en Marianne Thyssen - VKW

Dialoog
Leg Europa
uit op het marktplein
(Vlnr.) Caroline Ven (gedelegeerd bestuurder VKW)
juni
en Marianne 22 | | vkw Thyssen ondernemen (Europarlementslid)
2013
(Foto Jan Locus)

Dialoog
Hoe de EU een beter imago bezorgen Hoe voorkomen dat Europa altijd
weer gebruikt wordt om onpopulaire maatregelen te verrechtvaardigen
op nationaal niveau
Marianne Thyssen: “Tja, we zijn in Europa bezig met oplossingen voor problemen
op de lange termijn, maar het publiek associeert ons dan met die problemen
en gaat ons zelfs als de oorzaak beschouwen. Dikwijls ligt de oplossing in
meer integratie. Populisten spelen erg graag in op zo’n situatie en dat creëert
een voedingsbodem voor nationalisme. Ministers die zaken overeenkomen op
Europees niveau, presenteren die in hun thuisland nog te dikwijls als iets van
Europa. Nochtans zijn zij het zelf die gezamenlijk de beslissingen nemen en
de richting bepalen. Het gebrek aan ‘ownership’ ondermijnt Europa en schept
onduidelijkheid bij het grote publiek.”
Caroline Ven: “Moeten we niet meer in herinnering brengen waar de echte waarde
van het Europees project ligt Europa begon als een uniek vredesproject, dat
vervolgens zorgde voor economische stabiliteit, en dan voor verdere integratie en
solidariteit. Heel die agenda heeft enorme economische, sociale en ecologische
verdiensten. Maar dat grote verhaal wordt al niet meer gebracht. De laatste keer
hadden we dat in de aanloop naar de muntunie, die ook wel gebruikt is als stok
om een sanering te realiseren, maar daar overheerste toch een gevoel van hoop,
verwachting, perspectief.”
Ze geloven passioneel in
het Europees project, maar
zowel Marianne Thyssen
als Caroline Ven beseffen
dat Europa kampt met een
gigantisch imagoprobleem.
Populisten spelen moeiteloos
in op het crisisgevoel
om Europa alle schuld te geven.
We moeten terug naar
het marktplein om Europa
uit te leggen, en liefst met
een begeesterend project
dat toch nog concreet genoeg
is.
Marianne Thyssen: “Waar ik ook ga spreken, blik ik ook terug op de recente
geschiedenis. Ik schets dan hoe we door de uitbreiding, wat tegenstanders ook
mogen zeggen, toch een aantal waarden, zoals democratie en vrijheid, verspreiden.
We hebben al 60 jaar stabiliteit en hebben in nieuwe landen conflicten de
kop kunnen indrukken. Als onze economische problemen aanslepen, ligt dat
aan te weinig concurrentiekracht en nog te weinig integratie. De oplossing is dus
niet minder, maar méér Europa. Het moet toch mogelijk zijn om aan de mensen
het perspectief te geven dat we samen wel nog iets kunnen betekenen in een
globaliserende wereld. Dat is veel verstandiger dan een ieder-voor-zich-scenario.”
‘It’s the economy stupid.’ Werklozen willen werk, ondernemers willen
duidelijkheid en vertrouwen…
Marianne Thyssen: “Er staat nochtans heel wat in de steigers: de economische
unie, de begrotingsunie, de bankenunie en de democratische unie als sluitstuk.
Voor de bankenunie kunnen we ver opschieten op basis van wat het verdrag ons
toelaat. Voor de begroting hebben we al strengere regels en een beter toezicht
en kunnen sancties worden opgelegd. Voor het economische en het verder
verdiepen van de markt hebben we die instrumenten minder. Dan wordt het een
verhaal van Europa 2020, het tienjarenplan van de Europese Unie voor duurzame
groei en banen. We moeten daar geleidelijk de neuzen in dezelfde richting
draaien rond de vijf doelstellingen op het vlak van werkgelegenheid, onderwijs,
onderzoek en innovatie, sociale inclusie en armoedebestrijding, en klimaat en
energie. Rond jeugdwerkloosheid moet dringend wat gebeuren, zodat we geen
verloren generatie krijgen…”
Voor die werkloze jongeren is zo’n vredesproject een ver-van-hun-bedshow…
Caroline Ven: “Je hebt daar een spanningsveld tussen enerzijds het saneren van
overheden en instellingen, met onder meer de banken, anderzijds de solidari-
vkw ondernemen 2013 | juni | 23

Dialoog
teit die die sanering moet faciliteren.
De sanering is te eenzijdig benadrukt
en dan nog in soms weinig subtiele
termen: eigen schuld, ze moeten op
de blaren zitten, corruptie… Sommige
situaties zijn gedurende tientallen jaren
gegroeid en kan je moeilijk rechttrekken
op korte tijd. Ondertussen wordt te
weinig gecommuniceerd over de rol
van solidariteit. De tweespalt onder
economen over al of niet sterk saneren,
heeft ook te maken met de onenigheid
over de prijs van die solidariteit.
Niet alle landen of zelfs landsdelen
antwoorden daarop hetzelfde. Meer tijd
en solidariteit met de zuiderse landen,
daar kan ik inkomen, maar je moet
tegelijk hun instellingen weer op het
correcte pad zetten. Anders gieten we
middelen in een lekkend vat. Europa
eist daar terecht controle en toezicht.”
Marianne Thyssen: “Klopt. We
hadden een analoge discussie met
de Europese steun aan banken in
moeilijkheden. Die steun kon er echt
alleen maar komen mits een centraal
toezicht. De Duitsers, die als belastingbetalers
het meest zullen bijdragen
als het misgaat, willen wel regels en
toezicht. Diezelfde discussie heb je ook
over een ‘redemption fund’. Sommigen
willen alle historische schulden in één
fonds gieten om die dan goedkoper te
herfinancieren. Maar om zo’n gigantisch
bedrag te solidariseren, heb je
toch wel duidelijke afspraken nodig,
wat sommige utopisten ook mogen
beweren.”
Anderzijds zou zo’n Groot Idee op
zijn Verhofstadts wel een perspectief
creëren…
Marianne Thyssen: “Maar er is
nu ook al een fonds, het Europees
Stabiliteitsmechanisme (ESM) wérkt.
De oplossing voor Cyprus bewijst dat.
Een Cyprus was nooit een probleem
kunnen worden, hadden we vijf jaar
geleden een bankenunie gehad.”
Caroline Ven: “Dat is een mooie combinatie
van solidariteit, want het ESM zorgt
ervoor dat bepaalde nationale overheden
zich nog aanvaardbaar kunnen
financieren en er hangt tegelijk een tijdspad
aan vast voor structurele ingrepen.
Daartegen komt helaas te veel goedkope
kritiek van het slag ‘onze belastingbetaler
moet opdraaien voor…’. Waarbij
men makkelijk vergeet te zeggen
hoeveel eigenbelang we hebben bij
een dergelijke stabiliteit. Men is al snel
vergeten dat we nog maar anderhalf jaar
geleden zelf ook in nauwe financieringsschoentjes
kwamen op de markten. Ik
hoop overigens dat de spreads voor ons
niet opnieuw oplopen als er dit najaar
maar moeilijk een begroting komt in het
licht van de verkiezingen volgend jaar…”
Marianne Thyssen: “Duitsland is ook
nogal veel kop van jut maar als puntje
bij paaltje komt, kiezen ze toch steeds
weer voor méér Europa, zoals blijkt uit
hun steun aan de bankenunie.”
Caroline Ven: “Duitsland heeft er ook
een gigantisch belang bij. Het leeuwendeel
van het Duitse overschot op
de betalingsbalans betreft kredieten
aan andere Europese landen. Ze geloven
zeker wel in meer Europa, maar
ze moeten ook wel, ze zitten mee in
het bad.”
Hebben we nu met de Six-Pack
geen afdoende controle op de
begrotingstekorten. De Olli ‘Reign’
is een feit, niet Maar is het wel
democratisch dat landen niet eens
hun eigen budgetten meer kunnen
bepalen…
Marianne Thyssen: “Dat wordt
makkelijk gezegd, maar de EU is wel
degelijk democratisch. Wetten passeren
via de Commissie, het Parlement
en de Raad van Ministers. Grote
beleidskeuzes komen via de voorzitter
van de Europese Raad Herman Van
Rompuy bij alle eerste ministers en
worden bij consensus uitgewerkt. Wat
is er dan zo ondemocratisch aan het
naleven van zaken die landen uit vrije
wil hebben afgesproken En finaal zijn
het de nationale parlementen die over
hun begrotingen beslissen.”
Caroline Ven: “Terwijl hét grote
Europese probleem niet eens een
begrotingsprobleem is. Neem nu
Spanje: dat land had helemaal geen
begrotingsprobleem voor de crisis. Het
échte, onderliggende probleem is een
concurrentiekrachtprobleem.”
Europa verkoopt zich slecht
Caroline Ven: “Het echte deficit is niet
democratisch maar communicatief.”
“Het echte Europees deficit is
niet democratisch maar communicatief.”
Marianne Thyssen: “Ik ben rapporteur
over het Europees bankentoezicht,
de versterking van de Economische
en Monetaire Unie, het kooprecht…
Fundamentele bouwstenen, maar het
valt bijzonder moeilijk een forum te
vinden om dit aan een bredere bevolking
te communiceren. Media zijn niet
geïnteresseerd in berichtgeving die zij
als te technisch percipiëren. Onlangs
sprak ik met een cartoonist. Hij heeft
het moeilijk met Europese thema’s,
omdat weinig mensen de toespelingen
herkennen… We zullen dus zelf het
verhaal moeten blijven brengen in de
zalen onder de kerktoren. Ik ga spreken
waar ik de kans krijg. Ik heb het
dan over die schulden en de noodzaak
aan besparingen. Ik zeg de mensen
eerlijk dat we noodzakelijke uitgaven
vrijwaren, maar dat we de schulden
Caroline Ven
24 |
juni | vkw ondernemen 2013

Dialoog
Marianne Thyssen
(Sint-Gillis-Waas, 1956)
Deze juriste (KU Leuven) zit al in het Europees Parlement sedert 1991.
Voordien was ze directeur van de studiedienst van Unizo en deed ze politieke
ervaring op op het kabinet van Wivina Demeester. Tussen 2008 en
2010 was ze voorzitter van de CD&V. Haar belangrijkste politieke activiteit
blijft ze uitoefenen op Europees vlak, met functies binnen de Europese
Volkspartij.
(Foto Jan Locus)
Minder evident voor wie haar niet kent, is haar voorzitterschap van de…
Bierclub van het Europees Parlement. Dat heeft wellicht veel te maken met
een grote hobby: een eenvoudige doch voedzame maaltijd met goede
vrienden. Regelmatig fietsen en lopen helpen het evenwicht te bewaken.
niet kunnen blijven opstapelen. Als
wij vandaag doorgaan met schulden
opbouwen, nemen we alle ruimte weg
voor die na ons. Nog los van het gegeven
dat het economisch niet efficiënt is.”
Caroline Ven: “Europa heeft ook wel
wat last van in het verleden groots
gecommuniceerde plannen, zoals het
Lissabon-proces dat uiteindelijk niet
veel heeft veranderd. De idee om van
Europa de meest competitieve kenniseconomie
tegen 2010 te maken gaf
wel wat energie, maar er kwam niets
van in huis. Ik vrees dat de opvolger
Europa 2020 vooral technocratisch
wordt opgevolgd, maar het mobiliseert
niet de brede massa. We horen er niet
veel van, maar zien ook weinig resultaten.
De plannen zijn wellicht te groot
om bevattelijk te zijn. Moeten we qua
communicatie niet eens inzoomen op
concrete en tastbare dossiers waar je
dan resultaten ziet, bijvoorbeeld op
leefmilieu. En in menselijke verhalen.”
Is er geen gebrek aan leiderschap
en duidelijkheid Neem nu de
bankencrisis: in de VS liet men
een paar banken failliet gaan en
nam men maatregelen. De financiële
crisis is er nu bezworen, wij
zitten er nog middenin. Dat ondermijnt
het vertrouwen. Zijn er nog
probleembanken De markten
denken van wel.
Marianne Thyssen: “Als die er zijn, zal
dat snel duidelijk worden. Er zullen nu
betere prudentiële regels zijn, er zal een
beter toezicht zijn op de banken, er zal
sneller gereageerd worden. En als er
toch iets misgaat, dan moeten banken
voortaan een reddingsplan klaar
hebben. Landen zelf moeten ook geharmoniseerde
resolutieplannen hebben,
voor als er toch een bank voor een
faillissement mocht staan. Tegen juni
komt de Commissie met een voorstel
voor een Europese resolutie-autoriteit,
zodat niet langer, als puntje bij paaltje
komt, iedereen zijn nationale kampioen
kan ontzien. De depositogaranties
zijn geharmoniseerd en er wordt aan
de overheidsfinanciën gewerkt. Wat is
immers een overheidsgarantie waard,
als de overheid zelf in nauwe schoentjes
zit Er komen overigens ook een resolutiefonds
en een garantiefonds waaraan
banken ook zullen bijdragen, maar we
zullen daar op termijn wellicht naar een
Europees fonds moeten gaan dat op
basis van een stuk solidariteit werkt.”
Caroline Ven: “Dat vertrouwen speelt
effectief. In de VS heeft men de
bankencrisis veel radicaler aangepakt.
Het is ook een andere economie
en een samenleving; men gaat er ook
sociaal veel dieper. De sociale ongelijkheid
is er groter, maar ze veren na
een crisis ook sneller en hoger weer
op. Bij ons zit er nog te veel ‘slack’
in het systeem. Ja, ik vrees voor een
Japans scenario en een liquiditeitsval.
Japan kent ook een vergrijzing.
We kunnen ook de monetaire kranen
openzetten voor twintig jaar, maar er
gebeurt niets.”
Marianne Thyssen: “De ECB zegt nu
recent ook al dat er geen transmissie
meer is van het monetair beleid
naar de reële economie. Waar zit de
knoop”
Onduidelijkheid en gebrek aan
vertrouwen. Banken lenen vandaag
minder uit omdat er geen projecten
meer zijn en die zijn er niet doordat
er geen vertrouwen is
Marianne Thyssen: “Banken zeggen
dat er geen projecten zijn, bedrijven
zeggen dat banken strikter zijn.
Banken moeten sedert de nieuwe
vkw ondernemen 2013 | juni | 25

Dialoog
regels effectief meer rekening houden
met hun kapitaalbuffers.”
Het zal wel wat van beide zijn.
Caroline Ven: “VKW deed er een
bevraging naar en stelde vast dat
nogal wat bedrijven nog krediet krijgen
als hun basis gezond is, maar er
is wel meer vraag naar waarborgen
en er is meer juridische indekking. Zie
ook ‘Bedrijfsfinanciering: enkele alternatieven
op scherp’ (www.vkw.be). Wél
een uitgesproken probleem is er voor
investeringskredieten vanaf 10 jaar en
al helemaal voor projectfinanciering
van 30 jaar. Ook dat heeft te maken
met het gegeven dat banken de looptijd
van hun funding en kredieten beter
op elkaar moeten afstemmen. Maar
“Wat is er dan zo ondemocratisch
aan het naleven van
zaken die landen uit vrije wil
hebben afgesproken”
Marianne Thyssen
deposito’s roteren sneller dan vroeger,
dus wordt het een moeilijke oefening
voor een bank. Die mismatch verkort
de termijn waarop kredieten worden
verstrekt en daar zit ook een deel van
het probleem. En daarnaast lezen we
natuurlijk steeds meer verklaringen
over ondernemers dat ze niet meer
investeren, dat ze zich klaar houden
om te verhuizen naar buiten Europa…
Tja, als velen dat beginnen te zeggen.
Ik hoor te weinig over hoe we onze
economie weer concurrentieel kunnen
maken.”
Is Europa soms niet wat te voluntaristisch
op milieuvlak Brengen
wij onze industrie niet in gevaar
In de VS trekt men de kaart van de
herindustrialisering.
Marianne Thyssen: “Ik denk dat we
toch zullen moeten vergroenen en
verduurzamen. Laten we daarin investeren
zodat we een industrie en een
technologie opbouwen, ons milieu
verbeteren en tegelijk besparen op
gezondheidskosten. We moeten ook
op andere zaken inzetten, maar we
moeten het blijven meenemen en altijd
net iets verder gaan dan wat volgens
de industrie haalbaar is. Verandering
heeft altijd een prijs, maar we moeten
die onder controle houden.”
Caroline Ven: “Je kan werken met wat
uitdagende normen en de industrie de
kans geven om er naartoe te evolueren.
Leg die norm vervolgens op aan
ingevoerde producten. Op die manier
bouw je technologische voorsprong
op en bevorder je onze export. Ook
groene fiscaliteit kan een instrument
zijn om gedrag te corrigeren, maar
groene fiscaliteit enkel als inkomstenbron
creëert gewoon een handicap
die je niet kan wegwerken als er geen
alternatieven zijn. Maar Europa zou
een dialoog op wereldvlak moeten
aantrekken. Het is rond de klimaatverandering
niet gelukt, maar we moeten
verder in die richting en dat ook in
WTO-context aankaarten. Zonder
protectionistisch te worden, moeten
we durven stellen dat er normen zijn
waar Europa niet van afwijkt, zodat we
meteen ook een handelsinstrument in
handen krijgen.”
Moet er ook geen sociaal Europa
komen Wat te denken van de
extreem lage lonen zoals in
Duitsland
Caroline Ven: “Bedenk toch dat het
daar dikwijls over aanvullende inkomens
gaat. Ze zijn trouwens vergelijkbaar
met onze dienstencheques.
Ik was indertijd wel ontgoocheld over
het Keulen-proces, waar de Europese
sociale partners samen met de ECB,
de Commissie en de Raad zouden
overleggen. De drie pijlers van het
economisch beleid — het budgettaire,
het loonvormingsmechanisme en het
monetaire beleid — zouden nadenken
over meer afstemming. Helaas is dat
verworden tot een praatbarak waar
geijkte standpunten worden uitgewisseld
in obligate vergaderingen.
We hebben echte dialoog nodig over
zaken als verschillen in concurrentiekracht,
loondynamiek, etc. Dat gaat
niet zo ver als een opgelegde loonnorm,
al denk ik dat we naar een soort
vork moeten.”
Marianne Thyssen:“Dat leeft ook in
het Europees halfrond. Er wordt veel
gepraat over een formule voor een
minimumloon, maar daar hangen
zoveel andere aspecten aan vast qua
sociale zekerheid die sterk uiteenlopen
in de lidstaten. De financiering
van de sociale zekerheid is overal
historisch gegroeid. We zullen toch
op zoek moeten gaan, net als voor de
geconsolideerde gemeenschappelijke
heffingsgrondslag voor vennootschapsbelastingen.
Hoe meer we
integreren, hoe meer we naar basisafspraken
moeten. Anders gaan we in
een concurrerende spiraal naar beneden
binnen Europa. We hebben nood
aan een minimumnorm tegenover de
rest van de wereld.”
Daarover wordt veel gepraat,
maar…
Marianne Thyssen: “Maar er is de
laatste jaren toch heel veel beslist qua
structuren. Het toezicht op de begrotingen
met de Six-Pack, de verplichting
om duidelijkheid te scheppen
over toekomstige budgetten met de
Two-Pack… het was allemaal niet
mogelijk geweest zonder de crisis.”
Jo Cobbaut
26 |
juni | vkw ondernemen 2013