oktober - Genootschap Onze Taal

Foto: Johan van Walsem
Redactie Onze­Taal
Tamtam
Ophef over Verkavelingsvlaams
Begin september was er in Vlaanderen veel ophef over het gebruik van het Verkavelingsvlaams:
de informele spreektaal in Nederlandstalig België die geen
dialect is, maar ook geen Algemeen Nederlands. Een ander woord ervoor is tussentaal.
Aanleiding was de publicatie van het boek De manke usurpator. Over Verkavelingsvlaams,
geschreven door de Antwerpse taalkundigen Kevin Absillis, Jürgen
Jaspers en Sarah Van Hoof.
De auteurs benadrukken dat ze de tussentaal niet promoten, maar vinden het
niet erg dat die in het onderwijs wordt gebruikt: “We moeten af van het idee dat
Verkavelingsvlaams een gedrocht is dat de emancipatie van de burger in de weg
staat. We moeten het de plaats geven die het toekomt: het is de informele spreektaal
die heel veel Vlamingen dagelijks gebruiken.”
Hun standpunt leidde tot veel kritiek, van onder anderen schrijver Geert van
Istendael, bedenker van de term Verkavelingsvlaams: “Het is de taal van mensen die
neerkijken op dialecten, en te lui zijn om goed Nederlands te leren. Het is de taal
van de zelfgenoegzaamheid. En je kunt ze niet schrijven. Ze is dus niet bruikbaar
in het onderwijs.” Ook vooraanstaande taalkundigen pleitten nadrukkelijk voor de
standaardtaal als instructietaal, bijvoorbeeld Ruud Hendrickx (VRT-taaladviseur
en Vlaams hoofdredacteur van Van Dale) en Ludo Permentier. Permentier: “Kinderen
gaan naar school om daar iets anders te leren dan wat ze buiten de school
oprapen.”
Logo “Rijks museum” onder vuur
De spatie in het nieuwe logo van het Rijksmuseum (“Rijks museum”) heeft
veel stof doen opwaaien. Honderden mensen beklaagden zich bij de stichting
Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) over deze foutieve en in hun ogen ergerlijke
spatie.
Volgens grafisch ontwerper Irma Boom hoort de spatie ertussen, omdat het voor
haar gevoel om twee woorden gaat, vanwege de koosnaam ‘Rijks’. René Dings,
voorzitter van SOS, laat in het tv-programma
EditieNL weten dat hij het “tamelijk
slordig en onzorgvuldig vindt dat
de hoeder van het nationaal erfgoed een
loopje neemt met de spellingregels”. Het
museum denkt daar anders over: “Een
logo is geen woord, maar een woordmerk.
Daar gelden andere regels voor.”
Dings geeft de klachten door aan het
museum, maar betwijfelt of dat iets oplevert:
“Ik ben bang dat het logo daarvoor
te veel geld heeft gekost.”
Nederlandse scholieren goed in
vreemde talen
Nederlandse middelbare scholieren beheersen hun vreemde talen goed. Dat
blijkt uit een onderzoek van de Europese Commissie onder 54.000 Europese
veertien- en vijftienjarigen. Veertien landen werden onderzocht, en Nederland
stond op de derde plaats.
De resultaten laten grote verschillen zien. Zo scoren bijvoorbeeld Estland, Kroatië
en Slovenië goed, en oudere EU-lidstaten als Spanje, Portugal en Frankrijk opmerkelijk
minder. Over Groot-Brittannië meldt online nieuwsmagazine ScienceGuide
dat “dat land steevast onder aan de lijsten bungelt vanwege het bekende ‘motivatieprobleem’.
Want waarom zouden zij een vreemde taal leren als iedereen zo hard op
het Engels studeert?”
De Europese Commissie wil meer steun voor het vreemdetalenonderwijs en komt
voor het einde van dit jaar met een voorstel voor een Europese norm voor vreemdetalenkennis.
288 o n z e t a a l 2 0 1 2 • 1 0
‘Het Nederlands
komt uit Turkije’
Het huidige Turkije is de bakermat
van het Indo-Europees, een verzameling
talen waartoe ook het Nederlands
behoort. Dat concludeerde een
multidisciplinair team van Nederlandse,
Belgische en Nieuw-Zeelandse wetenschappers.
Zij vonden onlangs nieuw
bewijs voor deze theorie.
De onderzoekers hebben zogenoemde
‘cognaten’ (woorden van gelijke afstamming)
uit dode en levende Indo-
Europese talen ingevoerd in een model
uit de microbiologie. Het resultaat: de
stamboom van het Indo-Europees blijkt
terug te voeren tot het ruige, bergachtige
binnenland van Anatolië, 8000 tot
9500 jaar geleden. Volgens de onderzoekers
hebben de landbouwers die
daar toen leefden, zich langzaamaan
over Europa en een deel van Azië verspreid.
In de media was er veel aandacht
voor dit onderzoek. Maar er was ook
kritiek op de gebruikte methode en op
de eenzijdigheid van de ingevoerde
gegevens, die te veel voorbijgingen aan
bijvoorbeeld de grammaticale kant van
de zaak. Vooralsnog geniet een andere
ontstaanshypothese meer aanhang,
namelijk dat het Indo-Europees voor
het eerst werd gesproken door paardrijdende
volkeren op de steppen van
Zuid-Rusland.
En verder:
Alfabetiseringsprijzen Tijdens de Week
van de Alfabetisering, begin september,
zijn de jaarlijkse Nationale Alfabetiseringsprijzen
uitgereikt. Bekroond werden de
projecten ‘Leesvaardigheidsscreening met
eyetracking’, ‘WelSlagen Diversiteit’ (taalscholing
voor laaggeletterde allochtonen)
en ‘TaalTrip’ (een methode voor basisschoolleerlingen
met een taalachterstand).
Dictee Schrijver en tv­programmamaker
Adriaan van Dis stelt dit jaar de tekst op van
het Groot­Dictee­der­Nederlandse­Taal. Opmerkelijk
is dat hij bedongen heeft dat er
ook een prijs is voor de slechtste speller. De
23ste editie van het dictee wordt uitgezonden
op woensdag 12 december.
Latijn Het Vaticaan wil een academie in het
leven roepen om het Latijn weer populair te
maken. Sociale media en het vertalen van
moderne woorden moeten daarbij helpen.
Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.