VO-magazine-jaargang-9-nr-5-mrt-2015

Een burgerschapswerkgroep met docenten hield het
curriculum onder de loep om de lesdoelen die met
burgerschap te maken hebben, eruit te filteren. “Zij
stelden voor om van ‘aangeklede’ burgerschap echt een
vak te maken, dat samenhangt met de andere vakken.”
De groep ontwikkelde een doorlopende leerlijn
burgerschap.
De school zet stappen met de invoering van gepersonaliseerd
leren. In aanvulling daarop wordt straks een deel
van de schooldag projectmatig aangeboden. Burgerschap
leent zich volgens Van Beekum prima voor het verbinden
van binnen- en buitenschools leren. “Docenten leren
hun eigen curriculum meer los te laten en meer uit te
gaan van lesdoelen die vakoverstijgend en tijds- en
plaatsonafhankelijk kunnen worden behaald.”
De school rondde onlangs een project af waarbij
leerlingen met ouderen naar hun favoriete plek gingen.
“Ze hebben hen gefotografeerd en hun verhaal
opgetekend. Dat resulteerde in een fototentoonstelling
in leegstaande winkelpanden. Als je ziet wat er dan
allemaal gebeurt, alleen al op het terrein van Nederlands
en beeldende vorming… Er liggen zoveel kansen. Ik
denk dat het Nederlandse onderwijs hier echt rijp voor
is. Kinderen leren samenwerken, onderzoeken, creatief
zijn, omgaan met moderne media. We leiden ze op tot
begripvolle jonge wereldburgers die respect hebben voor
anderen.”
Onderwijsteams zoeken eigen weg
Het Corlaer College in Nijkerk werkt aan een
professionele leercultuur. “Wij willen de juiste
voorwaarden scheppen zodat leerlingen, docenten en
schoolleiders tot ontplooiing komen,” vertelt rector
Arend Smit. “We hebben veel deskundigheid in huis.
Die willen we beter inzetten, ook tijdens
studiemiddagen.”
De teams zijn klein en de domeinen overzichtelijk.
In het gebouw is veel glas verwerkt. “Wij houden van
transparantie. Mensen moeten steeds meer samenwerken.
Dat glas is een katalysator, je kunt je niet
meer terugtrekken in je klas.”
Elke afdeling heeft een eigen onderwijsteam. Elk
team zoekt naar de beste vorm van onderwijs voor zijn
eigen leerlingen en bedenkt aan de hand van de dagelijkse
problemen passende oplossingen. Deze manier van
werken vraagt om een schoolleiding die durft te
vertrouwen op de deskundigheid van haar personeel.
Smit: “Onze medewerkers krijgen veel professionele
ruimte, binnen de kaders van een duidelijke
onderwijskundige visie. Mensen vinden dat fijn.
Natuurlijk gaat er wel eens iets fout, maar dat geeft niet.
Peter Roemeling, bestuurder
De Vrije Ruimte, Den Haag:
‘Bij ons moeten kinderen eerst
ontscholen en ontdekken wat
ze zélf belangrijk vinden’
We zijn er om met elkaar het onderwijs te versterken.
Als schoolleider geef ik ruimte, maar tegelijkertijd blijf
ik me wel met het onderwijs bemoeien. Voor elk niveau
geldt dat mensen professionele ruimte moeten krijgen,
maar zich natuurlijk ook moeten verantwoorden.”
Cognitie, vaardigheden en ‘Bildung’
Het Vathorst College in Amersfoort ging tien jaar
geleden van start met een nieuw onderwijsconcept.
“Heel belangrijk daarin is dat leerlingen zelf hun route
vinden,” vertelt rector Elly Loman. Natuurlijk voldoet
het onderwijs aan de overheidseisen, “maar we hebben
ontdekt dat je daarnaast heel veel kan doen.”
De school investeert in 21e-eeuwse vaardigheden zoals
samenwerken, reflecteren, zelf regie nemen en inzetten
van de creativiteit. “We meten met hulp van TNO of
leerlingen op deze punten groeien. Naast de cognitie en
vaardigheden werken we aan ‘Bildung’: wie ben jij als
mens en wat is je morele kompas?”
Alle eerstejaars krijgen een jaar lang theater, muziek,
beeldende vorming en dans. Daar spelen al die vaardigheden
een grote rol. Verder werken de leerlingen zes
weken lang met thema’s waarbij wordt aangesloten op
de vakinhoud. De vakgroepen schrijven zelf digitale
opdrachten. “De docenten hebben daar door de jaren
heen schrijftijd voor gekregen en doen dat goed en met
plezier.”
Loman: “De vorming van leerlingen zit ingebakken in
onze pedagogiek. Alle medewerkers scholen zich in
didactisch coachen. We leren de juiste vragen te stellen,
zodat leerlingen gaan nadenken en wij rijkere feedback
geven. Om fouten te kunnen maken, moet de sfeer
veilig zijn. Leraren worden op respectvolle wijze bij de
voornaam genoemd, de afstand is klein en er is veel
dialoog.”
14 VO-magazine 5 / maart • april 2015