2014 Steyaert Kwekkeboom gesteund door zelfhulp

Beleid rond zelfhulpin Nederland3Rick KwekkeboomOpkomst en betekenis zelfhulp in NederlandZoals uit het vorige hoofdstuk al is af te leiden verloopt de geschiedenis van zelfhulp(in Nederland) parallel aan die van de diverse emancipatiebewegingen die zich in onzesamenleving voordoen. In het eerste in Nederland over zelfhulp verschenen boekbeschrijven de auteurs niet alleen achtergrond en ontstaansgeschiedenis van de zelfhulpbeweging.Aan de hand van de uiteenlopende voorbeelden schetsen zij ook een beeldvan de tijd waarin zelfhulp tot ontwikkeling en zelfs bloei kwam: de jaren ’70 van vorigeeeuw (van Harberden & Lafaille, 1978; Wolffers, 1978). Deze periode kenmerkte zich dooreen haast maatschappij- brede opstand tegen vrijwel alles wat beschouwd of ervarenkon worden als een hiërarchische verhouding tussen machthebbers en machtlozen.Patiënten verzetten zich tegen de macht van artsen of andere hulpverleners, vrouwenbevrijdden zich uit hun onderdrukte positie (en mannen ontworstelden zich aan hunrol als onderdrukker), mensen met psychiatrische problemen kwamen in opstand tegeneen maatschappij die gedragspatronen oplegde en sanctioneerde, etc. Degenen die zichverzetten zochten elkaar op en merkten dat zij zich binnen eigen groepen erkend enherkend voelden èn dat zij hierdoor sterker werden.De zelfhulpbeweging was daarom indertijd meer dan ‘alleen maar’ de vorm van informelehulp die het volgens kopstukken in de zelfhulpbeweging nu zou zijn (SHZZB, 2010).Zeker in die tijd was zelfhulp ook een vorm van protest en daarmee een oproep tot hetherschikken van bestaande machtsverhoudingen. Het is daarom niet verwonderlijk datzelfs het toen als progressief bekend staande ministerie van Cultuur, Recreatie enMaatschappelijk werk (CRM) er huiverig voor was om beleid rond instandhouding enondersteuning van zelfhulp te gaan ontwikkelen (van Harberden & Lafaille, 1978).Het ondersteunen van emancipatiebewegingen in de samenleving was tot daar aan toe.Het openlijk steunen van groepen, die de positie en macht van de reguliere gezondheidszorgwilden aantasten was een brug te ver.Overigens gaf ook het karakter van de zelfhulpbeweging zelf de overheid een argumentin handen om steun te weigeren. Deelname aan zelfhulpgroepen was vaak anoniem ende organisatiegraad van de zelfhulpgroepen was laag. Hierdoor waren er noch natuurlijkenoch rechtspersonen aan te wijzen, aan wie ondersteuning gegeven kon worden.Sinds de jaren ’70 is er veel veranderd en het karakter van de zelfhulpbewegingveranderde mee. Zelfhulp is niet meer de protestbeweging die het was en de behoefte om(eerst) in eigen kring, met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt hulp, ondersteuning* * *28 Gesteund door zelfhulp