De sociale segmentatie van Nederland in 2015 - Oapen

ken van een race tussen technologie en opleiding. Volgens Tinbergen is er
reden om aan te nemen dat in de afgelopen periode 'opleiding' de race aan
het winnen is. Technologische ontwikkelingen genereren onvoldoende arbeidsplaatsen
voor hoog opgeleide schoolverlaters. De loonontwikkeling tussen
1962 en 1989 bij de verschillende opleidingscategorieen laat een relatieve
verslechtering zien van de inkomens van academici ten opzichte van
die van laag opgeleiden (De Beer, 1993: figuur 2.2, blz. 38). De duidelijk toegenomen
inkornensongelijkheid gedurende de jaren tachtig in de Verenigde
Staten en het Verenigd Koninkrijk wordt door de OESO (1993) toegeschreven
aan het achterblijven van het aanbod van hoger opgeleiden in die landen,
terwijl in Nederland het aanbod van academici in diezelfde periode nog
steeds groeiende was.
Naast economische en technologische verklaringen zijn politieke verklaringen
voor fluctuaties in de inkornensongelijkheid aangevoerd. Zo kan de
inkomensverdeling, afhankelijk van de politieke kleur van regeringen, indirect
dan we1 direct tot doelwit van politiek beleid worden (Hewitt, 1977;
Ultee, 1983). Regeringen van rechtse signatuur zouden bevorderend werken
voor de economische groei, hetgeen weer zou leiden tot meer inkomensongelijkheid.
Regeringen van meer linkse signatuur zouden actief willen bijdragen
aan meer gelijke inkomensverhoudingen. Daarnaast bestaat een
onderzoekstraditie die de effecten van politieke kleur van regeringen ziet
als afwijkingen van een (lange) trend naar een steeds gelijkere inkomensverdeling
binnen politieke democratieen. Een overzicht van onderzoek naar
deze politieke convergentiehypothese is te vinden bij Muller (1988).
Niet vergeten mag worden dat economische en politieke verklaringen niet
10s van elkaar kunnen worden gezien. Zo is de uitbouw van de verzorgingsstaat
in Westerse landen slechts mogelijk geweest dankzij een ongekend
lange na-oorlogse periode van economische groei, terwijl de huidige periode
van 'bezinning' op de welvaartsstaat binnen Westerse landen vooral is ingegeven
door de dreigende onbetaalbaarheid ervan als gevolg van de structureel
hoge werkloosheid in combinatie met een onvoldoende groei van de
werkgelegenheid sinds het begin van de jaren tachtig.
Een relatief veronachtzaamde verklaring voor veranderingen in de
inkomensongelijkheid is die vanuit sociaal-culturele ontwikkelingen, zoals
een toenemende arbeidsmarktparticipatie van gehuwde (samenwonende)
vrouwen. In het Sociaal en Cultureel Ra~~ort
1994 6CP. 1994: 155) wordt
A.
opgemerkt dat de snelle toename van de arbeidsdeelname van vrouwen in
de afgelopen twee decennia slechts zeer ten dele is te verklaren vanuit economische
factoren, en grotendeels moet worden toegeschreven aan sociaalculturele
ontwikkelingen: 'vrouwen willen in toenemende mate economisch
zelfstandig zijn, zich ook buiten de persoonlijke levenssfeer zoals die van het
huishouden ontplooien, en volwaardig maatschappelijk participeren'. De
verwachting, die in het rapport wordt uitgesproken, is dat de (arbeids)-
participatiegraad van vrouwen geleidelijk naar die van mannen zal groeien.
Dit roept de vraag op wat het effect zal zijn van een voortschrijdende
arbeidsmarktparticipatie van gehuwde (samenwonende) vrouwen op de
inkornensongelijkheid. Deze vraag is complex van aard aangezien nu niet
alleen de effecten van toenemende arbeidsmarktparticipatie van gehuwde
vrouwen op de inkomensongelijkheid dienen te worden beschouwd, maar
ook de effecten op de inkornensongelijkheid van huishoudeninkomens. In
een situatie dat een huishouden met BBn kostwinner de standaard is, zijn
huishoudgegevens alleen van belang voor zover men zou willen corrigeren
voor het aantal personen in het huishouden dat afhankelijk is van het inkomen.
Bij meer dan BBn kostwinner krijgt men te maken met de vraag in hoeverre
hiermee de inkomensongelijkheid op het niveau van huishoudens verandert,
bijvoorbeeld als gevolg van veranderingen in het percentage
INKOMENSONGELIJKHEID VAN HUISHOUDENS