Het leren van een herkansing

Instituut voor Onderwijs en Opleiden
Het leren van een herkansing
Studieadviseurs geneeskunde VUmc
“Ik weet niet meer hoe ik het moet aanpakken, ik heb dit tentamen
al twee keer gemaakt en alle keren net niet voldoende…”.
Een herkansing blijkt in de praktijk moeilijker te halen dan een toets in de eerste gelegenheid. Daar
zijn meerdere redenen voor. Frustratie en weerstand vormen de eerste verklarende factor hierin.
Samen met gevoelens van onzekerheid hebben ze een negatieve invloed op het academisch
leerproces. Dat komt onder andere door stresshormonen die het proces van waarnemen, opslaan en
reproduceren van informatie hinderen. Toegenomen onzekerheid, weerstand en/of tot stress dienen
om die reden het hoofd geboden te worden. Daarover kun je verder op in dit artikel meer lezen.
Er nog twee andere belangrijke valkuilen bij een herkansing die je maar beter kunt vermijden:
1. Hetzelfde blijven doen wat je voorheen deed
2. Oppervlakkiger door de stof heen gaan
Ad. 1 Hetzelfde blijven doen wat je voorheen deed
Komt een patiënt bij de arts en zegt “Dokter, dat met uw pillen is niet aangeslagen.” Je hoopt dan dat
de arts niet zegt “Gewoon door blijven slikken mevrouw, gewoon volhouden”, maar dat de arts de
patiënt binnen vraagt, vragen gaat stellen en nader onderzoek gaat plegen.
Bij een niet geslaagde behandeling van een patiënt lijkt nader onderzoek logisch (en is het ook), maar
bij een herkansing is dat blijkbaar niet zo logisch. Veel herkansers maken zich namelijk schuldig aan
* niet weten wat er eigenlijk vanuit de faculteit van je verwacht wordt
* niet weten wat je bij de eerdere gelegenheid of gelegenheden fout hebt gedaan
Dit resulteert er dan in dat studenten bij een herkansing alles weer tot zich gaan nemen of overnieuw
gaan doen. Zonder vragen te stellen, zonder nader onderzoek te plegen. De redenen om zo’n ‘nader
onderzoek’ te verrichten zijn om je bewust te worden van je competenties (de succesfactoren) en van
je valkuilen (de aandachtspunten):
Competent
Bewust
Student haalt de toets en weet ook
waarom
Onbewust
Student haalt de toets, maar kan niet navertellen
wat de bepalende succesfactoren waren
Incompetent
De student haalt de toets niet en weet
wat er nodig is om het een volgende
keer wel te halen. Hij/zij kiest op basis
hiervan voor een nieuwe aanpak
De student haalt de toets niet en weet niet wat er
nodig is om het een volgende keer wel te halen.
Hij/zij herhaalt eerder gehanteerde technieken
(die eerder niet succesvol zijn gebleken…)

Instituut voor Onderwijs en Opleiden
Om te voorkomen dat je weer hetzelfde gaat doen wat je voorheen deed, is het dus goed om een
gerichte fout-analyse van die ene toets (of meerdere toetsen) te maken. Daarnaast is het handig om in
beeld te krijgen wat wij als faculteit nu precies van jou willen. Als je weet wat er van je verwacht wordt
en wat hieraan de vorige keer ontbrak, kun je een gericht plan van aanpak maken en prioriteiten
stellen.
Voor de onderdelen die je beheerste, geldt dat je daar minder tijd aan hoeft te besteden bij de
herkansing. Wel is het zaak om te blijven testen of je het nog steeds beheerst, door die elementen
gericht te herhalen. Als je het hardop kunt navertellen, zit het er in!
NB: Over de aspecten ‘wat willen wij als faculteit van jou’ en ‘het maken van een fouten-analyse’, zijn
twee speciale Thema-Artikelen geschreven die de moeite lonen om te lezen:
[‘Context-gericht studeren; hoe doe je dat’]
[‘Analyse van tegenvallende resultaten: belang daarvan en aanpak’]
Als je elke keer een tentamen nét niet haalt,
betekent dat niet dat je ‘m elke keer ‘bijna hebt’.
Het betekent wel dat je de stof structureel onvoldoende beheerst.
Ad. 2 Oppervlakkiger door de stof heen gaan
Het is een valkuil vanjewelste: denken dat je de stof beheerst vanwege het feit dat je het vaak
bestudeerd hebt. Als de hersenen konden spreken, zou je ze horen zeggen “Ja, dat herken ik …, ja,
dat herken ik ook …”. Maar dat is niet hetzelfde als “Ik heb je!”. Herkennen is niet hetzelfde als
beklijven.
Het is vrij eenvoudig te checken of je in de valkuil van herkenning stapt. Als de gedachte ‘Ja, dat
(her)ken ik …’ op komt, sluit je het boek of schrift waar je in bezig bent. Als je het vervolgens hardop
kunt herhalen, zit het er inderdaad nog goed in. Dan beheers je de stof. Als dat niet het geval is moet
je iets anders gaan ondernemen.
Andere oplossingen
Andere tips die je zouden kunnen helpen zijn:
I. De studiestof op een andere manier benaderen
II. De spanningsboog reëel houden
III. Verbeteren van je antwoordstrategie op een bepaalde tentamenvorm
Ad. I De studiestof op een andere manier benaderen
Je hebt de stof al een paar keer op dezelfde manier bekeken. Dat heeft geen voldoende opgeleverd.
Het loont om de stof nu op andere manieren te gaan bekijken. Dit heeft twee grote voordelen:
1. Het blijkt dat de hersenen daar van houden: variatie van studiemethode zorgt er voor dat het
breincircuit steviger en uitgebreider wordt

Instituut voor Onderwijs en Opleiden
2. Het plezier komt weer terug. De stoffen die vrijkomen in de hersenen als je plezier hebt,
leveren een positieve bijdrage aan het waarnemen, opslaan en reproduceren van informatie.
Suggesties:
a. Pak andere boeken en materialen erbij. Zoek video’s bij het onderwerp. Google eens op ‘medical
mind maps’ over de behandelde thema’s en zorg dat je ze snapt. Of nog beter: maak er zelf een
b. Spreek met een collega-student af dat hij of zij jou 1x per week aan een vragenvuur onderwerpt
c. Leg het iedere week uit aan een leek. Als je de stof onvoldoende beheerst, kom je daar op deze
wijze heel snel achter, dat is mooi. Bijkomende voordelen:
i. als je iets hardop uitlegt aan een ander beklijft het nog een keer extra via ‘t auditief geheugen
ii. als de stof er niet goed in zit, kun je het ook niet hardop goed uitleggen. Oftewel, het is een
effectieve check of je de stof daadwerkelijk beheerst
d. De tombola: Verzamel minimaal twee oude tentamens. Knip de verschillende vragen uit en vouw
ze dicht, alsof het Sinterklaaslootjes zijn. Neem een slabak/oude vissenkom en doe hier de
dichtgevouwen vragen in. Hou de antwoorden op een apart vel ergens buiten zicht.
Grabbel een vraag.
Lees de vraag aandachtig en neem de tijd om hardop te beargumenteren wat het antwoord moet
zijn. Kijk vervolgens bij de antwoorden of het klopt.
Klopt het: neem een volgende vraag.
Klopt het niet: ga (hardop) na waarom je dacht het goede antwoord te hebben. Kijk vervolgens
naar het echte juiste antwoord en vergelijk dit met het goede antwoord. Probeer te achterhalen
wáár je de fout hebt gemaakt. Met andere woorden: heb je een verkeerde redenering gevolgd, of
heb je zaken aan elkaar gekoppeld die niet bij elkaar hoorde, etcetera Zo vergaar je inzicht in
de stof en je eigen-wijze manier van denken.
Je sluit af door betreffende paragraaf/hoofdstuk/alinea nog eens te lezen.
Het voordeel van deze manier van werken is dat je aan de hand van de (foute) antwoorden
sturing geeft aan welke stof je nogmaals moet bestuderen. Maar niet alleen dat. Je werkt op
inzicht. Weten waarom je een vraag niet goed beantwoordt, zal helpen om te begrijpen wat het
antwoord of de redenering wél moet zijn.
Deze manier van studeren heeft ook het voordeel dat je aan het einde van de dag ‘nog een paar
vragen’ kunt doen op een speelse manier.
Ad. II De spanningsboog reëel houden
Het heeft geen zin om voor een cursus van drie weken, er acht weken van tevoren fulltime mee bezig
te gaan. De inspanning moet reëel en in verhouding zijn.
Ad. III Verbeteren van je antwoordstrategie op een bepaalde tentamenvorm
Iedere tentamenvorm heeft een eigen ‘persoonlijkheid’. Daarmee wordt bedoeld dat met iedere
tentamenvorm niet alleen inhoudelijke kennis, maar ook antwoordstrategieën van studenten wordt
gemeten (gedrag dus). Gelukkig zijn er voor iedere tentamenvorm algemene wijsheden wat betreft
aanpak te formuleren. Kan zomaar winst opleveren om daar kennis van te nemen.
Lees bijvoorbeeld hoofdstuk 8 van het boekje ‘Nog Slimmer!’ hierover door. Of vraag bij de
studieadviseur een kopie van het boekje ‘Het maken van een multiple choicetentamen’ van

Instituut voor Onderwijs en Opleiden
studentenpsycholoog Rob Topman. Over multiple choice en de voortgangstoets zijn trouwens ook
twee aparte thema-artikelen geschreven die op de website van de studieadviseurs staan.
Tot slot
Het behalen van een of meerdere onvoldoendes zegt niet automatisch iets over je intelligentie of
motivatie. Het betekent vooral dat er werk aan de winkel is om er achter te komen wat jij nodig hebt
om voldoendes te gaan halen. Om oude patronen te duiden en te doorbreken.
Wees ruimhartig in het inzetten van hulpbronnen. Dit kunnen nieuwe studiemethoden zijn, specifieke
tentamenvaardigheden, positieve gedachten of cognitieve gedragsaspecten. Neem de verschillende
genoemde Thema Artikelen en de verschillende hoofdstukken in het boekje ‘Nog Slimmer!’ eens op je
gemak door.
Als je het prettig vindt om in een persoonlijk gesprek met een studieadviseur jouw persoonlijke situatie
door te nemen, dan ben je uiteraard van harte welkom.