NEDERLAND HANDELSLAND - Oapen

nederland handelsland
20
Helaas blijkt het bij de presentatie van statistische gegevens en empirische analyses,
vanwege de beperkte beschikbaarheid van de benodigde gegevens, lang niet
altijd mogelijk om bij deze ruime opvatting van het handelsbegrip aan te sluiten.
Het grote belang van de internationale handel voor de Nederlandse economie kan
op basis van de beschikbare gegevens niettemin afdoende worden geïllustreerd.
Zo bedraagt de waarde van de goederenuitvoer 52 procent van het bruto binnenlands
product (bbp). Daarnaast duiden traditionele sectorale groeitoerekeningsexercities
op een aanzienlijke bijdrage van de buitenlandse handel aan de economische
groei (zie bijv. Van Ark 2000). De wederuitvoer, dat wil zeggen
ingevoerde goederen die (vrijwel) zonder nadere bewerking weer worden uitgevoerd,
is in het afgelopen decennium gestegen van 20 procent tot 40 procent van
de totale goederenuitvoer. Uit een onderzoek naar het belang van handelsberoepen
in Nederland blijkt dat in 1997 1,75 miljoen mensen in de handel – in de
meest brede zin van het woord, inclusief de binnenlandse handel – werkzaam
zijn. Dit is 29 procent van de werkzame beroepsbevolking van zes miljoen personen.
Indien men een enge definitie van handel aanhoudt, komt men nog steeds
tot het respectabele aantal van 776.000 in de handel werkzame personen (13%
van de beroepsbevolking) (Van Dalen en Van Vuuren 2003). Kortom, een
aanzienlijk deel van de Nederlandse welvaart en werkgelegenheid vloeit voort uit
de (internationale) handel.
1.2 probleemstelling
Volgens de economisch historicus David Landes valt uit de opkomst en neergang
van naties de les te trekken dat de neergang van een land vaak een aanvang neemt
als een gevoel van superioriteit gaat overheersen (Landes 1998). Een lange
periode van economische voorspoed kan ertoe leiden dat men deze als vanzelfsprekend
gaat beschouwen en daardoor onvoldoende oog heeft voor veranderende
omstandigheden.
Het aandeel van Nederland in de wereldhandel is de afgelopen halve eeuw opvallend
stabiel geweest en de omvang van de buitenlandse handel in verhouding tot
de binnenlandse productie is gestaag toegenomen. Het is verleidelijk om als gegeven
aan te nemen dat dit ook in de toekomst het geval zal zijn. Weliswaar klinken
er recent bezorgde geluiden over het achterblijven van de Nederlandse export bij
de wereldhandel. Deze zorg lijkt echter vooral te zijn ingegeven door de huidige
ongunstige conjuncturele ontwikkeling. De verslechtering van de Nederlandse
concurrentiepositie op korte termijn is zeker een punt van zorg dat serieuze
aandacht verdient. Los van deze conjuncturele ontwikkeling is er echter ook
reden om de relatief sterke positie van Nederland als handelsnatie op de langere
termijn niet als een vaststaand gegeven te beschouwen. Het spreekt immers niet
voor zich dat de factoren die in het verleden mede hebben bijgedragen aan de
sterke handelspositie van Nederland, zoals de gunstige ligging en de grote rol van
de zeevaart in de internationale handel, in de toekomst even belangrijk zullen
blijven. In het bijzonder kunnen twee ontwikkelingen op termijn ingrijpende
gevolgen hebben voor de wijze waarop de internationale handel plaatsvindt en