1 De Vier Onmetelijke Deugden. Wat zijn nu deze Vier Onmetelijke ...

De Vier Onmetelijke Deugden.Wat zijn nu deze Vier Onmetelijke Deugden?Het zijn de Vier Goddelijke Verblijven, de Brahma Vihara's. Vihara (Sanskriet)betekend letterlijk als figuurlijk woning of verblijf.De boeddhistische traditie gebruikt deze vier Verblijven als object voor meditatie enconcentratie, waarbij de mediterende langzaam maar zeker volledig wordtgetransformeerd in deze wereld, waardoor de elementen in samsara hun kracht eninvloed gaan verliezen. Het is moeilijk om dat te bereiken daar onze gedachten, onzegespreksonderwerpen en onze lichamelijke activiteiten over het algemeen verbondenzijn met wereldse zaken. Wij zijn een speelbal geworden van deze elementen.Ze werken afleidend op de geest en verslavend op ons lichaam, dat schijnbaar stevigen belangrijk is. Maar ergens buiten de oppervlakkige schijn van deze wereld ligt eendiepere Werkelijkheid, die boeddhisten van vele generaties tot het onderwerp van hunlevenszoektocht gemaakt hebben.Alleen door toepassing van de juiste meditatie kunnen we deze Werkelijkheid in onstransformeren en de kracht van de oppervlakkige wereldse schijn doorbreken enonszelf bevrijden van het web van wereldse activiteiten.Meditatie is een activiteit die ons brengt tot de uiterste grenzen van het wereldsebestaan om, mits goed voorbereid, de trekkracht van het Transcendentale te voelenen om ons te bevrijden uit het geconditioneerde bestaan. Dit gehele geconditioneerdebestaan wordt volgens de boeddhistische traditie ondergebracht in zes rijken:1

1. In het rijk van de hel: Hier lijden de wezens onder voortdurende enintense haat- en angstgevoelens2. In het rijk van de hongerige geesten: Men lijdt hier onder extreemneurotische hebzucht.3. In het dierenrijk: Hier is onwetendheid en domme aanhankelijkheidde regel.4. In het rijk van de Asuras: Hier zegeviert het egoïsme in de intensezucht naar datgene wat de meest wildebegeerten zal bevredigen.5. In het rijk der mensen : Hier heerst zowel vreugde als pijn terwijl zijzich bezighouden met huishoudelijke en maatschappelijkezaken en zich tevens ontwikkelenop het spirituele pad.6. In het rijk der Goden : Hier heerst voortdurende vreugde. In hun rijk isalle haat, alle hebzucht en de ergste vorm vanonwetendheid uitgebannen. Hun geest is vreugdevolen vredig.Hun grootste beperking is de motivatie die nodigis om het uiteindelijke doel (Verlichting) tebereiken. Het uiteindelijke vrij zijn van alleconditioneringen.Ondanks dat deze Vier Onmetelijke Deugden, of Vier Goddelijke Verblijven, noggebonden zijn aan het rad van het geconditioneerde bestaan zijn zij wel de poortennaar het uiteindelijk vrij zijn: het ongeconditioneerde.Laten we de Vier Onmetelijke Deugden nu eens nader gaan beschouwen.De eerste deugd is :2

1. Metta (liefdevolle vriendelijkheid)Liefdevolle vriendelijkheid (metta) betekent waardering hebben voor anderen, voorhun behoeften, hun wensen en hun ware zelf. Het is eenextraverte houding en het tegenovergestelde van het volledig in zichzelf opgaan. Ditbetekent dat ik mij ook naar buiten richt en niet, zoals zo vaak, alleen maar in mijzelfverdiept ben.Het in mijzelf verdiept zijn, noem het maar chronische gerichtheid op de eigenproblemen, wensen en behoeften, kan zelfs zo sterk worden dat men eenuitgesproken afkeer, spreek haat, ontwikkelt naar al diegenen die zich niet kunnen ofwillen aanpassen. Hoe meer iemand zichzelf in het middelpunt stelt, des te meer zalde aversie zich versterken. Door haat voortdurend een kans te geven behouden weeen enge, egocentrische kijk op het leven. Als we geconfronteerd worden met haatdienen we ons af te vragen hoe zinvol de reactie op haat is. Het versterkt vaak alleenmaar de haat, hij wordt onoverwinnelijk.De ontwikkeling van vriendelijkheid moet niet alleen op het geestelijke vlak blijven,maar het moet een daadwerkelijk effect hebben op onze manier van leven.Een houding van openheid en zorg voor een bepaald persoon of voor een beperktaantal mensen is vriendelijkheid in de normale zin van het woord. Echtevriendelijkheid (metta) is onmetelijk in haar reikwijdte. Het is een vriendelijkheid diezich uitstrekt tot in alle gewesten van het universum en stroomt in alle richtingen,zodat geen enkel wezen onaangeraakt blijft door haar goedheid. Het is dezeuniversele reikwijdte die gewone vriendelijkheid verandert in ware universelevriendelijkheid.2. Karuna (mededogen)Van de Bodhisattva Avalokiteshvara, de symbolische verpersoonlijking vanmededogen, wordt gezegd dat hij, toen hij al het lijden van de wereld aanschouwde,een zodanig sterk mededogen voelde, een zodanig hartverscheurende behoefte omdeze wezens te helpen, dat zijn hoofd in elf delen splitste en uit zijn lichaam duizendarmen barstten. Met elf hoofden kon hij in alle richtingen zien en zijn mededogenreikte grenzeloos ver in het universum. Zijn armen gaven hem de macht om te3

handelen, ze werden middelen om daadwerkelijk in de wereld te helpen en om dezegrote hoeveelheid leed te overwinnen.Net als metta is mededogen een verdieping van ons gewaar zijn buiten de beperkteruimte van onze eigen zelfinteresse.Ondanks dat kranten, televisie en tijdschriften ons tegenwoordig de ellende vanmiljoenen mensen laten zien passen we nog steeds de bekende struisvogelpolitiektoe. We steken de kop in het zand. Het leed van vele mensen en ook van diereninteresseert ons niet. We willen hieraan niet herinnerd worden en wuiven dit achteloosweg. We voelen ons machteloos maar toch moeten we het probleem onder ogen zientot dat ook wij, gelijk Boeddha Avalokiteshvara, zullen splitsen en onze eigen duizendarmen gaan ontspruiten.Evenzo is mededogen (karuna) de uitbreiding van het gevoel, dat alle lijdende wezensomhelst. Het strekt zich uit tot in alle gewesten van het universum en stroomt in allerichtingen, zodat geen enkel wezen onaan- geraakt blijft.3. Mudita (medelevende vreugde)De Derde Onmetelijke Vreugde is mudita, die haar oorzaak vindt in andermans geluk.Deze ontstaat wanneer we verheugd reageren op het geluk van anderen, op hunkwaliteiten en/of op hun talenten.Helaas lukt ons dat niet of heel zelden. We zijn er meer toe geneigd om met jaloeziete reageren, met verontwaardiging of verbolgenheid.Meestal lukt het ons wel om onze ware gevoelens achter een meelevendegezichtsuitdrukking te verbergen. Zien we echter een kind dat zich met erg veelplezier vermaakt met een of ander spelletje dan kunnen de meeste mensen eenglimlach niet onderdrukken. Ze voelen dan een spontane vreugde in zich optredenomdat het kind zich zo open en zonder enige terughoudendheid kan uiten. Weglimlachen omdat we het kind nog niet als een bedreiging zien in de felle strijd om degelukkigste ervaringen in het leven.Zijn we echter in staat om vreugde en geluk van onze vrienden te waarderen, dan ishet niet meer zo'n grote stap naar het voelen van waardering voor de kwaliteiten van4

wezens die verder ontwikkeld zijn dan wijzelf.Het laatste, de kwaliteiten van wezens zien die verder ontwikkeld zijn dan wij zelf, isinderdaad moeilijk. Dan vervallen we eenvoudig weg weer in een van onze meestgeliefde onderwerpen voor conversatie, namelijk het het zoeken naar fouten in eenander en het voortborduren hierop. Maar hun goede kwaliteiten zien, ze hierom prijzenen zich erin verheugen is inderdaad moeilijk.De reikwijdte van medelevende vreugde is oneindig. Zij heeft betrekking op de lof envreugdevolle waardering voor de goede kwaliteiten van alle wezens.4. Upekkha (gelijkmoedigheid)Upekkha is de laatste van de Vier Onmetelijke Deugden. De reden dat dit zo is zalduidelijkheid verschaffen over de aard van gelijkmoedigheid.Zoals we weten worden de eerste drie Deugden allemaal geassocieerd met geluk, integenstelling tot de materiële wereld een volmaakt geluk. Deze ogenschijnlijkevolmaaktheid vervaagt echter weer. Ook dit geluk is onvolmaakt, omdat in de ervaringvan de eerste drie Deugden de onvoorwaardelijke tweedeling besloten ligt, namelijk:geluk is een genot en de zelfbewuste beleving van genot houdt automatisch ook eenpijnbewustzijn in. We zien nu dat de eerste drie Deugden niet neutraal zijn en datgelijkmoedigheid dat wel is.Vaak wordt gelijkmoedigheid vergeleken met ongeïnteresseerdheid, een gebrek aanmedeleven met anderen of zelfs als niets meer dan een kille onachtzaamheid. Verrevan dat. Gelijkmoedigheid is een toestand die boven alle splitsingen uitstijgt. Het iseen mentale gesteldheid, verschoond van het egocentrische oordeel dat bijvoorbeeld'deze ervaring genot is' en dat 'deze ervaring pijn is', die de hele reeks van wereldseervaringen in al hun diepgang en intensiteit kan begrijpen.Upekkha reageert altijd hetzelfde op alle wezens. Er bestaat geen voorkeur voor dezeof gene en het begrijpt ook dat alle levende wezens hun eigen ervaring creëren.Gelijkmoedigheid is niet een gebrek aan medeleven voor anderen, maar eendiepgewortelde liefde gecombineerd met een oprecht respect voor de wezenlijkesoevereiniteit van elk individu.5