BINNENKRANT - Heemkunde Vlaanderen

BINNENKRANT
2. Temperatuur en vochtigheid
Ook temperatuur en vocht werken in op je collectie. Het vochtgehalte wordt uitgedrukt in relatieve
luchtvochtigheid. Dat is de verhouding van de hoeveelheid waterdamp die lucht bevat tot de hoeveelheid
waterdamp die lucht bij temperatuur van dat moment maximaal kan bevatten. Temperatuur en
luchtvochtigheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Naarmate de temperatuur daalt, stijgt de
luchtvochtigheid (en andersom).
Droogte. Let op in de winter!
Denk aan de relatieve luchtvochtigheid van zodra de verwarming aangaat, zeker bij vorst. Bij
vriesweer is de lucht meestal kurkdroog. Centrale verwarming maakt de lucht dan nog droger.
Vaak ondervind je dit zelf wel. Wanneer je last hebt van droge of gebarsten lippen, wijst dit op
een zeer lage luchtvochtigheid.
Elk materiaal reageert natuurlijk anders op het omgevingsklimaat. Maar je kan ervan uitgaan dat de
meeste collecties zich goed voelen bij een temperatuur van maximum 20°C en een luchtvochtigheid
van ca. 50 tot 55 %. Tracht deze waarden echter niet te forceren! Plotse klimaatwisselingen kunnen
meer schaden dan een iets te koud, maar constant klimaat. Zij brengen allerlei reacties teweeg, zeker
bij samengestelde objecten zoals schilderijen, meubels of inlegwerk. Met typische schadebeelden
als gevolg: barsten, kromgetrokken hout of afgebladderde verf.
Hoe kan je schade door vocht en temperatuur beperken?
- Plaats objecten niet tegen een buitenmuur. Houd tenminste vijf centimeter afstand.
Buitenmuren zijn ‘s winters vochtiger en kouder dan andere muren en ’s zomers vaak
warmer.
- Verplaats de voorwerpen niet zomaar naar een andere ruimte. Daar kan een ander
binnenklimaat heersen.
- Zet verwarming of airconditioning nooit plotseling helemaal aan of helemaal uit.
- Houd ramen gesloten.
- Laat de temperatuur ’s nachts nooit meer dan enkele graden zakken. Laat de overgang
van en naar het stookseizoen geleidelijk plaatsvinden.
- Plaats voorwerpen niet vlak bij een radiator, verwarmingsrooster, kachel, ventilator, lamp,
elektrisch apparaat of kaars.
Meet en beheers
Om de invloed van omgevingsfactoren te bepalen, moet je die natuurlijk eerst meten. Hiervoor
bestaan diverse toestellen.
- Voor lichtsterkte en UV-straling gebruik je een gecombineerde meter. Die registreert de verhouding
van de UV-straling tegenover het zichtbare licht.
- Een hygrometer meet de luchtvochtigheid. Dit toestel geeft de luchtvochtigheid weer op een
bepaald moment.
- De thermohygrograaf combineert een thermometer met een hygrometer. Dit toestel meet
schommelingen in temperatuur en luchtvochtigheid tijdens een bepaalde periode en registreert
die op papier als een continue grafi ek. Zo krijg je een goed overzicht van de fl uctuaties van het
binnenklimaat.
Deze meettoestellen zijn wel behoorlijk duur. Informeer daarom eerst of je ze niet kan uitlenen bij
je provinciale museumconsulent.
BIJLAGE ONS HEEM 2008, nr. 1
18