BLOEMBOLLEN KOERIER - Bayer CropScience

Uitgave juli 2010
BLOEMBOLLEN KOERIER
Veredeling calla's steeds meer op
potplanten gericht
Veredelaar Carlo Randag en assistentveredelaar
Asia Kuhne van Sande B.V.
in 't Zand zijn druk met het kruisen van
calla's (zantedeschia's). Op de foto
wordt de spadix (aar met stuifmeel) uit
de bloem gehaald en in kleine, gecodeerde
potjes verzameld.
Volgens teeltmanager bij het bedrijf
Robert Oudejans worden calla's steeds
meer als potplanten verkocht. ,,Een jaar
of vijf geleden draaide alles nog om
de bloem, nu gaat het om de héle
plant'', zo vat hij de veranderingen in de
markt samen. Om die reden besteedt het
bedrijf nu ook veel meer aandacht aan
de kwaliteit en sierlijkheid van het blad.
Een ander punt waar het bedrijf al jaren
veel energie in steekt is de gezondheid
van de planten. Vooral Erwinia en
Pythium zijn twee geduchte vijanden
van de calla. Oudejans: ,,De afgelopen
jaren hebben we in ons veredelingsprogramma
veel vooruitgang geboekt
op het punt gezondheid. De lijn willen
we de komende jaren graag verder
doortrekken.''
'Met Rudis veruit het sterkste bad tegen Fusarium'
Rudis óók effectief
tegen Rhizoctonia
Met de registratie van Rudis voor de ontsmetting
van bloembollen heeft de sector er een
zeer krachtig product met een brede werking
bij gekregen. In tulpenproeven laat Rudis niet
alleen een uitstekende werking tegen Fusarium
zien, maar óók een krachtige werking tegen
Rhizoctonia.
Meer op pagina 2
'Een sterke en betrouwbare
partner in het spuitschema'
,Een belangrijk pluspunt van Folicur SC vind ik
dat het Botrytis op twee verschillende punten
aangrijpt. Dat doen de meeste andere systemische
middelen niet. Daarnaast heeft Folicur
SC ook nog eens hele goede prijs/kwaliteitverhouding'',
zegt Henk Kist van WPA-Robertus
in Dedemsvaart.
Meer op pagina 4
'Achteraf hadden we al vroeg
Flint in moeten zetten'
Een flinke tegenvaller met op enkele bedrijven
grote financiële gevolgen. Zo omschrijft
Arjan de Vries van CAV Agrotheek de schade
die telers van blinde lelieschubben hebben
opgelopen als gevolg van de late nachtvorst
op 22 en 23 april.
Meer op pagina 5
,,Met Rudis erbij heb je absoluut het sterkste dompelbad tegen Fusarium.'' Dat
zegt Dirk van Baaren, gewasbeschermingspecialist bij van Gent van der Meer
Nuyens. De afgelopen twee seizoenen is hij intensief betrokken geweest bij proeven
met dit middel.
Rudis is in 2008 en 2009 op vier verschillende locaties (met proefveldontheffing) getest
en vergeleken. Omdat Van Baaren alle vier proefveldhouders goed kent en ze regelmatig
bezoekt, is hij goed op de hoogte van de resultaten die er tot dusver geboekt zijn.
,,Voor de proeven zijn alle belangrijke
bolontsmettingsmiddelen in verschillende
combinaties met elkaar vergeleken. Daarbij
is vooral gekeken naar hun werking tegen
Fusarium en Rhizoctonia. Om de verschillen
tussen middelen goed helder te krijgen zijn
voornamelijk cultivars gebruikt die gevoelig
zijn voor Fusarium.'', zo licht Van Baaren de
proefopzet toe.
Gezonder plantgoed, betere
huidkwaliteit
In 2008 - na een stevig Fusariumjaar - waren
de verschillen tussen middelen behoorlijk
groot, zo weet de adviseur. ,,Alle bollen die
met Rudis behandeld waren hadden een
duidelijke plus ten opzichte van bollen waar
geen Rudis op zat. Het percentage gezond
leverbaar was groter, het plantgoed was
gezonder en de huidkwalitieit was beter''.
In 2009 was de Fusariumdruk aanmerkelijk
minder groot en waren de verschillen tussen
middelen ook veel minder zichtbaar.
Hoewel de ervaring met Rudis vooralsnog
beperkt is, verwacht Van Baaren dat het middel een belangrijke plaats in zal nemen in bij de
bolontsmetting van tulpen. ,,Vooral voor telers met gevoelige soorten en telers die vanuit het
verleden al veel last hebben van Fusarium, is Rudis een zeer welkome aanvulling. Met 0,2%
Rudis erbij heb je veruit het sterkste bad tegen Fusarium'', zo stelt hij. Daarnaast kunnen ook
telers die op Rhizoctonia-gevoelige gronden zitten veel baat hebben bij Rudis, omdat het een
nevenwerking op deze schimmel heeft.
Meer over Rudis op pagina 2
‘Die langere werkingsduur,
dat is de grootste winst’
,,Toevoeging van Fenomenal aan potgrond
kan tulpen een belangrijk extra zetje geven'',
zegt Jan van Egmond van het gelijknamige
potgrondproductiebedrijf in Amsterdam.
Meer op pagina 6
Manusje van alles in
bloemen en bollen
Arie Meyvogel is een bekende naam voor bloemen-
en bollentelers in en rondom Rijnsburg.
Al 35 jaar is hij werkzaam als allroundadviseur
- of zoals hij zelf zegt: manusje van
alles - bij tuinbouw toeleverancier Den Haan
in Rijnsburg.
Meer op pagina 6
Rizolex blijft onmisbare
schakel tegen Rhizoctonia
,,Rizolex blijft voorlopig een onmisbare schakel
tegen Rhizoctonia in tulpen, al dienen zich op
onze proefvelden wel een aantal interessante
alternatieven aan.'' Dat zegt Marco Jonkman,
adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm.
Meer op pagina 7

Rudis:
ijzersterk tegen vuur in lelies
Rudis is een fungicide ter bestrijding van vuur en bladvlekkenziekten in bloembollen.
Het middel werkt zowel preventief als curatief en kan op alle kritische momenten
worden ingezet.
Rudis is een fungicide op basis van prothioconazool. Deze werkzame stof verstoort de
opbouw van celwanden van schimmels. Hierdoor worden alle processen die na de kieming
van de schimmels op gang komen geblokkeerd.
Rudis werkt zowel preventief als curatief. Hierdoor heeft het middel een zeer sterke en
langdurige werking tegen een groot aantal schimmelgroepen. Vrijwel alle belangrijke
bladvlekkenziekten, waaronder vuur en Alternaria, krijgen hierdoor geen kans om zich te
ontwikkelen.
Resultaten in lelie
Sinds 1999 is Rudis in alle belangrijke bloembollenteelten onderzocht en getest. In lelie laat
het middel voortdurend een zeer goede vuurbestrijding en hoge opbrengsten zien. Bovendien
heeft het middel bewezen ook later in het seizoen - wanneer de groei uit het gewas gaat
- door zijn systemische kracht nog steeds zeer goed te werken. Bij een hoge vuurdruk in juli
en augustus blijft het middel zijn werk uitstekend doen.
Toepassing en dosering
Rudis kan na het koppen preventief worden toegepast óf zodra er een aantasting van vuur of
een andere bladvlekkenziekte wordt waargenomen. De adviesdosering is 0,25 l per hectare
in combinatie met maneb of mancozeb. Als er al een aantasting in het gewas is, dan kan het
beste met een interval van 7 tot 10 dagen worden gespoten.
Veiligheid en voorwaarden
In percelen die grenzen aan oppervlaktewater moet gebruik worden gemaakt van 75%
driftreducerende doppen.
Rudis als bolontsmetter:
Naast Fusarium óók effectief tegen Rhizoctonia
Met de registratie van Rudis voor de ontsmetting van bloembollen heeft de sector er een zeer krachtig product met een
brede werking bij gekregen. In tulpenproeven laat Rudis niet alleen een uitstekende werking tegen Fusarium zien, maar
ook een krachtige werking tegen Rhizoctonia.
Uitschot in tulpen bestaat voor een groot deel uit zure bollen én uit bollen die aangetast zijn door Rhizoctonia solani. Uit meerjarige
proeven is gebleken dat Rudis - naast zijn sterke werking tegen Fusarium - ook een goede bijdrage kan leveren aan het terugdringen
van Rhizoctonia. Om dit te illustreren heeft Bayer CropScience dit jaar een proef aangelegd, waarbij bollen met verschillende (combinaties
van) middelen zijn ontsmet en vervolgens zijn uitgeplant in met Rhizoctonia solani kunstmatig besmette grond. Uit de proef
blijkt dat het veldje met in prochloraz ontsmette bollen (foto links) de grootste achterstand
heeft en dus het zwaarst is aangetast door Rhizoctonia. Het object prochlorazchloorthalonil
(foto midden) heeft een minder zware achterstand. Het object Rudis
(foto rechts) laat een duidelijk betere stand zien dan de hiervoor genoemde middelen
en is van deze drie middelen dan ook duidelijk de sterkste Rhizoctonia-bestrijder.
Tussen de objecten waar allerlei middelen zijn gecombineerd zijn de visuele verschillen
uiteraard kleiner. Na het rooien zal de bolbeoordeling uitsluitsel geven over de sterkste
combinatie.
2 Bloembollen Koerier

Meer hindernissen bij toelating van middelen
De komende jaren zal het lastiger worden om nieuwe gewasbeschermingsmiddelen toegelaten te krijgen. Dat verwacht Mieke
Hoogendoorn, hoofd registratie bij Bayer CropScience. Vooral voor insecticiden zullen de verzwaarde toelatingseisen tot problemen
leiden.
Het 'taaiere' toelatingstraject is vooral het gevolg van Kaderrichtlijn Water die sinds 2007 in Nederland van kracht. Alle nieuwe en bestaande
werkzame stoffen moeten aan deze nieuwe milieu-richtlijn worden getoetst. In de praktijk blijken de veiligheidseisen voor water(leven) dermate
zwaar, dat veel middelen de eindstreep niet halen. Aanvullend onderzoek of extra studies helpen vaak niet om het enorme gat tussen
de voorheen gebruikte gewasbeschermingsnorm en de nieuwe milieunormen voor water te dichten. ,,Gebruikers moeten er dus rekening mee
houden dat er de komende jaren minder nieuwe middelen toegelaten worden'', zo waarschuwt Hoogendoorn alvast.
'Kaderrichtlijn Water zorgt voor onzekerheid en vertraging'
Het meest lastige van de nieuwe Kaderrichtlijn Water is de onzekerheid die het met zich meebrengt. Hoogendoorn: ,,Op dit moment is niet
altijd duidelijk hoe we de aanvullende richtlijnen voor water moeten interpreteren en hoe we deze moeten vergelijken met de algemeen
geldende normen voor gewasbeschermingsmiddelen. Wanneer is het water goed beschermd
en wanneer niet? En welke definities passen we daarbij toe? Over dit soort vragen heerst
nog veel onduidelijkheid, waardoor het voor ons zeer lastig is om de gewenste gegevens aan
ons dossier toe te voegen.''
Hoewel er over deze kwestie regelmatig overleg is met het Ctgb en de betrokken Ministeries,
lijkt er op korte termijn geen overeenstemming te komen tussen de partijen. Om elk risico
uit te sluiten, wordt op dit moment vaak uitgegaan van het 'worst case' scenario, zo weet
Hoogendoorn. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat wanneer een middel slechts kort in een
hoge concentratie in de sloot voorkomt, het tóch aan de strenge lange termijn normen moet
voldoen. ,,Hoewel wij vinden dat zo'n eis niet realistisch is, hebben we er voorlopig wél
mee te maken. Dat zorgt momenteel voor veel vertraging bij de toelatingen van middelen.
Bovendien hebben we vanwege deze situatie een aantal middelen 'on hold' gezet, omdat de
onzekerheid rondom toelating te groot is.''
Vooral de toelating of verlenging van insecticiden - en in mindere mate ook herbiciden en
fungiciden - zal de komende jaren moeizaam verlopen, zo verwacht Hoogendoorn. Voor
deze categorie middelen zijn de eisen die de Kaderrichtlijn Water stelt niet of nauwelijks
haalbaar, zo is de afgelopen jaren meermaals gebleken. ,,Er kan wel een factor honderd of
meer verschil zitten tussen de voorheen gebruikte gewasbeschermingsnorm en de nieuwe
milieunorm. Zo'n verschil trek je niet zomaar even recht met wat aanvullende informatie.''
Mogelijk versoepeling op komst
Hoewel er de komende jaren waarschijnlijk wat meer hindernissen zullen zijn bij de toelating
van nieuwe middelen, verwacht Hoogendoorn op de langere termijn juist weer wat
versoepeling van de eisen. Haar hoop is daarbij vooral gericht op de nieuwe EU-gewasbeschermingsverordening
die de komende jaren wordt uitgerold. Bij deze verordening
- die het toelatingsbeleid binnen de EU moet harmoniseren - is Europa ingedeeld is in drie
verschillende klimaatzones. Nederland is ingedeeld in de centrale zone, samen met onder
meer Groot-Brittannië, België, Duitsland en o.a. nog een aantal Oost-Europese landen. Als
een middel in één van deze landen is of wordt toegelaten, dan geldt de toelating in principe
ook voor Nederland.
Hoewel Nederland waarschijnlijk de mogelijkheid wil houden om aanvullende eisen te stellen
voor water, verwacht Hoogendoorn dat ons land zich wel wat meer conformeert aan de eisen
van de andere landen in de centrale zone. ,,Ik verwacht dat de meeste extreme eisen er dan
uitgefilterd worden en richtlijnen daardoor wat soepeler zullen worden.''
Mieke Hoogendoorn is hoofd registratie bij Bayer CropScience Nederland.
TIPS VAN DE
PROFESSIONALS
Bescherm uw huid - draag handschoenen!
VÓÓR toepassing van
gewasbeschermingsmiddelen
tip 1
tip 2
Handen zijn de meest blootgestelde
lichaamsdelen (>95%)
tijdens het klaarmaken van de
spuitoplossing. Bescherm ze.
Werk nooit zonder handschoenen
met het onverdunde product.
Draag handschoenen die bestand
zijn tegen chemicaliën bij
het werken met een gewasbeschermingsmiddel,
omdat die de
huid van de hand beschermen.
tip 4
tip 5
3x
Gebruik nooit beschadigde
handschoenen! Controleer ze
altijd vóór gebruik. Vervang
beschadigde handschoenen.
Draag handschoenen over de
mouwen van uw bovenkleding
bij het werken met onverdunde
producten. Meet het product
zorgvuldig af.
Gebruik handschoenen wanneer
u de verpakking en de maatbeker
driemaal schoonspoelt!
NÁ toepassing van
gewasbeschermingsmiddelen
tip 8
tip 9
Was de handschoenen iedere
keer als ze verontreinigd zijn
door onverdund product.
Was de handschoenen alvorens
ze uit te trekken.
Wassen verlengt de levensduur
van handschoenen.
Trek handschoenen op de juiste
manier uit, ze kunnen sterk
verontreiningd zijn!
tip 3
Niet alle handschoenen zijn
geschikt om om te gaan met
onverdunde gewasbeschermingsmiddelen.
Draag nooit katoenen
of leren handschoenen! Deze
nemen het product op en stellen
u zelfs meer bloot aan product
iedere keer als u ze draagt.
tip 6
tip 7
Gebruik handschoenen bij het
schoonmaken en het onderhoud
van apparatuur!
tip 10
Gooi uw handschoenen op een
veilige manier weg als ze verontreinigd
zijn, of als u er niet zeker
van bent dat ze u afdoende zullen
beschermen. Bij twijfel een nieuw
paar handschoenen gebruiken!
3 Bloembollen Koerier

Folicur SC: vaste waarde in de bollenteelt
Folicur SC heeft zich ruimschoots bewezen in de bloembollenteelt. Door zijn sterk
systemische eigenschappen biedt het middel een uitstekende bescherming tegen
vuur en vuurstelen. Om die reden heeft Folicur SC bij veel tulpentelers al jaren een
vaste plek in het spuitschema.
Sterk triazool
Folicur SC heeft als werkzame stof tebuconazool en behoort tot de chemische groep van de
triazolen. Triazolen remmen de aanmaak van stoffen die schimmelcellen nodig hebben voor
de bouw van hun celwanden. Door het gebrek aan deze bouwstoffen gaan de schimmelcellen
lekken en loopt de celinhoud leeg. Hierdoor sterven de schimmels af.
Positionering & spuitadvies
Bij een tijdige inzet van Folicur SC wordt het meest geprofiteerd van de goede systemische
werking. Daarom kan het middel het beste al één à twee keer tijdens de groeifase worden
ingezet. Rondom het koppen geldt het volgende advies:
• Tulp en lelie: twee keer vlak voor het koppen, één à twee keer direct na het koppen.
• Gladiool: Folicur SC toepassen na iedere maaibeurt.
Dosering Folicur SC is in alle gevallen 0,6 kg/ha. Folicur SC altijd combineren met een
bedekkingsfungicide zoals mancozeb.
Inzet na waarschuwing
Folicur SC is ook zeer geschikt om direct ingezet te worden na een waarschuwing door de
verschillende waarschuwingssystemen. Ook hierbij geldt dat er dan altijd gemengd moet
worden met een bedekkingsfungicide.
De kracht van Folicur SC
• Sterk systemische eigenschappen
• Snelle opname en verdeling in het blad
• Snel regenvast (binnen 2 uur)
• Uitstekende werking tegen vuurstelen
• Goed inzetbaar direct na een waarschuwing
• Flexibel inzetbaar
Aantasting door Botrytis in lelie
Aantasting door Botrytis in tulp
Henk Kist over Folicur SC in lelie:
'Een sterke en betrouwbare partner in het spuitschema'
Een wat vertraagde start door het koude voorjaar, maar tegelijkertijd ook een goede start met
weinig ziekten. Zo vat Henk Kist de eerste drie maanden van het lelie-seizoen samen. Als technisch
commercieel mederwerker bij WPA-Robertus bestrijkt hij een gebied dat zich uitstrekt van
Zuid-Achterhoek tot en met het Noordwesten van Overijssel. ,,Vrijwel overal waar ik kom staan
de percelen er goed voor. Telers hebben hun zaakjes over het algemeen prima onder controle'',
zo merkt hij tijdens zijn ritten langs de percelen.
Slechts op enkele percelen hebben telers wat problemen, ondermeer met Rhizoctonia. Met
name op de humusrijke gronden is deze schimmel lastig in toom te houden. Dat komt doordat
de hiervoor toegepaste middelen zich voor een groot deel vastleggen in het humuscomplex,
waardoor ze minder goed werken. In combinatie met boldompeling is de ziekte vanuit de bol
echter redelijk onder controle te houden, zo weet Kist. Een ander probleem dat soms opduikt
is het zogenaamd 'onbekend wortelrot'. ,,Een paar jaar geleden kwamen we deze schimmel
die wortelverbruining veroorzaakt voor het eerst tegen, maar het is nog niet duidelijk om welke
schimmel het gaat en wat we ertegen kunnen doen'', zo schetst hij de stand van zaken.
Standaard advies met Folicur SC
Voor wat betreft de vuurdruk is het seizoen tot dusver (eind juni, red.) redelijk probleemloos
verlopen, zo stelt Kist. De meeste van zijn klanten hebben daarom het standaard advies
gevolgd. Voor de gevoelige soorten houdt dat in: starten met maneb/mancozeb en vanaf de
derde of vierde bespuiting een (blad)systemisch werkend middel (bij voorkeur een triazool)
toevoegen tot en met het koppen. Hoewel er meer goede systemische middelen tegen vuur
zijn, heeft Kist in veel gevallen een voorkeur voor Folicur SC. ,,Een belangrijk pluspunt van
Folicur SC vind ik dat het de schimmel op twee verschillende punten aangrijpt; dat doen de
meeste andere systemische middelen niet. Verder vind ik dat Folicur een goede prijs/kwaliteitverhouding
heeft. En dat is een punt dat onze telers uiteraard ook erg aanspreekt'', zo stelt
Kist. Ook erg belangrijk vindt hij dat het middel zich door de jaren heen altijd als zeer betrouwbaar
heeft getoond. ,,Zéker rondom het koppen heb je een middel nodig dat de planten
maximaal beschermt. Met Folicur SC ben je daar zeker van.''
Henk Kist is technisch commercieel medewerker bij WPA-Robertus in Dedemsvaart
4 Bloembollen Koerier

Flint: ijzersterk tegen vuur
Met Flint hebben bloembollentelers een ijzersterk preventief middel tegen vuur in
handen. Omdat Flint zich niet alleen aan het blad hecht, maar er ook door opgenomen
wordt, is de plant goed en langdurig beschermd tegen vuur. Dit vertaalt
zich weer in behoorlijke meeropbrengsten, zowel voor tulp als voor lelie. Nog een
praktisch pluspunt van Flint is zijn zeer grote regenvastheid.
Blad aan alle kanten beschermd
Flint is een mesostemisch middel. Dit betekent dat het gedeeltelijk in de waslaag en in
de diepere lagen van het blad - het mesophyl - wordt opgenomen. Ook heeft Flint een
translaminaire werking, wat inhoudt dat het middel ook naar de andere kan van het
blad getransporteerd wordt waar het middel niet gespoten is. Ook vindt er na bespuiting
nog een herverdeling op het gewas plaats als gevolg van dampwerking. Dit komt
doordat een deel van de middel (depot) dat op het blad ligt zich weer in een gasfase
omvormt en zich daardoor opnieuw verdeelt. Door deze ‘allround bescherming’ van
Flint is de plant niet alleen goed, maar ook langdurige beschermend tegen vuur.
10 tot 20% meer opbrengst
De zeer goede bescherming tegen vuur betaalt zich ook uit in opbrengst. In meerjarige
proeven in tulpen is gebleken dat Flint 10 tot 15% meer leverbare bollen
(10-op) geeft ten opzichte van een spuitschema met alleen standaardmiddelen. Bij
lelie ligt de gemiddelde meeropbrengst tussen de 20 en 25% in de maat 14-op ten
opzichte van het standaardmiddel in dezelfde chemische groep.
Positionering & spuitadvies
Flint kan het beste tijdens groeizame en kritische fases van het gewas worden
ingezet. Voor tulp en lelie is dat in de periode voor en na het koppen en voor
gladiool direct na het maaien.
• Advies tulp: twee bespuitingen voor het koppen en twee bespuitingen na het
koppen (vóór en ná de Folicur-bespuitingen)
• Advies lelie: twee à drie bespuitingen voor het koppen en twee à drie bespuitingen
na het koppen (vóór en ná de Folicur-bespuitingen)
• Advies gladiool: twee tot vier bespuitingen tussen het maaien door
Flint altijd in combinatie met een volle dosering bedekkingsfungicide spuiten.
Dosering: 0,25 kg/ha.
De kracht van Flint
• Optimale preventieve bescherming tegen vuur
• Goede afwisselingspartner met andere vuurmiddelen
(i.v.m. resistentiemanagement)
• Meeropbrengst t.o.v. van andere standaardmiddelen
• Zeer grote regenvastheid (binnen half uur)
Arjan de Vries over vuurschade in blinde schubben:
'Achteraf hadden we al vroeg Flint in moeten zetten'
Een flinke tegenvaller met op enkele bedrijven grote financiële gevolgen. Zo
omschrijft Arjan de Vries van CAV Agrotheek de schade die telers van blinde lelieschubben
hebben opgelopen als gevolg van de late nachtvorst op 22 en 23 april.
Door de nachtvorst raakten veel gewassen flink verzwakt, waardoor vuur (Botrytis elliptica)
ongekend hard toe kon slaan in deze vermeerderingsteelt. ,,Omdat het in de eerste weken
van mei behoorlijk koud was - met temperaturen ruim onder de 17 graden - dachten we
dat vuur zich niet of nauwelijks zou kunnen ontwikkelen, temeer we vanaf de start ook nog
eens redelijk strak hebben gespoten. Maar dat is dus een misrekening geweest; nog nooit
hebben we zoveel vuur in deze teelt gehad'', zo blikt de adviseur terug. Een punt waar
nog de nodige discussie over is, is het effect van beregenen tijdens nachtvorst. ,,Een aantal
van onze klanten heeft dit gedaan, maar dat is lang niet altijd goed bevallen. Vaak was de
schade groter dan wanneer er niets werd gedaan. In mijn optiek spoel je met beregenen
teveel van de waslaag af, waardoor het blad slapper en zwakker wordt. Wanneer het blad
dan ook nog eens nat de nacht in gaat, dan is het effect eerder negatief dan positief.''
'Translaminair middel was beter geweest'
Achteraf bekeken had het vuurmiddel Flint een belangrijke rol kunnen spelen bij vroege
vuurbestrijding in blinde schubben, zo stelt De Vries. ,,In het begin zijn er vooral lokaalsystemische
middelen gespoten. Die werken prima als de plant in de groei blijft. Maar
door de kou in mei zijn veel van deze middelen onvoldoende opgenomen waardoor ze
niet goed gewerkt hebben. Flint had bij dit weertype veel beter gepast. Dit middel is
namelijk translaminair, waardoor het zich - ongeacht de weersomstandigheden - helemaal
door de plant verspreid.''
Nog een belangrijke plus van Flint is dat het zeer zacht is voor het gewas. ,,Ook daardoor
past het uitstekend in de gevoelige periode net na een nachtvorst'', zo besluit De Vries.
Arjan de Vries is adviseur bloembollen bij CAV Agrotheek
5 Bloembollen Koerier

Fenomenal:
oppermachtig tegen Pythium en Phytophthora
Fenomenal heeft zich in de broeierij bewezen als een zeer sterk en consistent
middel tegen Pythium en Phytophthora. De kwaliteit van de oogst, uitgedrukt in
plantgewicht en plantlengte, is na behandeling van de potgrond significant beter
dan van de andere fungiciden die toegelaten zijn voor deze toepassing.
Twee werkzame stoffen
Fenomenal bestaat uit de actieve stoffen fenomen en fosethyl-aluminium. Beide hebben een
geheel verschillend werkingsmechanisme. Fenomen grijpt in op verschillende stadia van de
levenscyclus van Phytophthora en Pythium. Het verstoort de energieproductie in de schimmel
en beperkt de sporulatie van eventueel aanwezige infecties. Fosethyl-aluminium helpt de
vorming van natuurlijke afweerstoffen (fyto-alexines) in de plant op gang.
Advies en dosering
Voor een goede werking van Fenomenal is een goede verdeling vereist. Het middel moet
daarom eerst opgelost worden in water en dan gelijkmatig, onder goed mengen, aan potgrond
worden toegevoegd. De dosering is 100 gram/m 3 .
De kracht van Fenomenal
• Sterke combinatie van werkzame stoffen
(fenomen en fosethyl-aluminium)
• Zeer goede werking tegen Pythium en Phytophthora
• Versterkt de weerstand van de plant
• Ingebouwd resistentiemanagement
Phytophthora-aantasting in tulp
‘Die langere werkingsduur,
dat is de grootste winst’
,,Het toevoegen van gewasbeschermingsmiddelen aan potgrond doen we vooral voor de tulpenbroei. Van alle tulpenpotgrond die we maken,
behandelen we ongeveer driekwart met een middel tegen wortelrot.
De afgelopen jaren hebben we voornamelijk Fenomenal door de potgrond gemengd. De resultaten met dit middel zijn zonder meer overtuigend.
Fenomenal heeft een langere werkingsduur dan andere middelen in het segment; dat zie ik als een belangrijk pluspunt, zéker als
de potgrond ook nog eens een paar dagen ongebruikt op het erf van de teler blijft liggen. De toevoeging van Fenomenal kan tulpen dus
beslist een belangrijk extra zetje geven.’’
Jan van Egmond is directielid en aandeelhouder van Van Egmond Potgrond B.V. in Amsterdam.
Manusje van alles in bloemen en bollen
Arie Meyvogel is een bekende naam voor bloemen- en bollentelers in en rondom Rijnsburg. Al 35 jaar is hij werkzaam als
allround-adviseur - of zoals hij zelf zegt: manusje van alles - bij tuinbouw toeleverancier Den Haan in Rijnsburg. In de herfst
van zijn carrière blikt hij niet alleen terug op de ontwikkelingen in zijn werkgebied, maar kijkt hij ook uit vooruit. ,,De groei
en specialisatie van bedrijven gaat ook de komende jaren gewoon door.''
In de kantine van het bedrijf Den Haan hangt een poster met zes geboden voor alle medewerkers. Bij alle zes geboden is het woord klant
onderstreept en vetgedrukt. ,,Als relatief kleine speler in gewasbescherming en meststoffen zullen we het vooral moeten hebben van onze
service en klantvriendelijkheid. Daarop kunnen we - of beter gezegd - móeten we het verschil maken'', zo geeft Arie Meyvogel het bedrijfsmotto
en tevens de missie voor de komende jaren weer.
een vergelijkbaar ziektebeeld herinnerde in anjers; een teelt die hier alweer dik vijftien jaar
verdwenen is. Door die link hebben we het probleem uiteindelijk op kunnen lossen.''
Zijn kennis en ervaring belangrijke voorwaarden om klanten te behouden; het bieden van service
is volgens Meyvogel een absolute múst voor een relatief klein bedrijf als Den Haan. ,,Gelukkig
weten veel telers ons goed te vinden wanneer ze snel een probleem opgelost willen hebben.
We hebben bijvoorbeeld een eigen werkplaats waar we kleine reparaties of aanpassingen aan
bijvoorbeeld frezen, spuiten en bosbanden uit kunnen voeren. Die service wordt zeer gewaardeerd",
zo besluit Meyvogel.
'Gewasbescherming blijft core-business'
De afgelopen decennia zag Meyvogel veel bedrijven in zijn werkgebied verdwijnen, waardoor de klantenkring ook behoorlijk kleiner is
geworden. ,,In de jaren '80 hadden we rondom Rijnsburg nog zo'n 125 tot 150 hectare bloembollen en glastuinbouw onder onze hoede. Nu
is dat hooguit 60 hectare'', zo schetst hij de veranderingen. Hoewel het areaal en ook het aantal telers flink geslonken is, blijven bemesting
en gewasbescherming voorlopig 'core-business' voor het bedrijf. ,,Voor onze vaste klanten willen we de komende jaren een interessante
partner blijven. Enerzijds door goed op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in hun teelten en anderzijds door zo veel mogelijk service
te leveren''. Door het grote aantal specialisaties van de telers is het vergaren van voldoende kennis overigens wel een steeds grotere kluif
geworden, zo geeft hij toe. Want naast de wat grotere teelten in het gebied, zoals de trek van tulpen en lelies, zijn er ook veel kleine teelten
bijgekomen zoals lisianthus, diverse siergrassen, gentianen en allerlei zomerbloemen. ,,Het archief met allerlei informatie over ziekten, plagen
en gebreken puilt dan ook steeds verder uit.'' Omdat zijn werkgever sinds een aantal jaren de gewasbeschermingsmiddelen via Van Iperen
betrekt, kan Meyvogel ook daar terecht voor specialistische kennis. ,,Dat is uitermate prettig, vooral wanneer het om allerlei achtergronden
en neveneffecten van middelen gaat.''
Ervaring belangrijk, service een must
Hoewel nieuwe kennis essentieel is om klanten goed te kunnen bedienen, weet Meyvogel dat ervaring in het vak ook een belangrijke factor
is. ,,Soms zie ik zaken die andere, vaak jongere collega's, niet zien. Dat kan telers soms een hoop ellende besparen.'' Als voorbeeld geeft hij
de 'nieuwe' schimmel die onlangs opdook bij een siergrassenteler. ,,Aanvankelijk was niet duidelijk om welke schimmel het ging, totdat ik me
Arie Meyvogel is adviseur bemesting en gewasbescherming bij Den Haan in Rijnsburg.
6 Bloembollen Koerier

Pak Rhizoctonia effectief aan
Een bestrijding van Rhizoctonia in tulpen met Rizolex vloeibaar betaalt zich in de
praktijk altijd terug. Het geeft minder uitschotbollen, mooiere leverbare bollen en
gezonder plantmateriaal voor het volgende seizoen. Voorwaarde is wél dat de
bestrijding nauwgezet wordt uitgevoerd. De volgende tips en wenken kunnen u
daarbij helpen.
• Gebruik 24 liter/ha bij een volveldsbehandeling en 20 liter/ha bij een bedbehandeling
• Spuit bij een veurbehandeling bij voorkeur met twee doppen: één naar beneden, gericht
over en rond de bollen, en één naar achteren, gericht op de vallende grond
• Werk Rizolex zo goed mogelijk in (goed doorfrezen met een rijsnelheid van maximaal 5
à 6 km/uur)
• Beregen het perceel bij extreme droogte na het planten. Dit verhoogt de effectiviteit van
Rizolex
• Spuit een eventuele groenbemester op tijd dood en frees de dode zode kapot. Ploeg de
zode daarna goed onder. In het verleden is gebleken dat slecht gedode bladrammenas een
verhoogde Rhizoctonia-druk kan geven
• Zet geen Rhizoctonia-gevoelige tulpenrassen op geïnundeerde percelen. Dit kan een
verhoogde Rhizoctonia-druk geven
• Plant niet te vroeg, bij voorkeur pas vanaf eind oktober
Rhizoctonia in tulp
Rizolex blijft onmisbare schakel tegen Rhizoctonia
,,Rizolex blijft voorlopig een onmisbare schakel tegen Rhizoctonia in tulpen, al dienen
zich op onze proefvelden wel een aantal interessante alternatieven aan.'' Dat zegt
Marco Jonkman, adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm. Tijdens een korte rondgang
over het eigen proefveld in Julianadorp licht hij de laatste stand van zaken rondom
de ziektedruk en de beschikbare middelen toe.
,,Op dit moment (eind juni, red.) signaleren we nog vrij weinig problemen met Rhizoctonia
in tulpen. Zo her en der vinden we wat lichte bol-aantasting, veroorzaakt door de warme
solani-stam. Vaak gaat het om kleine speldenprikjes op de bol die later uitgroeien tot kleine
scheurtjes.'' Marco Jonkman schetst in het kort hoe Rhizoctonia zich de afgelopen maanden
heeft ontwikkeld. Hoewel de schimmel zich tot nu toe redelijk koest heeft gehouden, zijn er
wel duidelijke verschillen te zien tussen de vroeg en laat geplante bollen. ,,Vooral de gevoelige
soorten die pas in december zijn geplant hebben het zwaar gehad. Deze soorten zijn
met een tamelijk zwak wortelstelsel de winter ingegaan. Hoewel de sneeuw lange tijd voor
wat isolatie heeft gezorgd, kunnen we nu toch wel duidelijk de verschillen zien. Percelen met
meer dan tien procent aantasting zijn er ook dit jaar weer.''
Proefveld toont duidelijke verschillen
Ook op het eigen Agrifirm-proefveld (dat door Proeftuin Zwaagdijk wordt beheerd) zijn zeer
duidelijke verschillen in Rhizoctonia-aantasting te zien. Op sommige veldjes staan de (deels
kunstmatig geïnfecteerde) planten er nog redelijk gezond op. Op andere veldjes is er vrijwel
geen plant meer te zien. Jonkman legt uit dat er op 40 verschillende veldjes combinaties zijn
gemaakt met vier verschillende middelen/werkzame stoffen tegen Rhizoctonia. Eén daarvan
is Rizolex, de andere drie zijn nieuwe, nog niet toegelaten werkzame stoffen. Hoewel de
definitieve resultaten pas de komende winter bekend worden gemaakt, durft Jonkman al wel
te stellen dat er naast Rizolex nóg twee of drie prima middelen in het vat zitten. ,,We moeten
nog even afwachten óf en wanneer deze middelen op de markt komen. Maar voor zover we
het nu kunnen beoordelen zouden ze een uitstekende combi met Rizolex kunnen vormen,
waarbij het bestrijdingsresultaat waarschijnlijk nog iets beter wordt'', zo blikt hij vooruit. Tot
die tijd is het zaak om Rizolex zo effectief mogelijk in te zetten. Naast een goede verdeling
door de grond is volgens Jonkman ook de juiste dosering van groot belang. Hij adviseert om
een nuance te maken naar rasgevoeligheid voor Rhizoctonia en de dosering daarop af te
stemmen. De basisdosering hierbij zou dan 20 liter/ha kunnen zijn, waarbij gevoelige soorten
tot 5 liter/ha meer nodig hebben en weinig gevoelige soorten tot 5 liter/ha minder. Tenslotte
wijst hij erop dat een aantal bolontsmettingsmiddelen (waaronder Rudis) een goede nevenwerking
hebben tegen Rhizoctonia.
Marco Jonkman is adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm
7 Bloembollen Koerier

,,Een belangrijk pluspunt van Folicur
SC vind ik dat het de botrytis-schimmel
op twee verschillende punten
aangrijpt; dat doen de meeste andere
systemische middelen niet.''
Henk Kist,
technisch commercieel
medewerker bij WPA-Robertus
,,Door de kou in mei zijn veel lokaalsystemische
middelen onvoldoende
opgenomen door het gewas waardoor
ze niet goed gewerkt hebben.
Flint had bij dit weertype veel beter
gepast.''
Arjan de Vries, adviseur
bloembollen bij CAV Agrotheek
,,Voor onze vaste klanten willen we
de komende jaren een interessante
partner blijven. Enerzijds door goed
op de hoogte te blijven van hun
teelten en anderzijds door zo veel
mogelijk service te leveren.''
Arie Meyvogel, adviseur
bij Den Haan in Rijnsburg
,,Rizolex blijft voorlopig een onmisbare
schakel tegen Rhizoctonia in
tulpen, al dienen zich op onze proefvelden
wel een aantal interessante
alternatieven aan.''
Marco Jonkman, adviseur
bloembollenteelt bij Agrifirm
Puzzel mee en win een diner voor twee!
COLOFON
Concept en realisatie:
Bayer CropScience B.V.
Reed Business B.V.
Vormgeving en opmaak:
Claudia Roorda
Fotografie:
Bayer CropScience B.V.
Drukwerk:
Ascend
Dit is een uitgave van:
Bayer CropScience B.V.
Energieweg 1
P.O. Box 231
NL-3640 AE Mijdrecht
Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling
als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide
proefnemingen.
Wij adviseren naar beste weten volgens
kennis van zaken van dit ogenblik, echter
zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons
te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing
zich aan onze controle onttrekken.
Beschrijvingen van een product, resp.
gegevens over de eigenschappen daarvan
betekenen niet, dat verantwoordelijkheid
wordt gedragen bij eventuele schade. Lees
voor gebruik altijd eerst het etiket.
Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant? Los dan de onderstaande woordzoeker op!
Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van 150.
De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen
in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen
achter elkaar gelezen de oplossing.
BOLLEN
CALYPSO
CELWANDEN
DOMPELBAD
FENOMENAL
FLINT
FOLICUR
FREZEN
FUNGICIDE
IRIS
KNOLGEWAS
LELIE
LUIZEN
PLANTEN
RIZOLEX
ROOIEN
STERK
TEELT
UITBREIDING
VUUR
WERKINGSDUUR
R O U D L P I T D S S H W T
E S A W E G L O N K T E E L
C P T M L D M A I I R E A D
E Y D E I P I B N K L N R L
L L V N E O O C I T E F U K
W A N L E L O N I M E R C E
A C B E L Z G N O G E N I N
N A U E Z S E N I T N V L S
D G N I D I E R B T I U O T
E E K U O F U E F N R U F D
N E U O B X E L O Z I R O L
O R R N T S M E T T S I N G
BON
Naam:
Adres:
Postcode:
Plaats:
Bedrijfstype/aantal hectare bloembollen:
De oplossing van de puzzel is:
Actievoorwaarden
Deze prijsvraag loopt van 30 juli t/m 31 augustus 2010. Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken.
De prijswinnaars krijgen tussen 1 en 15 september bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
Stuur de ingevulde bon
uit deze krant in een
ongefrankeerde envelop
naar:
Bayer CropScience B.V.
T.a.v. Jessica Biermann
Antwoordnummer 55074
3640 WB Mijdrecht
8 Bloembollen Koerier