WELKOM-2014

[FISCAAL] WETTEN EN REGELS
“Redelijkheid is cruciaal.
Onevenwichtige wetgeving
ondermijnt de
belastingmoraal”
EDWIN HEITHUIS
nieuwe wetgeving al gauw niet meer.” Heithuis
maakt zich er merkbaar boos over. “Het blijken
in de praktijk draken van regelingen te zijn, met
een mate van gedetailleerdheid die aan het ongelooflijke
grenst. Dat wordt nog verergerd door
het feit dat inspecteurs de regels – met name
in de inkomstenbelasting – verschillend uitleggen,
waardoor gelijke gevallen ongelijk worden
behandeld. En het gaat om grote belangen: wie
onder de BOF valt bespaart in totaal zo’n veertig
procent belasting.”
Gevolg is dat iedereen probeert te voldoen aan
de eisen die de regeling stelt. “Dan krijg je bedrijfsopvolgingen
waarvan je je kunt afvragen of
het wel echte bedrijfsopvolgingen zijn. Maar het
fiscale voordeel is nu eenmaal te groot om te laten
lopen. De belastingplichtige en zijn adviseur
kun je dat niet verwijten; Financiën had het gewoon
niet zo ver moeten laten komen. Eigenlijk
is dit soort wetgeving een vorm van uitlokking.”
In hetzelfde schuitje
Van Gijlswijk: “We brengen onze praktijkervaringen
onder de aandacht van de fiscus. Hoe meer
cases van klanten we hebben, hoe beter. We
schrijven er ook over in de vakpers, in de krant
en we leggen zaken uit op radio en televisie. Zo
hopen we de wetgever op andere gedachten te
brengen. Of dat werkelijk gebeurt, moeten we
altijd afwachten. En het is ook echt niet alleen
kommer en kwel. Het punt is namelijk dat de
fiscus in hetzelfde schuitje zit: die heeft ook te
maken met de effecten die wetten in de praktijk
hebben. Daar doen we ons voordeel mee.”
Hij noemt de deelnemingsvrijstelling als
voorbeeld. “Die is voor een kleine economie als
de Nederlandse cruciaal. Je moet de buitenlandse
winsten van bedrijven onbelast laten. Een paar
jaar geleden moest de deelnemingsvrijstelling
zo nodig worden aangepast om vermeend
misbruik tegen te gaan. Het werd één grote
ellende, want de nieuwe regeling bleek in de
praktijk onwerkbaar. In alle bescheidenheid:
dat hadden wij vanuit de adviessector precies
voorspeld. Aanvankelijk wilde Financiën niet
luisteren, maar na verloop van tijd konden ze
niet anders dan de regels opnieuw aanpassen.
Waarom zo’n starre opstelling Nu was er drie
jaar onzekerheid, met onvermijdelijk negatieve
gevolgen voor onze reputatie als fiscaal
aantrekkelijk vestigingsland.”
Strenge inspecteur
Heithuis noemt nog een ander probleem: het
verschil tussen het wetgevings- en uitvoeringstraject.
“In de parlementaire behandeling zie je
vaak dat de staatssecretaris kleine en ook wel
wat grotere concessies aan de Kamer doet, om
de simpele reden dat hij het wetsvoorstel door
het parlement wil krijgen. Die ruimhartigheid
krijgt daarna echter geen vervolg in de uitvoering.
Integendeel: niet zelden trekt de inspecteur
de teugels strak aan – vaak veel strakker dan
nodig en redelijk is.”
Hij vindt de thincapregeling een mooie illustratie.
“Die was bedoeld voor het bestrijden van
internationale renteaftrekconstructies – en die
zijn in de nationale mkb-praktijk niet aan de
orde. De realiteit was echter dat de grote ondernemingen
zich er vaak aan konden onttrekken
en dat juist het mkb de rekening kreeg gepresenteerd
in de vorm van een dubbele heffing.
Ik denk dat de inspecteur de ruimte had om de
maatregel in zuiver Nederlandse situaties buiten
toepassing te laten. Gelukkig is de regeling
– mede door de niet aflatende kritiek vanuit de
adviessector en de wetenschap – per 1 januari
2013 afgeschaft.”
Drs. Michael van Gijlswijk (1974) is hoofd van de fiscale sectie van het
Bureau Vaktechniek van BDO, en in die hoedanigheid een van de fiscale
gewetens van BDO. michael.van.gijlswijk@bdo.nl
In de omgeving van
het Torentje vinden
de kennis én de
rekenvoorbeelden
van goed ingevoerde
fiscalisten gretig
gehoor.
Onbekwame inspecteur
Over inspecteurs gesproken: hier voelen beiden
zich geroepen een veel voorkomend misverstand
weg te nemen. Van Gijlswijk: “Dat is
de gedachte dat een adviseur gebaat is bij een
inspecteur die z’n vak niet kent. Nee, helemaal
niet. Een onbekwame inspecteur is het ergste
wat een adviseur kan overkomen. Want zo’n
inspecteur durft en kan niets zelf beslissen. Gevolg:
alles stagneert.”
Heithuis: “Het punt is dat door de vergrijzing
veel vakbekwame inspecteurs op afzienbare
termijn de Belastingdienst zullen verlaten. Gevreesd
wordt voor een kaalslag. Omdat de fiscus
vele jaren geen nieuwe mensen heeft aangenomen
staan de opvolgers niet klaar. Maar als
adviseurs hebben we graag te maken met een
inspecteur die qua vaktechniek van hetzelfde
niveau is. Daar kunnen we zaken mee doen. Een
staat die bespaart op vakbekwame inspecteurs
kan ik niet anders dan dom noemen. Want elke
inspecteur verdient zichzelf honderd of meer
keer terug.”
Horizontaal én verticaal toezicht
Dat brengt ons bij het fiscale fenomeen bij uitstek
van de afgelopen acht jaar: horizontaal toezicht.
Belastingplichtigen en de Belastingdienst
beloven dat ze in vertrouwen en openheid met
elkaar zullen omgaan. Van Gijlswijk: “Dat is op
zich een goede zaak. Maar eigenlijk vinden we
het onnodig om dat allemaal vast te leggen in
een convenant. We vinden deze omgangs- en
fatsoensnormen heel gewoon. Als we zekerheid
willen, leggen we de casus van een klant toch
al in een zo vroeg mogelijk stadium aan de inspecteur
voor. Onze ervaring is dat horizontaal
toezicht niet erg leeft in het mkb. En voor de
grote ondernemingen die we als klant hebben, is
er weinig veranderd: die werkten altijd al in een
open en doorzichtige verhouding met de fiscus.”
Heithuis: “Wat je nu ziet gebeuren is dat ook
binnen de Belastingdienst het besef begint door
te breken dat naast horizontaal toezicht ook het
klassieke verticale toezicht belangrijk is. Die verticale
variant – de ouderwetse belastingcontrole
– wint weer terrein. Als adviseurs zijn we daar
eigenlijk niet ongelukkig mee. Want voor alles
moet worden voorkomen dat bij belastingplichtigen
het gevoel ontstaat dat alleen zij betalen,
en dat slimmeriken die het niet zo nauw nemen
met de regels daarmee wegkomen. Dat is funest
voor de belastingmoraal. Eén van de taken van
de Belastingdienst is om dat te voorkomen.” •
welkom 2014
21