4 5 Mensen zeggen dat geld niet gelukkig maakt, maar je kan toch ook niet zond<strong>er</strong> Het is maar de vraag of mensen niet zond<strong>er</strong> geld zouden kunnen. In de o<strong>er</strong>wouden <strong>van</strong> Zuid-Am<strong>er</strong>ika, Afrika en Azië leven nog ongeve<strong>er</strong> hond<strong>er</strong>d stammen <strong>van</strong> oorsprokelijke bewon<strong>er</strong>s die nooit contact hebben gehad met de rest <strong>van</strong> de w<strong>er</strong>eld. Die mensen leven <strong>van</strong> de jacht en <strong>van</strong> wat zij v<strong>er</strong>d<strong>er</strong> in het regenwoud aan voedsel vinden. Geld hebben ze niet nodig. Toegegeven, dat is wel <strong>een</strong> and<strong>er</strong>e situatie dan bij ons. Maar ook in rijke west<strong>er</strong>se landen zijn <strong>er</strong> mensen die zond<strong>er</strong> geld prob<strong>er</strong>en te leven. De D<strong>uit</strong>se Heidemarie Schw<strong>er</strong>m<strong>er</strong> gebruikt sinds 1996 g<strong>een</strong> geld me<strong>er</strong>. Ze zag dat veel mensen problemen kregen, omdat ze all<strong>een</strong> maar bezig waren om steeds me<strong>er</strong> geld te v<strong>er</strong>dienen. Heidemarie wilde daarom prob<strong>er</strong>en of je ook zond<strong>er</strong> geld kunt leven. Ze v<strong>er</strong>kocht alles wat ze had, gaf het geld weg en bood mensen aan op hun huis te passen als ze met vakantie waren. Ze doet all<strong>er</strong>lei klusjes en krijgt in ruil daarvoor eten en and<strong>er</strong>e dingen die ze nodig heeft. Zo begon ze <strong>een</strong> ruilsysteem, Geef en Neem, waar steeds me<strong>er</strong> mensen aan meedoen. Heidemarie zegt dat ze zond<strong>er</strong> geld gelukkig<strong>er</strong> is dan ooit. Maar <strong>er</strong> is één ding: zij kan zo leven, omdat and<strong>er</strong>e mensen wel geld hebben en gebruiken en haar eten geven en hun huis lenen. Dus helemaal zond<strong>er</strong> is het misschien toch niet. Wat als de mensen <strong>van</strong> de bank het geld hebben opgemaakt (dat op je rekening stond) en het niet kunnen t<strong>er</strong>ugbetalen Banken moeten aan heel veel wetten en regels voldoen, die <strong>er</strong> juist zijn om te voorkomen dat ze mensen hun geld niet me<strong>er</strong> zouden kunnen t<strong>er</strong>ugbetalen. Ook wordt voortdurend gecontrole<strong>er</strong>d of de banken zich wel aan die regels houden. Die controle is het w<strong>er</strong>k <strong>van</strong> De Ned<strong>er</strong>landsche Bank en <strong>van</strong> de Autoriteit Financiële Markten. Samen zijn zij de waakhonden <strong>van</strong> de banken, v<strong>er</strong>zek<strong>er</strong>ingsmaatschappijen en and<strong>er</strong>e bedrijven die met geld w<strong>er</strong>ken. Toch komt het heel soms wel <strong>een</strong>s voor dat <strong>een</strong> bank niet me<strong>er</strong> alle rekeninghoud<strong>er</strong>s hun geld kan t<strong>er</strong>uggeven. De bank houdt dan op te bestaan. Gelukkig is <strong>er</strong> <strong>een</strong> garanti<strong>er</strong>egeling. Momenteel betaalt De Ned<strong>er</strong>landsche Bank ied<strong>er</strong><strong>een</strong> die zijn geld niet me<strong>er</strong> <strong>van</strong> de bank t<strong>er</strong>ugkrijgt maximaal 100.000 euro t<strong>er</strong>ug. Wie me<strong>er</strong> geld op de bank had staan, is dat dan kwijt. Daarom zetten mensen die me<strong>er</strong> dan 100.000 euro hebben hun geld vaak op v<strong>er</strong>schillende banken. De Ned<strong>er</strong>landsche Bank betaalt het geld niet zelf t<strong>er</strong>ug, maar vraagt alle and<strong>er</strong>e banken om daar aan mee te betalen. Zo geven alle banken elkaar <strong>een</strong> soort garantie. <strong>Hoe</strong> kan <strong>een</strong> klein stukje papi<strong>er</strong> op<strong>een</strong>s 500 euro waard zijn Dat <strong>een</strong> bankbiljet zoveel waard is als <strong>er</strong>op staat, is gewoon <strong>een</strong> afspraak. Ied<strong>er</strong><strong>een</strong> weet dat je voor <strong>een</strong> biljet <strong>van</strong> 10, 50 of 500 euro iets kunt kopen dat ook 10, 50 of 500 euro waard is. Toen mensen nog gouden en zilv<strong>er</strong>en munten gebruikten, moesten ze regelmatig met zware zakken goud en zilv<strong>er</strong> ov<strong>er</strong> straat. Dat was onhandig en gevaarlijk. Boeven konden makkelijk zien wie veel geld bij zich had. Daarom brachten mensen hun goud naar <strong>een</strong> goudsmid, die <strong>er</strong> in ruil <strong>een</strong> briefje voor gaf. Iemand die zo’n briefje kreeg, kon dat bij de goudsmid we<strong>er</strong> inwisselen voor goud. Zo w<strong>er</strong>den de goudsmeden banki<strong>er</strong>s. Een probleem was wel, dat <strong>er</strong> veel v<strong>er</strong>schillende briefjes in omloop kwamen. Of zo’n briefje wel echt was, kon je moeilijk zien. Om aan alle v<strong>er</strong>warring <strong>een</strong> eind te maken, besloten reg<strong>er</strong>ingen dat <strong>er</strong> nog maar één bank geldbriefjes mocht <strong>uit</strong>geven. In Ned<strong>er</strong>land was dat De Ned<strong>er</strong>landsche Bank. Die kocht al het goud op en gaf daarvoor in ruil officiële bankbiljetten <strong>uit</strong>. Dat kost één schedel Lang niet ov<strong>er</strong>al w<strong>er</strong>d met<strong>een</strong> voor goud en zilv<strong>er</strong> gekozen om elkaar mee te betalen. Ov<strong>er</strong> de hele w<strong>er</strong>eld gebruikten mensen all<strong>er</strong>lei kostbaarheden om elkaar te betalen: ivoor, schelpen (kauri’s), vogelv<strong>er</strong>en, koeien, cacaobonen of bananenzaadjes. En Batakk<strong>er</strong>s, inwon<strong>er</strong>s <strong>van</strong> het Indonesische eiland Sumatra, betaalden elkaar met de schedels <strong>van</strong> mensen, vijanden die ze e<strong>er</strong>st hadden opgegeten. In principe zou je bij De Ned<strong>er</strong>landsche Bank nog steeds je bankbiljetten kunnen omruilen voor goud. Maar dat gebeurt niet, omdat ied<strong>er</strong><strong>een</strong> weet dat hij ook gewoon met die bankbiljetten kan betalen. hadden opgegeten.