[PDF] Kostuumdesigner en styliste Nathalie Lermytte - Filmmagie

BACKSTAGE
Bekende en minder bekende filmberoepen. Filmmagie laat je er graag mee kennis maken. Na producent
Nino Lombardo, scenarist Jean-Claude Van Rijckeghem, bruiteur Philippe Van Leer, scriptgirl Kristel Dotremont,
eerste regieassistent Eddy Stevesyns, decorateur Johan Van Essche, monteur Nico Leunen, chef foto
Frank van den Eeden, filmmuziekcomponist Frédéric Devreese en figuratieregisseurs Cecilia Verheyden &
Raf Roosens mag nu kostuumdesigner Nathalie Lermytte even het patroon aansnijden.
Filmberoepen (11)
KOSTUUMDESIGNER EN STYLISTE
NATHALIE LERMYTTE
Wat verdoken in de straten van Jette en achter een galerij vinden we het atelier van styliste Nathalie Lermytte
terug. “Hoeveel kleren hier bij elkaar hangen Ik zou het niet weten!” Het is in deze studio dat de acteurs hun
‘doorpas’ hebben en waar de garderobes van nogal wat films en televisieseries worden samengesteld. “Er zijn
acteurs die zich erover kunnen zetten en denken: Ik moet eruitzien als een sandwich in een kleed en die dan nog
zelfs hun best doen om erover te gaan door bijvoorbeeld ook nog een verkeerde onderbroek aan te trekken”.
| SARAH SKORIC – FREDDY SARTOR
FILMMAGIE: Beginnen we bij het begin:
hoe zette je je eerste stappen in de wereld
van het kostuumdesign
NATHALIE LERMYTTE: Op vrij jonge leeftijd, op
mijn dertiende, veertiende was ik er eigenlijk al
mee bezig. Op de speelplaats keek ik rond en dacht
ik: ‘Goh, moest die nu een keer anders gekleed zijn
zou die er al wat beter uitzien’. Mijn droom was
om aan de modeacademie te gaan studeren maar
dan ben ik als model beginnen werken. Dat was
een uitstekende kans om het beroep van dichterbij
te kunnen zien, wel vanuit het perspectief van
de modesector. Dat lag me helemaal niet, ik kon
me niet vinden in de mentaliteit. In de uitloop van
mijn modellenwerk leerde ik op een casting regisseur
Rudolf Mestdagh kennen. Gedurende een
jaar zijn we bevriend geworden en omdat hij enkele
kortfilms voorbereidde, ben ik mee naar Los
Angeles getrokken. Daar heb ik anderen zien werken
en mocht ik ervaren hoe het eraan toe ging.
Ik had dan wel studies gedaan, textieldesign.
Aangezien ik niet rechtstreeks meer met mode
te maken wou hebben ben ik in de filmproductie
gestapt. Voor kortspeelfilms in Los Angeles was
er amper budget en dus was het een vrij ondankbare
job. Doordat ik wat kledingervaring had kon
ik makkelijk kleren veranderen en aanpassen zodat
die taak uiteindelijk altijd op mijn schouders
terecht kwam. Het is een heel andere manier van
werken dan in de modewereld waar de acteurs
meer inspraak hebben. Na mijn terugkeer naar
België heb ik me aan een reclamespotje gewaagd.
Ik vond het wel fijn. Het creatieve waarin je terechtkomt,
de mensen die je leert kennen, de ambiance…
Het sprak me allemaal aan al had ik wat
ervaring tekort. Via de productie werd ik vervolgens
doorverwezen naar styliste Tine Claeys, met
wie het meteen klikte. Van dan af aan ging alles
vrij vlot, ik besefte dat het beroep van kostuumdesigner
echt iets voor mij was en ik wou het beter
leren kennen. Tine werkte op de tv-serie Diamant
en ik heb er stage gedaan. Daarnaast werkte ze ook
aan reclamespots. Dan was er SHADES. Ik werkte
constant met en naast haar, zij deed de supervisie
en ik stond meer op de set. Toen Pieter Van Hees
haar aansprak voor de kortfilm BLACK XXX-MAS,
bracht ze mij ter sprake. En daarna volgde een film
met Vincent Bal, DE MAN VAN STAAL. Toen Vincent
mij belde voor die langspeelfilm voelde ik me
er op dat moment nog niet echt bekwaam genoeg
voor… Als ik iets doe heb ik toch liever dat ik weet
dat ik het kan. Het was ook Vincents eerste langspeelfilm
en hij had er vertrouwen in. Het werd een
fijne samenwerking met een vrij jonge ploeg, en
lieten we al eens een steek vallen dan probeerden
we het gewoon op te lossen. Ik ben me ook meer op
reclame gaan richten. Vele regisseurs werken vaak
ook in de publiciteit. Dat is in het algemeen een
markt waarin je moeilijk terecht komt maar eens
geïntroduceerd door een regisseur is het gemakkelijker
om er werk te hebben. Ook voor videoclips
werkte ik met verschillende regisseurs samen
onder meer voor Zita Swoon en Hooverphonic.
‘Kaatje is verdronken’ van Tom Van Dijck is dan
weer de enige theaterproductie waaraan ik meewerkte.
Omdat ik intussen een dochtertje had was
FALLING/VALLEN mijn laatste langspeelfilm, ik
vond het aangenamer om te werken voor kortere
projecten en zo ben ik meer reclame gaan doen.
Ook voor de televisieprogramma’s Het Eiland en De
Parelvissers verzorgde ik de voorbereiding. Afgelopen
zomer ook de tv-serie Duts en Terre Nouvelle,
een Franstalige kortfilm nu geselecteerd voor het
kortfilmfestival in Brussel. Voor mijn recentste
project keerde ik eindelijk weer terug naar de film:
NOORDZEE, TEXAS van Bavo Defurne.
PROFIEL
Nathalie Lermytte
°10/11/1971, Poperinge
Beroep: kostuumdesigner, styliste
Eerste langspeelfilm:
MAN VAN STAAL
Meest recente film: NOORDZEE,
TEXAS
Werkte mee aan: publiciteitsspots,
videoclips. En de kortfilms o.m.
DUFFEL (Tim Mielants), BLACK XXX-
MAS (Pieter Van Hees) en
TERRE NOUVELLE (Bernard Dresse).
Televisieseries: HET EILAND,
DE PARELVISSERS en DUTS.
Langspeelfilms: MAN VAN STAAL
(Vincent Bal), VALLEN/FALLING
(Hans Herbots) en NOORDZEE, TEXAS
(Bavo Defurne)
Favoriete tv-serie:
MAD MEN
Favoriete films: HERO (Zhang
Yimou), BIG FISH (Tim Burton),
INTO THE WILD (Sean Penn)
FILMMAGIE #615 | MEI-JUNI 2011 | 41

BACKSTAGE
NOORDZEE, TEXAS
Watishetverschiltussenkleedsteren
tussen en
kostuumdesigner en hoe zou je je functie
omschrijven
LERMYTTE: Mijn job is kostuumdesigner en die
zit erop van het moment alles beslist is wat de keuze
van de kleren van de acteurs en actrices betreft.
De kleedster staat op de set, kleedt de acteurs en
volgt alles van nabij op. De kleren die ik heb doorgenomen,
die door de acteurs zijn gepast en op
foto zijn gezet, zijn de kleren die ik met de kleedster
meegaf. Er wordt ook altijd een reserve voorzien,
met het oog eventueel op een extra draaidag
of als er eens iets minder meevalt in combinatie
met de andere personages of decors. Alles wat ik
meegeef met de kleedster zijn dingen waar ik achter
sta. Ook de kleedsters met wie ik werk zijn personen
van wie ik weet dat ze een goede smaak hebben.
Voor NOORDZEE, TEXAS werkte ik samen
met Jutta Smeyers; zij was ook kleedster op de set
van Duts. In die vier maanden leerden we elkaars
manier van functioneren kennen. Zij weet wat ik
goed vind maar op het moment van het draaien
is het de kleedster die de laatste hand legt aan het
kledingstuk om het er beter, dan niet slechter te
laten uitzien.
Mijn rol als kostuumdesigner bestaat eigenlijk
uit het treffen van alle voorbereidingen, kortom
ervoor te zorgen dat alles er is. Iedereen heeft zijn
eigen visie maar als mensen mij vragen om een bepaalde
job te doen dan ga ik ervan uit dat ze voor
mijn visie kiezen. De kleedster staat het dichtst bij
mij, zij is op de set aanwezig en vertegenwoordigt
mij. De band tussen kleedster en kostuumdesigner
moet zo veel mogelijk in één lijn lopen. De regisseur
is dan zoals mijn klant in de reclame. Wanneer de
regisseur voor een bepaalde keuze gaat en hij mijn
keuze niet steunt dan leg ik mij er bij neer. Al zal ik
wel proberen om aan te tonen waarom we het best
anders zouden doen. In NOORDZEE, TEXAS waren
er vele geruite hemdjes. Ik zag dat niet echt zitten.
Maar als dat een bewuste keuze is van de regisseur
dan kan ik daarmee leven.
"Uitsluitend op films
functioneren wordt
moeilijker, er worden
toch minder films
gedraaid dan er
stylisten zijn dus
meestal moet je wel
meer dan een piste
bewandelen".
Zelf werkte ik ooit als kleedster op een BBC-productie
over de Slag van Waterloo; dat was fantastisch.
Ik was er ongelofelijk van onder de indruk hoe
goed zij voorbereid waren; trouwens de kostuumdesigner
had een award gewonnen voor een serie.
Ze reisde dan ook echt naar Indië om daar stoffen
te zoeken en liet er prachtige kostuums van maken.
Maar bij zo’n opdrachten zit je zodanig met tijdsdruk,
er is ook erg veel opzoekwerk aan verbonden.
Je gaat op een heel andere manier te werk. Je moet
kostuums laten maken, gaan huren… In België is de
markt van kostuumverhuring ook te klein, je moet
al gauw naar Londen. Het is ook moeilijk om dan
even te gaan bijshoppen. Vandaar mijn voorkeur
voor films die zich niet al te veel vastpinnen op een
bepaalde tijd. Ik vind vrijheid nogal belangrijk en
wanneer ik me moet richten op een welbepaalde
periode wordt die ingeperkt.
Heb je vooral contact met de regisseur, met
acteurs of ook met de production designers
LERMYTTE: Soms zitten we samen met productiondesigners,
maar het is toch de regisseur die alles samenhoudt.
Iedereen is druk in de weer, contacten
gebeuren via mail. Bij NOORDZEE, TEXAS werd er
wel intens samengewerkt met de production designers.
Bavo Defurne, die een verleden als setdresser
heeft, was er erg mee begaan en wist perfect te zeggen
welke kleur bij welk personage hoorde en wanneer.
Dat zijn kleurcodes die je moet respecteren
maar ik wijk er ook graag van af, anders wordt het
te evident, te plat. Eigen inbreng is belangrijk om
niet veel vast te zitten, we werken wel samen om te
zien welke richting we uitgaan en dan doet iedereen
zijn ding. Meestal is er wel een doorpas hier,
de decors worden dan weer op een andere plaats
gefotografeerd. Vervolgens wordt er dan geplakt en
samengevoegd. En op de set wordt er nog constant
gewijzigd.
Gaan acteurs, actrices altijd akkoord met
wat jij voor hen hebt uitgezocht
LERMYTTE: Af en toe zijn acteurs – vooral actrices
– inderdaad het niet eens met de keuzes. Iedereen
wil altijd het schoonste van zichzelf tonen. En dat
heeft te maken met hun… ego. Er zijn er altijd die
denken: ‘Oh nee, hier sta ik niet mee’. Daar reageer
ik nogal kordaat op: ‘Doe het eerst aan en dan zien
we wel’. Het is grappig dat ze daarna iets hebben
van ‘Ik zou het nooit kopen voor mezelf maar eigenlijk
is het zo slecht nog niet’. Als om een bepaalde
reden de actrice zich écht goed moet voelen in haar
vel dan zorgen we dat we dat kunnen aanpassen.
Als je voelt dat het veeleer een vooroordeel is, dat
de combinatie er eigenlijk wel echt goed uitziet
maar gewoon erg verschilt van zijn/haar normale
stijl van zich te kleden dan moet je psychologisch
te werk gaan. Ik spoor ze dan aan om als het perso-
42 | MEI-JUNI 2011 | FILMMAGIE #615

BACKSTAGE
nage te denken. Dan zeg ik bijvoorbeeld: ‘Denk nu
even aan je personage! Het is de bedoeling dat je
een fragiel meisje bent…’ Soms vraagt het wel energie,
ik laat ze dan even vechten met zichzelf. Hun
mening kan in andere gevallen ook veel bijdragen,
misschien ben ik dan al te veel in een bepaalde richting
aan het denken die niet klopt. Uiteraard blijft
het werken met mensen. In de reclame worden er
effectief dingen opgelegd, daar hebben de acteurs
weinig inspraak, logisch ook omdat er te veel klanten
zijn die inspraak hebben. In de reclame draait
het meer om het concept, in film moet je mensen
echt met de kleren laten versmelten.
Hanteer je bepaalde criteria waaraan een
project moet voldoen voor je bereid bent
erin mee te stappen
LERMYTTE: Elke job kan interessant zijn vanaf het
moment dat je er een grens in kunt trekken zonder
er echt over te gaan. Duts vond ik qua styling zo lelijk
dat het in zijn lelijkheid bijna mooi wordt. In die
eenvoud kan je meteen persoonlijkheden neerzetten.
Waar ik het liefst op werk is karikaturen maken
maar zodanig in de eenvoud en zonder te veel poespas.
Je moet oplossingen zoeken via kleurcombinaties,
niet zozeer door accessoires. Duts is dan ook
een heel apart genre. Mensen die me kennen zijn
automatisch mensen met wie het op een of andere
manier klikt. Omdat ik in een bepaald circuit zit zijn
het meestal leuke projecten; soms kan het zijn dat
een project wel minder goed is dan je verwachtte
maar het kan evengoed andersom. In het algemeen
zijn de opdrachten, waaraan ik meewerk, projecten
waar ik sowieso wel achter kan staan. Zo werk ik nu
bijvoorbeeld aan een reclamefilmpje voor Duracel
samen met de jonge regisseur Frank de Vos. Altijd
zijn er wel nieuwe uitdagingen te vinden.
Je werkte al voor diverse genres. Zijn er
uit hoofde van je job grote verschillen tussen
videoclips, reclame en film
LERMYTTE: Constant zit je met een andere hiërarchie.
Dat is het grootste verschil. Bij reclame
is het zo dat er heel veel mensen zijn die beslissen
en vandaar dat de hiërarchie daar zo’n grote rol
speelt; hoe groter de klanten, het budget, de naambekendheid
van het product hoe meer er sprake is
van hiërarchie. Bij de meeste grote internationale
reclamecampagnes wordt er veel gediscussieerd;
in een moslimland mag er bijvoorbeeld geen decolleté
of elleboog te zien zijn, maar tegelijk is die
publiciteit ook bedoeld voor Brazilië bijvoorbeeld
als tegenpool. En dan zijn er ook nog eens Franse
klanten, die iets branché willen of er iets creatief
in verwerkt willen zien. Er komen dan heel veel
woorden aan te pas, en daartussen moet je wat
jongleren. De tijdsdruk en de verwachtingen zijn
zo groot dat er in die stressgevende situatie vooral
veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen van je
wordt verwacht. Met het gevolg dat de kwaliteit in
dat soort jobs daalt, het wordt braaf en plat. Ook
wat het budget betreft is er een belangrijk verschil.
Voor kortfilms is er amper een budget. Als
je dan meer dan een project hebt lopen kan je altijd
wel terugvallen op de stock die je opbouwde, op
connecties en ervaringen. Het ene project geeft
voldoening, het andere zorgt ervoor dat wat je voldoening
geeft ook kan waarmaken. Sowieso is het
voor mij het plezantst om al die dingen te combineren.
Met kort- en langspeelfilms alleen is het
al moeilijker om een grote stock op te zetten. Het
lukt wel, maar dan kost het weer meer tijd, dan
wordt het effectief inkopen op rommelmarkten
en in goedkopere tweedehandswinkels. Kortfilms
doe je louter uit sympathie, meestal met mensen
die je al kent. Deze zomer heb ik nog een kortfilm
gedaan. Het meisje dat op de set staat kwam hier
iedereen doorkleden, en we ontwikkelen een garderobe
per scène. Leuk om te doen, ietsje vrijer
ook. Meewerken aan een film is, buiten het feit
dat je aan een concept vasthangt, ook dat je over
het algemeen wel vrijer bent. Je werkt samen met
minder mensen wat alles eenvoudiger maakt.
Welke stappen zijn er in het werkproces
van kostuumdesigner
LERMYTTE: Het scenario wordt volledig doorgenomen
vooraleer we met de regisseur gaan samen
zitten. Met hem bekijken we dan hoe alles wordt
gezien, we beginnen dan uit te splitsen en te kijken
naar hoeveel filmdagen erin zitten, hoeveel
wissels. De vraag is dan: willen we het eenvoudig
houden met weinig kostuums omdat het anders
te afleidend werkt of willen we de kleren bewust
laten voelen. Tijdens het lezen van een scenario
kan je wel een bepaald beeld vormen van de personages
maar hoe de acteurs er in het echt uitzien
speelt ook mee. Het kan zijn dat mijn beeld
van bepaalde personages totaal tegenovergesteld
BLACK XXX
FILMMAGIE #615 | MEI-JUNI 2011 | 43

BACKSTAGE
is aan de visie van de regisseur en dan is het een
kwestie van overleggen via karakteruitdieping;
het draait dan puur om de psychologie van dat
personage. In de zin van: ‘Ja, maar hij heeft dat
gedaan en heeft misschien dat meegemaakt’. Dan
is het echt de psychologie van het personage. ‘Als
ie zo is dan gaat hij zich niet kleurig kleden, dan
gaat ie naar het sombere, het grijze maar die wil
dat compenseren enz. De ene regisseur is daar
ook meer dan de andere mee bezig. Dat is het fijne
aan film, het wordt al meer filosofie. Gemiddeld
heb ik twee weken tot een maand de tijd voor mijn
voorbereidingen, afhankelijk van de grootte van
de productie.
Voor de kortfilm DUFFEL van Tim Mielants, heb
ik verscheidene kostuums laten maken die er bijzonder
apart uitzagen: skipakjes om in de woestijn
te gaan skiën (desert ski) maar dat bestond
niet echt. Als je iets niet vindt, laat je het maken.
Vroeger deed ik het zelf maar daar heb ik nu geen
tijd meer voor. De achtergrond is er dus ik weet
hoe het kan worden gecreëerd.
Meestal werk ik alles zelf uit. Als ik met verscheidene
projecten tegelijk werk, dan durf ik wel iemand
vragen of ie foto’s kan opzoeken in een bepaalde
sfeer om een ‘moodboard’ te maken.
Nogal wat scènes uit NOORDZEE, TEXAS
worden voorafgegaan door een jaartal.
Moest je je aan die specifieke periode
houden
LERMYTTE: NOORDZEE, TEXAS is dan wel gebaseerd
op ‘terug in de tijd’, het verhaal is niet tijdgebonden.
De bedoeling was dat het tijdloos was
in ‘de tijd terug’. Er zijn aspecten in terug te vinden
van de jaren 50, 60 én 70. Dat soort projecten
vind ik fijn: tijdloze projecten. Het creëert meer
vrijheid, je kan snoepen van alle interessante periodes
en dingen. Als ik me echt aan de tijd moest
houden zouden de kostuums niet kloppen. Het
was een bewuste keuze om niet te gaan voor de olifantenpijpen,
we gebruikten wel truitjes met iets
scherpere kragen maar niet té. De rokken zijn ook
ouder dan de tijdsaanduidingen zeggen; er werd
rekening mee gehouden als het ons uitkwam. Wat
we niet wilden horen was ‘Het is echt een film van
de jaren 50, 60 of 70’. Er werd gewerkt met nieuwe
dingen en met oude dingen, het was een mengelmoes
van stijlen.
"Interessanter is het
om clichés te mengen
met dingen die wat
wringen, die niet
helemaal juist zitten".
Zijn er bepaalde stoffen, patronen en kleuren
die je nooit zou gebruiken
LERMYTTE: Natuurlijk moet ik vaak lelijke dingen
kopen en personages slecht kleden. Dan denk ik al
eens: ‘regisseur, kijk eens hoe ‘mooi’ ik je acteurs
maak. Moet je geen personal styler hebben’(lacht)
Ik heb het lang moeilijk gehad met de kleur…
groen, dat komt puur uit een jeugdtrauma. Als
kind kon ik het woord groen lang niet onthouden
(lacht). Ik hou van rood, sowieso zijn warmere
kleuren vaak meer in mijn werk aanwezig. Echte
synthetische stoffen en zijde vind ik dan weer niet
fijn om mee te werken, en ik prijs me gelukkig dat
de klankman dat nog minder leuk vindt. Het is
gemakkelijk om in een bepaald cliché te werken
maar dat vind ik net niet interessant genoeg. Interessanter
is het om clichés te vermengen met
dingen die wat wringen, die niet helemaal juist
zitten. Natuurlijk is het fijner om mensen er beter
te laten uitkomen, zoals op de speelplaats. In
beautycommercials moeten mensen er ook echt
goed uitzien, dan kijken we bijvoorbeeld ook naar
de houding.
Wat brengt de toekomst
LERMYTTE: Ik zou terug wat meer in de langspeelfilm
willen werken; het is belangrijk dat alles
er verzorgd en gepast uitziet. Er zijn altijd al
toffe Vlaamse films gemaakt maar ik heb het gevoel
dat er nu meer rond te doen is; films blijven
ook langer in de bioscoop.
Wat is het belangrijkste wat je bijleerde en
wat zou je als tip geven aan beginnende
kostuumdesigners
LERMYTTE: Blijven gaan en je niet laten beperken!
Als je in iets gelooft moet je altijd je dromen
nastreven. Door de jaren heen is er ook veel veranderd;
in het begin vecht je er hard voor en ben je
erg gedreven maar naarmate de tijd vordert verandert
die gedrevenheid in ervaring, waardoor je op
een andere manier bepaalde zaken aanpakt. Ik heb
nu de indruk dat door het feit dat ik vertrouwen
heb bepaalde dingen gewoon in hun plooi vallen
op momenten waar je vroeger in een ongelofelijke
paniek zou terechtkomen. Na al die jaren leerde ik
rustig te blijven en oplossingen te zoeken. En hoe
rustiger je ermee omgaat hoe makkelijker. ×
INTERVIEW JETTE – 7 APRIL 2011
MAN VAN STAAL
444 | MEI-JUNI 2011 | FILMMAGIE #615