Vries et al 2011. LCA Pilots Mineralenconcentraten Final (3)x

SamenvattingHet landbouwbedrijfsleven, het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en hetministerie van Infrastructuur en Milieu hebben gedurende 2009 en 2010, met instemming van deEuropese Commissie, in een pilotproject de landbouwkundige, economische en milieukundigeeffecten onderzocht van de productie en het gebruik van het mineralenconcentraat ter vervanging vankunstmest. Het onderzoek bestond uit een aantal deelstudies waaronder een levenscyclusanalyse(LCA) waarvan in dit rapport de resultaten worden gepresenteerd.Tijdens de levenscyclus (productie tot en met gebruik) van mineralenconcentraat vinden emissiesplaats van bijvoorbeeld broeikasgassen en ammoniak en wordt fossiele energie verbruikt. Daarbijontbrak het inzicht in hoe de emissies en het verbruik veranderen ten opzichte van de huidige praktijkwaarin drijfmest en kunstmest gebruikt worden. De LCA-studie had tot doel om dit inzicht teverschaffen door de onderzoeksvraag te beantwoorden: ‘Wat is de verandering in de milieubelastingvan de productie en het gebruik van de eindproducten uit de pilotbedrijven mineralenconcentraat incombinatie met drijfmest en kunstmest ten opzichte van het gebruik van drijfmest en kunstmest?’. Demilieubelasting werd uitgedrukt in vijf milieu-indicatoren: broeikasgasemissie, ammoniakemissie,nitraatuitspoeling, fijnstofemissie en fossiel energieverbruik. De emissie van fosfaat werd nietmeegenomen in het onderzoek, omdat verwacht werd dat deze niet zou veranderen als gevolg van deproductie en het gebruik van mineralenconcentraat.In het onderzoek is gebruik gemaakt van de consequential benadering van LCA. Dit betekent dat alleveranderingen die plaatsvonden in de milieubelasting door de productie en het gebruik van deeindproducten uit de pilotinstallaties binnen de systeemgrenzen vielen en werden meegenomen in deanalyse. De systeemgrens liep vanaf de opslag van de drijfmest tot en met de afzet en toediening vande drijfmest en eindproducten. Afzet en toediening vond plaats via vier afzetkanalen: regio of eigenbedrijf op bouwland (eigen bedrijf in het geval van rundveedrijfmest), regio of eigen bedrijf opgrasland, buiten de regio op bouwland en export op bouwland.Om de verandering in de milieubelasting te berekenen zijn vier scenario’s opgesteld, drie voorvleesvarkens- en één voor rundveedrijfmest. De uitkomsten van deze scenario’s zijn vergeleken meteen referentiescenario voor beide drijfmestsoorten dat de huidige praktijk weerspiegelt. De vergelijkingvond plaats op basis van de functionele eenheid, 1 ton drijfmest met gelijke samenstelling. Descenario’s voor vleesvarkensdrijfmest waren:scenario 1 (Sc1V): centraal verwerken van een overschot aan drijfmest door middel vanmechanische scheiding, flotatie en omgekeerde osmose en vervolgensdistributie en toediening van de eindproducten;scenario 2 (Sc2V):scenario 3 (Sc3V):Voor rundveedrijfmest was dit:scenario 1 (Sc1R):gelijk aan scenario 1, inclusief het vergisten van de dikke fractie;centraal verwerken van een overschot aan drijfmest met centrifuge,ultrafiltratie en omgekeerde osmose en het vergisten van dikke fractie incombinatie met het concentraat uit ultrafiltratie.het vergisten van alle drijfmest en het verwerken van het overschot aandigestaat door centrifuge, ultrafiltratie en omgekeerde osmose op het eigenbedrijf.De keuze van de uitgangspunten van de LCA-studie was een essentieel onderdeel van de analyse.Keuzes voor de uitgangspunten werden gemaakt op basis van discussies met de projectgroep, metexperts en op basis van literatuur. De volgende uitgangspunten betreffende afzet en toediening vande eindproducten werden gehanteerd: vleesvarkensdrijfmest werd toegediend in de akkerbouw,rundveedrijfmest op grasland en bouwland. In de uitgangssituatie werd alleen het overschot aandrijfmest verwerkt. Voor ieder afzetkanaal gold een gelijkblijvende gewasbehoefte aan N, P 2 O 5 enK 2 O. Hierbij golden de wettelijke gebruiksnormen voor N en P 2 O 5 uit dierlijke mest. Deze werdenzoveel mogelijk met dierlijke mest opgevuld. Het mineralenconcentraat mocht worden toegediendbovenop de gebruiksnorm dierlijke mest, maar onder de maximale gebruiksnorm. Daarbij werd allemineralenconcentraat in de regio toegediend en zoveel mogelijk aangevuld met de anderemestproducten. Ongeplaatste producten werden afgezet buiten de regio en/ of buiten Nederland.