oktober - Genootschap Onze Taal

Foto: Tim Parks
De Britse schrijver Tim Parks: Engels lezen geeft
Nederlanders een positief zelfbeeld.
Literatuur is iets voor hogeropgeleiden,
redeneert Parks, en in Nederland
beheersen die hogeropgeleiden het Engels
behoorlijk goed. Ze zijn daar ook
trots op, ze zien het als een belangrijk
onderdeel van hun identiteit. Het is
‘cultureel kapitaal’, zou een socioloog
zeggen. Parks heeft meer op met de
psychologische wetenschap en gebruikt
daarom de termen self-value en selfesteem
(‘eigenwaarde’): wanneer je als
Nederlander met het Engels in de weer
bent, geeft dat je een goed gevoel over
jezelf. Je krijgt er een positief zelfbeeld
door.
Bovendien is in het Engels lezen
meestal ook: je bezighouden met de
Angelsaksische wereld’. Die is volgens
Parks voor ons vertrouwd, maar toch
ook een beetje exotisch. Angelsaksische
boeken gaan over ‘nuttige’ en voor de
Nederlander herkenbare zaken – psychologie,
relaties, maatschappelijke ontwikkelingen,
politiek – maar bieden ook
de mogelijkheid om even aan je eigen
(Nederlandse) werkelijkheid te ontsnappen
en je onder te dompelen in, bijvoorbeeld,
het victoriaanse Engeland of het
leven op Newfoundland. Het ideale
evenwicht tussen realisme en vluchten
uit de werkelijkheid, vindt Parks.
� krAnkzinniG tAliG
Peter de Voogd, gepensioneerd hoogleraar
Engelse literatuur en adviseur bij
het Nederlands Letterenfonds (dat onder
meer literaire vertalingen subsidieert),
vindt het ook helemaal niet
274 o n z e t a a l 2 0 1 2 • 1 0
vreemd dat er zo ontzettend veel Angelsaksische
literatuur verkocht wordt in
Nederland. Zijn verklaring is wat eenvoudiger
dan die van Tim Parks. “Het is
gewoon de grootste en meest complete
literatuur. Mij is geen enkele andere letterkunde
bekend die vanaf de Middeleeuwen
ononderbroken in alle genres
hoogstaande teksten heeft opgeleverd,
die ook nog eens, doordat de spelling
sinds de achttiende eeuw nauwelijks
veranderd is, vaak heel leesbaar is gebleven,
en die vervolgens, dankzij een
wereldrijk, in andere continenten kon
worden voortgezet. Zoals Nederland
een enorme schilderkundige traditie
heeft, zo heeft de Angelsaksische wereld
een gigantische letterkundige traditie.”
Daarnaast, zegt De Voogd, is het een
kwestie van aantallen. “Een groot afzetgebied,
hoge oplagen, ruime winstmarges.
En een stuwmeer van talent, waaruit
wereldwijd geput kan worden.”
Dan is er nog een factor die hij “niet
zo goed kan duiden”. “Ik weet niet precies
hoe dat komt, maar ik denk dat de
Angelsaksische cultuur krankzinnig talig
is. Het Engels is een gemakkelijke taal
om slecht te spreken, maar, volgens mij,
een heel moeilijke taal om subtiel te gebruiken.
En het heeft ook een gigantische
woordenschat.”
Dat laatste zou misschien verklaren
waarom Nederlanders die heel aardig
Engels spreken, soms liever vertalingen
lezen. Want er zijn altijd weer woorden
die opgezocht moeten worden – daar
komt nooit een einde aan.
� AchterkAmertje
Hoe zou het in andere landen zitten met
die verhoudingen tussen de verschillende
talen en de verschillende literaturen
die er verkocht en gelezen worden? De
Met Angelsaksische boeken kun je even
aan je eigen (Nederlandse) werkelijkheid
ontsnappen.
Voogd vertelt dat hij net terug is uit
Dublin. “Ik was in de grote boekwinkel
van Dublin, en het viel me op dat ze
daar een enorme afdeling met Ierse literatuur
hebben, ‘Irish Writers’, allemaal
Engelstalig natuurlijk, en als je dan heel
goed zoekt, vind je in een achterkamertje
de Britten. Dat verkopen ze blijkbaar
minder.”
Zo is het in ieder land anders. De
schrijver van dit artikel liep afgelopen
zomer de grootste boekwinkel van Luik
binnen (de FNAC), en zag dat de literatuur
daar uit drie afdelingen bestaat,
waar déze bordjes boven hingen: “Franse
literatuur”, “Angelsaksische literatuur”
en “buitenlandse literatuur”.
De Franse literatuur won het daar,
qua aanbod, nog van de Angelsaksische.
In Nederland heeft de Angelsaksische
literatuur het allang van de Nederlandse
gewonnen. �
‘Dat is leven’
Engels dat door het Nederlands heen schemert
In een slecht vertaald boek gebeurt het weleens dat je de Engelse zin door de Nederlandse
zin heen ziet schemeren. Hieronder een paar voorbeelden.
Komt u zelf voorbeelden tegen van zulke zinnen, of hebt u het vermoeden dat het om
zulke zinnen gaat, stuur ze dan naar Onze Taal. Wilt u er dan ook de editie en de pagina bij
vermelden? Dan kunnen wij er eventueel de originele tekst bij zoeken. Inzendingen graag
naar vertalingen@onzetaal.nl, of naar het redactieadres (zie colofon).
- Dat is leven. (That’s life.)
- We zaten macaroni en klotekaas te eten. (We were eating mac and fucking cheese.)
- Het grootste deel van mijn leven is gekomen en weer gegaan. (Most of my lifetime
has come and gone.)
- Er stonden een heleboel mensen aan de voorkant van de kerk, meest kinderen.
(There was a crowd at the front of the church, mostly little kids.)