Musica Religiosa Orgelradio - IKON

De Wilde Ganzen vliegen
de komende weken voor:
Oprecht Betrouwbaar Uitdagend Verdiepend
4 april Oeganda Koken op zonne-energie (zie pagina 5!)
11 april Sierra Leone Kippenhouderij
18 april Nigeria Renovatie middelbare scholen
25 april India Opknapbeurt ziekenhuis
2 mei Sri Lanka Bouw kleuterscholen
9 mei Tanzania Beroepsopleiding in Moshi
16 mei Curacao Nog niet bekend
23 mei Oeganda Bouw voedselopslagplaats
30 mei Burkina Faso Putten met touwpompen
6 juni Zambia Bouw school i.s.m. World Servants
13 juni Kenia Huizen voor docenten
20 juni Zuid-Afrika Nog niet bekend
27 juni Zuid-Afrika Nog niet bekend
[Giften zijn van harte welkom op rekeningnr. 40.000 t.n.v. Wilde Ganzen,
Hilversum. Kijk voor meer informatie op www.wildeganzen.nl]
PROGRAMMA-OVERZICHT TELEVISIE
DONDERDAG 1 APRIL
24.00 uur: SON OF MAN (hh)
ZATERDAG 3 APRIL
11.55 uur: Het Vermoeden:
Lenette van Dongen (hh)
ZONDAG 4 APRIL (Eerste Paasdag)
09.15 uur: LUX (hh)
09.45 uur: Het Vermoeden: Michael Bakker
MAANDAG 5 APRIL
22.10 uur: IKON Documentaire:
Liefde voor de Heer
Een portret van Klaas Vos
ZATERDAG 10 APRIL
11.55 uur: Het Vermoeden: Michael Bakker (hh)
ZATERDAG 17 APRIL
11.55 uur: Het Vermoeden: Ernst Daniël Smid (hh)
ZONDAG 18 APRIL
20.15 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (1)
DONDERDAG 22 APRIL
22.50 uur: HOLLAND DOC: Van later zorg
ZATERDAG 24 APRIL
11.55 uur: Het Vermoeden:
Sylvain De Bleeckere (hh)
ZONDAG 25 APRIL
11.00 uur: Het Vermoeden: Mohammed Benzakour
11.30 uur: Songs of Praise: Manchester 2
20.15 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (2)
ZATERDAG 1 MEI
11.55 uur: Het Vermoeden:
Mohammed Benzakour (hh)
ZONDAG 2 MEI
11.00 uur: Het Vermoeden: Piet Hein Donner
11.30 uur: Songs of Praise: River Journey
20.15 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (3)
ZATERDAG 8 MEI
11.55 uur: Het Vermoeden: Piet Hein Donner (hh)
ZONDAG 9 MEI
11.00 uur: Het Vermoeden: Ivo Opstelten
11.30 uur: Songs of Praise
20.15 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (4)
23.15 uur: LUX (1)
ZONDAG 23 MEI
20.15 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (6)
23.15 uur: LUX (3)
26, 27, 28, 31 MEI, 1, 2, 3, 4 JUNI:
19.00 uur: Paul Rosenmöller en de lijsttrekkers
DONDERDAG 27 MEI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (2) hh
22.52 uur: HOLLAND DOC:
De strijd om Johannesburg
ZATERDAG 29 MEI
11.55 uur: Het Vermoeden (hh)
ZONDAG 30 MEI
11.00 uur: Het Vermoeden
11.30 uur: LUX (1) hh
23.15 uur: LUX (4)
WOENSDAG 2 JUNI
22.45 uur: IKON DOC : Vastberaden Strijders
DONDERDAG 3 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (3) hh
23.20 uur: HOLLAND DOC: Arme Blanken
ZATERDAG 5 JUNI
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
ZONDAG 6 JUNI
11.00 uur: Het Vermoeden
11.30 uur: LUX (2) hh
23.15 uur: LUX (5)
DONDERDAG 10 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (4) hh
ZATERDAG 12 JUNI
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
ZONDAG 13 JUNI
11.00 uur: Het Vermoeden
11.30 uur: LUX (3) hh
23.15 uur: LUX (6)
DONDERDAG 17 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (5) hh
ZATERDAG 19 JUNI
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
ZONDAG 20 JUNI
23.15 uur: LUX (7)
en op de radio
ZONDAG, RADIO 1
07.05 uur: De Andere Wereld Eén uur verontrustende journalistiek. In het
eerste half uur de lange reportage en verder interviews en achtergronden
bij het nieuws. Iedere week om vijf voor acht: Aan de
grond, de column van chroniquer André Manuel.
ZONDAG, RADIO 5:
10.02 uur: RUIS Wekelijkse radiocolumn van IKON-pastor Bram Grandia over
een actueel thema op de grens van kerk en samenleving.
ZONDAG, RADIO 5
10.10 uur en 17.02 uur:
Kerkdienst IKON-radio zendt iedere zondag één of soms twee
kerkdiensten uit vanuit een van de gemeenten van de acht kerkgenootschappen
die samen de IKON vormen. Vaak zijn ze als serie
geprogrammeerd. Verder zijn er themadiensten in samenwerking
met het oecumenisch maandblad ‘Open Deur’. Aansluitend op alle
kerkdiensten vliegen de Wilde Ganzen voor een diaconaal doel. De
kerkdiensten zijn op elk gewenst moment te beluisteren in real
audio op www.ikon.nl/kerkdiensten. Ook alle preekteksten zijn op
deze site te vinden.
18.02 uur: MUSICA RELIGIOSA
Programma over opmerkelijke religieuze muziek.
MAANDAG TOT EN MET VRIJDAG, RADIO 5
19.02 uur: OBA LIVE Dagelijks praatprogramma over cultuur, politiek
en moraal verzorgd door IKON, Human, Llink, NIO en NMO. Rechtstreeks
vanuit de Openbare Bibliotheek (vierde verdieping)
in Amsterdam is de presentatie iedere donderdag in
handen van IKON-presentator Jurgen Maas. Publiek is
welkom en de toegang is gratis aan de Oosterdokskade 143.
Kijk voor de actuele inhoud van radioprogramma’s op de
dag van uitzending op Teletekstpagina 250 of op
www.ikon.nl
Orgelliefhebbers opgelet!
ZATERDAG 15 MEI
11.55 uur: Het Vermoeden: Ivo Opstelten (hh)
ZONDAG 16 MEI
11.00 uur: Het Vermoeden
11.30 uur: Songs of Praise
20.15 uur: Paul Rosenmöller
en het hart van Afrika (5)
23.15 uur: LUX (2)
DINSDAG 18 MEI
20.25 uur: TELEDOC: Dichter bij Tanja
DONDERDAG 24 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (6) hh
ZATERDAG 26 JUNI
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
Meer informatie op www.ikon.nl
Nieuw!
Musica Religiosa Orgelradio
DONDERDAG 20 MEI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en
het hart van Afrika (1) hh
22.52 uur: HOLLAND DOC:
Leaving Mandela Park
ZATERDAG 22 MEI
11.55 uur: Het Vermoeden (hh)
Alle programma’s worden uitgezonden via Nederland 2,
tenzij anders aangegeven. De vlucht van de Wilde Ganzen
is op zondagmorgen te zien na de uitzendingen van IKON,
(11.29 uur) of ZvK (11.59 uur), en na de herhaling van Het
Vermoeden op zaterdag (rond 11.55 uur) en na de
IKON-documentaires (rond 23.00 uur), op Nederland 2.
• Nonstop orgelmuziek via de computer
• Uitvoeringen van internationale en Nederlandse toporganisten
• Tracks van internationale en nationale top-cd’s
• Geen gepraat tussendoor
• Achtergrond- en verkoopinformatie cd’s op de site
www.musicareligiosa.nl

Met in dit nummer:
Krant
Levenseinde
Hoe staat het anno 2010 met de
dilemma´s rond het levenseinde?
Daarover een nieuwe reeks van de tvserie
LUX met de titel ´Op sterven na
dood´. > Zie pagina 3
Waar is Tanja?
Filmmaker Leo de Boer gaat in zijn documentaire
‘Dichter bij Tanja’ samen met
Farc-kenner Liduine Zumpolle op zoek
naar Tanja Nijmeijer, die zich jaren geleden
heeft aangesloten bij de gewelddadige
Colombiaanse guerillabeweging
Farc. > Zie pagina 6
Grandia versus Hendrikse
Op Paasochtend een radiodebat tussen
twee zoekende dominees: IKON-pastor
Bram Grandia en de ‘atheïstische’ dominee
Klaas Hendrikse. > Zie pagina 7
J a a r g a n g
28
April-mei-juni 2010
Verkiezingen in zicht!
Paul Rosenmöller
en de
lijsttrekkers
Stevig en fair. Dat zal de inhoud zijn van een serie interviews van Paul
Rosenmöller met acht lijsttrekkers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen.
De interviews vormen een van de speerpunten van de
Publieke Omroep in de programmering rond de verkiezingen van 9
juni. Het gaat om gesprekken van een half uur over mensbeeld, idealen
en actuele politiek. Voor de interviews zijn benaderd: Job Cohen
(PvdA), Jan Peter Balkenende (CDA), Mark Rutte (VVD), Geert Wilders
(PVV), Alexander Pechtold (D66), Emile Roemer (SP), Femke Halsema
(GroenLinks) en André Rouvoet (ChristenUnie). De interviews van een
half uur worden live uitgezonden in de serie ‘Paul Rosenmöller en de
lijsttrekkers’, van woensdag 26 mei tot en met vrijdag 28 mei en van
maandag 31 mei tot en met vrijdag 4 juni, dagelijks om 19.00 uur bij de
IKON op Nederland 2.

De Kerk van...
Meer dan 25 jaar geleden ontvluchtte
Klaas Vos de Protestante Gemeente
in Vreeland; de getrouwde Vos ontdekte
dat hij homoseksueel was en dat viel
niet goed bij de leden van de kerk.
In de documentaire ‘Liefde voor de Heer’
portretteert Raymond Bouwman de
flamboyante en eigenzinnige dominee
die - na veel omzwervingen - terugkeert
naar de kansel waar hij ooit zo
veelbelovend begonnen was.
Klaas Vos (1949) was onderwijzer,
studeerde theologie en werd predikant,
tot hij ruim 25 jaar geleden in
een geloofscrisis raakte: van een getrouwd
man veranderde hij in een
puberende homoseksueel die uitbundig
vierde dat hij uit de kast was
gekomen. Na zijn coming out verliet
Vos kerk, geloof en God: hij werd
reisleider bij OAD en later radioprogrammamaker
bij de VPRO. Hij viel
op door zijn creatieve en eigenzinnige
reportages. Als verslaggever en
liefhebber was hij heel regelmatig
bij wieler- en voetbalwedstrijden
aanwezig. Bij Ajax schoof hij door
van de perskamer naar uiteindelijk
de ledenraad. Hij leek zich te hebben
verzoend met het wereldlijke
bestaan, maar naarmate de jaren
verstreken, werd zijn hang naar
het geloof bijna ongemerkt groter.
Toen de VPRO tot een reorganisatie
besloot, verliet Vos de omroep. Hij
merkte dat hij heel graag opnieuw
dominee zou worden. Een interview
in Trouw was niets minder dan een
open sollicitatie.
De hervormde gemeente In Ossendrecht,
die al twee jaar zonder
predikant zat, trok de stoute schoenen
aan en nam contact met hem
op. Het klikte zo onverwacht goed,
dat Vos er vorig jaar op 1 maart
2009 werd geïnstalleerd als predikant.
Vol overgave stortte hij zich op
zijn nieuwe oude beroep in Brabant,
terwijl hij ook de band met Ajax probeerde
te onderhouden.
Vos’ herintrede als dominee bracht
de gemeenteleden van Vreeland op
een idee: zou het niet leuk zijn om
dominee Vos als gastpredikant te
inviteren in de gemeente die hij ooit
ontvluchtte? En daar staat hij weer,
op diezelfde prachtige kansel: grijzer,
kaler, dikker, maar met dezelfde
bevlogenheid als dertig jaar geleden…
Regisseur Raymond Bouwman
schetst een liefdevol en humoristisch
portret van Klaas Vos en zijn
terugkeer naar de kansel. Een documentaire
waarin oude en nieuwe
waarden elkaar ontmoeten.
[IKON Documentaire: Liefde voor
de Heer, maandag 5 april, 22.10
uur op Nederland 2. Gemist?
Ga naar www.ikon.nl of
www.uitzendinggemist.nl]
n i e u w e u i t g a v e n
LUX: Grote denkers
over de
toekomst
Hoe denken filosofen en schrijvers van wereldformaat over onze toekomst in een snel
veranderende wereld? Het IKON tv-magazine LUX gaat langs bij filosofe Susan Neiman,
publicist Ian Buruma, politicoloog Dominique Moïsi, dichteres Antjie Krog, oprichtster
van het American Islamic Congress Zainab Al-Suwaij, filosoof Charles Taylor, koranwetenschapper
Nasr Abu Zayd en opperrabbijn en filosoof Jonathan Sacks. Word wereldburger
in vier afleveringen. Met bonustrack.
[Bestelwijze: maak 15,- over op rek.nr. 606.000 t.n.v.
IKON, Hilversum o.v.v. LUX en uw complete adres.]
Homo Zoekt Kerk
In de internetserie ‘Homo Zoekt Kerk’ (www.ikon.nl/homozoektkerk) gaat Jim van den Bos, een jonge
homo die in Utrecht journalistiek studeert, op zoek naar een kerkelijke gemeenschap waarin hij
zich thuis voelt. De maker van de site, Robertjan Zwart, volgt hem met de camera. Jim gaat achtereenvolgens
langs bij de Evangelische Roze Vieringen, de Remonstranten en de Oud-Katholieken.
Daarnaast bevat de site diverse andere video-interviews en een gesprek met hoogleraar praktische
theologie aan de VU Ruard Ganzevoort. Speciaal voor gebruik in gesprekgroepen, catechese en onderwijs
is de serie op dvd gezet.
[Bestelwijze: maak 12,50 over op rek.nr. 606.000 t.n.v. IKON, Hilversum o.v.v. ´Homo zoekt
kerk´ en uw complete adres.]
Jaarverslag 2009
Het Jaarverslag 2009 van de IKON komt dit jaar niet in papieren vorm uit, maar alleen nog digitaal.
Het is vanaf half april te vinden op www.ikon.nl/jaarverslag
Kerknieuws.nl
gaat mobiel
Mensen die via hun mobiele telefoon
internetten, kunnen sinds kort
de mobiele site van Kerknieuws.
nl bezoeken. Op deze aangepaste
site is het laatste nieuws te lezen.
Mobiele internetters kunnen via
kerknieuws.nl/mobiel de mobiele
versie van de site bezoeken. Vanwege
het kleine beeldscherm op
telefoons is de mobiele site vereenvoudigd.
Standaard laat de mobiele
site de laatste tien nieuwsberichten
zien. Het is mogelijk om
door te klikken naar ouder nieuws.
Wekelijks maken 1,3 miljoen Nederlanders
gebruik van mobiel internet.

LUX over dilemma´s rond het levenseinde
gastcolumn
Op sterven
na dood
Lastige vragen
Dood op verzoek revisited
In Nederland komt de discussie
over euthanasie pas laat op gang,
maar binnen de kortste keren zijn
we andere landen ver vooruit. In
de vijftiger en zestiger jaren spreken
artsen nauwelijks met hun
patiënten over het naderende
levenseinde, maar ze verrichten
wel degelijk handelingen om de
dood te bespoedigen. De euthanasiebeweging
komt op gang
in de jaren zeventig. In de jaren
daarna komt de nadruk steeds
meer te liggen op zelfbeschikking,
waarbij de patiënt centraal staat
en niet de arts. In 1994 zendt de
IKON de film Dood op verzoek uit
die in binnen- en buitenland veel
los maakt. Toch zal het nog tot 2001
duren voordat de euthanasiewet er
is. LUX blikt terug en vooruit met
betrokkenen, onder wie de huisarts
uit Dood op verzoek, Wilfred van
Oijen en Anne-Mei Thé, schrijver
van het boek Verlossers naast God,
over de geschiedenis van de euthanasiewetgeving.
(9 mei)
Zijn woorden drogen op
Hoe gaan we om met het levenseinde
van demente mensen? Euthanasie
krijg je in Nederland alleen als je
nog volledig wilsbekwaam bent. In
deze aflevering volgen we Niels. Hij
is 43 jaar oud en vroeg dement. Zijn
woorden drogen op en hij is te laat
voor euthanasie. Hoe gaat zijn familie
om met zijn wilsonbekwaamheid
en verlies van waardigheid?
Kon hij niet beter dood zijn? Is zijn
lijden ondragelijk? En voor wie? We
volgen Niels, zijn naasten en zijn
verzorgers in hun gevecht om de
laatste jaren van zijn leven voor iedereen
nog zo waardevol mogelijk
te maken. (16 mei)
In 1994 is de IKON-documentaire Dood op verzoek baanbrekend.
Euthanasie wordt daarin voor het eerst in beeld
gebracht. In 2001 komt uiteindelijk de euthanasiewetgeving
tot stand. Maar het denken erover gaat door en naast
euthanasie komt steeds meer de palliatieve zorg in beeld.
Hoe staat het anno 2010 met de dilemma’s op het gebied
van de levensbeëindiging? Wat betekenen begrippen als
autonomie, zelfbeschikking, waardigheid, ondraaglijk lijden
en voltooid leven en hoe bepalen ze de discussie over
leven en dood in onze samenleving? Daarover een nieuwe
reeks van LUX, te zien vanaf 9 mei.
Dood op verzoek
Empathie tot het einde
De Belgische arts Marc Desmet is
hoofd van een palliatieve afdeling
en is naast arts ook Jezuïet. Een
belangrijke vraag voor hem is of er
in ons begrip van menswaardigheid
nog plaats is voor het lijden.
Het hoort tot de waardigheid van
de mens om het lijden te bestrijden,
maar wat we ook doen, het
zal blijven bestaan. Intensieve zorg
zou zich volgens Desmet veel meer
moeten richten op het familieleven
van de patiënt tijdens het sterven.
Kan in een samenleving die individualisme
en autonomie hoog in
het vaandel draagt, een palliatieve
afdeling een oase zijn waar wordt
herontdekt wat gemeenschap is?
Desmet pleit voor ‘autonomie in relatie’
en stelt de prangende vraag of
we elkaar nog tot last kunnen zijn.
(23 mei)
Op is mijn leven…
Voor het eerst in de geschiedenis
zullen we het massaal bijna een
eeuw met onszelf moeten uithouden.
Maar veel tachtigers en negentigers
beschouwen hun leven als
voltooid. De burgerinitiatiefgroep
Uit vrije wil zet dit concept ‘voltooid
leven’ succesvol in de markt. Maar
wat is een voltooid leven, wie bepaalt
dat en in hoeverre zijn gebrek
aan bijvoorbeeld vitaliteit, sociale
contacten, en geestelijk en lichamelijk
vermogen bepalende factoren?
Moeten we daar als samenleving
niet iets tegenover zetten, en zo
ja wat? In LUX een aanzet tot een
zinnige invulling van deze voor de
mensheid totaal nieuwe levensfase.
Met o.a. oud-politicus en schrijver
Jan Terlouw, die zich aan het burgerinitiatief
heeft verbonden, zijn
dochter Ashley, hoogleraar rechtsfilosofie,
en ethicus Frits de Lange, die
het boek schreef getiteld: De mythe
van het voltooide leven. (30 mei)
[LUX: Op sterven na dood, vanaf
zondag 9 mei, 23.15 uur,
Nederland 2 en daarna nog te
zien op www.luxmagazine.nl ]
U bent er vast al mee dood gegooid om maar meteen met de deur
in huis te vallen. De zelfgekozen zachte dood is hot en de kroon op
de emancipatie van de zelfbeschikkende mens. Niet in het minst
omdat een nieuw initiatief het licht aanschouwde getiteld: Uit
vrije wil. Een groep BN-ers op leeftijd, onder wie oud-politici Hedy
d’Ancona, Frits Bolkestein en Jan Terlouw, pleit voor een wetsvoorstel
dat het mensen boven de zeventig mogelijk maakt waardig uit
het leven te kunnen stappen. De pil van Drion revisited. Wel dient
er goed overleg plaats te vinden met nog op te leiden ‘klaar-met-leven’
consulenten, zodat de ultieme beslissing getoetst kan worden.
Nederlandse regeldrift ten top. Maar ja, voor theologen een nieuw
werkterrein. De één zijn dood is de ander zijn brood, toch?
Wie weet, misschien zou ik als theologe dan - mocht de IKON onverhoeds
aan zijn einde komen - een zij-instromer ‘klaar- met- leven’
kunnen worden. De beroepsperspectieven zijn uitstekend: een
aanhoudende vergrijzingsgolf. Ik kan er beslist mijn pensioen mee
halen! Bovendien ken je dan die wereld van binnenuit en weet ik na
mijn zeventigste meteen hoe ik een zachte dood kan sterven.
Terug naar het initiatief. Onder het motto: Ik ben autonoom en
daarom bepaal ik zelf wanneer mijn leven voltooid is, wordt de ultieme
beslissing genomen. En wat is er eigenlijk op tegen? Oud en
der dagen zat, het is van alle tijden en plaatsen. Soms is het genoeg
geweest. Waarom onnodig lijden? Ik geef toe, ook ik beslis graag
zelf over mijn eigen leven en waarom dan ook niet over mijn levenseinde?
Het klinkt plausibel. En toch. Diep van binnen houd ik
een ongemakkelijk gevoel.
Wat is een voltooid leven? Wat is een waardig levenseinde? En als ik
dan toch dood wil, waarom moet iemand anders mij dan helpen?
Hoe autonoom ben ik dan eigenlijk? Verdraag ik afhankelijkheid als
het lichaam in verval is en de geest haar esprit verliest? Overgave
is nu al niet mijn sterkste kant, dus dat belooft een moeizame leerschool
te worden. Dus, toch maar die pil?
Ik weet het niet. Twijfels blijven door mijn hoofd spoken en de antwoorden
op lastige vragen dienen zich niet gemakkelijk aan. Het
geloof in de ‘maakbaarheid van de eigen dood’ geeft onherroepelijk
vrijheid, maar duidt het tegelijkertijd ook niet op een existentiële
angst? We zijn bang voor alles wat we niet zelf in de hand hebben,
al was het maar omdat we steeds ouder worden en nog maar nauwelijks
weten wat zinvol leven betekent als de laatste levensfase
is aangebroken. Misschien moeten we als samenleving eens beter
nadenken over hoe we omgaan met ouderdom en dat als graadmeter
voor onze beschaving zien.
Het oude spreekwoord: Een mens lijdt het meest onder het lijden
dat hij vreest, biedt enig soelaas. Daaruit blijkt dat we meer worden
bepaald door de angst voor het lijden dan door het lijden zelf. We
zijn banger voor het sterven dan voor de dood. Maar zoals altijd is
angst een slechte raadgever. Vergillius laat Dido, die sterft uit liefdesverdriet,
zeggen: ‘Op is mijn leven, voltooid is de weg door het lot
mij gewezen’. Kunnen we nog leven met ons lot en de tragiek van
het bestaan moedig onder ogen zien? Dat blijft de grote vraag.
Ida Overdijk
[Ida Overdijk is eindredacteur levensbeschouwelijke tvprogramma´s,
waaronder Het Vermoeden en LUX]
P a g i n a 2 | 3

Op Nederland 2 zijn onder de noemer ‘All out of Afrika’ in de weken voorafgaand aan het WK Voetbal tal van programma’s te zien
over Afrika en Zuid-Afrika. De complete programmering is vanaf half april te vinden op www.nederland2.nl. Op deze twee pagina’s
in vogelvlucht de programma’s die de IKON uitzendt met de achterliggende gedachte: Afrika is meer dan voetbal.
Reis door
Nieuwe serie met Paul Rosenmöller
het hart van Afrika
Bij de Bedoïenen
Tanzania
Van 11 juni tot 11 juli zijn miljoenen ogen gericht op Zuid-Afrika, als daar het WK Voetval wordt gespeeld. Met
voetbal wil Afrika zich op een positieve manier op de kaart zetten. We zien jonge, succesvolle Afrikanen aan
de bal die zich kunnen meten met de rest van de wereld. Maar hoe zit het met hun generatiegenoten elders
op het continent? In een serie van zes afleveringen reist Paul Rosenmöller door het hart van Afrika.
Een reis van Noord naar Zuid, van Egypte naar Zuid-Afrika, van Cairo naar Kaapstad. Hoe ziet de jonge generatie
Afrikanen de toekomst? Welke kwesties spelen er, maar vooral ook: welke kansen liggen er?
Tanzania
Rwanda
Kameroen - Egypte
We starten de serie met een proloog
in Kameroen, omdat dat land op 24
juni in Kaapstad tegen het Nederlands
elftal speelt. Hoe belangrijk is
voetbal voor de Afrikaanse samenleving
en wat betekent het om op het
wereldpodium als gelijkwaardige tegenstander
mee te doen? (18 april)
Egypte - Soedan
Egypte bevindt zich in een lastige positie als Arabisch land
dat goede relaties wil onderhouden met Israël en het Westen.
Zo worden de tunnels tussen Egypte en de Gazastrook
officieel bestreden, maar oogluikend toegestaan. Welke rol
spelen de Bedoeïenen in de Sinaï? Een groeiend probleem is
het moslimfundamentalisme dat steeds meer vat krijgt op
kansarme jongeren. In deze aflevering reizen we van Rafah,
via de Sinai, langs de Nijl naar Khartoum in Soedan. In Soedan
is natiewijd sinds 1983 de Sharia ingevoerd. Er wordt in praktijk
gebracht waar het Westen, maar ook Egypte, bang voor is.
Maar hoe ziet de werkelijkheid eruit? (25 april)
Soedan, Kenia, Oeganda
Soedan werd jarenlang verscheurd door burgeroorlog. Nu
heerst er een situatie van gewapende vrede. Zuid-Soedan
beslist binnenkort over zelfstandigheid, maar het ontbreekt
het land nog aan alles. Een ruzie om gestolen koeien kan zomaar
uitlopen op een nieuwe strijd. Het vluchtelingenkamp
Kakuma in Kenia is uitgegroeid tot een complete stad, met
vluchtelingen uit Somalië, Oeganda, Soedan en de Centraal-
Afrikaanse republiek. Er zijn stadswijken, restaurants, scholen
en er is zelfs een dependance van de universiteit. Een groot
aantal vluchtelingen koos toch de weg
naar huis. Maar hoe vergaat het hen
daar? Hoe bouw je je leven weer op, na
een jeugd vol trauma’s? (2 mei)
Tanzania
Het dak van Afrika, de Kilimanjaro is
een symbool voor de klimaatverandering.
De ijskap wordt steeds kleiner,
koffieboeren op de flanken van de berg
hebben last van toenemende droogte
en zoeken en vinden inventieve methoden om er mee om te
gaan. Er is de afgelopen jaren te veel hout gekapt en ook dat
heeft invloed op de verdroging. Op dit moment vindt op grote
schaal herbebossing plaats. Ten zuiden van de Kilimanjaro is
het de laatste jaren extreem droog. De rondtrekkende Masai
kunnen steeds moeilijker water vinden voor hun vee. Ze trekken
de wildparken in, waar ze worden weggejaagd. Van de
Kilimanjaro trekken we naar het westen, naar Lake Victoria.
Het ecologische drama van de Nijlbaars lijkt daar onder controle.
De diversiteit in de visstand is toegenomen en de visserij
bloeit. Maar dat trekt vele duizenden mensen aan. Bossen
worden gekapt voor brandhout, het meer vervuilt, rondtrekkende
vissers verspreiden op grote schaal AIDS. (9 mei)
Tanzania - Rwanda
We reizen vanaf het Victoriameer in Tanzania naar Rwanda.
In economische zin gaat het goed met Rwanda. President
Paul Kagame bestuurt het land alsof het een onderneming
is. Hij wil van Rwanda dé kenniseconomie van Afrika maken.
Maar wie profiteert daarvan? En hoe is de genocide van 15
jaar geleden verwerkt? We reizen door het land en bezoeken
zowel een strafkamp van genocide-plegers als vrouwengroe-
De whichdoctor
Voetballertje in Kameroen
pen van slachtoffers. We gaan op zoek naar kinderen die 15
jaar geleden door het Rode Kruis met hun ouders zijn herenigd
en ontmoeten een jonge goed opgeleide Rwandese
zakenvrouw in Kigali. (16 mei)
Zuid-Afrika
De reis eindigt in Zuid-Afrika. Hoe heeft dit land zich ontwikkeld
sinds de Apartheid is afgeschaft. Wie is solidair met wie?
En welke rol speelt het WK Voetbal voor de bevolking?
(23 mei)
[Paul Rosenmöller en het hart van Afrika, vanaf
zondag 18 april, 20.15 uur op Nederland 2.
Herhaling vanaf donderdag 20 mei op dag-tv, wekelijks
om 11.10 uur. Kijk voor meer informatie, links, filmpjes en
artikelen op www.ikon.nl]

Koken op zonne-energie
Op de website van de Afrikaserie staan per aflevering verwijzingen naar projecten van de
Wilde ganzen die bij de thematiek aansluiten. Een voorbeeld daarvan is het project ‘Koken
op zonne-energie’. In Oeganda koken vrouwen op hout, wat ontbossing tot gevolg heeft.
Om het woud en de savannes in Oeganda te beschermen propageert Wilde Ganzen de solar
cooker voor het koken op zonne-energie. Voor de vrouwen is het een hele verbetering,
maar ook een omslag. Het koken duurt veel langer, het is een vorm van slow-cooking, dus dat is wennen.
Tachtig instructrices zijn al opgeleid om de vrouwen kookles te geven. Kijk voor meer informatie op
www.ikon.nl en op www.wildeganzen.nl.
Vastberaden strijders
Het WK Voetbal is voor de Zuid-Afrikanen een internationale erkenning voor het feit dat er
geen apartheid meer heerst. Dat de apartheid is afgeschaft, is mede te danken aan de internationale
solidariteit met de apartheidsstrijd in het verleden. In de jaren zeventig en tachtig
waren er in Nederland honderden groepen actief in de strijd tegen apartheid.
Deze documentaire volgt een aantal activisten van toen, onder
wie Cor Groenendijk van de kerkelijke werkgroep Kairos, Sietse
Bosgra van het Komitee Zuidelijk Afrika, zijn vrouw Trineke
Weijdema en Conny Braam van de Anti Apartheidsbeweging
Nederland. Hoe heeft het actievoeren hun leven beïnvloed of
zelfs bepaald? En hoe zijn ze verder gegaan? Hoe ervaren ze de
huidige tijdgeest ? Is er ruimte voor nieuwe linkse bewegingen?
Zijn hun eigen kinderen even idealistisch en zetten zij zich op
hun beurt in voor een andere, meer rechtvaardige wereld? Zijn
er lessen te leren voor de internationale omgang met het Israëlisch-Palestijns
conflict, waar met name Sietse Bosgra en Cor
Groenendijk, beiden dik in de zeventig, zich onvermoeibaar voor
inzetten?
De film besteedt ook aandacht aan de tegenstanders van toen.
Hoe hanteert een groot bedrijf als Shell anno 2010 zijn maatschappelijke
verantwoordelijkheid? Sinds de acties tegen de
apartheid heeft Shell een uitgebreide ethische code. En bij het
internationale bedrijfsleven groeit het besef dat het zijn invloed
kan aanwenden in de handel met onethische regimes. Een documentaire
over de lessen van activisme, maar ook over hoop
voor de toekomst in een snel veranderend tijdsgewricht.
[IKON Documentaire: Vastberaden strijders, woensdag 2
juni, 22.45 uur, Nederland 2. Regie: Marijke Vreeburg; research:
Els van Driel. Kijk voor meer informatie op
www.ikon.nl]
Conny Braam (l.) in actie
Jonathan Sacks
Mandela in Amsterdam
De strijd om Johannesburg
Met het WK Voetbal in het vooruitzicht begint
het stadsbestuur van Johannesburg in 2006 een
grote opknapbeurt van de verpauperde buurten
in het centrum. Filmmaker Rehad Desai volgt deze
grootstedelijke make-over vanaf het begin.
Eerst is Desai net zo enthousiast als het stadsbestuur en de jonge
vastgoed- ondernemers, maar naarmate het proces vordert, plaatst
hij steeds meer vraagtekens bij de intenties van de betrokkenen en
het uiteindelijke resultaat.
Dankzij of ondanks het werk van goedbedoelende bestuurders en
ondernemers, ziet de georganiseerde misdaad z’n kans schoon om
onder het mom van steun aan de allerarmsten vooral de eigen zakken
te vullen. Nu het project zijn voltooiing nadert, maakt Desai de
balans op: wie zijn hier nu de winnaars en wie de verliezers?
[Holland Doc: De strijd om Johannesburg, donderdag 27 mei,
22.50 uur, Nederland 2. Regie: Rehad Desai; productie: Uhuru
Productions (SA). Kijk voor meer informatie op www.hollanddoc.nl]
Arme blanken
Leaving Mandela Park
Na de afschaffing van de
apartheid is er in Zuid-
Afrika veel ten goede
veranderd. De zwarte
bevolking heeft meer
rechten en meer kansen
gekregen in een nieuwe
democratische samenleving.
Maar niet iedereen
heeft van de nieuwe
situatie geprofiteerd.
De documentaire ‘Arme
Blanken, de nieuwe onderklasse
van Zuid-Afrika’ richt zich op een aantal blanke gezinnen die, veelal als gevolg
van de voorkeursbehandeling van zwarten, hun baan zijn kwijtgeraakt en in armoede
zijn vervallen. Het is een groep waarover nauwelijks gesproken wordt, maar die snel in
omvang toeneemt.
[Holland Doc: Arme blanken, de nieuwe onderklasse van Zuid-Afrika’, donderdag
3 juni, 22.50 uur, Nederland 2. Regie: Saskia Vredeveld; productie: Zeppers Film &
TV. Kijk voor meer informatie op www.hollanddoc.nl]
Filmmaakster Saskia
Vredeveld volgt
kinderen in de townships
van Kaapstad
die een bijzondere drive
hebben om te
ontsnappen uit hun
grauwe werkelijkheid.
Guava is acht als hij zijn ouderlijk huis verlaat omdat
hij in zijn dorp geen toekomst ziet. Iemand ontdekt
zijn zangtalent. Nu treedt hij op en verkoopt hij zijn
cd’s op straat aan het publiek. Cynthia woont in een
buurt waar gangs elkaar beschieten. Zij speelt saxofoon
en probeert zich zo af te sluiten voor de verleidingen
van de straat.
Pinky studeert hard om haar droom - een huis van
steen - te verwezenlijken. Zij danst klassiek ballet om
het leven lichter te maken. Muziek en dans blijken
voor deze kinderen het middel om te overleven.
[Holland Doc:
Leaving Mandela Park,
donderdag 20 mei, 22.50 uur,
Nederland 2.
Regie: Saskia Vredeveld;
productie: Zeppers Film & TV.
Kijk voor meer informatie op
www.hollanddoc.nl]
P a g i n a 4 | 5

Dichter bij
Tanja
In september 2007 ontmoet filmmaker Leo de Boer ‘Farc-kenner’ Liduine Zumpolle. Er is
een video opgedoken van een jonge Nederlandse vrouw die zich heeft aangesloten bij
de Colombiaanse guerrillabeweging Farc. Vanuit de jungle, gekleed in een camouflageuniform,
richt de 25 jarige Tanja zich in de videoboodschap tot haar familie. ‘Ik mis jullie erg.
Maar ik heb besloten dat ik hier moet zijn. Ik ben ervan overtuigd dat we hier voor goede
zaak vechten en dat ik hier ook blijf’.
Leo de Boer besluit op Liduine’s uitnodiging in te gaan
om met haar naar Colombia te gaan om Tanja’s keuze
te begrijpen. Wat bezielt een Overijssels meisje om alle
schepen achter zich te verbranden en zich bij een van
de meest gewelddadige guerrillabewegingen ter wereld
aan te sluiten? De Boer reist een jaar lang heen
en weer tussen Colombia, Zweden en Nederland om
het spoor terug te volgen naar Tanja. Via Liduine komt
hij in contact met ex-guerrilleros die haar uit de Farc
kennen. Hij vliegt mee met militaire patrouilles die per
helikopter jacht op haar maken en hoort hoe ze zich
destijds als studente door de guerrilla liet inpalmen.
Voor Tanja’s leven wordt inmiddels gevreesd. Maar er
komen ook berichten dat ze nog in leven is.
Ondanks haar harde kritiek op Tanja, is Liduine bereid
haar de helpende hand te reiken. Maar wil Tanja die
aannemen? Kan ze die nog aannemen? Dichter bij
Tanja gaat over de zoektocht van Leo de Boer en
Liduine Zumpolle naar Tanja Nijmeijer.
[Teledoc: Dichter bij Tanja, dinsdag 18 mei, 20.30
uur, Nederland 2. Regie: Leo de Boer,
productie: Pieter van Huystee Film.
Meer informatie op www.ikon.nl]
Tanja Nijmeijer
Liduine Zumpolle bij een schietoefening
Er zijn altijd anderen
Kom naar de
Ontmoetingsdag
van het
IKON Pastoraat
zaterdag 17 april
Op zaterdag 17 april organiseert het IKON
Pastoraat een Ontmoetingsdag met als thema:
‘Er zijn altijd anderen’. Hoe ga je om met
de ander, de vreemdeling in jezelf, de ander
in je relatie(s), de ander in wijk en buurt, met
een andere kleur en een andere godsdienst?
Naast diverse workshops zijn er lezingen
van onder anderen pastor en therapeut
Jean-Jacques Suurmond en familietherapeut
Else-Marie van den Eerenbeemt.
Locatie: Regenboogkerk, Hilversum.
Tijd: 10.00 tot 16.30 uur. Kosten: e10,- incl.
koffie/thee en lunch.
[Opgave bij het IKON Pastoraat,
mail pastoraat@ikon.nl,
tel. (035) 621 5555]
Mantelzorg en dochterliefde
Na de dood van haar man verhuist de bejaarde moeder van filmmaker Claire Pijman
naar Amsterdam, dichtbij haar dochters en kleinkinderen. Aanvankelijk woont ze bij
Claire in huis, maar als er een benedenwoning in de straat vrijkomt, verhuist ze daar
heen. Claire en haar zus proberen de zorg voor hun dementerende moeder te combineren
met hun werk en gezin. Zo hoort het ook, is Claire’s stellige overtuiging.
Maar naarmate de toestand van haar moeder verslechtert, wordt het steeds zwaarder.
Claire en haar moeder
Claire en haar zus moeten met lede ogen aanzien hoe
de wereld van hun moeder steeds kleiner wordt en
hoe zij, ondanks hun toewijding, langzaam vereenzaamt.
Uiteindelijk lijkt opname in een verpleeghuis
onontkoombaar. Pijman documenteert het dagelijks
leven rondom haar moeder tijdens haar laatste
levensjaren. In intieme observaties en openhartige
gesprekken worden de persoonlijke dilemma’s aangrijpend
neergezet. Divers momenten in de documentaire,
zoals de hulpeloze blik die de moeder de
filmmaker toewerpt als een hulpverlener haar vraagt
hoeveel kinderen ze heeft, spreken boekdelen over de
onmacht, het verdriet en het schuldgevoel dat gepaard
gaat met het onvermijdelijke afscheid.
[Holland Doc: Van later zorg, donderdag 22 april,
22.50 uur, Nederland 2.
Regie: Claire Pijman,
productie: Stichting Docu Shot. Meer informatie
en terugkijken op www.ikon.nl]

gastcolumn
Grandia versus Hendrikse
Mmmmm
kussenvechten!
Dit jaar mogen we wederom de Gooise matras opschudden. Om plaats te
maken voor de twee nieuwe omroepen PowNed en WNL. Nageslacht van
Geen Stijl en Wakker Nederland.
De collega die naast me werkt, maakt zich er reuze druk om. Verplatting
is er al op alle zenders, vindt ze. Zij is een beeld van een vrouw. Bovendien
loopt ze al zo lang mee, dat ze al mijn tvjeugdheldseries blijkt te hebben
gemaakt. Ze is nog van De Zomer van ‘45 en van Swiebertje enzo.
Ach ja, de Gooise matras.
Zelf heb ik mijn matras wel heel erg opgeschud. Ik heb mijzelf namelijk
een vide laten aanmeten. Ik woon in een heel hoog maar klein winkeltje
en zo’n getimmerde hoogslaper geeft ruimte. Ik noem het m’n hooizolder,
zo fanatiek fan ben ik nog van antieke televisie in de vorm van mijn nooit
geevenaarde held Swiebertje.
Als piepklein meisje heb ik dit onderzeese geboorteland leren kennen door
de ogen van mijn kinderheld. Een oerhollands kleintje is tenslotte ook een
nieuwkomer dat gegidst moet worden. En wat was ik een bofkontje met
mijn natte haartjes en bakje chips op de bank!. Het Grote Gidsen kan weer
beginnen!, dacht ik iedere zaterdagavond door het dolle heen, als een van
mijn broers de televisie aanzette.
Saar had groot gelijk met haar giechelige
opwinding. We hadden hier te maken met een man om van te houden.
Een mens die zich iedere ochtend uit z’n hooiberg hees en z’n lekke plu
uitklapte om opgewekt de regen te begroeten. Die dagelijks vol mededogen
de in regels verstrikte juut Bromsnor moest gaan pesten. En met de
alles op orde wensende burgervader wilde keten. Die liefdevolle gesprekken
voerde met z’n sfeervolle vriend Malle Pietje. Swieb was geen zwerver,
maar een migrant. Niet naar andere landen, maar naar verschillende
culturen, sferen en klassen. Dat was zijn dagelijkse bezigheid en ’s avonds
maakte hij zich weer vrij. Swieb was de man van de wereld. Bromsnor, de
burgemeester en de barones, dat waren de inboorlingen. Een kind ziet dat
blijkbaar en laat de migrant binnen. En wou later nooit inboorling worden.
En later is nu. Vanavond graag nog een keertje uitburgeringscursus, Swieb.
Ff ont-inboorlingen. Haal ik chips en een dvd. Doe jij je plu.
Met andere woorden, ik heb het zo druk met televisie van weleer, dat ik
helemaal geen tijd heb voor de nieuwste ontwikkelingen. Hoewel een matras
opschudden voor nieuwkomers, zelfs als het een Gooise is, me best
gezellig lijkt. Iemand moet het doen nietwaar? Maar wie komen er eigenlijk
naast ons liggen dit jaar? Persoonlijk heb ik de naam Gooi- en Vechtstreek
altijd al een tikje agressief gevonden, maar ook leuk keterig. Dus
nog meer populistische clubjes dan die van de commerciele op de mat lijkt
me heerlijk voor kussengevechten. Serieus, ik heb wel zin in die Matras. De
rebel Swieb heeft van mij een oppassend presentatettetje van notabene
de Ikon weten te maken. Dus wat kan de jeugdige kijkers van PowNed en
WNL dan helemaal overkomen?
Gooise vechtmatras, hooizolder? Hopelijk wordt het hier een bezig booreiland….Mmmm.
Laat de nieuwkomertjes maar tot ons komen en verhinder
ze niet.
[Annemiek Schrijver presenteert o.a. Het Vermoeden en de Nachtzoen
(www.nachtzoen.tv). Ook trekt ze het land in met ‘Het Vermoeden
op locatie’. Interesse? Neem contact op met IKON Communicatie,
tel. (035) 6727101 of mail naar ikon@ikon.nl]
Er is al ontzettend veel met en over de ‘atheïstische’ dominee Klaas Hendrikse gediscussieerd.
Daarbij ging het, met name de laatste tijd, meestal over de kwestie, of Hendrikse met zijn beeld
van ‘een God die niet bestaat’ zijn beroep als predikant nog wel kan uitoefenen en vooral of hij
dat mag van zijn werkgever, de Protestantse Kerk.
In het IKON-radioprogramma De Andere Wereld gaat
IKON-pastor en theoloog Bram Grandia met Klaas
Hendrikse in debat over de inhoudelijke kant van
diens denkbeelden en de consequenties ervan. In het
tweegesprek van een uur komen diverse kwesties aan
de orde die tot nu toe onbesproken zijn gebleven.
Het Vermoeden
met Piet Hein
Donner
Op 2 mei is demissionair minister van Sociale zaken en
Werkgelegenheid Piet Hein Donner te gast in Het Vermoeden.
Jurist en politicus Donner komt uit een gereformeerd
nest, is nog steeds een trouw kerkganger en
gaat af en toe voor in kerkdiensten.
Over geloof en politiek zegt hij: ‘Geloof en politiek vermengen
is meer dan ooit nodig; gelovigen die vanuit
een eigen beeld van mens en maatschappij hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid waar maken. Ook als
een christelijke samenleving op zijn retour lijkt en de
secularisering lijkt te winnen, is het taak om met inzet
van alle krachten waarheid en gerechtigheid te vestigen
en het licht te laten schijnen. Het is beter één kaars op te
steken, dan over het duister te blijven klagen.’ De grote
vraag is of Piet Hein Donner zich weer op de kandidatenlijst
van het CDA laat zetten.
Midden in een maatschappij die hen uitsluit en vervolgt,
schrijven twee jonge vrouwen een dagboek. Uit
hun teksten spreekt een diepe wens naar het leven.
Meer nog dan de jodenvervolging zijn het de Psalmen
die hen aan hun joodse traditie herinneren, en die bovendien
erkenning, troost en uitzicht bieden. De dagboekteksten
van Anne Frank en Etty Hillesum, beide
omgekomen in een concentratiekamp, vormen het
middelpunt van deze studioviering op zondag 25 april,
10.07 uur op Radio 5. Voorganger ds. Aart Mak (Kerk zon-
[Het gesprek is te beluisteren op Paasochtend,
zondag 4 april, van 7.00 tot 8.00 uur op Radio
1. Uitzending gemist? Het is terug te luisteren op
www.deanderewereld.nl.]
Als deze aflevering van Het Vermoeden wordt uitgezonden
weten we het zeker! Andere gasten in deze periode
zijn: Michael Bakker (4 april), Mohammed Benzakour (25
april) en Ivo Opstelten (9 mei).
[Het Vermoeden, zondag 11.00 uur,
Nederland 2. Op zoek naar een oude aflevering?
Kijk in het uitgebreide archief op www.hetvermoeden.tv]
Studioviering Anne Frank en Etty Hillesum
der Grenzen, Radio Bloemendaal) gaat in gesprek met
dr. Denise de Costa die vertrouwd is met de teksten van
Anne Frank en Etty Hillesum en die een boek schreef
over hun godsbeeld. In de studioviering van zondag 4
juli (10.07 uur, Radio 5) staan de Herrnhutters en hun
oprichter, Nikolaus von Zinzendorf centraal. Voorganger
in deze dienst is IKON-pastor Bram Grandia.
[Kijk voor meer informatie en terugluisteren op
www.ikon.nl/kerkdiensten]
Colofon
De IKON-krant is een gratis uitgave die in zijn geheel wordt
bekostigd uit vrijwillige bijdragen van IKON-krant lezers.
Redactie-adres: IKON Communicatie
Postbus 10009
1201 DA Hilversum
tel. (035) 6727103
ikon@ikon.nl / www.ikon.nl
Redactie: Mirjam Nieboer
Abonnementenadministratie: Ilona Lagcher
Foto’s en illustraties van o.a.: Marcel Hemelrijk (p. 7), Hollandse Hoogte,
iStockphoto, Friso Keuris (p. 2), Kippa, Marja Sonneveld (p. 5),
Geert Poelgeest (p. 4), Bettina Traas (p. 3)
Basisontwerp en opmaak: Creatie op de Mac, Hilversum
Druk: Drukkerij Van der Weij, Hilversum
Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding