10Tot voor enkele jaren lag de nadruk op de uitbouwvan de zuiveringsinfrastructuur voor rioolwaterin Vlaanderen. Ondertussen zijn de eerste constructiesvan <strong>Aquafin</strong> alweer vijftien jaar oud,en wordt levensduurverlengend onderhoudsteeds belangrijker.In de pompstations zijn alle kritische procesonderdelen gedefinieerd. uFoto's: Jan Locus<strong>PREVENTIEF</strong> <strong>ONDERHOUD</strong><strong>VOOR</strong> <strong>EEN</strong> <strong>LANGER</strong> <strong>LEVEN</strong>Nu de belangrijste werken voor deuitbouw van het collectorenstelsel achterde rug zijn en bijna alle grote zuiverings -installaties hun werk doen, komt hetonderhoud van onze infrastructuur meeren meer op het voorplan. Bij bouwkundigeconstructies duurt het gemiddeld vijftigjaar voordat ze aan renovatie toe zijn.Voor elektro mechanische apparatuurbedraagt de gemiddelde levens duur maarzo’n vijftien jaar. Ondertussen beginnende eerste elektro mechanische onderdelenvan onze installaties die kritische grens tebereiken. De volgende jaren komt <strong>Aquafin</strong>dus voor zeer veel herinvesteringen te staan.“Een doorgedreven preventief onderhoud van de belangrijksteinstallatie-onderdelen moet ons in staat stellen om de levensduurvan onze installaties te verlengen en onze middelen optimaal in tezetten,” verklaart Kris Laureys, hoofd Onderhoud. “We hebbengekozen voor de invoering van een risico-beperkend onderhoud,waarbij de bedrijfseconomische functie van de elektromechanischeapparatuur en de bouwkundige constructies het uitgangspunt is.Daarbij vragen we ons telkens af: welk risico lopen we alseen onderdeel van een apparaat of constructie faalt? Als dat risicogroot is, gaan we na of we dat falen door gericht onderhoudkunnen voorkomen, of, als dat niet het geval is, of we het falenkunnen zien aankomen om tijdig maatregelen te nemen.”Kritisch of nietBij risico-beperkend onderhoud gaat het grootste deel van debeschikbare tijd naar het voorkomen van falingen van deessentiële proces onderdelen.
11“Preventief onderhoud kan je uiteraardvooraf plannen, waardoor je ook dereistijden van de technisch medewerkerskan optimaliseren”, duidt Kris Laureys. “In demeeste fabrieken sta je na maximum tienminuten lopen of rijden bij het kapotteprocesonderdeel, maar onze infrastructuurligt verspreid over heel Vlaanderen.Onze onderhoudsdienst telt zo’n zestigmedewerkers, met onderhoudsploegen inAartselaar, Lokeren, Houthalen en Oostende.”<strong>Aquafin</strong> beheert alleen al aan eigeninfrastructuur ruim 4.000 km leidingen,een kleine 1.000 pompstations en 228zuiveringsinstallaties. Alle onderdelen vanonze zuiveringsinstallaties of pomp stationseven intensief onderhouden is onmogelijk.De werken worden daarom geprioriteerden gebudgetteerd door per installatie tebeoordelen welke risico’s aanvaardbaarzijn en welke niet.“De faling kan een lichte kortstondige overschrijding tot gevolg hebben, maarook een lichte langdurige overschrijding of een zware overschrijding binnen destoringsreactietijd van de operator. Zoals zo vaak geldt ook voor het onderhoudvan de infrastructuur van <strong>Aquafin</strong> de 80 – 20 regel: slechts 20% van alleinstallatie-onderdelen is van kritisch belang om de bedrijfsdoelstellingen te halen.”Kosten en batenNiet kritische-onderdelen moeten idealiter vooral een verzorgend onderhoudkrijgen. Het ‘keep it cool and clean’ principe komt vooral neer op inspecteren,smeren, net houden en de nodige bouten vastdraaien. Kris Laureys: “Het lijktmisschien raar om in een pompstation alleen maar de kritische onderdelengrondig te onderhouden, als je daar dan toch bent. Alle elektro mechanischeonderdelen onderhouden, duurt toch maar een kwartier langer? Maar als jeziet dat <strong>Aquafin</strong> bijna 1.000 pompstations in dienst heeft; kost je dat al gauw3.750 extra werkuren, of 468 werkdagen die nuttiger besteed hadden kunnenworden. Kritische installatie-onderdelen zijn er namelijk genoeg; je moet deinspanningen afwegen tegen wat het je oplevert.”t Het systeem van risico-beperkend onderhoud is eerst ingevoerd voor alleelektromechanische apparatuur, zowel op zuiveringsinstallaties als in pompstations.“Per toestel kijken we na in welke mate eenfaling van één van de onderdelen één vande bedrijfsrisico’s tot gevolg heeft,” legt KrisLaureys uit. “Het risico op lichamelijkeschade voor medewerkers en burgers, ofmateriële schade voor de maatschappij,staat uiteraard bovenaan, gevolgd door eenkwaliteitsvermindering van het gezuiverdewater. Op de derde plaats komt een verliesaan verwerkingscapaciteit voor het afval -water. Bijkomend willen we meerkosten voorherstellingen of noodmaatregelen vermijden,en immateriële schade als geur- engeluidshinder of imagoverlies voorkomen.”Het beschikbare onderhoudsbudget wordtverdeeld volgens de risico-factor die aaneen faling wordt toegekend. “Binnen elkerisico-groep zijn de mogelijke gevolgen vaneen faling vastgelegd, gaande van weinigimpact tot zeer veel impact,” vervolgtKris Laureys. “Een toestel kan bij falingbijvoorbeeld helemaal geen impact hebbenop de kwaliteit van het gezuiverde water,of een lichte achteruitgang veroorzakenzonder dat de normen overschredenworden.”Op de rioolwaterzuiveringsinstallaties en in de pompstations zijn alle kritischetoestellen ondertussen gedefinieerd en zijn de preventieve onderhouds -plannen in werking. Voor de slibverwerkende installaties en de slibdrogersmoet er nog verder aan de plannen gesleuteld worden. Als die op punt staan,wordt de oefening herhaald voor het collectorenstelsel. “Bij de invoering vanrisico-beperkend onderhoud kreeg de elektromechanische apparatuur onzeprioriteit,” besluit Kris Laureys. “De levensduur van bouwkundige installatiesligt immers een stuk hoger dan die van elektromechanische apparatuur.”Het uiteindelijke doel is de invoering van een pro-actief onderhouds programmavoor de volledige infrastructuur van <strong>Aquafin</strong>, dat met zo veel mogelijkpreventief werk en zo laag mogelijke onderhouds- en herstellingskostenvoldoet aan de normen van <strong>Aquafin</strong> voor beschikbaarheid, betrouwbaarheid,veiligheid, milieu en kwaliteit.l