februari 2003

[het blad ]gratismagazinenummer 1voor en door GGz-cliënten in de regio RijnmondOnder eigen dakEen leuke tijdStichting Op WegInternationaalcongres inBarcelonaBasisberaad enPatiëntenraadDelta PZDepressieEten in ‘Soeda’NogmaalsmoderniseringAWBZfebruari 2003

IntroductionThe Mustang Manual is designed to serve multiple purposes. Parts of it should helpthose of you who are having trouble with the very idea of writing an essay. Parts of it shouldserve as a general reference work to the student who has an assignment and needs help on someparticular point. The section that all students will find useful is the section on the research paper,for it gives the format all such papers should have at Ralston Valley High School, from freshmanclasses through Advanced Placement classes. This includes the proper methods documentationand bibliography.Format, documentation, and bibliography are done in different ways by differentorganizations. After conferring with area colleges, Ralston Valley High School decided to usethe form outlined in the MLA Handbook for Writers of Research Papers, third edition, by JosephGibaldi and Walter S. Achtert, which is published by the Modern Language Association. This isthe form required by most college professors. Explanations of MLA form can be found in thisguide and in any of the standard English textbooks used at our school. The complete MLAHandbook is available at our school library and at better bookstores in our area.Keep this guide handy, for you will find it a useful reference tool whenever you have awriting assignment. Your teachers will expect you to follow the guidelines contained within thisguide whenever you write.How to use this guideThe first five chapters examine the most common problems students have with theirwriting in general. Read through this on your own, even if you are not assigned to do so by ateacher. For many students, reading once will be all that is necessary, but you may wish to referto specific chapters whenever you are having problems.The section entitled “The Research Paper” is primarily a reference section that you willwant to refer to whenever you have an assignment involving research. It has a section oncommon problems with punctuation and mechanics that may be valuable on other assignments aswell. The sections on documentation and bibliography should be followed carefully on allresearched essays. The sample research paper at the end of this chapter will show you how aresearch paper should look when it is handed in.Writing to a StandardStudents at Ralston Valley High School are required to meet high standards in various contentareas, including writing. This is different from a traditional grading approach in which all of astudent’s grades are lumped together into an average. Under a traditional system, a student withvery poor writing skills can pass English classes by getting high enough scores in other areas. AtRalston Valley, a student has to demonstrate an ability to write at a high level, regardless ofwhatever average the student may have in the class. Students will have to demonstrate theirwriting ability on several occasions during their time at Ralston Valley.Individual teachers will prepare student for these writing assessments in different ways. Ingeneral, students will be required to meet a high standard on their writing, but they will haveopportunities to rewrite work to meet that standard. This is called expanded or extendedopportunity. It is a mistake to see that as a chance to get a free time extension, because work will

De aanbevelingen zijn:l Zorg standaard voor een aanbodvan werk buiten de wereld van depsychiatrie, al is het maar voor eenpaar uur.l Koppel wonen los van zorg: het gaatom de begeleiding!l Verminder financiële lasten doorb.v. huursubsidie voor groepswonenaan te vragen (door Stichting Corridorgerealiseerd, die cliënten hebbenoverigens geen AWBZ!).l Hulpverleners ontwikkel een mentaliteitvan gelijkwaardigheid enonderhandelen (de onderhandelingshuishoudingis feit!).l Realiseer voor vrouwen de keuzemogelijkheidom alleen met vrouwente wonen voor de verhuizing (als jeeenmaal gesetteld bent verhuis jeniet zo snel).l Realiseer snellere doorstroming (hoeeerder des te kansrijker, hou daarmeewel rekening met de plannen).l Investeer in kansarme cliënten, zehebben het nodig (sociale contacten,financiën, zinvolle dagbesteding,e.d.).Tot slot:Extramuralisering is een proces waarbijverschillende factoren een rol spelen.Niet alleen de psychiatrischepatiënten zelf en hun familie maarook hulpverleners en beleidsmedewerkersvan de instellingen in de GGZ, delokale overheden, woningbouwcorporaties,arbeidsbemiddeling enzovoort.Maar nog steeds geldt dat de ervarenkwaliteit van leven een wisselwerkingblijft tussen (ex)psychiatrische patiëntenen hun omgeving, tussen hun vermogensen de eisen die de maatschappijstelt. Patiënten dienen zich aan tepassen, de geestelijke gezondheidszorgkan vermaatschappelijken, maar ookde samenleving zal een bijdrage dienente leveren aan dit proces.Dan kan met recht gesteld worden datextramuralisering leidt tot een hogerekwaliteit van leven.[opmerkelijkheden]Well have you ever!Hebt u dat ook wel eens? Dat koude, kille gevoel in de als overigenswarm bekend staande decembermaand? Voelt u uzelf zo afen toe ook net als een lawine tussen al die ijselijke sneeuwballen?Oh, wat gezellig. Dan heb ik voor jullie een leuk artikel vooreen rechtvaardig kerstverhaal. Misschien dat we volgend jaar eenbeter licht kunnen aanschouwen cq. verschaffen. Het ligt maarnet aan de decoratie die je op vraagt.Wat vind jij van relatiegeschenken die je gegeven worden uitliefde en welgemeendheid? Lekker hè, dat geeft echt een warmgevoel. Maar……je hebt ook andere situaties. Een van die effectenwil ik prijsgeven, omdat zo´n situatie je wel een beetjebarricadegevoelens geeft.Hoe zou jij je voelen bij het volgende: Er werden eens…….anno2002 ongeveer 50 kerstpakketten zonder arrenslee (meer vervoerdper bolderkar) bezorgd bij een dagactiviteitencentrum.Vol verwachting klopte ons hart bij het zien van zo´n hoeveelheidmooie, grote pakketten. Maar o bitter leed! We mochten eralleen maar naar kijken, maar er aankomen (oftewel ze verkrijgen)niet. Moet dit nu? Is dit nu een verantwoorde, therapeutischehandelwijze om zo´n hoeveelheid mooie pakketten middenin een dagcentrum te zetten, waar mensen het toch al zo moeilijkhebben en moeten zien rond te komen van een schamele uitkering?Komt dit bij u ook niet over als tamelijk misgunnend enogenuitstekend? Als men dan toch zo nodig kerstpakketten moetuitdelen, zet die dan niet midden in het dagactiviteitencentrum,maar laat ze ergens anders ophalen.Wat bleek, de grote pakketten waren bestemd voor het personeelen vertegenwoordigers van de Cliëntenraad. Daarnaast waren erkleine pakketjes voor de vrijwilligers. Waarom moet er onderscheidgemaakt worden tussen vrijwilligers en vertegenwoordigersin de Cliëntenraad? Zijn de laatste meer dan de hardwerkendevrijwilligers? Moet er binnen een dagactiviteitencentrum aanklassenonderscheid gedaan worden? Ik vind dit echt niet fraai.Ik hoop dat er volgend jaar meer rekening wordt gehouden metde gevoelens van vrijwilligers en bezoekers van het dagactiviteitencentrum.Magda KoelenbeekTeus van Wijkpen.[5]

Een leuke tijdEen interview met Diana, Rowena en Matthijs,drie ex-stagiaires van Stichting op Weg.Op een zonnige, maar koude woensdagochtendheb ik bij Stichting opWeg afgesproken met Diana (20 jaar),Rowena (21 jr) en Matthijs (27 jaar),voor een interview voor een stukjevoor deze krant. Alle drie zijn ze studentenmaatschappelijk werk endienstverlening aan de HogeschoolRotterdam en ze hebben hun stagejaarbij Stichting op Weg net voltooid.Omdat het druk is op kantoor, woensdagochtendis de wekelijkse teamvergadering,lopen we naar hetnabijgelegen eetcafe ‘Tante Sidonia’om met een kop koffie van gedachtente wisselen. Zelf ben ik, vanaf maart2000 deelnemer bij de stichting, en ikheb de stagiaires een jaar lang op deinloop meegemaakt.Hoe zijn de stagiaires bij Stichting opWeg terecht gekomen?Het blijkt geen bewuste keus geweestte zijn. Diana vertelt dat ze veel moeitemoest doen om een stageplaats tevinden, omdat men haar vaak te jongen onervaren vond. Na een tip vanschool solliciteerde ze bij de stichtingen werd aangenomen. Ook Rowenahad dit probleem. Zij kwam bij destichting via haar stagebegeleider, dieer zelf stage had gelopen. Matthijs,die al wel ervaring had met mensenmet psychiatrische problemen op zijnwerk, bij de nachtopvang van VanSpijk, maar nog geen stageplek had,trof een briefje over de stichting aanin zijn postvakje, waarna hij er op afging.Wat zijn de werkzaamheden?De kerntaak is het begeleiden van dedeelnemers. Dit houdt in dat er eenkeer per week een huisbezoek van eentot anderhalf uur wordt afgelegd. Dedeelnemer bepaalt waarin hij of zijbegeleid wil worden. Dit kan emotioneleondersteuning zijn, bijvoorbeeldrouwverwerking, maarook hulp bij praktische zaken,zoals het op orde brengen van deadministratie van eendeelnemer. Elke stagiairebegeleidt 5 deelnemers.Daarnaast heeft iedereeneen dag per week inloopdienst.Van 13.00 tot17.00 ben je dan aanwezigop de inloop, vooralom gezelligheid te biedenen een aanspreekpunt tezijn voor de deelnemers,aldus Diana. Een keer perzes weken heb je eenweek lang pieperdienstvoor de bereikbaarheidsdienst.Je hebt om en omvoorwacht en achterwacht.Tenslotte zijn er de vergaderingen,werkoverleg,werkbegeleiding, intervisieen scholing.Het werk was vooral leuk,zo blijkt. Wat was er leuk?interview“Het omgaan met mensen’”zegt Diana.”Het iseen leuk team, de deelnemerszijn aardig, en de kleinschaligheidbevalt me.Ik ging altijd metplezier naar de inloop want de sfeerwas goed, en ook de huisbezoekenwaren prettig:de deelnemers vindenhet leuk als je langs komt.” Rowenaen Matthijs beamen dit.”Het informele,het ontbreken van een hiërarchiebeviel me”, vult Rowena aan.”Hetvoelt niet als werk, omdat je collega’sen ook de deelnemers in de eersteplaats leuke mensen zijn.” “\Je wordtook meteen geaccepteerd als volwaardiglid van het team, en nietweggezet als maar een stagiaire”,zegt Diana.Wat was er moeilijk?“Het gevoel van machteloosheid”,klinkt het eensgezind,”als je ziet dateen deelnemer het erg moeilijk heeftof verdriet heeft en je weet nietgoed hoe je hem of haar kunt helpen,of er is niets concreets wat jekunt doen.” Voor mij persoonlijkgeldt dat ze dan het belangrijkstewat ze doen kunnen al gedaan hebben,namelijk aanwezig zijn enluisteren, zodat ik iemand heb waarik mijn verhaal aan kan vertellen.“Het afschermen van je privé-leven isook wel eens lastig” vult Matthijs aan.“Deelnemers nodigen je uit op hunverjaardag of geven je kadootjes, maarje bent een hulpverlener en geenvriend, hoe aardig je elkaar ookvindt.”‘Was er ook iets dat je vervelendvond?’Ze moeten lang nadenken over dezevraag. De vervelende kanten van de[6]

stage vallen in het niet bij de leukekanten. “Het papierwerk’, verteltRowena. ‘Het invullen van aanvraagformulierenvoor een deelnemer bleeknog behoorlijk lastig”.”Ook het velereizen is niet altijd even leuk. De deelnemerswonen verspreid over de helestad. Zo leer je Rotterdam wel goedkennen, maar er gaat veel tijd zittenin het wachten op openbaar vervoeren het vechten tegen de slaap in overvollebussen, trams en metro’s.” Matthijsnoemt vervolgens de pieperdienst.Bedoeld voor noodgevallen,maar soms ook gebruikt als de noodzaakniet aanwezig is. Niet erg, behalveals je om 3 uur ‘s nachts uit jeslaap wordt gehaald. Diana verteltdaarna dat de afspraak is dat je in Rotterdammoet blijven in de week dat jepieperdienst hebt, en dat is wel eenslastig.Ze hebben veel geleerd, vinden ze. Zehebben meer inzicht in de psychiatriegekregen en ze konden nu de theorievan 2 schooljaren in de praktijk brengen,maar bovenal zijn ze persoonlijkgegroeid. “Ik ben spontaner en hebmeer zelfvertrouwen gekregen’ zegtDiana,’en ik heb geleerd om informeelen toch doelmatig te werken.”“Het was in het begin wel wennen omzelf je werk vorm te geven, wat meerstructuur en begeleiding was welkomgeweest, maar nu vind ik het een prettigemanier van werken.” “Ik hebmeer geduld nu,” zegt Rowena. “Ikheb geleerd om heel veel uit de deelnemerszelf te laten komen, ze zelflaten nadenken over wat ze willen, enniet direct mijn eigen oplossingen tegeven.” Matthijs vertelt dat de vooroordelenover de psychiatrie, ontstaandoor zijn werk, zijn weggenomen.Beeld van de psychiatrie.Rowena en Diana hadden bij aanvangvan hun stage geen beeld van de psychiatrie.Matthijs had door zijn werkin de nachtopvang , eerst bij ‘VanSpijk’ en later bij ‘Keetje Tippel’ welvooroordelen. “Het is zwaar werk”,aldus Matthijs, “Je werkt met mensenmet zware verslavingsproblematiek enmet een slechte conditie, die vaakgeen ziekte-inzicht hebben, en diedaardoor vaak onvoorspelbaar gedragvertonen en zich niet of moeilijk aanafspraken kunnen houden.” “Ik hadhet idee dat dit beeld in de gehelepsychiatrie gold, maar de deelnemersvan stichting op weg zijn meestalvriendelijke mensen die zich aanafspraken kunnen houden.” Ze merkenalle drie wel dat familie en vriendenreageren met de vraag ‘is dat nietzwaar?’ als ze vertellen waar ze stagelopen. Dit is geen zwaar werk, vindenze.Hoe kijken ze terug op dit jaar?“Dit was leerzaam en leuk, een nieuweervaring. Een belangrijk jaar waarik met plezier op terugkijk,” aldusDiana. “Het ontbreken van standaardwerktijden vond ik soms moeilijk,Stichting op Weg is een ongebondenschilvoorziening, dat wil zeggeneen kleine zelfstandigehulporganisatie. Vier betaaldekrachten, enkele vrijwilligers en eenvan jaar tot jaar wisselend aantalstagiaires (er zijn 10 stageplekken,maar die worden niet altijd allemaalingevuld).De stagiares komenvan HBO opleidingen maatschappelijkwerk en dienstverlening ofsociaal pedagogische hulpverleningen MBO opleidingen sociale dienstverleningen sociaal pedagogischwerk. Deze medewerkers begeleideneen 30-tal awbz-cliënten enenkele mensen met een persoonsgebondenbudget, allen mensendie in aanraking zijn geweest metde psychiatrie (de deelnemers), bijhet zelfstandig wonen. De medewerkersleggen huisbezoeken af, eris een kleine inloopruimte bij hetkantoor van de stichting die elkewerkdag van 13.00 tot 17.00 geopendis, en er is een 24-uur bereikbaarheidsdienstvoor noodgevallen.maar ik ben er wel volwassener doorgeworden. Ik heb geleerd niet te snelte hoge eisen te stellen” vervolgtRowena. “Het was een leerzaamjaar,waarin ik wat vooroordelen benkwijtgeraakt. Ik ben opener geworden,”besluit Matthijs.De toekomstOndanks de positieve stage ervaringzien ze zich in de toekomst niet in depsychiatrie werken. Diana wil psychologiestuderen en werken met jongeren.Ze wil haar horizon verbreden enzich nog niet vastleggen.”Ik wil graagresultaat zien van mijn werk,” zegt ze,“in de psychiatrie is dat er te weinig.”Ook Rowena wil graag met jongerenwerken.”Vooruitgang in de psychiatriegaat met kleine stapjes,” zegtze,’”en daar heb ik het geduld nietvoor.” Matthijs vindt de psychiatrieboeiend, maar hij zou dan liever opbeleidsniveau willen werken. Hij wilsociologie gaan studeren. “Je weetnooit hoe het loopt” besluit Diana.”Als ik in de toekomst nog eens in depsychiatrie werkzaam zal zijn, danliefst zoals dit jaar, kleinschalig enmet veel eigen vrijheid, niet in eengrote organisatie.”AfscheidDan wordt het tijd om deze, gezellige,bijeenkomst te beëindigen en afscheidte nemen. Dat blijkt niet alleen voorde deelnemers, maar ook voor de stagiairesmoeilijk. ”Je maakt maar eenklein stukje mee van de ontwikkelingvan de deelnemers die je ziet” zegtDiana, ”en het verhaal is nog niet afals je stagejaar er op zit en je afscheidvan ze moet nemen.” Als deelnemerzie je de stagiaires volwassener wordenen meer zelfvertrouwen krijgenen dat is leuk om mee te maken.Ernest SmitStichting op WegVan Harenstraat 7Telefoon: 010 4374152[7]

Medicijnen & hun bijwerkingenEen arts of behandelaar moet een cliënt vertellen: metwelk doel een geneesmiddel wordt gegeven, hoe lang hetgebruikt moet worden en welke mogelijke bijwerkingen hetheeft.In 1998 kreeg ik het antidepressivumSeroxat voorgeschreven. Dit leidde totimpotentie, waardoor ik na achtdagen gestopt ben met het gebruikervan. In dit geval was het middelerger dan de kwaal. En ik vraag mij af,waarom de arts juist dit heeft voorgeschreven,terwijl er andere antidepressivabestaan, die geenimpotentie veroorzaken.Tijdens mijn verblijf in MFC Westkreeg ik medicijnen uitgedeeld, alsofhet snoepjes waren.Een bijsluiter heb ik daar nooitgezien, laat staan gelezen. Van mijnverblijf van vijf maanden heb ik nietsop papier staan. Geen enkele schriftelijkeinformatie. Ik kan iedereen aanradenvoor het gebruik vanmedicijnen de bijsluiter goed te lezen.En zijn er dan nog vragen, maak daneen afspraak met de apotheker. Hijweet alles van medicijnen en is zekerbereid vragen te beantwoorden.Op advies van de apotheker ben ikvan Seroxat overgestapt op het antidepressivumAurorix. Hierbij had ikgeen last van bijwerkingen.Koos BijlholtDISBrochure verschenen over de Dissociatieve Identiteits StoornisAl lange tijd loop ik rondmet het idee iets te schrijvenover mijn ervaringenmet DIS. Door het volgenvan de cursus, “Cliëntentrainen hulpverleners”,opgezet door het BasisberaadGGZ Rotterdam, isdit idee verder ontwikkeld.Inmiddels is de brochureklaar.Ik heb de brochure over DIS geschrevenomdat in de praktijk blijkt datveel hulpverleners zoals behandelaars,artsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten,weinig tot niets weten overDIS. Er zijn cliënten die zelf hunbehandelaar moeten informeren. In demedische en psychiatrische opleidingenkomt dit onderwerp wel aan deorde, maar in onvoldoende mate omer een duidelijk beeld van te krijgen.Persoonlijk heb ik het geluk gehadbehandeld te zijn door therapeutendeskundig op het gebied van DIS.Ik heb geprobeerd een brochure teschrijven die makkelijk leest, kort enbondig is en de nodige informatiegeeft. De uitgebreide literatuurlijst kandaarbij aanvullend zijn. Deze informatiekan behandelaars en andere hulpverlenersmogelijk helpen om mensenmet DIS een beetje beter te lerenbegrijpen. Mensen, die (net) de diagnoseDIS hebben gekregen of zelfvermoeden dat ze DIS hebben, kunnenzich misschien herkennen in mijnverhaal en de informatie over DIS.In de brochure vertel ik iets over watDIS is, waardoor het ontstaat, de diagnosekriteria en de symptomen. Ookvertel ik in het kort iets over het hebbenvan DIS in het dagelijks leven ende behandelmogelijkheden.De brochure is te verkrijgen of tebestellen bij het Basisberaad GGZRotterdam: Postbus 21078, 3001 ABRotterdam, Tel 010 - 4665962.Kontaktpersoon: Astrid van Bruggen.De brochure is gratis voor cliënten inde GGZ. Aan hulpverleners en instantieswordt een vergoeding gevraagdvan 2,50 euro.Mochten er naar aanleiding van dezeinformatie of de brochure vragen zijn,dan kunt U altijd kontakt opnemenmet het Basisberaad. Indien nodignemen zij kontakt met mij op.Veel leesplezier,Yvonne Constance[8]

[column]Modernisering en volksverlakkerijAls ik dit stukje zit te typen in een muisstil kantoor, heb ik net mijnstem uitgebracht voor de Tweede Kamer. Ik heb op Thom gestemd.Toeval dat ik hem op de radio hoorde toen ik met mn jas aan op het punt van vertrekken stond, om langshet stembureau te gaan. Hij vertelde die zendtijd zelf te hebben moeten kopen (ach zielig), en dat hijmensen niet in een hokje wil stoppen. Dat klonk goed. En ik zelf vond zo iemand als Els Borst, van dezelfdeclub, niet de minst bekwame bewindspersoon van Gezondheidszorg. En daarom was het ook toeval datik -onzeker geworden over een strategische stem-, dan maar op Democraten 1966 stemde. De partij zelfkan opgeheven, maar Thom vertrouw ik mijn laatste eurocent nog toe.Maar nu wat heel anders.Ik wil het namelijk even met u hebben over modernisering. Die benaming zag ik in onze vorige klantenkrantRijnmond.Een vaag woord, omdat je er van alles onder kan verstaan. Men zegt wat en toch ook weer niks. Net zovaag bijvoorbeeld als ‘huuraanpassing’: neem maar van mij aan dat je bijna altijd een hogere huurprijsgaat betalen. Onplezierig nieuws moet je gedoseerd toedienen.Vast een psycholoog of professionele voorlichter die dat kon bedenken. Maak het vaag, dan is het beter teverteren, leerde die voorlichter vast in zijn opleiding. Als er vaag gecommuniceerd wordt, wil de boodschapnegen van de tien keer iets verdonkeremanen, zo is mijn ervaring.‘Modernisering’ is ook zo’n woord dat in die categorie thuishoort.Wie zal nou tegen modernisering zijn? Iedereen wil bij de tijd zijn. Dat lijkt dus op het eerste gezicht heelpositief.Dat artikel waar ik het over heb ging over modernisering van de AWBZ, de Algemene Wet BijzondereZiektekosten, en die wordt gemoderniseerd, omdat de politiek dat zo besloten heeft. Nou heb ik zitting ineen cliëntenraad van een grote instelling voor psychiatrische hulpverlening. Uit dien hoofde spreek iknogal eens een manager van die instelling. Het is bemoedigend om te zien dat daar soms visionairs tussenzitten die een heldere kijk op zaken hebben, en onzin besluiten van de politiek in een handomdraaidoorprikken als zijnde de grootste lulkoek.Ik las dat alle vormen van zorg dadelijk geïndiceerd gaan worden. Weer zo’n mooi woord!Weet u wat managers uit de zorg mij vertellen? Dat die modernisering helemaal geen verbetering is, endaar zou het volgens mij om moeten gaan.Straks wordt voor elke hulpvraag apart beoordeeld of u dat wel nodig hebt. Op z’n minst vreemd, wanteen zorgaanbieder gaat toch geen hulp geven waarom niet gevraagd is? Zo achterlijk zullen ze daar vastniet zijn. Weet u wat ik denk? Dat men met niks anders bezig is, dan het beperken van de kosten van dezorg. Natuurlijk is het waar dat de middelen schaars zijn en dat je goed moet kijken wat prioriteit heeft enwat niet. Maar dat is een andere discussie. Door te ‘moderniseren’ doet men alsof de zorgontvanger zichgeen zorgen hoeft te maken. Een beetje zoals Colijn voor de oorlog de bevolking probeerde te kalmerendoor het van hem bekende gezegde “Gaat u maar rustig slapen”.De beleidsmakers hebben gewoon besloten om een maximumbedrag te stellen. Dat krijg je als de kostenniet te beteugelen lijken te zijn. En toch blijf ik erbij dat deze ‘modernisering’ niet zal werken. Indiceringbetekent trouwens eerder méér dan minder overbodige bureaucratie. Als zorg nodig is, moet die geleverd,misschien wel kost wat kost, in principe.Wat men nu doet is de kaasschaafmethode. Ik hoop dat er geen slachtoffers zullen vallen, maar ga mijnhart de komende tijd héél erg goed vasthouden.Cor Noordegraaf[9]

Internationaal congres in Barcelona“ik was erbij!”Het is voor een gewoon mens al een hele opgaaf omzover van huis te gaan om een congres te bezoeken. Laatstaan voor een GGZ-cliënt. Foekje Bok was echter vastbeslotenen reisde af richting Barcelona. Hieronder doet zijverslag van de indrukken die ze daar opdeed.Als ik dit schrijf is het precies een jaargeleden dat ik besloot naar Barcelonate gaan, waar van 26-30 mei een congreswerd gehouden. Bij het volgenvan de cursus “Werken met eigenervaring” (een opleiding tot ervaringsdeskundigebij het Basisberaad GGzRotterdam Rijnmond) had ik vertelddat ik graag wat wilde gaan doen metmijn talenkennis, bijvoorbeeld gastvrouwzijn bij een congres. Eendocent van de cursus gaf me toen eenfolder van een internationaal congreste Barcelona: Integrale PsychosocialeRehabilitatie in en met de Maatschappij.De leus daarbij was GELIJKHEIDin VERSCHEIDENHEID. Dat sprak meerg aan.Het was zo’n uitklapfolder: zes delenvóór en zes delen op de achterkantmet verschrikkelijk veel tekst in verschrikkelijkkleine lettertjes. Ik heb erdagen over gedaan om het goed telezen. Ik was blij verrast met dit gegeven:naar het buitenland? Daar had ikniet aan gedacht. Naar Spanje? Was iknog nooit geweest! Toen ik toevalligin de krant las dat 2002 in Barcelonain het teken van Gaudi zou staan,stond mijn besluit vast. IK GA!Maar hoe pak je zoiets aan?Via internet heb ik een beurs aangevraagdbij de organisatie van het congres,waardoor ik de helft van deentree cadeau kreeg en gratis logies bijiemand thuis. Uiteindelijk is me datgelukt, maar ik heb zitten zweten totin april. Op mijn E-mail vragen kreegik wél een reactie van de big bosshimself zelfs, maar nooit de gevraagdeantwoorden. Veel later, op de laatstedag van het congres, sprak ik bij toevaleen tolk. Zij bleek van januari afaan, al mijn berichten vertaald te hebben,want de heer Blasi (de boss dus)sprak geen woord Engels. Hij had mijgemaild dat hij uitkeek naar een ontmoeting.Goh, wat galant, dacht iknog en ik ben maar gewoon een cliëntToen ik bij hem op zijn piepkleinekantoortje zat van drie kamers (hetorganisatiebureau van dit wereldcongres),ontliep hij me aan alle kanten.Ik snapte er nix van. Tot ik merkte datik met al mijn vragen, eerst geholpenmoest worden door een tolk, lieftalligeuiterst behulpzame meisjes, dieingehuurd bleken te zijn, niets van deorganisatie wisten en alles uitmoesten zoeken. De organisatie waspet, echt om te huilen en dat heb ikdan ook wel us gedaan.De eerste dag van het congres bijv.meldde ik me bij dat kantoortje in destad, vlakbij mijn logeeradres bij SignorJuan, die ook alleen Catalaanssprak... Dit keer was er een goedEngels sprekende portier, die me verteldedat ik ergens anders moest zijn,nl. in Badelona, een voorstad van Barcelona.Daar ging een bus naar toe,maar die kon ik niet meer halen.Hetverkeer zat trouwens muurvast vanwegeeen staking van buschauffeurs. Ikkon wel huilen, want die morgen waser een lezing van Marianne Farkas: dévrouw uit Boston, de bakermat van deStichting Rehabilitatie ‘92. Ik kon eenlift krijgen en de chauffeur zou meeen seintje geven als hij wegging. Ikheb daar uren zitten wachten in diehal en ben aan de praat geraakt metdie portier. Hij bleek een patiënt tezijn van Dr. Blasi. Patiënt zeg ik, wantik vind dat ze daar nog niet als cliëntbejegend worden. Ik vroeg hem ofhijook naar het congres ging. Zijn antwoordwas tekenend: “Als Dr. Blasidat goed vindt.” Ik heb hem verteldover mijn werk. Ik liet hem de folderzien van de “10 tips: how to survivepsychiatry” en nog een andere folder[10]

over het Basisberaad GGz RotterdamRijnmond: Getting together. Hijbegreep er geloof ik niet veel van. Hijzou de folder op zijn bureau leggen...Zelf de regie voeren over zijn eigenrehabilitatieproces was nog een te vervan zijn bed show.Op het podium werd Dr. Blasi bewierookt.In de bus sprak ik met hulpverlenersdie van alles haddengeprobeerd om voor hun cliëntenkaarten te bemachtigen, maar de prijswas veel te hoog voor ze. Die hulpverlenerswalgden van Dr. Blasi en deslechte organisatie.Ik heb docenten van de StichtingRehabilitatie ‘92 advies gevraagd voormijn voorbereiding. Zij raadden meaan om me aan te sluiten bij eenNederlandse spreker met mijn ervaringsverhaal.Ik heb echter nooit degevraagde lijst met Nederlandse sprekersontvangen.Wél 100 euro van Rehab ‘92, evenveelals van het Basisberaad. Het meestegeld kreeg ik los van een familiestichtingDe Gebroeders de Jong’s Leen:400 euro, allemaal onder voorwaardevan een verslag. Bingo! Met het geldwas ik heel blij, bedelen is ook eenkunst en dat is me gelukt!René van der Male, vorig jaar straatadvocaatbij het Basisberaad, heeft mehet één en ander verteld over zijnervaringen in het buitenland metcongressen. Daar heb ik veel aangehad, evenals de tips van WilmaBoevink: “Ga ook leuke dingen doenom je te ontspannen, want het is verschrikkelijkvermoeiend.” En dat washet. ‘s Avonds laat plofte ik doodmoein mijn bed. Ik heb zoveel mogelijkvan Gaudi genoten, vaak met anderecongresgangers. Dan ging ik ze vertellenover het Basisberaad: verbazingalom. Met de vraag: “Hoe krijgen julliedat voor elkaar? Cliënten enthousiastaan het werk? Wij krijgen ze nietin beweging....” In het buitenlandechter, kwam ik achter, bestaat geencliëntenradensysteem. De hele ‘move’van cliënten uit inrichtingen naarhuizen in de maatschappij is daarachter de rug. (Nederland looptdaarmee erg achter). Met alsgevolg dat er veel cliëntengewoon verdwenen zijn. Ze liggenmisschien te zonnen aan deCosta del Sol? Verdampt dusmisschieneen idee voor onzeburgemeester? Buitendien zijnde cliënten dermate verspreiddat een hulpverlener ze alleennog individueel dan benaderen.Hoe moet je dan nog iets organiseren?Mijn advies was dan,vraag je cliënten wat ze willenen laat ze het zelf doen.Ik vond het heel erg leuk om zoervaringen uit te wisselen.Wilma haar tweede tip: maakcontact met andere cliënten,bleek bijna onmogelijk. Ik benmaar één andere actieve cliënttegengekomen. Je kunt dat nueenmaal niet aan iemands neus zien.Thérèse Krummenacher kon ik wélherkennen, omdat ze rondliep met deleus “ik ben er trots op schizo te zijn”of zoiets op haar T-shirt. We hebbenuitgebreid met elkaar gepraat, eerst inhet Duits, later in het Frans. Ik zoudaar graag meer over willen vertellen.Misschien een andere keer?Tenslotte wil ik zeggen dat ik besttrots ben op mezelf dat me dit allemaalgelukt is in m’n uppie. Weer eenstap verder in mijn herstelproces. Ookmet hulp van een heleboel lieve mensen,die zijn er per slot overal op dewereld.Foekje Bok[agenda]Elke zondag Jazz at theDoelencafeAanvang:14.30Prijs: gratisDoelencafe Schouwburgplein52, Rotterdam,telefoon: 010-4148688Woensdag 26 februari12.45-13.15 uurGratis lunchconcert:Ensemble van het RotterdamsConservatoriumDe Doelen, Hal GroteZaal, Schouwburgplein50, Rotterdam, telefoon:010-2171717Woensdag 12 maart12.45-13.15 uurGratis lunchconcert: LimesEnsemble. Schumann -Pianokwintet op.47.De Doelen, Hal GroteZaal, Schouwburgplein50, Rotterdam, telefoon:010-2171717Zondag 16 maart 19.00 uurJohann Sebastian BachPrijs: vrije giftGrote- of St. Laurenskerk,Grotekerkplein 15, Rotterdam,telefoon: 010-4131494Zondag 16 maart 15.00 uurGratis theeconcertWijkgebouw de Esch,Rijnwaterstraat 7-23, Rotterdam,telefoon: 010-4520520In samenwerking met de SKVR.Licht klassieke muziek. Amateurmusicikrijgen de kans hun werkten gehore te brengen.24 tot en met 28 maartWeek van de PsychiatrieMeer informatie: Basisberaad,telefoon: 010 4665962Woensdag 26 maart12.45-13.15 uurGratis lunchconcert:Rotterdams Philharmonisch Orkesto.l.v. Stephane Deneve. Berlioz -Symphonie fantastique.De Doelen, Hal Grote Zaal,Schouwburgplein 50, Rotterdam,telefoon: 010-2171717Zondag 30 maart 11.00 uurGratis klassiek koffieconcertLandhuis de Oliphant, KrommeZandweg 90, Rotterdam,telefoon: 010-4290889[11]

De Week van dePsychiatrie 2003In de week van 24 tot en met 28 maart vinden diverseactiviteiten plaats in de regio Rijnmond.Met onder andere op woensdagavond 26 maart het debat:‘Dwang werkt niet”. Ook staan er de Multiloog, een Actie eneen eindfeest voor deze week gepland. Wil je meer weten?Bel naar het Basisberaad 010 466 59 62Wat is het Basisberaad?Het Basisberaad werkt in de regio Rijnmond samen metcliënten en hun betrokkenen aan vernieuwing van degeestelijke gezondheidszorg en verbetering van participatievan cliënten in zorg en samenleving.Het Basisberaad is opgericht in 1981tijdens de naweeën van de anti psychiatrieheeft het Basisberaad zich alsbelangenbehartiger van alle GGZcliëntenin Rijnmond ontwikkeld vaneen kleinschalige vrijwilligers clubtot een professionele organisatie, (injanuari 2003 tot 22 deskundige medewerkers),elk op een eigen deelgebiedvan de GGZ.Deze ontwikkeling heeft nogal watgevolgen, o.a. voor onze koers. Het“vijand denken”uit de beginjarenheeft plaatsgemaakt voor participatie,langzaam aan komt bij zorginstellingende “cliënt visie” centraler testaan, hetgeen van ons als Basisberaadvergt dat we in verschillende medezeggenschapsradenen -commissiesaanschuiven en een belangrijke rolspelen bij het concreet vertalen vanvage begrippen als “vraaggestuurdwerken”. Daarnaast zijn veel thema’sin de GGZ “instelling overstijgend”(medezeggenschap, crisisopvang,klachtenprocedure, zak - en kleedgeldregeling,aanbod dagactiviteiten, etc.,etc.) en kunnen om die reden betergezamenlijk worden aangepakt. HetBasisberaad neemt in dit soort zakenvaak het initiatief plaatst het op deen Krimpen a/d IJssel) en voor hetkwaliteitsonderzoek en voor DagbestedingRijnmond Zuid.Al met al een behoorlijk grote groepmedewerkers. Daar een team vanmaken is de klus waar we nog steedsmee worstelen, vooral omdat de“visie” niet is meegegroeid. In onzefolder profileren we ons met de koppen“Grotere zeggenschap van cliënten”en direct daarnaast“Dienstverlening aan cliënten”, maarals je daarover nadenkt moet je constaterendat die 2 elkaar uitsluiten,althans: dat gevaar is groot, zeker alsje niet bewust al je activiteiten hieropscreent.In de loop van 2004 gaan we verhuizen,want ook qua huisvesting zijn weuit ons jasje gegroeid. Tijdens “eendag op de hei” in mei 2002 hebbenalle medewerkers hun visie over (deagenda van de Plenaire Vergadering(elke eerste dinsdag van de maand,van 19.30 - 22 uur in het R’go gebouwop de Schiedamsevest …., vrij toegankelijkvoor iedere cliënt, cliëntverwantenen hulpverleners, webespreken dan de actuele onderwerpenin de GGZ), soms resulterend ineen werkgroep die de kwestie verderuitwerkt.Grofweg kan je het bureau van hetBasisberaad verdelen in 2 afdelingen:de consulentengroep en de groep projectmedewerkers.We hebben consulentenvoor dak -en thuislozentoekomst van) het Basisberaad oppapier gezet. Eén ding waar we hetvrijwel allemaal over eens waren isdat “het Basisberaad bekend dient tezijn bij elke GGZ cliënt en hulpverlenerin Rijnmond”. Ik vertel weinignieuws als ik zeg dat dit nog lang niethet geval is. Wat dat betreft moetenwe echt op zoek naar manieren omonszelf beter te profileren. Voor mijals oud hulpverlener is het boeiendom een bijdrage aan deze ontwikkelingte kunnen leveren. Ik ben immersvertrouwd met het proces waar hulpverleners& cliënten in verwikkeldzijn, en hoe de(“straat advocaten”),voor PGB -houders (mensenmet een persoonsgebondenBudget),voor Kaapverdianenen voor decrisiskaart.Het Basisberaad GGZ iste bereiken op werkdagen.Zomerhofstraat 71 te RotterdamTel: 010-4665962Fax: 010-4660070E-mail: basisggz@basisberaad.nlInternet: www.basisberaad.nlhectiek ervan ervoor zorg draagtdat “de waan vande dag” daar deagenda bepaalt.Voor echte bezinning(b.v. over hetrouwproces waarProjectmedewerkers hebben we voorde cursussen “cliënten trainen hulpverleners”en“werken met eigen ervaring”,voor de diverse regio’s(Rijnmond Zuid, Nieuwe Waterwegveel cliënten mee worstelen) is in dehulpverlening veel te weinig ruimte,althans niet op werkvloer niveau. Ookhierin zou het Basisberaad een belangrijkerol kunnen spelen.Noord, en het “Mozaik gebied van:Rotterdam Noord, Capelle a/d IJssel Adriaan Spaans, steunpunt Mozaïk.[12]

Nieuws van de PatiëntenraadDelta PZHet jaar 2003 zal weer de nodige inspanningen vergenvan de Patiëntenraad Delta PZ. Overal waar direct maarook direct cliëntenbelangen op het spel staan is dePatiëntenraad erbij om over deze belangen te waken.De instelling is er voor haar cliënten en niet andersom!In onderstaand verslag bericht Wilma Eijeriks, voorzittervan de Patiëntenraad Delta PZ, over enkele markanteontwikkelingen.Het nieuwe jaar is al bijna drie wekenoud en de nieuwjaarsreceptie is albijna weer vergeten. Met de komstvan het nieuwe jaar komen ook allerleizaken zich nadrukkelijk op deagenda aanmelden. De verkiezingenop 22 januari vullen heel wat tv-programma’s.Ik vraag me af hoe hetstemmen gaat in een psychiatrischziekenhuis. Wie bepaalt dat iemandfit genoeg is om zijn stem uit te kunnenbrengen. Hebben ze er hulp bijnodig? Kan dat en mag dat? Op aldeze vragen zal ik het antwoord moetenvinden. Elke stem telt, zeggen ze.Dus ook die van jou. Toch maar evennavraag doen. Je hoort er nog van.Rondom deze tijd zal de Patiëntenraadeen advies moeten uitbrengenover de voorgenomen fusie met BoumanVerslavingszorg. Er zijn heel watmensen die deze fusie wel zien zitten.De Patiëntenraad heeft de belangenvan de patiënten van Delta PZ voorogen en het is moeilijk in te schattenof een fusie echt in het belang is vandeze patiënten. Bovendien is er nogde fusie met de TBS-kliniek De Kijvelanden.Deze fusie is nog niet rechtsgeldigbevonden en de rechter zal hetbinnenkort bepalen. Er zijn door dePatiëntenraad een aantal voorwaardengesteld, alvorens men een positiefadvies kan geven over de fusie metBouman Verslavingszorg.Met de cliëntenraad van de Boumanzijn al contacten geweest om de voorgenomenfusie te spreken. Toch zijnook hier de belangen niet identiek.Binnenkort worden de adviezen vande beide raden verwacht, nadat eerderom uitstel van advies gevraagd was.Nieuw is dat Delta PZ start met een24-uurs EHBO-post voor de geestelijkegezondheidszorg. Voordeel is dat eenhuisarts bij noodgevallen niet meerhoeft te wachten op iemand van hetRIAGG, maar meteen contact op kannemen met deze EHBO-post. Dit kanuren schelen bij noodgevallen oppsychiatrisch gebied.Ook zal Delta PZ zich gaan richten opde sector Beschermd Wonen. In eersteinstantie zullen er 16 plaatsen wordengecreëerd, om ze daarna uit te breidentot 24 plaatsen.Momenteel wordt er ook gewerkt aaneen plan om nieuwbouw ter vervangingvan de huidige Laurenshof terealiseren op het terrein van Delta.Daarvoor is een gebruikergroep in hetleven geroepen, waarin leden van dePatiëntenraad mee kunnen pratenover het nieuwe gebouw. De patiëntenhebben een stem, waar het de inrichtingen ontwerp van het gebouwbetreft, maar een aantal zaken ligt alvast, zoals de lokatie en het aantalsepareercellen.Vorig jaar november zijn er tweemoties aangenomen door de TweedeKamer, die van groot belang zijn voorde cliëntenraden. Eén motie gaat overde financiering van de cliëntenraden.Deze zouden niet meer door de instellingenzelf, maar door een onafhankelijkeinstantie gefinancierd moetenworden, met als groot voordeel dat decliëntenraden onafhankelijker van deinstelling kunnen opereren. De tweedemotie gaat over de benoeming vaneen lid van de Raad van Toezicht doorde cliëntenraden. Kortom, een flinkestap in de goede richting.Tenslotte wil de Patiëntenraad naaraanleiding van haar rapport “Seks iszo gek nog niet” dit voorjaar eenspeciale middag organiseren onder ditmotto. Bedoeling is een dialoog totstand te brengen tussen hulpverlenersen patiënten over seksualiteit en intimiteit.Nadere aankondiging volgtnog. Degenen die geïnteresseerd zijnin dit rapport kunnen het bestellentegen de kostprijs van tien euro bijonze ondersteuner, Erik Hekkers,tel.010-5031354 (ma t/m do).Wilma Eijeriks,voorzitter Patiëntenraad Delta PZ[13]

DepressieEen depressie kan veel oorzaken hebben. Meestal is hetniet mogelijk om één oorzaak aan te wijzen. Bij bijnaiedereen gaat het om een combinatie van eigenschappenen omstandigheden die tot een depressie leidt.Een depressie lijkt dan zomaar te ontstaan. Eigenschappenen omstandigheden die een rol kunnen spelen bijhet ontstaan van een depressie zijn: erfelijkheid, ziekte,medicijnen, karakter en persoonlijkheid, jeugdervaringen,verlies en/of stress.Wat is een depressie eigenlijk?Depressie is een ziekte waarbij debelangrijkste kenmerken zijn: eensombere depressieve stemming,leegheid; het verlies van interesse enplezier, niet meer blij kunnen zijn.Om van een depressie te kunnenspreken dienen meerdere van devolgende klachten of symptomenaanwezig te zijn.l een gevoel van waardeloosheid ofschuldgevoelens;l slaapstoornissen;l verminderde of grotere eetlust ofduidelijke gewichtsverandering;l weinig energie of vermoeidheid;l concentratieproblemen ofbesluiteloosheid;l traagheid of juist aanhoudendelichamelijke onrust;l terugkerende gedachten over dedood of zelfdodingl verminderde seksuele gevoelensl lusteloosheidl paniek- of angstgevoelensl prikkelbaarheid of snel geïrriteerd zijnl gevoelens van hopeloos- enhulpeloosheidl vergeetachtigheidl veel of juist niet kunnen huilenl lichamelijke klachten waarvoorgeen oorzaak wordt gevondenl het leven zonder zin of doel vindenl verwaarlozing van zichzelf en/of hethuisl het zich sociaal isolerenAls u behalve de belangrijkste kenmerkenmeerdere van deze symptomenbij uzelf of een ander herkent,kan het zijn dat er sprake is van eendepressie. Deze kenmerken moetendan echter wel gedurende minimaaltwee weken het grootste deel van dedag aanwezig te zijn. Is dit het geval,dan is het aan te raden naar de huisartste gaan. Ook een zelftest kangebruikt worden om te kijken of uwellicht aan een depressie lijdt.Soorten depressieDe meest voorkomende depressies zijn:Unipolaire depressieBij een unipolaire depressie is er sprakevan een periode waarin de stemminglangdurig somber enneerslachtig is. Deze is te herkennenaan de punten genoemd onder ‘wat iseen depressie eigenlijk?’. De unipolairedepressie komt het vaakst voor. InNederland lijden jaarlijks zo’n800.000 mensen aan deze ziekte.Wereldwijd zelfs naar schatting 340miljoen. Helaas komt in 50% van degevallen de depressieve episode weerterug. Een depressie kan zo dus ookchronisch worden. Meestal worden devitale functies (eten, slapen en vrijen)aangetast.Bipolaire depressieDe bipolaire depressie wordt ook welmanische depressie, MDS, genoemd.MDS is een stoornis die zich kenmerktdoor uitersten in stemming en activiteit.Men kan enerzijds uiterst uitbundigen daadkrachtig zijn (demanie) of juist uiterst teruggetrokkenen inactief (de depressie). Deze wisselingenkunnen grote gevolgen hebbenvoor degene die het treft, voor zijnomgeving (sociaal) en op het werk.Door het afwisselende karakter van destemmingswisseling wordt MDS ookwel Bipolaire (Stemmings) Stoornisgenoemd.De Vereniging voor Manisch Depressievenen Betrokkenen speelt hieropin door het geven van voorlichting,het organiseren van lotgenotencontacten het bevorderen van psychoeducatie.Deze uit zich door een zeeruiteenlopende gemoedstoestand.Afwisselend ervaren deze mensen eendepressieve en een zeer actieve, manischeperiode. In Nederland lijden naarschatting zo’n 150.000 mensen aandeze stoornis.Voor vragen over debipolaire depressie kunt u terecht bijde Vereniging voor Manisch Depressievenen Betrokkenen op telefoonnummer:0900-2025377 ofwww.vmdb.nl.Dysthyme stoornisEen relatief lichte vorm van depressieis de dysthyme stoornis. Het gaathierbij echter wel om een langdurigetoestand. De depressieve klachtenmoeten langer dan twee jaar geledenzijn begonnen, terwijl de ernst van deklachten vaak erg sterk wisselt. Periodenwaarin de patiënt erg somber is,[14]

worden afgewisseld met periodenwaarin hij zich wel wat beter voelt.Toch blijft ook dan de sombere stemmingmeestal aanwezig. Periodenwaarin hij geen klachten heeft, durenin die tijd nooit langer dan tweemaanden.In tegenstelling tot de ernstiger vormenvan een depressie zijn er, naastde sombere stemming, bij de dysthymestoornis veel minder bijkomendeklachten.Dat de verschijnselen bij een dysthymestoornis relatief licht zijn wil nogniet zeggen, dat patiënten niet lijden.Het lijden is juist zwaar, omdat ergeen perioden zijn waarin ze zich echtgoed voelen. Ze ondervinden verderbehoorlijke beperkingen in het functioneren,zowel privé als op werk enandere gebieden. Ze voelen zich inhet algemeen zeer ongelukkig Overigenskan bij een dysthyme stoornisnog een ‘gewone’ depressieve stoorniskomen. In Nederland lijdt ongeveer 3procent van alle mensen aan dezestoornis.Voor informatie over andere soortendepressies, zoals bijvoorbeeld: postpartumdepressie, winterdepressie,depressie bij ouderen, depressie bijjongeren adviseer ik u om de DepressieStichting te raadplegen.Behandeling en Wat kunt u zelf doen?Over de behandeling van een depressieen wat u zelf kunt doen zal ik ineen volgend artikel schrijven. DeDepressie Stichting behartigt debelangen van mensen met een depressieen hun verwanten. Dit doen wijdoor de toegankelijkheid van de standvan zaken over depressie te bevorderen.Sinds 1997 kan onze doelgroepons rechtstreeks benaderen via detelefonische Informatie- en Advieslijn(0900-9039039, € 0.15 p/min).Voor dit artikel heb ik gebruik gemaaktvan de informatie op de websites vanDepressie Stichting,www.depressiestichting.nl,Spreekuur Thuis, www.spreekuurthuis.nl,Vereniging voor ManischDepressieven en Betrokkenen,www.vmdb.nlReacties op dit artikel kunt u sturennaar de redactie.Jaap van der MolenEten in Dagactiviteitencentrum ‘Soeda’Het dagactiviteitencentrum Soeda is te vinden inde Boergoensestraat te Rotterdam-Zuid. Soeda isnu ongeveer vijftien jaar in bedrijf en toegankelijkvoor mensen met een psychiatrische achtergrond.Er worden verschillende activiteitengeorganiseerd.Dit is mogelijk omdat er voldoende personeel is, maar ook doordatvrijwilligers een belangrijke steen bijdragen. In den Beginne warener vier mannen die vanuit het werkveld in Nederland naar Amerikavertrokken om te onderzoeken hoe het euvel overzees werd aangepakt.Aldaar, kwam men, zag men en overwon. Plannen werdengesmeed. Toen de vier in Nederland terugkwamen, werd de Vredenhofopgezet en geboren. En weldra kwam Soeda, het tweedekind.Over Soeda en de ‘toekomst in zicht’ worden maandelijks team bijeenkomstenen vergaderingen gewijd, en dat alles om Soeda nogbeter gestroomlijnd te laten functioneren en toegankelijk en laagdrempeligte houden voor de doelgroep. Bij de schrijfster roeptSoeda een beeld op van “tante Lien” die voor iedereen die het zichnog herinnert, een oog, een oor en een hart op de juiste plaatshad. Evengoed alle gekheid op een stok. In onze fantastischebeschaafde maatschappij, dames en heren word je nog steeds metde nek aangekeken. Het kan ook zijn dat je helemaal niet meermeetelt. Wie ben je en was je ook alweer? En dit probeert Soedategen te gaan. Kortom het sociale isolement en de meest uiteenlopendemensen met verschillende ziektebeelden vinden in Soeda,SOELAAS. Om een goed beeld te krijgen ben ik van 8 t/m 10 januaridrie dagen te gast geweest in Soeda en heb ik de prettige sfeeren alle gerechten proeven. Het onthaal was vriendelijk en open.Mensen zitten er samen aan tafel in groepjes en aan de groteleestafel zit de hele groep geanimeerd te praten met elkaar. Medewerkersen gasten spreken welwillend over van alles omtrent ditartikel en maar ook over het reilen en zeilen van Soeda.In het dagactiviteitencentrum ben je op alle werkdagen welkomvoor de lunch met de dagsoep en heerlijke broodjes en voor hetavondeten met een dessert na. Het is zo dat wanneer je iets werkelijkniet lust, je dit voor 14.00 uur ‘s middags kan aangeven dankrijg je wat anders. Lunchen kan vanaf 12.30 tot 13.30 uur en hetavondmaal kan van 17.00 tot 17.45 uur gebruikt worden. Bovendienis het er spotgoedkoop en je krijgt absoluut waar voor je geld.Normaliter moet er contant betaald worden, maar voor mensenmet geldproblemen kan er een andere vorm worden geregeld metde sociale dienst. Ook op zondag is er van 14.00 tot 17.00 uursoep en kunnen er tosti’s gegeten worden. Gemiddeld betaal je2,50 euro voor eerlijke, lekkere winterkost. De menukaart die vooreen week geldig is, wordt in een 12 wekelijks tour dan nog eensgedraaid. Dit werkt voor het zomermenu op dezelfde wijze. Omeens een gooi te doen, ik heb bruine bonensoep, een goedgevuldegroentesoep, heerlijke spaghetti bolognese, stoofperen met eensukadelapje en gekookte aardappelen, griesmeelpap, spinazie metgordon blue gegeten. Een regelrechte lust voor het oog was Flor’sbroodje gezond op mijn laatste dag in Soeda. Flor is de vaste kok,de chef van Soeda. Hij kookt met liefde voor de mensen en houdter niet van om veel te verspillen of weg te gooien met zijn ogengericht op de wereld. De soep van de dag, als hij niet op is, wordtde volgende dag bij de lunch gegeten. En ieder normaal mensweet dat soep lekkerder is de tweede dag! Ik zou zeggen kom jelicht eens opsteken in het dagactiviteitencentrum Soeda in de Boergoensestraatte Rotterdam om de sfeer en het eten proeven!Isabella[15]

Naar tranen gevormd door een talennormleeft onder een geestesstormde zeeman aan de huid der natuurNaar de tranen, lineair geeft de tijdverbleven op de ruimte ver op het duisterder nachtelijk zijn, geeft en ontleentde diepte der bodem een modemop het pakkeerdek der dwarsverbindingenNaar lanen zucht de beboeiing zijn rood- witonder verzuchtingen der versmalde pitmaar een tropische riet geven de opgeborgen nettende doodsklap aan de ziektekiemen causaal in de muskiet.Hoeveel mensen hebben ze in een mortuarium bij kunnen zettenKouseband of papaya in de handals leguanen tanen op de hitteverspoeld aan een tropisch strandgeven culturen explosies in de ziel van een kindals woede mij laat normen naar vormenmeegenomen op Gods wind.Alleen het diepe oosten zindert op gasvormingals de psyche verstikt zijn wonden laat wenenZoete aardappelen of Couscous in de dood verdwenen,zorgen voor een DNA stringent als enkel matriarchaalde vent geinteresseerd is in de string die de vrouw ent.Haardvuren der moraal, als het gras bij de buren groenuitslaat van de luchtdruk, verhoudend tot Tolstoi stukin het bleu der gebroken keu, als op de karrevrachtde boer afwacht in armoede tot zijn afgekapte emotiesHaardvuren der neergeschoten internationale overlegorganenals onder de huid van 12* eeuwse studenten de armoede tot decenten naar de gedragingen der hanen in een Zuid- Afrikaanse celde heren laat lezen in de geesteshel van wat wanrespect magwezen.Christiaan Dogterom, december 2002[gedichten]NogmaalsmoderniseringAWBZWaarom moderniseren?De sturing van de zorg isniet meer van deze tijd.De klant is op veel maatschappelijketerreinen despil geworden waar allesom draait. De klant alsconsument is vandaag dedag een mondige, die voorzichzelf opkomt. Maar: inde zorg is het regelsysteemdaarop nog niet aangepast.De behoefte aan beterekwaliteit van zorg past indat denken. In concreto:de zorg moet zich aanpassenaan de cliënt en nietandersom. Zorg thuis dus,zo lang dat kan.De vernieuwing van de zorg houdteen veranderde positie in die debetrokken partijen gaan innemen.Dus, nieuwe verantwoordelijkhedenen bevoegdheden voor cliënten, zorgverleners,cliëntondersteuners, indicatiestellers,medewerkers vanzorgkantoren en, natuurlijk ook deoverheid. Het is op deze plaats goedte bedenken dat de wetgever hetraamwerk voor de gemoderniseerdeAWBZ heeft ontworpen. Niet meer,maar ook niet minder. Het is echteraan de cliënten, zorgaanbieders enzorgkantoren om hierin een eigenweg te gaan vinden. Een weg die viadialoog, ofwel onderhandelen, tot eenvoor de cliënt zo gunstig mogelijkresultaat moet leiden. De centralespillen hierbij zijn de keuzevrijheidvan de cliënt en de door de cliëntgewenste zorg op maat. De huidige[16]

problemen rond de wachtlijsten moetenworden aangepakt. Met inzet vanextra financiële middelen worden dielijsten weggewerkt, althans dat is welde opzet. Zorgelijk is dat er een grootgebrek is aan zorgverleners, vooralonafhankelijke zorgaanbieders. Praktijkvan de dag is dat de grote zorginstellingente weinig concurrentie teduchten hebben van privé zorgaanbieders.Er dreigt een monopoliepositiete ontstaan waarin de ‘groten’zowel prijs als aanbod gaan dicteren.Opgepast, want dit is niet in hetbelang van de cliënt!De omslag die gemaakt moet wordenom van aanbod- naar vraaggestuurdwerken te komen zal naar verwachtingde nodige tijd in beslag gaannemen. Partijen uit de zorgketen, dus:indicatieorganen, zorgkantoren enzorgaanbieders, zullen nog een heusecultuuromslag moeten maken omdaadwerkelijk vanuit het cliëntperspectiefte kunnen werken.komt een prijskaartje te hangen. De den cliënt gehoord, naar het schijnt.zwaarte van de benodigde zorg wordt De modernisering van de AWBZ moetverder nog uitgedrukt in klassen, de cliënt in de gelegenheid stellen omnadat eerst is nagegaan welk gedeelte zijn zorgvraag onder zijn eigen conditiesgehonoreerd te krijgen. Verder isvan de zorgvraag gedekt wordt doorde AWBZ- verzekering.Er zijn zes aparteklassen A tot en met F, respectievewegingin de breedste zin van hethet uiterst wenselijk dat de cliëntbelijkvan 0.0 – 1.9, 2.0 – 3.9, 4.0 – 6.9, woord niet alleen voorwaarden daartoekan, maar ook moet scheppen.7.0 – 9.9, 10.0 – 12.9 en 13.0 – 15.9uur per week. Ook voor elke klasse is Bijvoorbeeld door het ontwikkelen ener een verschillend prijstarief.geven van cursussen aan zorggebruikers.Alleen zó kan die mondigOok nieuw is dat er een eigen bijdragekomt voor de gebruiker. Deze is gemaakte cliënt een volwaardigafhankelijk van het eigen inkomen en gebruik gaan maken van de mogelijkhedendie de gemoderniseerde AWBZis minimaal € 2.20 per week voor delaagste inkomens.hem biedt.De overheid heeft de mondig gewor-Ton Hensing[strip] FerryZonder indiceren geen recht op zorg!Vanaf 1 april 2003 zal de indicatiestellingniet meer door de diverse indicatieorganenverricht worden, maardoor één regionaal indicatieorgaan,het RIO. Dit houdt in dat huidigeregelingen voor het Persoonsgebondenbudget (Pgb), namelijk verplegingen verzorging (V&V), verstandelijkgehandicapten (VG) en de Ggz alleopgaan in één regeling Pgb nieuwestijl.Nieuw is dat de indicatiestelling voortaangeschiedt op basis van functies.Deze functies zijn deze zeven, respectievelijkhuishoudelijke verzorging,persoonlijke verzorging, verpleging,ondersteunende begeleiding, activerendebegeleiding, behandeling en,verblijf. Voor het Pgb komen alleende eerste vijf functies in aanmerkingplus het kortdurend verblijf (logeren).Het uitgangspunt is dat bij de indiceringde behoefte aan zorg die de cliëntaangeeft te willen hebben vertaaldwordt in proporties van de diversefuncties. Aan elk van deze functies[17]

JapanOp uitnodiging van de Japanse cliëntenbewegingwas ik afgelopen oktober te gast in Japan.De Japanse geestelijke gezondheidszorgis een historisch drama. Vanoudswerden de mensen thuis opgenomen,door de familie. Daar waren zelfs wettenvoor die het mogelijk maaktenom familieleden in een aparte kamerop te sluiten. Niet ideaalnatuurlijk maar wat er verdergebeurde was helemaal eenramp. Met het uitbreken vande Tweede Wereldoorlogkwam het voor dat soldatendoordraaiden. Die mochtenniet terug naar huis want hetwas ondenkbaar dat een soldaatvan het keizerlijk legerde weg in zijn hoofd waskwijtgeraakt. Daarom werdener enkele inrichtingengebouwd speciaal voor soldatenen ver verwijderd van debevolking. De Amerikanenzagen zich na het einde vande oorlog genoodzaakt hetland weer op te bouwen. Zij bleven nade oorlog een aantal jaren het landbesturen. In het privatiseren van degezondheidszorg door bijvoorbeeldinvesteringspremies te verstrekkenzagen zij een mogelijkheid voor eensnel herstel van de Japanse gezondheidszorg.In de vijftiger jaren zijnveel psychiatrische inrichtingengebouwd want dat was een maniereen aardige boterham te verdienen.Het gevolg hiervan is dat er tegenwoordignog steeds veel psychiatrischeinrichtingen zijn. Er zijn weinigmogelijkheden om buiten de inrichtingeen bestaan op te bouwen en ookde samenleving is er niet op ingesteld.Zouden die mogelijkheden er wel zijndan zou zeker een derde van de mensenzonder veel aanpassingen gelijkbuiten de inrichting kunnen gaanwonen. Op het ogenblik verblijvenongeveer 330.000 mensen in Japan ineen inrichting (ongeveer 127 miljoeninwoners). Een gemiddeld verblijf iser langer dan een jaar en van die330.000 mensen is een derde deel isouder dan 65. Het ziet er naar uit dateen groot deel tot in lengte van dagenin de inrichting blijft.De Japanse cliëntenbeweging heb ikals inspirerend, energiek en creatiefervaren. Ze hebben de laatste jarenhard gewerkt om verschillende organisatiesop te zetten en bondgenootschappenaan te gaan metbijvoorbeeld gehandicaptenorganisaties.Wat me op viel wasde beperkte subsidie die zeontvingen. Hun activiteit waser niet minder om. Ze wezenme in Japan vooral op demogelijkheden die er gaanaankomen bij de VerenigdeNaties. De Verenigde Natiesgaan aan de slag met hetbegrip “disability” , vrij vertaaldhet gehandicapt zijn.Binnen enkele jaren gaat ereen “convention” bij elkaargeroepen worden hetgeen betekentdat er afspraken wordengemaakt die algemeen geldendzijn met betrekking tot het gehandicaptenbeleid.Niet alleen in Japanmaar ook de gehandicaptenorganisatiesin de derde Wereld zien de kansenhiervan. Nu Nederland nog evenwakker maken.René van der Male[ o p r o e p ]‘Psychiatrie over grenzen’De redactie van de Krant wil in juni, tegen de zomer, met een extra dik thema-nummer komen. Alsthema hebben we gekozen: ‘psychiatrie over grenzen’. Wij hopen dat dit thema tot de verbeeldingspreekt en mooie tekeningen, verhalen, gedichten en andere bijdrage zal opleveren.Je bijdrage kun je sturen aan:De Redactie, De Krant i.o., Postbus 21078, 3001 AB RotterdamTelefonisch te bereiken via 010 4665962[18]

eceptSPRUITJESQUICHE(voor 3 a 4 personen)Het is weer winter en dankunnen we natuurlijk dewinterkost niet overslaan vandaardat ik heb gekozen vooreen recept van spruiten eenhele berg lezers zullen alleenal bij het woord spruiten hunneus al ophalen maar geennood voor degene die nietvan de gewone gekooktespruit houdt hier een receptvoor spruiten anders dan normaalde eet smakelijk.Ingrediënten:650 gr. kleine spruitjes15 gr. boter100 gr. champignons200 gr. geraspte oude kaaszoutpeper2 theel. Kerriepoederca. 300 gr. korst- of bladerdeeg (6-7 plakken)3 eetl. paneermeel3 eieren¼ lit. crème fraiche½ dl. melkRecept:Maak de spruitjes schoon en kook ze beetgaar in circa 6-7 minuten.Giet de spruitjes af en pureer de helft in een foodprocessor of in een draaizeef.Snijd de champignons in dunne plakjes.Verhit de boter in een pan en bak hierin de plakjes champignons.Meng de spruitenpuree met de hele spruiten, de champignons, de kaas, zout, peper en kerriepoeder.Rol het deeg uit en bekleed hiermee de vorm.Bestrooi de deegbodem dun met paneermeel.Vul de vorm op met het spruitenmengsel.Klop de eieren los met de crème fraiche, melk, zout, peper en eventueel nog wat kerriepoeder.Schenk dit over de vulling.Zet de gevulde vorm in een voorverwarmde oven van 200°C en bak de quiche gaar en goudbruin in 40-50 minuten.Verder dan nog dit:Gebruik een quichevorm (ingevet) met een middellijn van 24-26 cm.Het is ook mogelijk om de quiche in een combi-magnetron te bereiden. Verwarm hem voor op 225°C, ca. 350 Wattmicrogolven, ca. 20-25 minuten. Laat de quiche 5-10 minuten in de uitgeschakelde combi-magnetron staan.Heb je grote spruiten snij ze dan aan de onderkant kruislings in ze zijn dan sneller gaar.[19]

Het heelalAlle sterren zijn eigenlijk zonnen. De zon is een echtester: een lichtgevend hemellichaam dat heet gas uitstraalt.Een planeet, zoals de Aarde straalt daarentegenzelf geen licht uit. Boven de aardatmosfeer is er zwaartekracht, maar hij wordt zwakker naarmate de afstandvan de Aarde groter wordt, maar in theorie is hetzwaartekrachtveld van de aarde onbegrensd. De maanblijft om ons heen draaien door de aantrekking vande zwaartekracht van de aarde. Een vallende ster ofmeteoor is een uit de ruimte komend deeltje dat inde hogere aardatmosfeer verbrandt.Een totale zonsverduistering kan zich alleen voordoenbij nieuwe maan als de aarde, maan en zon op één lijnstaan en de maan zich tussen de twee andere hemellichamenbevindt met zijn nachtzijde naar ons toe.Het noorderlicht wordt veroorzaakt door elektrischgeladen deeltjes van de zon. Deze deeltjes komen alseen waterval omlaag in de hogere aardatmosfeer.Ze worden aangetrokken door de magnetische polenhetgeen de reden is waarom het noorderlicht het bestop hogere geografische breedten kan worden waargenomen.De aarde bevindt zich in januari dichterbij de zon dan in juli; zo’n 4,5 miljoen km.Maar de seizoenen ontstaan door de helling van deaardas, niet door veranderingen in de afstand tot dezon. Het aantal sterren dat met het blote oog zichtbaaris bedraagt ongeveer 5800, maar het is zelden mogelijkmeer dan ongeveer 2500 sterren tegelijk te zien, omdatzwakke sterren dicht bij de horizon niet meer te zienzijn.De enige maand die zonder nieuwe maan kan zijn isfebruari. Het interval tussen twee opeenvolgendenieuwe manen is 29,5 dag en er zijn maar 28 dagen infebruari - 29 in schrikkeljaren zodat het mogelijk is datdeze maand geen nieuwe maan telt. Tot zover iets overhet heelal eigenlijk raakt je er niet over uitverteld, maarvoorlopig weer genoeg.Miny Warman[ proza]