Armoede heeft vele gezichten - deMens.nu

ActualiteitEnsemble ORATORIOHet is in deze context dat Wilhelm Von Humboldt, een diplomaaten geleerde, de Pruisische koning overtuigde om eennieuw type universiteit in Berlijn te bouwen. De universiteitkrijgt de volledige autonomie over haar middelen en koppeltdeze vrijheid aan excellentie door competitie. Ongebondenonderzoek wordt de voedingsbodem voor heel het universitaireonderwijs. De professor wordt én onderzoeker én leraar. Hijdraagt het proces van de ontdekking van kennis aan zijn studentenover. Dit universitair model krijgt in alle landennavolging, omdat het de motor voor wetenschappelijke ontdekkingenvormt en de maatschappelijke vooruitgang stuwt. Oudeuniversiteiten die van hun overheden de nodige automie kregen,zoals Oxford, Cambridge, Harvard en Yale, pasten zichmet veel succes aan dit model aan. Anderen, vooral in ZuidenOost-Europa gleden af. Ze konden de oude verworvenhedenniet loslaten of kregen van hun overheid geen academischevrijheid. De prestigieuze Von Humboldt Universiteit zelf, metmeer dan 25 Nobelprijzen onder hun alumni, werd eerst doornazi-Duitsland en later door het communisme gebruikt om deautoritaire ideologie te ondersteunen. De laatste Nobelprijsvan een alumnus werd in 1956 uitgereikt.Vele nieuwe universiteiten werden naar het humboldiaansmodel opgericht. Onze moederuniversiteit de ULB werd in1834 gesticht en is met haar onderricht gebaseerd op vrijonderzoek een goed voorbeeld van het humboldiaans model.Dames en heren,De identiteit van de Universiteit heeft zich gekristalliseerd uiteen duizendjarige traditie. De universiteit werd een instellingdie wetenschap voortbrengt én meedeelt. In een opmerkelijkwerk ‘De evolutie van de universiteit’ uitgegeven in 1966 doorde stichting Industrie-Universiteit worden de 4 basiskenmerkenvan het academisch onderwijs op dat ogenblik als volgtsamengevat:1.Het onderwijs is gestoeld op actief onderzoek. Het onderwijsblijft voortdurend gehandhaafd op het niveau van de jongstevooruitgang; elke onderwijsdiscipline ademt de 'vrijonderzoek' methode uit.2.Het onderwijs is niet concreet beroepsgericht. Het bereidt destudent voor om probleemoplossend te handelen aan dehand van abstracte kennis. Het laat de afgestudeerde toe omzich in een evoluerend beroepsveld aan te passen.3.Het onderwijs doet intensief beroep op persoonlijk werk vande student. Hij of zij is grotendeels zelf verantwoordelijkvoor zijn eigen vorming.4.Het onderwijs heeft een multidisciplinair karakter. Het iseen onontbeerlijke voorwaarde voor de zelfontplooiing vande student zowel op wetenschappelijk, maatschappelijk alsmoreel vlak. Het is een pleidooi voor “a general culture ofmind, which is surely worth seeking for its own sake”(J.H. Newman, 1852 ).Dit universitair onderwijs is elitair. In die zin dat het zichricht op studenten die geschikt zijn voor onderzoek, beschikkenover abstractievermogen, bekwaam zijn zelfstandig te werkenen vrij van geest zijn. Het vormt de leidinggevende personenvan de toekomst. Vanuit dit perspectief is de universiteit nietalleen de motor van wetenschappelijke vooruitgang, maar ookeen plaats van contestatie en progressief denken. Typerend wasdat de studenten van de Von Humboldt universiteit door destaatsveiligheid in het oog werden gehouden. Het moet dan ookniet verbazen dat de grote sociale revoltes van de laatste 150jaar hun kiem vonden in universitaire middens. Mei '68 leeftwat dat betreft voort in ons collectief geheugen.De idealistische universiteit die Von Humboldt voor ogen had, isde laatste decennia door maatschappelijke ontwikkelingen onderdruk gezet. De voornaamste redenen zijn de democratisering36 NOVEMBER-DECEMBER 2007