Eigen haard is zilver waard - Vereniging Eigen Huis

4 Lessen voor Nederland
Uit de ervaringen in het buitenland en de ontwikkelingen in Nederland
kunnen we verschillende lessen trekken. Deze lessen
zijn belangrijk, omdat de mogelijkheden om te verzilveren in
Nederland schraal en verschraald zijn. De verhouding tussen
versteend vermogen en vrij besteedbaar geld is hierdoor toegenomen.
Het gevolg is dat gepensioneerden met een aanzienlijk
vermogen toch geld opzij moeten zetten om hun minder
aanzienlijke spaarrekening aan te vullen. De verhouding tussen
versteend vermogen en vrij besteedbaar geld zal bovendien
verder toenemen door huidige en toekomstige ontwikkelingen.
Huidige pensioenen staan onder druk en de eigen bijdragen in
de zorg worden verhoogd. Daarnaast blijven mensen in toenemende
mate langer thuis wonen en is het streven mensen zo
lang mogelijk in hun eigen huis te verzorgen. De relatief dure
vormen van intramurale zorg worden grotendeels ingeruild
voor relatief goedkope vormen van extramurale zorg en ondersteuning.
Net als in Nederland heeft de markt voor verzilverproducten
in het buitenland zich niet kunnen onttrekken aan de economische
malaise en in het bijzonder aan de neergang van huizenmarkt.
Toch zijn daar de markten overeind gebleven. Dat laat
zien dat de marktinstituties robuuster zijn dan hier.
Een belangrijke algemene les is dat vormen van regulering en
zelfregulering noodzakelijk zijn om maatschappelijk verantwoorde
markt voor verzilveren te laten ontstaan. Het is opvallend
dat juist in de Verenigde Staten de overheid een garantie
voor aanbieders en afnemers biedt. In landen als het Verenigd
Koninkrijk en Australië hebben respectievelijk de toezichthouder
en de aanbieders de handen ineengeslagen om te komen
tot een gedragscode zodat de afnemers, voor wie financiële
transacties complex zijn, worden gewezen op de risico’s die financiële
producten met zich mee brengen. Bovendien wordt
in deze landen door overheidsinstellingen en maatschappelijk
organisaties voorlichting gegeven over de mogelijkheden die
gepensioneerden hebben om hun huis te verzilveren. Hiernaast
is het belangrijk dat de advisering op orde is: de transacties
dienen maatwerk te zijn. Betrouwbare voorlichting, deskundige
advisering en productnormen verlagen de drempel voor huiseigenaren
om hun eigen haard te verzilveren. Zeker in Nederland
zal die drempel hoog zijn omdat het niet gebruikelijk is. De
laatste jaren ligt de nadruk op het aflossen van de hypotheek
en het extra sparen voor de zekerheid. Het huis is als zodanig
een voorziening voor de oude dag en wordt gezien als appeltje
voor de dorst. Deze voorziening is bedoeld om aan te spreken,
in elk geval in een situatie van nood.
In het verlengde van bovengenoemde lessen ligt de vaststelling
dat de markt een impuls moet krijgen. Het heeft geen zin
om enerzijds marktinstituties op te bouwen en anderzijds de
markt niet te ontwikkelen. Er ligt hier een verantwoordelijkheid
voor de marktpartijen om nieuwe en/of bestaande producten
een kans te geven. Hierdoor komt er een beter beeld van de
mogelijkheden die er liggen. Zo blijken bijvoorbeeld de sterftetabellen
die nu veelal worden gebruikt geen goede indicatie te
geven over hoe lang mensen nog in hun woning blijven.
Een andere algemene les is dat er beperkingen aan het verzilveren
van het vermogen zijn. De essentie van verzilveren is
dat een latere verkoopopbrengst nu te gelde wordt gemaakt.
Hierbij geldt dat hoe verder de opbrengst in de toekomst ligt
des te lager het te verzilveren bedrag is. Nog belangrijker is
dat de verkoopopbrengst ligt in de toekomst en daarmee dus
onzeker is. Hierbij spelen drie macro-economische risico’s: huizenprijzen,
levensverwachting, rente. Op dit moment is de ontwikkeling
van de huizenprijzen erg onzeker en is de rente relatief
laag. Dit speelt pensioenfondsen parten, maar beïnvloed
ook de mogelijkheden om het huis te benutten als voorziening
voor de oude dag. Dit betekent niet dat verzilveren onmogelijk
is, in tegendeel. Het betekent dat er beperkingen tot verzilveren
zijn om de risico’s te beperken (voor aanbieders of voor
afnemers). Ondanks deze beperkingen kan het verzilveren veel
gepensioneerden nieuwe mogelijkheden geven, ook al is het
te verzilveren bedrag slechts een klein gedeelte van de gehele
overwaarde.
In de rest van het hoofdstuk worden de verschillende, bestaande
en nieuwe mogelijkheden besproken. Hierbij wordt ook de
optie van verhuizen kort beschreven. Dit is niet de primaire invalshoek
van de Taskforce maar is onderdeel van het palet aan
mogelijkheden dat voor (bijna)gepensioneerden beschikbaar is
en mag daarom niet ontbreken.
Taskforce Verzilveren 35