisch en Maritiem College
Velsen (vmbo, 360 leerlingen), op een steenworp afstand van
de Hoogovens (Corus) in IJmuiden, zijn leerlingen metaaltechniek
aan het werk met het ontwerpen van kandelaars
gecombineerd met wijnrek. Verderop, in het lokaal van voertuigentechniek,
staan echte bruggen, maar ook twee skelters
en een auto waarvan alleen de beweegbare delen zichtbaar
zijn, zoals de stuuroverbrenging. Docenten begeleiden de
leerlingen die hier aan het werk zijn. Eigenlijk zijn dit geen
lokalen meer; het zijn royale praktijkruimten geworden.
Dat is wel eens anders geweest, vertelt directeur Ruud Porck,
want deze school was een typische jaren ´60 school. “Alle
klaslokalen waren even groot en de lokalen voor theorie
en praktijk waren gescheiden.” Een open leerruimte voor
informatieverwerving was er ook al niet. En dat terwijl het
bestuur van het Technisch en Maritiem College toch graag
een nieuw onderwijsconcept wilde invoeren. De subsidieregeling
voor praktijklokalen kwam dan ook als geroepen. De
school kreeg zeven ton. Door gemeentelijke cofinanciering
kwam daar nog eens 300.000 euro bij.
Gedrag veranderd
Het resultaat is tweeledig. Allereerst - en dat is het meest
zichtbaar – ziet de school er door de verbouwing goed uit.
De lokalen zijn vergroot, de werkplekken van de docenten
grenzen aan die van de leerlingen en de school is veel ope-
16
over onderwijs

tekst: Jurgen van Dijk • foto: Martine Sprangers (links) en Martin van den Bogaerdt
ner dan voorheen. Het tweede
effect is dat van de infrastructuur
op de uitstraling van de
hele school.
Porck: “Het is voor leerlingen
veel prettiger geworden. Je
ziet dat het gedrag van leerlingen
is veranderd. Als de school
waardering geeft aan praktijklokalen
heeft dat een positief
effect op de leerlingen. En dat
is weer goed voor de docenten.
Bovendien zie ik de instroom
toenemen
doordat
‘Ik zie de
instroom
toenemen’
de school
er goed
uitziet. De
subsidie is
dus gunstig
voor de
positionering
van het vmbo.”
De directeur hoopt dat er vaker
dergelijke subsidies komen. “Je wilt de leerlingen zoveel
mogelijk praktijk bieden. Dan moet je dus een werkomgeving
simuleren. En dat kost geld. De overheid moet nu
doorpakken.” Met de subsidieregeling praktijklokalen was
het Technisch en Maritiem College ook in staat zwaar verouderde
machines in het lokaal bouwtechniek door moderne
te vervangen.
Imagoverbetering
Ook in Meppel vindt Peter de Visser, directeur besturen van
de 2000 leerlingen tellende RSG Stad en Esch (vmbo, havo,
vwo), dat er door de overheid best doorgepakt mag worden.
Ook hij is zeer te spreken over de effecten die de subsidie, in
zijn geval een half miljoen euro, teweeg heeft gebracht. Het
geld kwam ten goede aan een verbouwing van de praktijklokalen
en een vervanging van de inventaris van het vmbogedeelte
van de school. Ook hier had dit meteen een gunstig
effect op het hele imago van het vmbo bij Stad en Esch.
Directeur De Visser: “De subsidie draagt veel bij, het ondersteunt
de onderwijsvernieuwingen.
‘Prettig om
in mooie
omgeving
te werken’
Praktijklokaal voor vmbo zorg & welzijn van het
Stellingwerf College in Oosterwolde.
Het onderwijs wordt er aantrekkelijker
door. Het zou vaker moeten gebeuren.”
Want, zo betoogt hij, huisvesting
heeft in het Nederlandse onderwijs een
behoorlijke achterstand, vooral op ictgebied.
Wie in ieder geval hun waardering
laten blijken zijn leerlingen en docenten.
De Visser merkt nog dagelijks dat ze het prettig vinden
om in een mooie leeromgeving te werken. Voor de docenten
was het inspirerend dat ze betrokken werden bij de ontwikkeling
van de leeromgeving.
Winkelsimulatie
Bij het Dalton College Zutphen (vmbo, havo, vwo, 1450 leerlingen)
is de verbouwing van de praktijklokalen bijna klaar.
Er is 750.000 euro subsidie in gaan zitten. Het geld werd
onder meer besteed aan een ander gebouw voor de onderbouw,
praktijklokalen voor handvaardigheid en techniek en
voor zorg en welzijn. Voor handel en administratie werd een
winkelsimulatie gemaakt. Directeur Bedrijfsvoering Eric van
der Horst heeft de indruk dat de leerlingen tevreden zijn
over de verbouwing, maar om dit zeker te weten komt er
voor de kerst een meting. De docenten zijn enthousiast, dat
weet hij zeker.
Van der Horst heeft ´goeie hoop´ dat de verbouwing behoorlijk
bijdraagt aan de imagoverbetering van het vmbo. Hij
heeft tijdens de open dag al gemerkt dat de investering
geholpen heeft. “Dat is bij uitstek het moment om kinderen
te laten zien wat je te bieden hebt.” Wat hem betreft is het
Dalton College voorlopig even klaar want het geld is op.
Positioneren
Tenslotte nog even terug naar het Technisch en Maritiem
College Velsen. Daar doet directeur Porck een oproep aan
vmbo-scholen om zich goed te positioneren. De rol van het
vmbo wordt de komende jaren steeds belangrijker, verwacht
hij. “Scheepsbouw (tankers), vliegtuigbouw, kledingindustrie,
het is bijna allemaal uit Nederland verdwenen naar landen
met lagere lonen. Maar je ziet branches terugkomen, de
koper heeft behoefte aan kwaliteit. Wij merken dat er enorm
veel vraag is naar vakmensen. Het vmbo legt daar de basis
voor. Het is dus voor vmbo-scholen ontzettend belangrijk met
een goede leeromgeving meer leerlingen binnen te halen en
hen te motiveren.”
over onderwijs
17

De vijf vragen
‘Oppassen voor
18

tekst: Lucy Beker • foto: Gerhard van Roon
innovatie-burn-out’
Wat is op dit moment de belangrijkste
ontwikkeling in het onderwijs?
“Dat is de ict! De computer biedt ons zoveel kansen om het
onderwijs te verlevendigen én op maat te maken. Ook is de
ontwikkeling van elk kind veel beter te volgen met behulp
van de computer. Denk ook aan het digitaal overdrachtsdossier
voor de overgang naar het voortgezet onderwijs.
Hier hebben de groepen 3 t/m 8 allemaal een smartboard.
De mogelijkheden daarvan zijn echt geweldig. Het is wel
van belang dat het goed wordt gebruikt, dat het hele team
erin meegaat. Wij zijn daar al jaren mee bezig, onze leerkrachten
volgen steeds korte cursussen en via het olievlekmodel
maken ze elkaar enthousiast. Ook hebben we een
werkgroep computergebruik voor heel Wassenaar, waarin
alle scholen met elkaar samenwerken. Geen enkele school
mag deze ict-ontwikkeling missen.”
Wat is volgens u het grootste probleem in het
onderwijs?
“Opvallend genoeg is dat ook de ict! Het is namelijk wel een
probleem om alle ontwikkelingen goed bij te houden, want
er is steeds weer iets nieuws. Je moet oppassen voor een
zogenoemde innovatie-burn-out bij de leerkrachten. Daarom
heb ik besloten om de systemen om de vier jaar te moderniseren,
dan blijven we bij, maar is er toch rust in de school.”
Wat wilt u kwijt aan de staatssecretaris?
“Ik wil Sharon Dijksma allereerst een compliment geven
dat het kabinet nu eindelijk wat meer oog krijgt voor de
noden in het onderwijs. Sinds dit kabinet is aangetreden, is
er meer gebeurd dan in de vier jaar daarvoor. Verder zou
ik haar willen vragen om de regeling bestuurlijke samenwerking
weer in het leven te roepen. Dat geeft eenpitterbesturen,
zoals wij, de kans om zich verder te professionaliseren.
Directeuren van eenpitters doen nu eenmaal minder
bestuurlijke ervaring op dan directeuren bij grote besturen.
Door bestuurlijke samenwerking kunnen eenpitters zich op
dat vlak ook ontwikkelen.”
Wat wilt u kwijt aan VOS/ABB?
“Tegen VOS/ABB zou ik willen zeggen: zorg voor een goede
communicatie over de visie en de plannen voor de toekomst,
nu de PO-Raad vorm krijgt. VOS/ABB heeft heel veel expertise
in huis. Blijft die toegankelijk?”
De Bloemcampschool is sinds kort de enige openbare
basisschool in Wassenaar. Hij staat in een chique
woonwijk en telt 400 leerlingen, onder wie ons 4-jarige
kroonprinsesje Amalia. In de hal een groot gestileerd
portret van haar oma, koningin Beatrix. Algemeen
directeur is Gerard Coenraad, die meteen even kwijt wil
dat dit ‘geen kakschool’ is. “Onze leerlingen komen uit
heel Wassenaar, ook uit gewone buurten, en we hebben
ook vluchtelingenkinderen”.
Coenraad laat met plezier het gebouw zien: nieuw,
maar met een klassieke uitstraling. Het oude glas-in-lood
is bijvoorbeeld overgezet. Bijzonder is dat de gymzaal
volledig onder de grond is gebouwd. In deze gymzaal
hebben de achtstegroepers in juni het domino-record
voor scholen op hun naam gezet met 92.579 stenen.
Waarom wilt u op deze plek gefotografeerd
worden?
“Ik kies voor een mooie plek aan de voorkant van het
gebouw, onder de kastanjeboom. Deze school is in 2000
opgeleverd, na vele jaren van voorbereiding. We moesten
heel wat moeilijkheden overwinnen, maar nu staat het er en
daar ben ik trots op. We hebben bewust gekozen voor een
jaren-dertig-stijl, die aansluit bij de omgeving. Ook de klassieke
indeling met gangen en lokalen past bij onze visie. Wij
willen kinderen onderbrengen in veilige groepen in besloten
ruimtes. Verder hebben we werkruimtes aan de achterkant
van het gebouw, en werkplekken in de gangen. Overigens
krijgen we hier veel bezoek: veel mensen zijn geïnteresseerd
in onze ondergrondse gymzaal. Dat is ook een uniek project,
waarvoor een speciale techniek is gebruikt.”
over onderwijs 19

Rector Einstein Lyceum Hoogvliet gecoacht door VOS/ABB
Openbare school met beroerd
In de praktijk
Het openbare Einstein Lyceum in Hoogvliet stond de laatste jaren als zeer zwakke school
vermeld in de kwaliteitslijstjes van Trouw en Elsevier. Dit jaar zijn de inspectierapporten weer
lovend. Rector Louis Jongejans heeft met zijn team in moeilijke tijden met dalende leerlingenaantallen,
een kwaliteitsslag gemaakt.
Hij werd daarbij gecoacht door Betty Smits-van Sonsbeek van VOS/ABB.
”Het Einstein Lyceum was altijd een relatief kleine, veilige
en gemoedelijke school met een goed sociaal klimaat. Je
zou van een dorps karakter kunnen spreken”, vertelt rector
Jongejans, die in 2003 als adjunct directeur van het Gemini
College in Ridderkerk de overstap naar Hoogvliet maakte.
“Maar er ging zo veel aandacht uit naar veiligheid en een
goed sociaal klimaat, dat de leeropbrengsten er nauwelijks
toe deden. Alle docenten waren bij hun leerlingen betrokken,
dat was niet het probleem, maar er waren nauwelijks
ambities. Dat had onder meer te maken met het slechte
imago waar Hoogvliet last van had, totdat hier in de deelgemeente
de upgrading begon. Er werd ten onrechte van uitgegaan
dat er met Hoogvlietse jongeren weinig kon worden
bereikt.”
Targets en rendementen
”De samenleving is veranderd. We gaan in het onderwijs
veel meer uit van targets en rendementen. Toen ik als rector
begon, kreeg ik wel eens het verwijt dat ik de school wilde
runnen als een bedrijf. Maar dat vond en vind ik helemaal
geen verwijt! De school is een bedrijf, alleen maken wij wel
producten die in één keer goed moeten zijn. We werken
namelijk met mensen, die kun je niet weggooien als ze mislukken.
Het ambitieniveau moest omhoog. De sleutel voor
succes lag in het bewaren van de veilige omgeving en het
ontwikkelen van rendementen.”
De school koos voor de individuele aanpak van leerlingen.
In 2006 werd het zogenoemde Einstein Leren ingevoerd, dat
aansluit bij de ideeën van Maria Montessori. De school is nu
aspirant-montessorischool. “We zien dat de rendementen
omhoog gaan, wat voor ons het bewijs is dat deze aanpak
voor onze leerlingen werkt. Vorig jaar hadden we bij het
vwo 100 procent geslaagden.”
Jongejans benadrukt dat doelstellingen alleen niet voldoende
zijn. Het is ook noodzakelijk om goede meetinstrumenten
te hebben. “Anders worden je rendementen nooit dui-
Louis Jongejans: ‘VOS/ABB zou met coachingstrajecten
veel harder aan de weg moeten timmeren’.

tekst en foto: Martin van den Bogaerdt
imago is er weer helemaal bovenop
Coaching door
VOS/ABB
Louis Jongejans is in het eerste jaar waarin hij rector
was van het Einstein Lyceum, intensief gecoacht door
Betty Smits-van Sonsbeek van VOS/ABB. Betty: “Wij
bieden schoolbesturen de mogelijkheid om schoolleiders
te laten coachen. Je bent als coach een luisterend
oor en hebt een bemoedigende rol, zonder dat
je met pasklare oplossingen komt. Je probeert het
beste in mensen naar boven te halen. Het mooie van
Louis, vond ik, is dat hij direct met veel enthousiasme
en volle energie aan zijn nieuwe baan begon, terwijl
zijn school echt in moeilijk vaarwater verkeerde. Let
wel, ik wil niet zeggen dat door mijn rol als coach
het Einstein weer goed presteert, dat is helemaal het
werk van Louis en zijn team, maar het is goed om
bij zo’n ingrijpend verbeterproces een coach te hebben.”
Jongejans bevestigt dat: “Ik heb heel veel aan Betty
gehad. Collega’s vroegen zich af waarom ik als rector
een coach nodig had. Maar het is juist belangrijk
dat je van tijd tot tijd bij een externe persoon je ei
kwijt kunt. Ook omdat je als rector een vrij eenzaam
bestaan kunt hebben. Ik heb nog steeds contact met
Betty. VOS/ABB zou met coachingstrajecten veel harder
aan de weg moet timmeren. Er is in het onderwijs
veel behoefte aan!”
Smits-van Sonsbeek is zelf 16 jaar rector geweest;
eerst acht jaar van het Elshof College/Kandinsky
College in Nijmegen en later eveneens acht jaar van
het Frederik Hendrik College in Den Bosch. Andere
coaches van VOS/ABB die schoolleiders begeleiden,
zijn Jo Simons, Sandra Geerdink en Sjoerd Sol. Meer
informatie staat op www.vosabb.nl (Training en
advies>diensten>coaching).
’Schroom nooit om
ons te bellen!’
Trouw wordt elk jaar na publicatie van het onderzoek
naar de schoolprestaties door ongeveer
tien scholen benaderd. Redacteur Hanne Obbink:
“Meestal bellen ze over vermeende verkeerde gegevens,
en het komt wel eens voor dat we een foutje
hebben gemaakt. We zetten dat dan recht in de
krant en op de website. Soms worden we benaderd
door scholen die ontevreden zijn over de inspectie.
Daar kunnen wij niets mee.” Obbink legt uit dat er
bij het onderzoek van Trouw altijd begeleidende
artikelen staan. “We gaan ervan uit dat lezers de
moeite nemen om meer te doen dan alleen de cijfertjes
bekijken.”
De Trouwredactie staat open voor reacties, zegt
Obbink. “Schroom nooit om ons te bellen! Natuurlijk
kunnen we niet elk verhaal in de krant zetten, maar
iedere reactie voegt voor ons iets toe.”
Elsevier-redacteur Arthur van Leeuwen zegt dat er
bij hem nog nooit klachten zijn binnengekomen over
fouten. “Wel komt het voor dat een school belt om
te zeggen dat er verkeerde cijfers bij de inspectie zijn
aangeleverd. Dat checken we dan, en dan passen we
onze berichtgeving aan”. Ook Van Leeuwen zegt er
altijd voor open te staan als scholen hun verhaal willen
vertellen.
Het Trouw-onderzoek naar schoolprestaties verschijnt
medio december. Het onderzoek van Elsevier wordt
in de tweede of derde week van januari gepubliceerd.
Reacties zijn welkom op onderwijs@trouw.nl
en/of arthur.van.leeuwen@elsevier.nl.
delijk. We leggen de kaders en doelen vast.Binnen de kernteams
wordt besproken hoe de doelen worden bereikt, op
voorwaarde dat het binnen ons onderwijsconcept past. We
meten de resultaten en publiceren die, zodat ze voor iedereen
zichtbaar zijn. Zo heb je als school knoppen waar je aan
kunt draaien. We gaan nu niet meer uit van beelden, maar
van feiten.”
Extern attribueren
De negatieve publicaties over het Einstein Lyceum in Trouw
en Elsevier waren voor Jongejans reden om actief de media
te benaderen. “Wat er in die kwaliteitsonderzoeken stond
was gewoon waar, we waren een zeer zwakke school. Ik heb
toen journalisten uitgenodigd om ons verhaal achter de cijfers
te horen.” Daarbij is het volgens de rector belangrijk om
niet in de verdediging te schieten, maar om te vertellen wat
je als school doet voor betere leeropbrengsten. “Natuurlijk,
we hebben altijd te weinig geld, we zitten in een rotgebouw,
maar door dat te zeggen, lossen we met z’n allen niets op.
Extern attribueren, noem ik dat, een term die ik heb overgenomen
van een Rotterdamse onderwijsadviseur. Je moet niet
altijd zeggen dat het aan alles ligt behalve aan jezelf.” De
positieve resultaten van het Einstein Lyceum hebben inmiddels
veel aandacht gekregen in de lokale en regionale media.
over onderwijs
21

tekst: Martin van den Bogaerdt • foto: Dennis Wubs
Dijksma versoepelt normen voor plattelandsschooltjes
Nieuwe kansen voor kleine scholen
Staatssecretaris Sharon Dijksma van OCW heeft een wetsvoorstel overgenomen dat kan
voorkomen dat kleine plattelandsscholen die goed presteren, dicht moeten. De huidige
regels bepalen dat er geen rijksbekostiging meer is voor scholen die drie jaar achtereen
onder de opheffingsnorm blijven. In kleine dorpen ligt die norm voor basisscholen
doorgaans op 23 leerlingen. Dijksma gaat ermee akkoord dat OCW voortaan per geval
bekijkt of er nog toekomst is. Drie directeuren uit het noorden van het land reageren.
Directeur Klarie Kolkena van openbare basisschool
Abt Emo in het Noord-Groningse dorp
Westeremden spreekt van een ‘heel goede
noodoplossing’. Zij plaatst wel een kanttekening
bij de voorwaarde dat kleine scholen alleen
open mogen blijven als hun onderwijskwaliteit
aantoonbaar in orde is. “Kwaliteit is bij kleine
scholen heel moeilijk te meten. Een schooltje in
een dorp als het onze is heel doorzichtig. Als ons
onderwijs niet goed zou zijn, zouden de ouders
al zijn weggelopen of aan de bel hebben getrokken
voor maatregelen. Mijn oprechte mening is
dat het onderwijs in een kleine school niet slecht
kán zijn!” Kolkena kan zich er wel in vinden dat
er toekomstperspectief moet zijn. “Als je met
heel kleine groepjes werkt, of zelfs maar met
één leerling in een leerjaar, dan moet je je afvragen
of het onderwijs nog wel voldoet aan de
minimale voorwaarden.” Obs Abt Emo heeft nu
32 leerlingen, vorig jaar zaten er 26 kinderen op
deze school.
’Heel blij’
Directeur Lenie de Jager van de openbare Ids
Wiersma Skoalle in Brantgum, 6 kilometer van
Dokkum, verwelkomt de wetswijziging. “Wij hebben nu 28
leerlingen, dus we zitten niet onder de opheffingsnorm,
maar wel in een dip. In augustus begonnen we voor het
tweede achtereenvolgende jaar zonder kleuters. Gelukkig
hebben we er nu sinds de herfstvakantie weer één in groep
1 en één in groep 2. Onze combinatiegroep 3-4 is met acht
leerlingen behoorlijk groot. De prognose is goed, want er
is in het dorp een aantal nieuwe huizen gebouwd, en er
komen nog vijf huizen bij. Daar hebben we nu nog geen kinderen
van, maar ik verwacht dat ze wel gaan komen. Aan de
andere kant: er hoeft maar één gezin met een aantal kinderen
te verhuizen, en we zijn de klos. Wij zijn dus heel blij dat
Dijksma het voorstel heeft overgenomen.”
Westeremden, een klein terpdorp in Noord-Groningen.
In dit dorp telt de openbare school 32 leerlingen.
opheffingsnorm open te houden. “Wij hadden altijd zo rond
de 50 leerlingen, dit jaar hebben we er 45 en het zullen er
wel minder worden, want er zijn hier maar weinig kleuters.
Ik vind dat het tot 40 leerlingen nog te doen is. Daaronder
moet je het niet meer willen, want dan moet je personeel
inleveren en kun je naar mijn mening niet meer voldoende
onderwijskwaliteit leveren. Ouders denken er anders over,
die hebben geen moeite met heel kleine schooltjes. Als je
een kleine school sluit, haal je het hart uit een dorp. Dat is
heel jammer, maar ik kijk naar de onderwijskundige kant.
Dan moet ik concluderen dat het onder de 40 leerlingen niet
meer haalbaar is.” Arends was eerder in Drouwenerveen
directeur van obs ’t Dobbegie, die onder de opheffingsnorm
bleef en in 2005 is opgeheven.
’Niet realistisch’
Directeur Gerry Arends van openbare basisschool De
Mondenhoek in Eerste Exloërmond in de Drentse
Veenkoloniën vindt het ‘niet realistisch’ om scholen onder de
Het voorstel was afkomstig van Tweede Kamerlid Jan Jacob
van Dijk (CDA). De positieve reactie van staatssecretaris
Dijksma staat in een nieuwsbericht over deze kwestie op
www.vosabb.nl (dossier: Politiek).
22 over onderwijs

foto: Martin Droog
Gelijk en ongelijk
Stukken niet op tijd, subsidie niet
meer te redden
Naast reguliere bekostiging kan het onderwijs
jaarlijks gebruikmaken van aanvullende subsidies.
Veel van deze regelingen zijn te vinden in de digitale
subsidiewijzer 1 van VOS/ABB en bekend bij de
Helpdesk. Dat het van belang is de bijbehorende
voorwaarden nauwkeurig na te leven, blijkt uit
onderstaande zaak.
De casus
Een school ontvangt een voorwaardelijke subsidie volgens
de ‘tijdelijke subsidieregeling stimuleren leeftijdsbewust
beleid’. In deze regeling is de verplichting opgenomen om
binnen vier maanden na afloop verantwoording over de
gespendeerde subsidie af te leggen met een aantal bewijsstukken,
waaronder een sluitende urenadministratie. De
school legt weliswaar een einddeclaratie en een aantal
andere bewijsstukken over, maar niet de gevraagde urenadministratie.
Hierop maakt het bestuursorgaan dat de subsidie verleent
gebruik van haar bevoegdheid om de definitieve subsidie
lager vast te stellen dan de voorwaardelijke subsidieverlening.
De school maakt officieel bezwaar, en legt bij het
bezwaarschrift alsnog de gevraagde stukken over. De school
stelt dat zij voldaan heeft aan de verplichtingen nu zij de
gevraagde gegevens bij het bezwaarschrift heeft overlegd.
Het bestuursorgaan verklaart het bezwaar ongegrond en de
school gaat in beroep.
De wet
Volgens de Algemene wet bestuursrecht (Awb) kan een
bestuursorgaan de subsidie lager vaststellen als niet is voldaan
aan de voorwaarden die aan de subsidieverlening zijn
verbonden. 2
Verder is in dit geval van belang dat de Awb bepaalt dat
wanneer er een bezwaarschrift tegen een besluit is ingediend
dit besluit op grond van hetgeen in het bezwaarschrift
is weergegeven volledig dient te worden heroverwogen. 3
De uitspraak
De rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard op basis
van de volgende overweging. Artikel 7:11 Awb bepaalt weliswaar
dat er een volledige heroverweging van het besluit
moet plaatsvinden op grond van het bezwaarschrift, maar is
er niet voor bedoeld om termijnen die in de subsidieregeling
zijn vastgesteld voor het adequaat voeren van eindcontrole
op subsidietoekenning, opzij te zetten. De rechtbank sluit
hiermee aan bij datgene wat de Raad van State in een eerdere
serie uitspraken over dit onderwerp heeft gezegd. 4
Ten slotte
Is te laat dan gewoon te laat? Het lijkt een eenvoudig principe,
toch is ook dit gebied binnen het recht volop in beweging.
Hoewel het overschrijden van deze termijnen bijna
altijd consequenties heeft, is de vraag of er een goede (verschoonbare)
reden voor is dat de termijn wordt overschreden
nog steeds niet volledig uitgekristalliseerd. 5
In het bestuursrecht waar openbare scholen vaak mee te
maken hebben, is er veelvuldig sprake van termijnen. Denk
aan de termijn voor bezwaar, beroep en het indienen van
zienswijzen. Het is hoe dan ook raadzaam om deze termijnen
goed in acht te nemen om problemen te voorkomen.
6 Juridische zaken kunnen erg ingewikkeld zijn en het is, in
het licht van de (vaak korte) termijnen, dan ook aan te bevelen
tijdig contact te zoeken met een van onze juristen voor
advies, wanneer u er zelf niet uitkomt.
Mr. Dieuwke van Putten,
Juridisch adviseur VOS/ABB
1 Zie www.vosabb.nl. (ledenservice>> veelgestelde vragen, de
zoekoptie ‘subsisidiewijzer’ invullen. Let op: u dient wel te zijn
ingelogd.
2 Artikel 4:46, eerste lid en tweede lid aanhef en onder b, van de
Awb.
3 Artikel 7:11 Awb
4 Raad van State 2 augustus 2006 zaakno. 200502846/1 en 10
september 2003, in zaakno. 200205657/1
5 Zie voor voorbeelden de uitspraken van de Centrale Raad
van Beroep van 25 juli 2008 (LJN: BE6614), 6 maart 2007 (LJN:
BA1301) en 9 januari 2007 (LJN: AZ6500)
6 Zie ook het artikel van Erik Brouwer op www.vosabb.nl (tabblad
training en advies) ‘Beroep instellen moet op tijd gebeuren’
over onderwijs 23

Advertenties 2008:Over Onderwijs 18-02-2008 17:26 Pagina 1
Mobiliteitspool
Een tijdelijk onderwijsmanager
hoeft niet duur te zijn!
Via de Mobiliteitspool zijn ervaren schoolleiders op tijdelijke basis beschikbaar
om de continuïteit van het management in uw school te waarborgen.
De kosten vallen enorm mee, zeker in vergelijking met die van een ervaren
interim-manager.
De Mobiliteitspool is bij uitstek geschikt:
■
■
■
bij langdurige afwezigheid van een van
de leidinggevenden;
bij plotseling vertrek van een leidinggevende
zodat u ruim de tijd heeft voor
een zorgvuldige sollicitatieprocedure;
als er behoefte is aan een tijdelijke
versterking van het management.
Over de Mobiliteitspool is een Nieuwsbrief
PO beschikbaar met daarin ervaringen van
opdrachtgevers en tijdelijk leidinggevenden.
Van deze nieuwsbrief kunt u een elektronische
of gedrukte versie aanvragen bij
Corgwell Onderwijs,
Milou Jansen, telefoon 070 - 363 00 16,
e-mail mi.jansen@corgwell.nl.
Informatie over de Mobiliteitspool vindt u op www.corgwell.nl
■ Interim-management: hoogwaardige
capaciteit bij crisis- en veranderopdrachten.
■ Mobiliteitspool: ervaren schoolleiders bij
tijdelijke afwezigheid van de leiding,
overbruggingscapaciteit en het
waarborgen van de continuïteit van het
management.
■ Herplaatsing: intensieve begeleiding
naar een beter passende functie elders.
■ Werving en selectie van schoolleiders.
■ Coaching: coaching on the job en
co-management.
Wilt u meer weten over onze activiteiten
op het gebied van onderwijs? Dan kunt u
contact opnemen met een van de verantwoordelijke
partners:
Peter Kesteloo, 06 55 82 55 20,
p.kesteloo@corgwell.nl
Koos van den IJssel, 06 51 16 21 92,
k.vandenijssel@corgwell.nl
Corgwell Onderwijs
Dagelijkse Groenmarkt 4
2513 AL DEN HAAG
Tel: 070 - 363 00 16
Fax: 070 - 360 03 53 1

S P E C I A L
Openbaar
Ankie Knijnenburg
06 - 129 285 76
Profileren?
Communiceren?
Met uw school de markt op?
Bel onze experts!
Onderwijs
Juist nu: vormgeven aan identiteit
Openbaar en bijzonder onderwijs gaan materieel en formeel steeds meer op elkaar
lijken. Dat betekent voor de scholen dat ze zich meer moeten profileren om een
eigen plek te verwerven in het onderwijsveld. Dat veel scholen daar al actief mee
bezig zijn, bleek tijdens de Openbaar Onderwijs Ontmoetingstour van VOS/ABB,
voorafgaand aan het jubileumcongres op 2 oktober. Vooral verzelfstandigde openbare
schoolbesturen willen duidelijk vormgeven aan hun identeit.
Openbare scholen zetten daarbij in op hun kernwaarden. Die kernwaarden zijn
onder meer: iedere leerling is welkom,
er is wederzijds respect en er is
aandacht voor waarden en normen,
maar ook aandacht voor levensbeschouwing
en godsdienst. Het zijn
deze kernwaarden die het openbaar
onderwijs betekenisvol maken, en
scholen maken er terecht werk van
om die kernwaarden goed over het
voetlicht te brengen.
Makkelijk is het niet altijd. Er is geen
simpele blauwdruk voor een goede
profilering. Een goede aanpak verschilt
per regio. VOS/ABB krijgt steeds meer aanvragen om scholen hierbij te ondersteunen.
We doen dat natuurlijk graag, want van oudsher draagt VOS/ABB het
openbaar onderwijs een warm hart toe. Bovendien hebben we op dit gebied veel
kennis in huis, omdat het ExpertiseCentrum Openbaar Onderwijs (ECOO) hierin al
enkele jaren actief is.
De komende periode wordt die expertise verder verbreed. Anna Schipper, projectleider
van het ECOO, werkt aan verdere versterking van dit expertisecentrum. Ook
worden meer consultants aangetrokken die scholen kunnen bijstaan bij het maken
van een profileringsaanpak en een goed communicatiebeleid.
Ronald Dolfing
06 - 229 396 87
Annelies Schrijver
0348 - 405 274
Marlous Elstgeest
0348 - 405 206
Hans Teegelbeckers
06 - 516 032 09
In deze special:
Anna Schipper
0348 - 405 232
• • • 26. Het jubileumcongres van VOS/ABB
Het was een feestelijke happening op 2 oktober, die in het teken stond van openbaar onderwijs.
Was u erbij of heeft u het gemist? Bekijk de foto’s in dit beeldverslag.
• • • 28. Helder profiel en kwaliteit sleutels tot succes
Hoe openbare scholen opereren in van oudsher ‘moeilijke’ gebieden. Een impressie van enkele presentaties
tijdens de Openbaar Onderwijs Ontmoetingstour, in Harderwijk en Soest.
• • • 30. ‘Wij behoren tot dezelfde familie’
Van kleur verschieten is lastig, maar in Helmond hebben de openbare en de Nutsscholen elkaar toch
gevonden. Hun doel: door verantwoorde bestuurlijke schaalvergroting de onderwijskwaliteit
verbeteren.
over onderwijs 25

foto’s: Martine Sprangers
Jubileumcongres VOS/ABB
een sfeervol evenement
Enkele honderden leden en genodigden kwamen op 2 oktober naar het Singer Theater in
Laren, waar VOS/ABB haar tienjarig bestaan vierde. Het werd een sfeervolle middag met
een feestelijk, maar vooral ook interessant programma. Staatssecretaris Sharon Dijksma
gaf persoonlijk acte de présence, evenals oud-minister Pieter Winsemius en de spraakmakende
Amsterdamse stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch. Entertainer Edwin Rutten (voor
velen nog bekend als ‘Ome Willem’) praatte de optredens aan elkaar en zorgde voor een
vrolijke noot in de omlijsting van het programma. Op deze twee pagina’s een beeldverslag.
‘Zijn er hier nog directeuren in de zaal?’
Edwin Rutten ontvangt de VOS/ABB’ers op geheel eigen wijze
en zet meteen de toon.
‘Deze vuist op deze vuist…’ Samen met VOS/ABB’s nieuwe
juriste Dieuwke van Putten grijpt Edwin Rutten
nog even terug op zijn bekende Ome Willem-act.
Een geboeid publiek in de theaterzaal van Singer in Laren.
26

Zeven leden én PO-Raad-voorzitter Kete Kervezee kwamen het podium op om VOS/ABB een speciale felicitatie over te brengen.
Pieter Winsemius hield een vlammend betoog over de
uitval in het beroepsonderwijs. “De leerlingen in de
laagste niveaus zijn de kanariepietjes in de mijn.
Zij geven signalen af”.
Staatssecretaris Sharon Dijksma ontvangt uit handen van VOS/ABB’s
directeur Theo Hooghiemstra het eerste exemplaar van
het boekje ‘Over Openbaar Onderwijs’.
Meer
foto’s
en
verslagen
op
www.vosabb.nl.
Ahmed Marcouch: “Ik wil geen islamisering van
het openbaar onderwijs, maar laat de school dan
geen zelfverloochening vragen van moslimkinderen”.
over onderwijs 27

tekst: Lucy Beker en Martin van den Bogaerdt • foto: John Beumer, Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio
Scholen die overeind blijven in een moeilijke omgeving
Helder profiel en kwaliteit
sleutels tot succes
De openbare scholen in de protestants-christelijke regio Noord-Veluwe hebben het niet
makkelijk. Dat staat vast na de presentatie op RSG Slingerbos | Levant in Harderwijk, in
het kader van de VOS/ABB Ontmoetingstour. Piet Uneken van de Stichting primair Openbaar
onderwijs Noord-Veluwe (prOo) heeft het over een ‘moeilijke, soms zelfs vijandige
omgeving’. Toch lukt het de openbare scholen om overeind te blijven en gestaag meer
leerlingen te trekken.
Met een authentieke schoolbus langs openbare scholen:
de VOS/ABB Ontmoetingstour.
S P E C I A L
In 2003 ging de zelfstandige stichting
prOo van start als bestuur voor
de openbare basisscholen in Elburg,
Ermelo, Harderwijk, Heerde, Nunspeet,
Oldebroek en Putten. De leerlingenaantallen
op die scholen waren toen al jaren
aan het dalen.
“Uit onderzoek bleek toen dat de helft
van de ouders van peuters in deze regio
niet wist waar openbaar onderwijs voor
staat”, vertelt Uneken. “Dat kwam ook
doordat er allerlei beperkende afspraken
waren tussen schoolbesturen op gemeenteniveau
als het om profilering ging. Als
stichting hebben wij die afspraken naast
ons neergelegd. Sinds 2004 werken al
onze scholen aan hun eigen profilering,
met de nadruk op normen en waarden,
actieve pluriformiteit en een ‘open
mind’. Daarnaast investeren we in humanistisch
vormingsonderwijs”. Dat laatste
was nodig omdat er in de regio geen
hvo-leerkrachten voorhanden waren.
“Nu financieren wij ouders die zo’n
28 over onderwijs

opleiding willen volgen, zodat zij in de
toekomst in dienst van hvo-instellingen
les kunnen geven op onze scholen, naast
de gvo-lessen”.
De inzet van prOo heeft gewerkt. Ook
al is het deelnamepercentage aan het
openbaar onderwijs in deze regio nog
steeds niet hoger dan gemiddeld 10 procent,
toch telde de stichting dit jaar voor
het eerst meer leerlingen dan het vorige
jaar. Het tij lijkt gekeerd.
Slingerbos | Levant
Ook het openbaar voortgezet onderwijs
in de regio Noord-Veluwe doet
het goed. De bevlogen bestuurder Fred
Timmermans van RSG Slingerbos | Levant
heeft strijd moeten voeren, maar zijn
school met 1800 leerlingen heeft nu
een goede naam in en om het strenge
Harderwijk.
Timmermans: “Dat komt niet alleen door
onze goede eindexamenresultaten, maar
ook doordat we sterk leerlinggericht
werken. Bijvoorbeeld met een dubbel
mentoraat in de brugklassen, wat ouders
zeer waarderen. Bij de concurrent werd
vroeger wel eens gezegd: ‘Ben je van
God los, dan ga je naar Slingerbos’. Maar
wij zeggen tegenwoordig: ‘Op Slingerbos
staat niet de leer, maar de leerling centraal’.
Wat ook helpt is de uitstraling van
onze activiteiten buiten de deur. Dat we
met 60 bussen naar Disneyland Parijs gingen,
om de fusie met Zeewolde te vieren,
dat trok de aandacht”.
Toch is het nog maar vijf jaar geleden dat
de folders van RSG Slingerbos | Levant er
op de christelijke basisscholen niet eens
in kwamen. “Dat hebben we opgelost
door een gezamenlijke folder te maken
voor al het voortgezet onderwijs in de
regio.”
Verder zorgt Timmermans continu voor
kwaliteit én profilering.
“Als we
‘Met 60
bussen naar
Disneyland,
dat trekt
aandacht’
geen kwaliteit
leveren, zijn we
weg. We zijn
gecertificeerd
voor tweetalig
vwo, we hebben
vmbo-wereldklassen
met extra
Engels, we doen
masterclasses
voor groepen 8.
Maar alles wat we verzinnen, wordt snel
nagevolgd door de andere scholen. We
moeten dus steeds voorop blijven lopen”.
Efficiënt
De RSG kan veel investeren in het onder-
wijs, omdat er de laatste jaren hard is
gewerkt aan efficiënt maken van de
bedrijfsvoering. “Daardoor houden we
nu meer geld over voor bijvoorbeeld
ict”, zegt hij. Ook Uneken heeft zo’n slag
gemaakt. “Verzakelijking van het onderwijs
lijkt soms een vies woord, maar daarmee
is een wereld te winnen. Dankzij de
lumpsumbekostiging is het makkelijker
geworden om effectief om te gaan met
de middelen”, zegt hij.
Slingerbos | Levant trekt inmiddels 30
procent van de vo-leerlingen uit de regio.
Een hoger percentage dan het primair
onderwijs, maar dat komt ook omdat er
geen katholiek vo in Harderwijk is, en
wel katholiek basisonderwijs. “Die leerlingen
komen ook naar de RSG”.
De Egelantier
De bus die op de dag van de
Ontmoetingstour vertrok uit Eindhoven,
ging in Soest langs bij basisschool De
Egelantier. Directeur Marijke Kemp gaf
er een inspirerende toelichting op de
manier waarop zij deze openbare school
een nieuw profiel geeft om de leerlingenpopulatie
meer te mengen. Nu is De
Egelantier, die midden in een jaren ’70-
wijk met flats staat, nog vrijwel geheel
zwart. Maar door de school te profileren
als ‘kunstmagneet’, wil Kemp meer
ouders en leerlingen van autochtone
afkomst aanspreken. “Ik heb acht jaar in
de Verenigde staten gewoond, en daar
zag ik dat het concept kunstmagneet
heel goed werkt. Kunstenaars komen
langs op school, bijvoorbeeld om met de
leerlingen gedichten te schrijven.”
Sleutel tot succes
Het is het tweede profileringsproces dat
Kemp voor het openbaar onderwijs in
Soest in gang heeft gezet. Eerder deed
ze dat samen met haar team voor obs
De Buut. Deze school was tot een aantal
jaren geleden helemaal zwart en liep
leeg, terwijl de katholieke basisschool
er pal naast bijna volledig wit was en
de toestroom van leerlingen nauwelijks
aankon. “De Buut had het slechte imago
van een zwarte school. Dat imago stond
gelijk aan grijs en grauw. Ouders denken
al snel dat het dan met de onderwijskwaliteit
ook niet in orde is. Dat leidde tot
een dalend leerlingenaantal. Een slecht
imago heb je snel, maar raak je niet
gemakkelijk kwijt.” Kemp koos ervoor
om van De Buut een kantoorurenschooldaltonschool
te maken. Het concept van
de kantoorurenschool was destijds in
Soest nog onbekend. Het bleek de sleutel
tot succes.
Met de schoolbus
naar openbare
scholen
Als onderdeel van het jubileumprogramma
van VOS/ABB reden er op 2
oktober drie originele schoolbussen
van uit vanuit Apeldoorn, Eindhoven
en Alkmaar naar de congreslocatie in
Laren. Het was de Openbaar Onderwijs
Ontmoetingstour, met stops bij openbare
scholen of besturen, die echt werk
maken van hun identiteit en daar ook
goed mee scoren.
De bus uit Apeldoorn ging naar sbo De
Sluis in Zwolle en naar RSG Slingerbos
in Harderwijk. De bus uit Eindhoven
stopte bij het Jan van Brabant College
in Helmond en bij obs De Egelantier in
Soest. Vanuit Alkmaar reed de bus naar
obs Roelof van Wienesse in Wijdenes
en daarna naar het Almere College
in Kampen. De presentaties die op de
scholen werden verzorgd, leidden tot
levendige discussies in de bussen.
“We hadden acht jaar geleden nog maar
70 leerlingen, maar nu is De Buut weer
een meer dan gezonde school met 165
kinderen. Toen ik op het idee kwam om
er een kantoorurenschool van te maken,
werd ik voor gek versleten, maar het
bleek te werken.
Nu hebben we
zelfs het luxeprobleem
dat we de
school te wit vinden
worden. Dit
is een openbare
basisschool, dus
we staan open
voor iedereen
en willen per se
gemengd blijven.”
‘Concept
van kantoorurenschool
bleek te
werken’
De Buut profileert zich daarom nadrukkelijk
als ‘gekleurd’. Een kunstenaar
heeft een eigen huisstijl en een poster
met veel kleuren gemaakt. Die posters
werden in Soest verspreid, onder meer
bij het consultatiebureau. “Ik hoor nu
vaak van ouders dat ze De Buut herkennen
als die school met die kleurtjes.”
Het nieuwe profileringsproces van obs
De Egelantier is nog te pril om er al
grote successen van te verwachten, maar
de eerste twee leerlingen van hoogopgeleide
autochtone ouders hebben zich
inmiddels gemeld.
over onderwijs 29

tekst en foto: Martin van den Bogaerdt
Samenwerking tussen openbaar onderwijs en Nutsscholen
‘Wij behoren tot dezelfde familie’
In de regio Helmond zoeken het openbaar onderwijs en de Nutsbasisscholen elkaar steeds
meer op. “Samen staan we sterker, en dat is goed voor de kwaliteit van het algemeen
toegankelijk onderwijs in deze katholieke omgeving”, zeggen algemeen directeur
Annemie Martens van het bestuur PlatOO en de directeuren Marianne Boschman en Karin
Langereis van de respectievelijke Nutsscholen De Mijlpaal in Nuenen en De Gentiaan in
Son en Breugel.
Het bestuur van eenpitter De Mijlpaal
zocht in 2006 nauwe samenwerking met
het openbare schoolbestuur PlatOO.
Tegelijkertijd was dit bestuur in de regio
Helmond op zoek naar mogelijkheden
om een verantwoorde schaalvergroting
te realiseren. PlatOO wil het liefst
groeien tot 4000 à 6000 leerlingen om de
beleidskracht, het sturend vermogen en
de doelmatigheid te optimaliseren. Op
dit moment vallen er onder PlatOO 13
openbare scholen voor primair onderwijs
met in totaal ongeveer 2750 leerlingen.
Deze scholen liggen in dorpen rond
Helmond, waar het bestuurskantoor is
gevestigd.
S P E C I A L
Annemie Martens, Karin Langereis en Marianne Boschman
(achteraan, van links naar rechts) met een groepje leerlingen.
‘Wij hebben veel overeenkomsten’.
‘Van
kleur
verschieten
kan niet’
Bewuste stap
Directeur Boschman van De Mijlpaal
in Nuenen: “Wij hebben in 2006 zelf
heel bewust de stap naar bestuurlijke
samenwerking gezet, omdat een groter
geheel ons veel voordelen kon bieden,
bijvoorbeeld voor verdere professionalisering.
In een groter bestuur loop
je minder het risico dat je op je eigen
eilandje blijft zitten. We hebben contact
gezocht met verschillende besturen in
de regio, en kwamen tot de conclusie
dat we ons het meeste thuis voelden bij
het openbare PlatOO. Dat had te maken
met de bestuurlijke omvang en het feit
dat PlatOO bij ons in de regio zit. Maar
we keken natuurlijk vooral of we elkaar
konden vinden op onze principiële uitgangspunten.
Algemene toegankelijkheid
en sterke ouderbetrokkenheid zijn
voor ons heel belangrijk. De ouders, het
team en alle andere geledingen stonden
unaniem achter de keuze om bij PlatOO
aan te haken.”
De keuze ging nog verder, legt Boschman
uit. De algemeen-bijzondere Mijlpaal
wilde de eigen schoolvereniging opheffen
om het bestuur volledig in handen te
leggen van PlatOO. Het was de bedoeling
om daarvoor een openbare basisschool
te worden. “We wilden van kleur
verschieten, maar dat bleek niet te kunnen,
want dan hadden we onze school
eerst moeten opheffen en daarna een
nieuwe openbare basisschool moeten
stichten. Een school opheffen is niet zo
moeilijk, maar het is, zoals bijna iedereen
uit het basisonderwijs wel weet, vrijwel
onmogelijk om de hoge stichtingsnorm
te halen. Dat is natuurlijk
vreemd, als je weet
dat ons leerlingenaantal
goed is voor
een gezonde school.
We groeien, maar zitten
nog steeds met
ongeveer 17 leerlingen
onder de stichtingsnorm.
Het aantal rk-scholen is hier ver in
de meerderheid en dat weegt erg zwaar
in onze leerlingprognoses. Van kleur verschieten
kan dus niet.”
Pragmatische oplossing
Algemeen directeur Annemie Martens
van PlatOO was samen met Boschman
teleurgesteld toen bleek dat het onmogelijk
was De Mijlpaal om te vormen tot
een openbare school. “Maar we hebben
de handdoek natuurlijk niet in de ring
gegooid, daar zijn we de types
niet naar! Er is geen sprake
van bestuurlijke samenvoeging,
maar de samenwerking hebben
we al wel gemaximaliseerd. De
school is volledig partner in het
directeurenoverleg en praat
dus mee over het beleid van
PlatOO.”
30 over onderwijs

In verband met de huidige situatie is
besloten dat er een pragmatische oplossing
moet komen. “Als de wet het ons
met de hoge stichtingsnorm onmogelijk
maakt om De Mijlpaal van kleur te laten
verschieten, dan moeten wij als openbaar
bestuur ook de deur openzetten voor
andere scholen die algemeen toegankelijk
zijn. Onze principes van openbaar
onderwijs behouden we volledig, die zijn
in de statuten verankerd.” Martens benadrukt
dat de uitgangspunten van PlatOO
en die van de Nutsscholen heel dicht bij
elkaar liggen. De overeenkomsten zijn
volgens haar des te sterker in Brabant,
waar de rk-basisscholen en de door het
CDA gedomineerde gemeentebesturen
nog steeds veel invloed hebben.
“Algemene toegankelijkheid is onlosmakelijk
verbonden aan het openbaar
onderwijs én aan de Nutsscholen, op die
punten vinden wij elkaar. De katholieken
zéggen ook dat ze algemeen toegankelijk
zijn, ze gaan zelfs zo ver dat het
lijkt alsof hun katholieke identiteit er
niet meer toe doet. Ze zeggen dat we in
feite allemaal hetzelfde zijn, maar dat is
natuurlijk niet zo! Voor ons doet onze
identiteit er wel degelijk toe, wij verloochenen
die niet. Als je ergens voor staat,
en bij ons is dat de openbare identiteit
en de algemene toegankelijkheid, dan
moet je dat ook waarmaken! Dat de
katholieke scholen dat niet of nauwelijks
doen, is hun zaak. Wij gaan daar niet in
mee!”
“Wat voor ons en de Nutsscholen ook
heel zwaar weegt, is dat we allebei
nadrukkelijk niet van de christelijke cultuur
uitgaan, maar dat wij actief pluriform
zijn. Bij ons kunnen leerlingen en
leerkrachten van welke afkomst dan ook
echt zijn wie ze zijn. Sterke ouderbetrokkenheid
is een ander doorslaggevend
punt waarop PlatOO en de Nutsscholen
elkaar vinden. Wij willen niet denken
vanuit een paternalistische cultuur. Bij
ons is de mening van de ouders heel
belangrijk. Je zou dus kunnen zeggen
dat wij tot één familie behoren.”
Samen sterker
Voor directeur Karin Langereis van
Nutsschool De Gentiaan in Son en
Breugel, op dit moment ook nog eenpitter,
is het een zeer positieve ontwikkeling
dat PlatOO bezig is om een samenwerkingsbestuur
te worden. “Ook wij
hebben toenadering tot PlatOO gezocht,
omdat het veel beter is voor de kwaliteit
van ons onderwijs om tot een groter
bestuurlijk geheel te behoren. Maar bij
ons leeft niet de nadrukkelijke wens om
een openbare basisschool te worden.
Het is voor ons het belangrijkste dat we
samen sterker staan. Dat is goed voor
de positie van het algemeen toegankelijk
onderwijs. Wij kunnen ons op deze
manier nog sterker onderscheiden van
het traditionele katholieke basisonderwijs
in deze regio.”
De ontwikkelingen in de omgeving van
Helmond zijn nog volop in beweging. Er
zijn positieve signalen dat ook andere
Nutsscholen zich bij PlatOO willen aansluiten.
Nut van ‘t algemeen
De algemeen toegankelijke
Nutsscholen vinden hun oorsprong
in de Maatschappij tot Nut van ’t
Algemeen. Op de website van deze
organisatie, die in 1784 werd opgericht,
staat dat de verbetering van het onderwijs
voor een breed publiek als kernactiviteit
wordt beschouwd. Belangrijke
doelstellingen zijn volksontwikkeling,
sociale bewogenheid, gemeenschappelijk
welzijn en democratisch denken.
Onderwijsvernieuwing wordt gezien
als ‘onderdeel van een doorlopend
maatschappelijk ontwikkelingsproces,
los van een bepaald levensbeschouwelijk
of politiek standpunt’. Er waren
Nutsscholen van kleuteronderwijs
tot en met het Nutsseminarium voor
pedagogiek aan de Universiteit van
Amsterdam. Het Nutsbasisonderwijs is
daar nu nog van over.
Nutsscholen zijn bijzonder neutraal, en
vallen dus per definitie niet onder een
bestuur voor openbaar onderwijs. Het
beleid is in handen van een vereniging
of stichting met een eigen bestuur,
meestal van ouders. Vooral in gemeenten
met sterke confessionele politieke
partijen, waar het onmogelijk was een
openbare school op te richten, bleken
de Nutsscholen een goed alternatief
voor algemeen toegankelijk onderwijs
zonder christelijke en/of politieke dogma’s.
In de loop van de jaren zijn op verschillende
plaatsen samenwerkingsverbanden
met openbare scholen aangegaan.
Een voorbeeld hiervan is de nauwe
samenwerking tussen het Nuts- en
openbaar basisonderwijs in Den Bosch.
Deze twee denominaties zijn sinds
2004 partners in de ATO Scholenkring,
waarbij ATO staat voor Algemeen
Toegankelijk Onderwijs.
Meer informatie over Nutsonderwijs
staat op www.nutalgemeen.nl.
Colofon
Over Onderwijs is het relatieblad van
VOS/ABB, de vereniging van openbare
en algemeen toegankelijke scholen
en een van de grootste werkgeversorganisaties
in het onderwijs. Bijna 400
besturen met circa 2800 scholen en ruim
850.000 leerlingen zijn aangesloten.
Het blad verschijnt zeven keer per jaar.
Redactie-adres:
Over Onderwijs
Postbus 162, 3440 AD Woerden
overonderwijs@vosabb.nl
tel: 0348 - 405 270
Redactie:
Lucy Beker (eindredactie)
Martin van den Bogaerdt
Medewerkers aan dit nummer:
Karin van Breugel, Jurgen van Dijk, Inge
Klijn, Dieuwke van Putten
Fotografie:
John Beumer, Martin van den Bogaerdt,
Martin Droog, Jan van der Meijde,
Gerhard van Roon, Marla Smith Stevels,
Martine Sprangers, Harry Tielman,
Dennis Wubs
Foto omslag:
Leerlingen van de Open Schoolgemeenschap
Bijlmer in Amsterdam
Foto: Martine Sprangers
Ontwerp en lay-out:
Afdeling Vormgeving, Bussum
Druk:
Giethoorn ten Brink, Meppel
Advertentiebureau:
Recent, Amsterdam
020 - 330 89 98
info@recent.nl
Contactpersoon: Ray Aronds
Abonnementen:
Leden van VOS/ABB ontvangen een
exemplaar per bestuur en per school
gratis.
Extra abonnementen mogelijk
(zie www.vosabb.nl).
Abonnement niet-leden:
63 euro per jaar.
Opgeven als abonnee bij:
VOS/ABB, t.a.v. Irene Smit,
tel: 0348 - 405 203; e-mail:
ismit@vosabb.nl
Copyright:
Alle rechten voorbehouden.
over onderwijs 31

32 over onderwijs