Ruimtelijk - Gemeente Westland

Ruimtelijke ontwikkelingRuimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

ColofonTitel:Ruimtelijk Ontwikkelingskader ’s-Gravenzande 2020Status, datum:Definitief 19-05-2011Opgesteld door:Frank Immerzeel (ROV-STB, stedenbouw)Damaris Verleun (ROV-STB, stedenbouw)Gecontroleerd:Erik Hofstede (ROV/RED-teamleider)Femke Huisman (ROV/STB, stedenbouw)In overleg met:Marcel Gordijn (ROV/RED-Ruimtelijk beleid)Wibo Lenting (ROV/STB-Stedenbouw)Jan Jaap Boerman (ROV/STB-RO jurist)Anjalie Kishoen Misier (ROV/STB-RO jurist)Arie van Blanken (ROV/RED-Ruimtelijk beleid)Ludolf de Boer (ROV/RED-Wonen)Ruud Spijkers (ROV/RED-Verkeer)Joost van den Berk (ROV/RED-Verkeer)Henri Dijksterhuis (ROV/RED-EZ)Chiel Verbruggen (ROV/RED-EZ)Lucia van den Brande (SAM/JOS)Annelies Peyrer (ROV/RED-Water)Hans Overzee (PO/PL Centrum ’s-Gravenzande)Onno van der Kaaij (PO/PL Centrum ’s-Gravenzande)Peter Bouwer (ROV/OVE-Monumenten)Martina Wijler (ROV/STB graf.vormgeving)

Inhoud1. Inleiding 41.1 Aanleiding 41.2 Doel 41.3 Leeswijzer 42. Beleid en regelgeving 62.1 Provinciaal beleid 62.2 Gemeentelijk beleid 82.3 Bestemmingsplannen 213. Analyse 243.1 Inleiding 243.2 Historische ontwikkeling 243.3 Cultuurhistorische waarden 263.4 Water- en groenstructuur 283.5 Verkeer 323.6 Wonen 343.7 Hogere bebouwing enstedenbouwkundige accenten 343.8 Werken 363.9 Voorzieningen 383.10 Ruimtelijke ontwikkelingen 413.11 SWOT-Analyse 424. Visie 444.1 Inleiding 444.2 Cultuurhistorische waarden 464.3 Water- en groenstructuur 484.4 Verkeer 524.5 Wonen 544.6 Hogere bebouwing enstedenbouwkundige accenten 544.7 Werken 564.8 Voorzieningen 585. Samenvatting 60

1 Inleiding1.1 AanleidingEén van de kenmerken van het Westland is dat het isopgebouwd uit 11 kernen (vijf grote en zes kleine kernen)met elk een eigen karakter. Dit “meerkernige” karakterwordt opgevat als een te behouden en te versterkenkwaliteit. In de Greenportvisie is een verdichtingsopgaveaangegeven voor de kernen.Vanuit de Greenportvisie is de opdracht ontstaan omruimtelijke kaders te ontwikkelen voor de kernen met eentoekomstbeeld tot 2020. Deze opdracht is in aanzetuitgewerkt in de nota Uitgangspunten Ruimtelijke Ontwikkelingskadersvoor de Kernen (ROKK), 25 sept 2007vastgesteld.Het ROKK dient als uitgangspunt voor ruimtelijke plannen,bestemmingsplannen, voor de sociaal-maatschappelijkevisie ‘Mijn Westland, óns Westland 2020’ en de ‘WoonvisieWestland 2020’. Daarnaast vormt het de basis voorde uitwerking per kern van het Westland. In dit geval dus’s-Gravenzande.De gemeente Westland wil de leefbaarheid en vitaliteit vande 11 kernen in stand houden. Het Westland kan getypeerdworden als een vereniging van dorpen. Deze dorpenhebben elk een eigen identiteit. Deze identiteit dient alsuitgangspunt voor verdere ontwikkeling. Het is daarvoornoodzakelijk om van elke kern te weten wat de huidigeruimtelijke identiteit is, waar dat uit bestaat en hoe we datkunnen versterken.Het aanpassen van fysieke elementen van het dorp -gebouwen, wegen, infrastructuur en omgeving- is nietvoldoende om een stad leefbaar te maken en te houden.De fysieke aanpassingen kunnen niet los worden gezienvan de sociale infrastructuur en de economie in het Westlanden regio. In deze nota geformuleerde kaders wordeningezet als onderdeel van een integraal beleid.1.2 DoelDoel van deze nota is de ontwikkelingskaders voor dekern ’s-Gravenzande neer te leggen tot 2020. Dezevisie zal als uitgangspunt en toetsingskader dienen voorprojecten en initiatieven die in ’s-Gravenzande ontwikkeldworden. Het dient als basis voor bestemmingsplannenen gebiedskaders die worden uitgewerkt voor deaandachtsgebieden.Bij de ontwikkeling van gebiedsvisies, bestemmingsplannen,wegreconstructies, herinrichtingen en andereruimtelijke projecten zal de financiële haalbaarheid perontwikkeling inzichtelijk gemaakt worden. In deze notaworden ontwikkelingen opgenomen die hun eigen ontwikkelingsstrategieen exploitatie-opzet hebben.1.3 LeeswijzerIn het volgende hoofdstuk (Beleid en Regelgeving) wordteen overzicht gegeven voor ’s-Gravenzande relevant zijnderuimtelijk beleid, zowel vigerend, als in ontwikkeling.De visie op de ruimtelijke ontwikkeling van ’s-Gravenzandeis gefundeerd op een degelijke analyse van de functieswonen, werken, voorzieningen, verkeer en recreëren.In het derde hoofdstuk (Analyse) wordt hier nader opingegaan. Aan de hand van de ruimtelijke analyse is eenSWOT-analyse verricht die als input gediend heeft voor devisie.De visie wordt uiteengezet in hoofdstuk vier. De visie heefteen houdbaarheidsdatum tot 2020.De visiekaart geeft in één oogopslag de verwoorde uitgangspuntenweer en is tevens als losse bijlage bijgevoegd.De samenvatting van het Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020 wordt in het laatste hoofdstukgegeven.4Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

MonsterNoordlandKreeklandenNieuwlandTer HeijdeZandeveltSchrijversbuurtBeukenhageHeen en GeestVreeburghBomenbuurtJulianasportparkEdelstenenwijkveldNieuweVaartPoelpolderStaelduinsebosDijckerwaalTeylingenStaelduinDe Ronde SchoorsteenBurgemeestersbuurtZanddijkComponistenbuurtCentrumOosterbuurtOlieblokHogeGeestPoeldijkDeGeestOpstalWoerdblokBegraafplaatsMiddenWoerdLageWoerdGalgeblokNaaldwijkCentrumHeimonDijkwegHogeWoerdWestStokdijkhofOostComponistenbuurtBloemenbuurtTiendwegKruisbroekHoogelandDe HogeBomenRolpaalHonsel ZuidStaatsliedenbuurtStaatsliedenbuurtNederhofCentrumVogelbuurtVlietpolderTuinen ZuidStrijphorstVeilingNoordEdelstenenwijkWeeswoningBurgemeestersbuurtzuidWollebrandKwintsheulBroekpoldersWateringenLegenda Wijkverdeling’s-Gravenzandekernbedrijvensportkassenbegraafplaatsgroenpotentiëletransformatiegebiedenuitbreiding kernen > 2020NoordlandKreeklandenNieuwlandPolderWaalblokPolderLange stukkenGroteGeestBedrijventerreinVlotlaanVreeburghBurgemeestersbuurtZanddijkComponistenbuurtCentrumZandeveltSchrijversbuurtBeukenhageHeen en GeestBomenbuurtDorpskernPolder Lange stukkenJulianasportparkNieuweVaartPoelpolderTuinveldZwartenhoekOmgeving GantellaanDijckerwaalTeylingenDe Ronde SchoorsteenOosterbuurtOlieblokHogeGeestTen zuiden van PoeldijkseenMonstersewegWeeswoningDeGeestBegraafplaatsMiddenWoerdOpstalWoerdblokLageWoerdBospolderNaaldwijkCentrumDijkwegHogWoeStokdiComBloemenbuurtGalgeblokKruisbHoogeDe HogeBomenHonselersdijkStaelduinsebosStaelduinHeimon’s-GravenzandeNaaldwijkHeenwegDe LierMaasdijk’s-Gravenzande in Westland’s-Gravenzande in vogelvlucht5

2 Beleid en regelgeving2.1 Provinciaal beleidStreekplan Zuid-Holland West 2003In het streekplan (7e partiele herziening, 30 jan ‘08) vastgesteld)zijn onder andere rode contouren aangeven. Dezerode contouren omvatten stedelijk gebied, bestaande uitaaneengesloten bebouwing, bedrijventerreinen en stedelijkgroen. Buiten rode contouren geldt een restrictiefbeleid ten aanzien van stedelijke ontwikkelingen.Bebouwingscontour:De rode contour van ’s-Gravenzande, op de kaart aangegevenals ‘bebouwingscontour’, volgt de huidige begrenzingvan de bebouwing. Het Juliana Sportpark valt hierbuiten.Naast het bestaande stedelijke gebied zijn enkele uitleglocatiesbinnen de rode contour opgenomen:• De zuidpunt van Het Nieuwe Water;• Tuinveld;• Strook bij de Kreeklaan;• De noordelijke punt van de bedrijvencluster langs deWoutersweg.Onder “wonen in het groen” wordt verstaan:‘een locatie waar een gelijktijdige ontwikkeling van dun,duur wonen en groen plaats kan vinden.’Groene verbinding:Aan de oostzijde van ’s-Gravenzande, langs de Poelkadeis een groene verbinding ingetekend. Daaronder wordtverstaan een belangrijke ecologische verbinding, waarmogelijk met recreatief medegebruik.Openluchtrecreatiegebied of stedelijk groen:De Begraafplaats Beukenhage, Juliana Sportpark en de teontwikkelen Groene Schakel nabij de Plas van alle Windenzijn aangegeven als ‘openluchtrecreatie of stedelijk groen’.Daarbinnen kunnen (verspreid) natuur-, landschappelijkeen cultuurhistorische waarden voorkomen.(Boezem)watergang nieuw:Door de zuidpunt van de te ontwikkelen woonlocatie HetNieuwe Water is een (boezem)watergangen geprojecteerd,ter vergroting van de (bemalings)capaciteit van het watersysteem.Regionaal StructuurplanHaaglanden 2020Op 16 april 2008 heeft het algemeen bestuur van hetStadsgewest Haaglanden het Regionaal StructuurplanHaaglanden (RSP) 2020 vastgesteld. Het RSP is eenintegraal plan voor de ruimtelijke ontwikkeling vanHaaglanden en het kader voor het regionale beleid op hetgebied van milieu, groen, mobiliteit, wonen, economie envoor locale plannen.In het RSP zijn de nieuwe woningbouwlocaties, de groen/ecologische opgaven en de wateropgave planologischverankerd.Het Nieuwe Water, Gantel de Baak en Tuinveld zijn aangegevenals nieuw woongebied. Het Nieuwe Water is daarbijaangegeven als ‘proeftuin’. Een proeftuin wordt hierbijbeschouwd als een project waarin de kwantitatieve wateropgave(waterberging) en innovatieve ontwikkelingen aanelkaar gekoppeld worden.Wonen in het groen:Op de hiernaast getoonde uitsnede van de streekplankaartzijn oranje sterretjes bij Gantel/De Baak en tussen deNieuwe Vaart en de Poelkade weergegeven. Deze symbolengeven aan dat daar "wonen in het groen" mogelijk is.6Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Streekplan Zuid-Holland West Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020Legenda StreekplanLegenda RSPGlastuinbouwconcentratiegebiedWonen in het groenBestaand en nieuw parklandschapVerdichten binnen bestaand stedelijkgebiedStads- en dorpsgebiedGroene verbindingGroen-blauwe schakelBetere benutting bestaand bedrijventerreinBebouwingscontour(Boezem)water nieuwRood-groene inrichtingsopgaveBestaande wegenOpenluchtrecreatie of stedelijk groenBedrijventerreinStads- en dorpsgebied te ontwikkelen(Hoek van Holland, gemeenteRotterdam)Proeftuinen / Seizoens- en calamiteitenbergingNieuwe woongebieden / stedelijkeherstructureringVerkenning nieuwe wegNieuwe HOV-/ busverbindingenBeleid en regelgeving7

2.2 Gemeentelijk beleidInleidingBinnen de gemeente Westland is een breed scala aankaderstellende beleidsnota’s van toepassing. Het schemahiernaast geeft hiervan een actueel overzicht.De meest relevante nota’s, voor ROK ’s-Gravenzande2020, met een ruimtelijke component, zijn in ditoverzicht met een accentkleur aangegeven en worden indit hoofdstuk beknopt behandeld of zijn verwerkt in dediverse onderdelen in de hoofdstukken Analyse en Visie.Dit neemt uiteraard niet weg dat de overige beleidsnota’sniet of nauwelijks van belang zijn. De nota’s die wordenuitgelicht hebben betrekking op de thema’s die in’s-Gravenzande spelen.Vigerend gemeentelijk beleidKaderstellende nota’s en bestaande beleidskaders Vastgesteld (Raad) Looptijd Eerstvolgende evaluatieVisie Greenport 2020+ 26-04-2005 tot 2020 3e kwartaal 2010Evaluatie Visie Greenport 2020 14-12-2010 2020Uitvoeringsprogramma (Greenport) 27-09-2005 tot 2020 3e/4e kwartaal 2009Raamplan agrarische woningen buitengebeid 27-09-2005 tot 2020Herstructurering glastuinbouw en uitvoeringsprogramma 29-03-2005 t/m 2015 4e kwartaal 2010Milieubeleidsplan Gemeente Westland 2005-2010 30-08-2005 2010 2010Uitgangspunten Ruimtelijke Ontwikkelingskadersvoor de kernen25-09-2007 tot 2020Strategisch Milieu uitvoeringsprogramma 2005-2010 30-08-2005 t/m 2010Milieu uitvoeringsprogramma jaarlijks 1 jaarMonitoringsrapportage milieukwaliteit 2007 2006 n.v.t. 2012Bodembeleid 2006 ..Beleidsplan naar een betere luchtkwaliteit in het Westland 2006-2010Energievisie 29-05-200706-03-2007 t/m 2010Klimaatplan 2009-2012 05-2009 t/m 2012Gemeentelijk Waterplan Westland 23-09-2008 2015Westlands Verkeer -en Vervoerplan 20-11-2006 t/m 2030ROK De Lier 07-07-2009 2020Plan van Aanpak Bestemmingsplannen 2006Woonvisie 27-01-2009 tot 2020Welstandsnota Westland mei 2004Bedrijventerreinenvisie Westland 17-07-2008 tot 2020Detailhandelsstructuurvisie 23-09-2008 tot 2020Kantorenvisie 2007 tot 2015Nota grondbeleid 2008Sociaal Maatschappelijke visie 30 maart 2009Kadernota Wonen, Zorg en Welzijn sept. 2005 2005-2020Nota Cultuurhistorisch Erfgoed Westland jan. 2005Inventarisatie Historisch Waardevolle Objecten maart 20078Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Beleid en regelgeving9

Visie Greenport Westland 2020Plankaart Visie Greenport Westland 2020De visie Greenport Westland 2020 (26 april 2005 vastgesteld)geeft aan dat de kernen een belangrijke rol spelenin de aantrekkelijkheid en diversiteit van de gemeenteWestland:De kernen hebben een verdichtingopgave gekregen van4500 woningen via inbreiding in de kernen. Benoemd isdat de elf kernen verschillend zijn wat betreft omvang,dichtheid en voorzieningenniveau. Om deze reden zijn dekernen bij de verdichtingopgave in drie hoofdtypen ingedeeld,waarbij aansluiting is gezocht bij de typeringen uitde Westlandse Woonvisie.De kernen zijn in de Greenportvisie Westland verdeeld indrie hoofdtypen met per type een eigen verdichtingopgave.De hoofdtypen zijn: kleinstedelijk, compactdorps en ruimdorps.’s-Gravenzande is benoemd als compactdorps.De bebouwing kenmerkt zich door een compacte bebouwingsstructuur,afwisseling in bouwvorm en mengingvan functies. Om aan te sluiten bij het karakter wordt deverdichting hier compact gerealiseerd, waarbij op daarvoorgeschikte locaties hoogbouw op beperkte en passendeschaal kan worden ingezet.Wat betreft het woningbouwprogramma is het volgendeafgesproken:- Realiseren van een woningbouwprogramma geënt opde lokale behoefte van 10.500 woningen bruto, exclusiefWestlandse Zoom. Van deze woningen gaat het om 2.000te vervangen woningen en 8.500 woningen als toevoegingaan de Westlandse woningvoorraad.10Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Uitsnede Plankaart Visie Greenport Westland2020- Realiseren van woningbouwlocaties volgens het vigerendruimtelijk beleid (4.500 woningen op uitleglocaties)- Verdichting in de kernen met onderscheid tussen dekernen.(4.500 woningen)- Een zoeklocatie vinden voor de benodigde aanvullendewoningbouw. (1.500 woningen)Reservering OranjetunnelCorridorstudieReservering OranjetunnelWesterlee/HarnaschknoopCorridorstudieWesterlee/HarnaschknoopReservering OranjetunnelVerbreding Corridorstudie N213Studie Verbreding Westerlee/Harnaschknoopverlegde N213KustwegLegenda Studie Aanpassing Verbreding Visie verlegde GreenportN213 Knooppunt KustwegAanpassing Studie verlegde Knooppunt Kustweg KustwegBeschermd landschap/natuurgebiedNieuwe Beschermd Aanpassing duinenrijen landschap/natuurgebiedKnooppuntNatuurcompensatieNieuwe Beschermd duinenrijen landschap/natuurgebied2e MaasvlakteNieuwe duinenrijenNatuurcompensatie Nieuwe duinenrijen 2e MaasvlakteEcologische Natuurcompensatie schakel 2e MaasvlakteEcologische Natuurcompensatie schakel 2e MaasvlakteZoekgebied Ecologische boezemberging SchakelZoekgebied Ecologische boezembergingschakelUitleglocatiesZoekgebied boezembergingProjecten UitleglocatiesWestlandse ZoomZoekgebied boezembergingProjectenProjecten UitleglocatiesWestlandseONWWestlandse ZoomZoomProjectenKleinstedelijkONW Westlandse ZoomKleinstedelijkProjecten ONWCompactdorpsCompactdorpsKleinstedelijkRuimdorpsRuimdorpsRuimdorpsCompactdorps Bestaand bedrijventerreinBestaand bedrijventerreinBestaand Ruimdorps Uitbreiding bedrijventerrein bedrijventerreinUitbreiding bedrijventerreinUitbreiding Bestaand Duurzaam bedrijventerreinglastuinbouwgebiedDuurzaam glastuinbouwgebiedPotentiële Duurzaam UitbreidingtransformatiegebiedenglastuinbouwgebiedbedrijventerreinPotentiële Duurzaam transformatiegebiedenglastuinbouwgebiedPotentiële transformatiegebiedenBeleid en regelgevingEvaluatie Visie Greenport Westland 2020Deze evaluatie van de Greenportvisie(vastgesteld december2010) verwoordt het standpunt van de gemeenteraadover de (tussen-) resultaten van de Greenportvisieover met name de periode 1-1-2004 tot 1-1-2009 metvoorstellen per onderdeel over hoe nu verder. De evaluatiebepaalt de koers voor de gemeentelijke structuurvisie.Voor het wonen zijn de volgende beleidsuitgangspuntenrelevant:- Analyse van de woningbouw laat zien dat dewoningvoorraad tussen 2004 en 2009 met 2.000 istoegenomen. De uitleglocaties zijn vrijwel allemaal inontwikkeling genomen maar de verdichting van de kernenblijft achter bij het gestelde doel. Tot 2020 kan de woningbehoefteopgevangen worden met de bestaande locatieszoals aangegeven op de plankaart van de Greenportvisieinclusief een bijgestelde verdichtingsopgave.- De woningbouwopgave blijft ambiteus maar welrealistisch. de oorspronkelijke woningbouwopgave tot2020 wordt naar beneden bijgesteld. Voor de periode2009 tot 2020 is de ambitie om 6.300 woningen nettoaan de woningvoorraad, inclusief Westlandse Zoom, toe tevoegen. Het gaat daarbij om 2.000 woningen op inbreidingslocatiesin de kernen.11

Uitgangspunten ruimtelijkeontwikkelingskaders voor de KernenIn de nota ‘Uitgangspunten RuimtelijkeOntwikkelingskaders (ROKK)’ (25 sept 2007 vastgesteld)zijn de identiteit, de rol en de prioriteiten per kern benoemden de uitgangspunten voor de ruimtelijke ontwikkelingskadersvoor de kernen neergelegd. De identiteit iseen samenspel van de structuur, de opbouw, de bebouwing,de cultuur, de vorm, de historie, de functies en deligging van de kern. Die zijn per kern verschillend. Medeaan de hand daarvan is ook de rol van de kern in hetWestland benoemd. Vervolgens zijn keuzes gemaakt overhet versterken van deze kenmerken en daarmee de kern.De nota Uitgangspunten dient als basis voor de uitwerkingvan alle kernen op zich, in dit geval voor het RuimtelijkOntwikkelingskader (ROK) ’s-Gravenzande.Voor ’s-Gravenzande geeft de ROKK aan:• De rasterstructuur van wegen en groen versterken enaansluiten op grotere natuur- en recreatiegebiedenin de regio. Daarmee wordt het groene karakter van’s-Gravenzande verder ontwikkeld. De kern krijgt daneen unieke kwaliteitsimpuls. Het centrum verdichtenmet diverse functies, woningen en een woonzorgzone.• Bij woningbouw komt de nadruk te liggen op ouderen,vanwege de aanwezigheid van een woonzorgzone incombinatie met het ruime en groene woonkarakteren door de relatief grotere vraag naar woningen voorouderen.• In de ontwikkeling van de kern zal niet ontkomenkunnen worden aan hogere bebouwing. Dat mag nietvoortkomen uit uitsluitend de financiële haalbaarheid.Het moet gebeuren ten behoeve van de markering,accentuering en de versterking van de herkenbaarheidvan de kern en met name het centrum. Voordeze hogere bebouwing geldt dat het in herkenbareclusters moet staan.Uitgangspunten ROKK voor ’s-GravenzandeThema Aanpak UitwerkingVerdichtingsopgave Compactdorps Tussen kust en NaaldwijkLocatie verdichting Vooral in centrum Binnen bouwblokkenPer buurtVersterking groen en infraWoningbouwopgave Doorstromers Rond wozocoGeen uitbreiding naONW locatiesHoogbouw In centrum In clustersPer buurt afwegenIn clustersNiet-woonfuncties Versterken peil voorzieningen t.b.v. woonzorg/lokaalGroen Structurerend voor kern Infra en plekken koppelenLigging Bij brongebieden KustBij groene corridorsPoelzoneInfrastructuur Structurerend voor kern Netwerk (in)formeelWater Waterbergingstekort Aan weerszijden kernDetailhandel Gemeente Specialistisch12Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Uitsnede Uitgangspunten Ruimtelijke Ontwikkelingskaders voor de Kernen (ROKK)De kernen t.o.v. structurenKleinstedelijkCompactdorpsRuimdorpsEconomische asBuitenlintenCorridorsBrongebiedenLegenda ROKKkerncentrumprojectengroensportbedrijventerreindetailhandel/horecabestuur/cultuurwoonzorgkantorencorridorswaterkans voor watercentrale asbuitenlintenlintbrongebiedenDen Haag/Hoek van Hollandpotentieel trasformatiegebiedWestlandse Zoomkassenzee, Nieuwe WaterwegBeleid en regelgeving13

Structuurvisie Centrum ’s-Gravenzande(niet vastgesteld, intern beleidsdocument 20 febr.2008)waar de andere functies uitgesloten zijn. Wat bedoeldwordt, is dat de aangegeven functie herkenbaar het beeldvormt van de betreffende zone.Voor de kern van ’s-Gravenzande is de StructuurvisieCentrum ’s-Gravenzande een belangrijk intern ruimtelijkbeleidsdocument.Binnen het centrum zijn een aantal locaties waarvoorduidelijk moet worden wat de transformatiemogelijkhedenen de kaders zijn, zowel ruimtelijk als functioneel. Het gaatmet name om:• het bedrijventerrein tussen de Sand Ambachtstraaten de Zandeveltweg (incl. het Zandeveltplein);• diverse bebouwingsblokken tussen de Langestraat ende Sand Ambachtstraat (waaronder de OPEL locatie,de van Trigt locatie, PWA-basisschool/ Zuidwind);• diverse bebouwingsblokken tussen de Langestraat ende Pompe van Meerdervoortstraat/ Rederijkerslaan(Graaf Florisplein, Veilingkade/Hoflaan,Wilhelminaschool).In de Structuurvisie Centrum ’s-Gravenzande wordt gestreefdwordt naar een goede relatie tussen detailhandelen daghoreca. Centraal ligt het Marktplein waar de horecageconcentreerd wordt. Direct ten zuiden daarvan ligt hetkernwinkelgebied aan de Langestraat, waar de detailhandelgeconcentreerd wordt (inclusief het vernieuwdewinkelcentrum De Koningswerf). Om dit centrale deelheen liggen voorzieningen en publieksgerichte, zakelijke enambachtelijke dienstverlening. Dit is geen rigide systeemHet bedrijventerrein aan de westzijde van de SandAmbachtstraat heeft, conform de Kadernota Wonen, Zorgen Welzijn (sept 2005), de functie ‘woonservicezone’ gekregen.Naar de woonservicezone wordt nog nadere studieverricht. Met name de financiële dekking van dit onderdeelis nog niet rond. Dit is dan ook de reden waarom destructuurvisie voor het centrum van ’s-Gravenzande nog inconceptfase verkeert.In de concept Structuurvisie Centrum wordt het centrumgeaccentueerd op strategische plekken. Deze plekken liggenaan de entrees van het centrum, aan het zogenaamde‘assenkruis’. Het assenkruis bestaat uit de Langestraatin de noordzuid-richting en het Zandeveltplein - GraafFlorisplein in oostwest-richting.De uitgangspunten zoals geformuleerd in de ConceptStructuurvisie Centrum ’s-Gravenzande, zijn in hoofdlijnenals input benut voor het ROK ’s-Gravenzande. Zo is desituering van de woonservicezone hieruit overgenomen.Evenals het horecaplein en het onderscheid tussen hetkernwinkelgebied en multifunctionele aanlooproutes.Toekomstige functieverdeling14Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Locaties in bewegingFasering woonservicezoneAssenkruis en fietsroutesBeleid en regelgeving15

Woonvisie Westland 2020,‘Wonen in Westland voor jong en oud’De Woonvisie (november 2008 vastgesteld) beschrijftde huidige situatie op de woningmarkt in het Westlanden geeft aan hoe de toekomstige ontwikkelingen inde woningvoorraad er uit moeten komen te zien. DeWoonvisie sluit naadloos aan op de UitganspuntenRuimtelijke Ontwikkelingskaders voor de Kernen (ROKK,2007).De visie is er op gericht om de eigen identiteit van deverschillende kernen te versterken. Boodschap daarbij isdat niet alle kernen met een zelfde blik benaderd worden:niet overal inzetten op dezelfde doelgroepen en dezelfdevoorzieningen. Kracht van de gemeente Westland isgelegen in de combinatie van de specifieke kwaliteiten vanelke kern.Per kern wordt gestreefd naar een gevarieerdebevolkingsopbouw en daarmee een gedifferentieerdewoningvoorraad:• In elke kern wordt sociaal (huur en koop) gebouwdmet het oog op de kansen voor mensen met een laagtot midden inkomen en in het bijzonder de jonge huishoudens,per locatie kan dit aandeel verschillen.• In elke kern worden woningen voor senioren gerealiseerd.Omvang en intensiteit van zorg hangt samenmet de zorgvoorzieningen die in de betreffende kernblijven resp. worden gerealiseerdHuishoudens Westland naar inkomen 2006• De grootste uitbreiding vindt plaats in Naaldwijk en ’s-Gravenzande. In deze kernen samen komt ongeveerde helft van de Westlandse nieuwbouwopgave.In de ROKK , waarnaar verwezen wordt in de Woonvisie,wordt ’s-Gravenzande benoemd als ‘compactdorps’. In hetcentrum wordt verdicht met diverse functies, woningenen een woonzorgzone. Bij woningbouw komt de nadrukte liggen op ouderen, vanwege de aanwezigheid van eenwoonservicezone in combinatie met het ruime en groenewoonkarakter en door de relatief grotere vraag naar woningenvoor ouderen.Woningvoorraad Westland 200616Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Indicatief bouwprogramma Westland (8.200 incl. vervangende nieuwbouw)Bevolking kernen Westland naar leeftijd (2008) Huishoudenssamenstelling in gemeente Westland (2006)Beleid en regelgeving17

Westlands Verkeer- en Vervoerplan(WVVP 2006)baarheid van de wegenstructuur. Bovendien kunnen derotondes in een aantal gevallen dienen als markeerpuntvoor de bebouwde komgrens.Combinatiekaart Haaglandenfietsnet plus Westlands fietsnet“binnendoor”Het verkeersbeleid is vastgelegd in het Westlands Verkeeren Vervoerplan 2006 (WVVP). Het WVVP geeft ten aanzienvan verkeer en vervoer invulling aan het strategischebeleid, zoals beschreven in de Greenportvisie 2020. Hetbeleid is in het WVVP vertaald naar concrete projectenen maatregelen, die zijn opgenomen in het bijbehorendeuitvoeringsprogramma.Het aanvullend fietspadennet moet de fietspadenstructuurcompleteren. In ’s-Gravenzande kunnen daardoor de wijkenbeter met elkaar en het omliggend gebied en de anderekernen verbonden worden. Dit door middel van korteen aantrekkelijke verbindingen binnendoor en fietspadendwars op de kustrichting, voor directere verbindingen metomliggende groenzones en water.De relatie tussen het WVVP en deze structuurvisie komt openkele punten tot uiting: de wegcategorisering, versterkenvan de infrastructuur, rotondes op kruispunten van gebiedsontsluitingswegen,realiseren aanvullend fietspadenneten ordenen van het parkeren.Het ordenen van het parkeren is primair gericht op hetvoorkomen van overlast. In ’s-Gravenzande kan parkeerordeningbovendien bijdragen aan goede bereikbaarheidvan met name het centrum en aan de herkenbaarheid vanparkeerroutes.Met de wegcategorisering is aangegeven welke de voorhet verkeer belangrijke gebiedsontsluitingswegen zijn. Deafbeelding op nevenstaande pagina toont de wegcategoriseringvoor de kern ‘s-Gravenzande. Waar mogelijk wordtde inrichting van de wegen aangepast aan de inrichtingseigenschappen(essentiële herkenbaarheids kenmerken) vande bijbehorende wegencategorie. Dit draagt bij aan eenherkenbare wegenstructuur en leidt tot betere bereikbaarheid.Het streven is om op kruispunten van gebiedsontsluitingswegenrotondes aan te leggen. Deze dienen niet alleende verkeersveiligheid, maar dragen tevens bij aan herken-In het WVVP is de parkeernormering voor het Westlandvastgelegd. Nieuwe ontwikkelingen dienen zich hiernaarte voegen. Deze normering verschilt per gebied binnen dekern en is ook afhankelijk van het type functie.Legenda fietsnetHaaglanden fietsnet langs wegenHaaglanden fietsnet langs groenstructuurWestlands aanvullen fietsnet “binnendoor”overig bestaand fietspad18Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

E30N211Wegencategorisering ’s-Gravenzande 2006E30N211N464E30N211N465MonstersewegKon. JulianewegN213ZanddijkZandeveltwegSandambachtstraatOudelandstraatE30N211E25N220NaaldwijksewegN467GroenewegLegenda wegencategoriseringGebiedsontsluitingsweg 60/80 km/h buiten N466 de bebouwde kom (Prov.)Gebiedsontsluitingsweg 60/80 km/h buiten de bebouwde N222kom (Prov.)Erftoegangsweg 60 km/h buiten de bebouwde kom (Gem.)Erftoegangsweg 30 km/h buiten de bebouwde kom (Gem.)Gebiedsontsluitingsweg 50 km/h binnen de bebouwde kom (Gem.)Gebiedsontsluitingsweg 30 km/h binnen de bebouwde kom (Gem.)Erftoegangsweg verzamelfunctie 30 km/h binnen de bebouwde kom (Gem.)Beleid en regelgeving19

Sociaal Maatschappelijke visie‘Mijn Westland, ons Westland’(30 maart 2009)De gemeente Westland heeft samen met haar inwonersde afgelopen periode gewerkt aan de sociaal-maatschappelijkevisie. Er zijn bijeenkomsten geweest in de kernenwaar gesproken is over Westland in 2020. Met de inwonersis bedacht dat Westland in 2020 nog steeds eensociale gemeente is waar het ondernemen en de tuinbouwhoog in het vaandel staan. Wel met iets meer allure.Inwoners gaven ook aan dat Westland in 2020 duidelijkéén gemeente is zonder de eigenheid van de afzonderlijkekernen uit het oog te verliezen.Dit beeld is vertaald in een viertal thema’s:• Sociale cohesie verwijst primair naar de kern van desociale kwaliteit in Westland: het elkaar kennen en ervoor elkaar zijn. Dit heeft onder andere te maken methet dorpse karakter, kleinschaligheid, de gezelligheid,rust en schone en veilige omgeving. Sociale cohesieheeft betrekking op de kwaliteit van de dagelijkseleefomgeving (fysiek, sociaal en veiligheid).voorzieningen. Bij Ontwikkeling gaat het om bewuststuren op ‘een stapje hoger’. Dit kan bijvoorbeeld totuitdrukking komen in het woningaanbod; dus nietalleen een eenzijdig woningtype aanbieden, maarbijvoorbeeld woonwerk- of atelierwoningen.• De rol van de gemeente is van belang en bestaatuit meedenken en daar waar dat nodig is de regiepakken. Het beleid van de gemeente is niet alleenbeperkend, maar laat ook ruimte voor nieuwe initiatievenen ideeën.• Accommodaties spelen een belangrijke rol inhet maatschappelijk leven en bieden gelegenheidvoor activiteiten op tal van gebieden. Het huidigeaccommodatie-bestand past bij het Westland. Bijverdelingsvraagstukken gaat de gemeente uit vanhet perspectief van één geheel, met respect voor deonderdelen, zoals bijvoorbeeld in de zorg en in hetonderwijs. Er wordt namelijk onderscheid gemaakttussen bovenkernse voorzieningen die uniek zijn in hetWestland en bovenkernse voorzieningen waarvan ermeer van binnen de gemeente kunnen zijn. Vitaliteitvan de kernen staat hierbij voorop.Op dit moment wordt een studie uitgevoerd om uit tezoeken in hoeverre voorzieningen kunnen samenhangen(Vitale Coalities). Uitgangspunt daarbij is maatwerk, rekeninghoudend met de huidige situatie en demografischeontwikkelingen.• Ontwikkeling verwijst naar meegaan in de tijd, hetvermogen zich aan te passen en te anticiperen opveranderingen en kansen. Dit heeft onder andere temaken met het aanbieden van voldoende scholingsmogelijkheden,het aanbod van voldoende starterswoningenen de aanwezigheid van voldoende stedelijke20Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

2.3 BestemmingsplannenBuitengebied 1995Vreeburgh 1993Vreeburgh Oost 1998Centrum ‘s Gravenzande 2011Woonkern ‘s Gravenzande 2011Tuinveld 2007Uitwerking 2e faseTuinveld 2010Uitwerking 1e faseTuinveld 2009Het Nieuwe Water 2009Nieuwe Vaart 1992Er was sprake van een groot aantal vigerende bestemmingsplannenbinnen de kern ’s-Gravenzande. Onlangs isgewerkt aan een actualisatie van een groot deel van dezeplannen. De actualisatieplannen ‘Woonkern ‘s Gravenzande’en ‘Centrum ‘s Gravenzande zullen in het 2e kwartaalvan 2011 de besluitvorming in gaan ter vaststelling en zijndaarom opgenomen als vigerende bestemmingsplannen inhet ROK.De bestemmingsplannen Zandevelt Noord(grotendeels),het Oude Land, Zanddijk, Dorp Oost, Dorp(deels) enNieuwe Vaart vallen nu onder Woonkern ‘S Gravenzande.Onder Centrum ‘s Gravenzande valt een deel van het bestemmingsplanDorp en een deel van Zandevelt.Teylingen 2011Bestaande bestemmingsplannenBeleid en regelgeving21

Ontwerp bestemmingsplan‘Het Nieuwe Water’(vastgesteld 26 mei 2009)De ontwikkelingen in het plangebied Het Nieuwe Watermaken in ruimtelijk en functioneel opzicht deel uit vande ontwikkelingen die plaatsvinden in de zogenoemde“Poelzone Westland”.Het plangebied van Het Nieuwe Water was tot voor kortin gebruik als glastuinbouwgebied. Om te kunnen voldoenaan de wateropgave, de woningbehoefte en de behoefteaan groen en recreatie is dit gebied in de Visie GreenportWestland 2020 aangewezen als “zoekgebied voor bergingvan boezemwater en voor wonen”. In de Poelzone isook een verbreding van de waterloop met bijbehorendeelementen voor vergroening voorzien. In dit kader wordenoverwegend glastuinbouwlocaties getransformeerd naarwoonlocaties, waarbij het wonen, het groen en het watermet elkaar worden verweven.De (integrale) visie voor deze gebieden is vastgelegd inde rapportage “Van Staelduin naar Arendsduin; structuurschetsPoelzone Westland (25 oktober 2005). Inhet Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 zijn HetNieuwe Water, Gantel de Baak en Tuinveld aangegeven alsnieuw woongebied. Het Nieuwe Water is daarbij aangegevenals ‘proeftuin’. Een proeftuin wordt hierbij beschouwdals een project waarin de kwantitatieve wateropgave(waterberging) en innovatieve ontwikkelingen aan elkaargekoppeld worden.Het voorontwerp bestemmingsplan Het Nieuwe Water iseen globaal uit te werken bestemmingsplan. Het bestemmingsplanzal nader uitgewerkt worden in uitwerkingsplannen.De planning is dat het bestemmingsplan in meivastgesteld wordt door de raad.Het bestemmingsplan maakt de bouw van maximaal 1200woningen mogelijk, waarvan het grootste deel (max. 900)binnen de rode contour aan de zuidzijde gebouwd kunnenworden. Van de woningen zal ca 30% gebouwd wordenin de vorm van appartementen. Aan de zuid- en aan denoordzijde zijn daarbij hoogteaccenten toegestaan. Doorhet plan heen loopt een ecologische verbindingszoneDe uitgangspunten zoals verwoord in het Ontwerp bestemmingsplanten aanzien van de ontsluiting, fietsroutes,groen- en waterstructuur en de bebouwingsvlekken zijn inhet Ruimtelijk Ontwikkelingskader ’s-Gravenzande 2020en in de visiekaart geïntegreerd.In bestemmingsplan Het Nieuwe Water wordt door middelvan een wijzigingsbevoegdheid rekening gehouden meteen toekomstige mogelijkheid voor een verbinding tussenbedrijventerrein Teylingen en de Naaldwijkseweg. Doordeze extra ontsluiting van Teylingen wordt het kruispuntNaaldwijkseweg/Koningin Julianaweg ontlast, om zodoendeverkeersstagnatie te beperken en een deel van deNaaldwijkseweg en Koningin Julianaweg te ontlasten.Het zuidelijk deel van het Nieuwe Water wordt aangetaktop de Naaldwijkseweg. Het noordelijk deel krijgt eenaansluiting op de Rijnvaartweg. Halverwege vindt eenverkeerskundige ‘knip’ plaats voor autoverkeer. Op dezewijze wordt doorgaand verkeer door de nieuwe wijk voorkomen.Waar de aantakkingen van Het Nieuwe Water op degebiedsontsluitende wegen exact komen, dient nog naderuitgewerkt te worden.Impressies watergerelateerde woningen22Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Integrale gebiedsontwikkeling Poelzone (Van Staelduin naar Arendsduin)NNPlankaart concept bestemmingsplan Het Nieuwe WaterAnalyse23

3 analyse3.1 InleidingEen aantal thema's die van belang zijn voor de ruimtelijkestructuur en ontwikkeling van ’s-Gravenzande zijn geïnventariseerden geanalyseerd. Samen met het beleid vormenze belangrijke ingrediënten voor het samenstellen van devisie voor de kern. De onderzochte thema's zijn:• Historische ontwikkeling• Cultuurhistorische waarden• Water en groen• Verkeer• Wonen• Hogere bebouwing en stedenbouwkundige accenten• Werken• VoorzieningenPer onderwerp wordt hierna aan de hand van kaartjes eenbeknopte beschrijving gegeven. De belangrijkste conclusiesvan deze analyse en inventarisatie worden aan heteind van het hoofdstuk uitgesplitst in een SWOT-analyse,hierin worden de ruimtelijke kwaliteiten/–knelpunten enkansen/bedreigingen van ’s-Gravenzande op een rijtjegezet.Voor wat betreft ’s-Gravenzande heeft de occupatiegeschiedenisenerzijds te maken met de gunstige bodemgesteldheiden anderzijds door politieke/bestuurlijkeinvloeden. Het dorpje Zande ontstond in het begin van detwaalfde eeuw aan de monding van de rivier de Maas tenzuiden van Monster. Toen de graven van Holland er eenkerk en een kasteel lieten bouwen ontstond ’s-Gravenzande.In 1246 ontving ’s-Gravenzande stadsrechten vanGraaf Willem II. Zijn moeder, gravin Machteld, woonde totCa. 1650haar dood in 1267 op het grafelijke kasteel. Het stadjehad in de middeleeuwen een gasthuis, school, Bagijnhofen klooster. Deze gebouwen zijn in de loop der tijd verdwenen.In de 17e/18e eeuw ontstonden er rond ’s-Gravenzandetwaalf buitenplaatsen, die later plaats moestenmaken voor tuinbouw.Vanaf de jaren ’30 van de vorige eeuw tot heden is hetstadje meer planmatig uitgebreid, doordat de uitbreidingenzich vooral aan de zuid-en oost zijde van het centrumbevonden is in de loop der tijd het historische centrumdecentraal komen te liggen in de kern.3.2 Historische ontwikkelingCa. 1750Ca. 185024Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Historische ontwikkelingLuchtfoto Atlantikwal19 dec 1944Legenda Historische ontwikkelingkernlint Langestraat, Naaldwijkseweg e.o.jaren ’30jaren ’50-’60jaren ’70-’80jaren ’70-’80jaren ’90-’00jaren ’00-hedenAnalyse25

3.3 Cultuurhistorische waardenIn en om het centrum en in de lintbebouwingen bij de entreesvan de kern bevinden zich nog tal van karakteristiekepanden uit de periode van voor de Tweede Wereldoorlog.Tezamen met de vaak brede, van laanbomen voorzienestraatprofielen en pleinen geven ze ’s-Gravenzande zijneigen ruimtelijke identiteit.In ’s-Gravenzande bevinden zich een zestalRijksmonumenten. Dit betreft de Dorpskerk, herbergDe Spaanse Vloot, het Raadhuis aan de Langestraat,de dorpspomp, een winkelpandje met trapgevel aan deMarkt en de korenmolen aan de Naaldwijkseweg. Op ditmoment heeft de kern 12 gemeentelijke monumenten.Dit betreft een boerderij aan de Bonnenlaan, een woningaan de Galgeweg, een Rijckevorselhuisje aan de Heenweg,drie panden aan de Langestraat, een voormalig pakhuis,tramstation en kerkgebouw aan de Monsterseweg,een voormalige winkelpui aan de Naaldwijkseweg en debegraafplaats aan de Naaldwijkseweg en een woningin het Staelduinse Bos. Naast deze objecten bevindener zich binnen de kern nog ca 50 waardevolle objectenmet monumentale waarden. Hiervan wordt in de nabijetoekomst de beschermingswaardigheid van deze monumentaleobjecten onderzocht. Daarnaast bevinden er zichbinnen de kern nog ca 25 zogenaamde MIP-objecten.Dit zijn objecten die in het kader van het MonumentenInventarisatie Project door de provincie, begin jaren ’90,geïnventariseerd zijn in verband met hun mogelijke monumentalewaarden.Naast als monument aangewezen panden en MIP-pandenzijn er in de kern nog een groot aantal karakteristieke pandenen gebieden die de cultuurhistorische structuur van’s-Gravenzande begeleiden. Deze panden verkeren vaak ineen goede staat van onderhoud en soms in juist een zeerslechte bouwkundige staat. Dit laatste doet zich met namevoor op locaties die op de nominatie staan om herontwikkeldte worden.De Rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, MIPpandenen andere karakteristieke panden en gebiedengeven ’s-Gravenzande een eigen, dorps karakter.Cultuurhistorische waarde van recentere datum is de‘Atlantikwal’. Dit was een verdedigingslinie van de Duitsers(WO II) bestaande uit een tankgracht en verschillendebunkercomplexen. De tankgracht is in de loop der jarengrotendeels gedempt.1. De Dorpskerk4. Oude Raadhuis 5. Herberg de Spaansche Vloot2. Pomp 3. Werkwoonhuis6. Korenmolen26Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Cultuurhistorische waardenBunkercomplex ZanddijkBunker (nr. 15) Hospitaalbunker (nr. 24)Legenda cultuurhistorische waardenRijksmonumentGemeentelijk monumentMIP pandenBunkercomplexTankgrachtKernlintAnalyse27

3.4 Water- en groenstructuurwaterstructuur’s-Gravenzande is op een duin ontstaan en de ondergrondheeft van nature een goede ontwatering. Momenteel is hetgebied rondom de zandduin echter bebouwd en kan hetwater niet meer natuurlijk afvloeien.Het verhard oppervlak van de kern loost momenteel grotendeelsop het rioolstelsel. Het beleid is er op gericht omverhard oppervlak zoveel mogelijk van het rioolstelsel af tekoppelen. Hiertoe is bergingswater nabij de kern gewenst.BoezempeilDe rest van ’s-Gravenzande ontwatert via verschillendewatergangen op het boezempeil naar de Nieuwe Vaart, tenoosten gelegen van de kern. De Nieuwe Vaart mondt uitop het hoofdwatersysteem van het Westland. Bij de Plasvan Alle Winden komen verschillende hoofdwatergangensamen, de Monsterse Vaart, de Groote Gantel ende Poelwatering.Daarom is vanuit het Waterplan tussen de Nieuwe Vaarten de Poelkade boezemberging gewenst om in het waterbergingstekort(op gemeentelijk niveau) te voorzien. Inhet bestemmingsplan Het Nieuwe Water is gekozen voorontpoldering van het gebied ten behoeve van een verruimingvan de waterberging op boezempeil.Ruimtelijke belevingOp dit moment is de beleving van het water in de woonwijkenniet groot. Hiertoe zijn ook weinig mogelijkheden tenzijdit ten koste gaat van bestaande bebouwing. In de recentgerealiseerde wijk Vreeburgh is het water wel als ontwerpmiddelmeegenomen bij de ontwikkeling.In ’s-Gravenzande ligt het watersysteem deels op boezemendeels op polderniveau.PolderpeilDe Heen- en Geestvaartpolder ligt aan de westzijde van dekern, daarin liggen de wijken Zandeveld, SchrijversbuurtBoezembergingen Begraafplaats Beukenhage. Deze polder is nabijde begraafplaats bemalen op het boezemwater. In hetWaterplan (2008) is aangegeven dat een polderberginggewenst is nabij de begraafplaats, zodat water langer vastgehoudenwordt voordat het op de boezem komt op dePolderBoezemPolderBoezemHeen- en Geestvaart. Tevens is ten behoeve van de doorstromingbehoefte aan het doortrekken van de watergangPolderbergingachter het bebouwingslint langs de Zanddijk.Bestaand principe waterhuishoudingGewenst principe waterhuishouding28Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bestaande waterstructuurLegenda waterstructuurNoordzeeKuststrookPolderHoofdwaterstructuur (boezem)Watergang (boezem)Waterplas (boezem)Watergang (polder)Analyse29

GroenstructuurIn oorsprong is ’s-Gravenzande planmatig ontwikkeld langstwee parallel lopende wegen. ’s-Gravenzande loopt quagroenstructuur voor op de andere kernen in het Westland.Dit heeft enerzijds te maken met de ontstaansgeschiedenisen anderzijds vanwege een aantal maatregelen die zijndoorgevoerd vanuit het groenstructuurplan van de voormaligegemeente ’s-Gravenzande.Een belangrijk groen en recreatie gebied nabij ’s-Gravenzandeis de kuststrook (zee, strand en duinen). Deverbinding vanuit de kern laat te wensen over. Alleen deStrandweg vormt een ‘officiële’ aantakking van de kern opde kuststrook. Bij Arendsduin ligt een tweede aantakking.Dit betreft echter een eigen weg, die wel min of meeropenbaar gebruikt wordt. Bij Arendsduin is geen aantakkingop het doorgaande recreatieve fietspad langs dekuststrook.Tussen de huidige groenstructuur en de verkeersstructuurvan de kern is weinig samenhang. Belangrijke verkeersadersnaar en binnen de kern worden niet of slechts deelsbegeleid door laanbeplanting. Ook zijn er weinig verbindingentussen de verspreid liggende groengebiedjes binnende kern.In het gemeentelijk Groentructuurplan (concept mei2009) zijn de belangrijkste groenstructuren voor hetWestland benoemd. Eén van deze structuren betreft dezogenaamde historische lus. De meeste oude dorpskernenliggen aan deze lus en het geheel heeft ook een cultuurhistorischewaarde. Het profiel is echter overal anders ener is weinig samenhang in de beplantingsstructuur. HetGroenstructuurplan beveelt aan om waar mogelijk hagenaan beide zijden van de weg aan te planten, tussen deweg en het fietspad. Voor ’s-Gravenzande betreft dit deMonsterseweg en de Naaldwijkseweg. Langs beide wegenontbreekt deze hagenbegeleiding.Linten en dijken (Groenstructuurplan)dijkengroene lintenhistorische lusInrichtingsprincipe historische lusBinnen de kern zijn twee groene ruimtes van formaat tevinden, namelijk Begraafplaats Beukenhage en het JulianaSportpark. Vanuit hun functie hebben deze groengebiedeneen min of meer semi-openbaar karakter. In praktijkvervullen ze een functie als openbaar groen gebied.Daarnaast zijn er in de kern verspreidliggende groengebiedjesaanwezig. Deze hebben een functie voor de buurten bieden vaak speelgelegenheid voor de jeugd in verschillendeleeftijdscategorieën.Inrichtingsprincipe historische lus30Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bestaande groenstructuurLegenda groenstructuurNoordzeeKuststrookVerblijfsgroenLaanbeplantingLaanbeplanting ontbreektHaag ontbreektAnalyse31

3.5 VerkeerKERNKenmerkend voor de structuur van ’s-Gravenzande is deherkenbare verdeling van doorgaande auto-ontsluitingswegenin noord-zuid richting en informele verbindingenin oost-west richting. Samen vormen ze een sterk rasterwaarbinnen de buurten zijn gelegen. Bepalend voor eenkern is de herkenbaarheid van haar belangrijkste wegenen de oriëntatie op die wegen. In ’s-Gravenzande zijn demeeste van deze, voornamelijk noord-zuid lopende, wegenbreed en groen geprofileerd met daaraan de belangrijkstevoorzieningen gelegen. Dit kenmerkt de kern op positievewijze. Bij sommige gebiedsontsluitingswegen is deze profileringnog niet aanwezig.De meeste oost-west verbindingen hebben geen doorgaandkarakter. Ze vormen vrij informeel routes door dekern. Deze straten, pleinen en stegen bieden een bijnasluitend netwerk van langzaamverkeersverbindingen. Dezelijnen hebben diversiteit en afwisseling in profiel, functieen bebouwingshoogte als gemeenschappelijke deler.De wegenstructuur van ’s-Gravenzande wordt gekenmerktdoor een aantal toeleidende wegen naar de omliggendekernen. Dit zijn de Monsterseweg/Noordlandseweg,Naaldwijkseweg, Woutersweg, Maasdijk en Rijnvaartweg.Binnen de bebouwde kom is een beperkt aantal wegenaangewezen met een belangrijke verkeersfunctie, de zogenaamdegebiedsontsluitingswegen (GOW). Deze verbindende wijken met elkaar en met de toeleidende wegen. Dehistorisch gegroeide hoofdstructuur is niet erg duidelijk,door het ontbreken van een ringstructuur of radiaalwegen.Niettemin vormen enkele GOW’s een ruit om het centrum,zodat het kernwinkelgebied verkeersluw is.In het verleden is studie verricht naar het doortrekken vande Vondellaan richting de Woutersweg, om op die manierde Naaldwijkseweg te ontlasten. Deze optie is echter niethaalbaar gebleken.Langzame verkeersroutes’s-Gravenzande heeft diverse fietsroutes, zowel utilitairals toeristisch en zowel binnen de kern als doorgaand. Derelatie met het strand en de kustfietsroute komt mindergoed tot uiting dan wenselijk is. Een doorlopende verbinding‘van Arendsduin naar Staelduinen’ ontbreekt, maar iswel gewenst en wordt aan gewerkt.Hoewel de bestaande wegenstructuur aan duidelijkheid tewensen overlaat, kan met een goede vormgeving duidelijkworden gemaakt wat de hoofdroutes zijn. De GOW’sin ’s-Gravenzande zijn echter nog niet overal als zodanigherkenbaar, met name geldt dit voor de Beukenlaan/Zandeveltweg. Bovendien is de wegenstructuur op eenaantal plaatsen onduidelijk doordat enkele GOW’s eensmal profiel en geen of zeer bescheiden fietsvoorzieningenhebben. Daardoor komt de hiërarchie in de wegenstructuur,dus het onderscheid tussen gebiedsontsluitingswegenen erftoegangswegen, soms onvoldoende tot uiting.Op enkele plaatsen ontbreken duidelijke entrees bij debebouwde komgrenzen (Julianaweg/Albert Schweizerlaanen Zeestraat/Zandeveltweg).centrumHet centrumgebied gaat de komende jaren, mede doordiverse planontwikkelingen, een belangrijke impuls krijgen.Daarbij moet aandacht uitgaan naar de bereikbaarheid enaantrekkelijkheid van het centrumgebied en de parkeervoorzieningen.Momenteel is de routering naar en van hetcentrum onduidelijk en niet goed als zodanig herkenbaar.Wel is het centrum vanuit alle windrichtingen bereikbaar.Het parkeren vindt diffuus plaats, wat enigszins ten kostegaat van het straatbeeld en van de duidelijkheid van parkeerroutes.Verkeersmilieukaart prognose 202032Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

StrandwegBestaande verkeersstructuurKon. JulianawegMonstersewegAlbert SchweizerlaanZandeveltwegRijnvaartwegNoordlandsewegOudelandstraatMaasdijkZijdijkKon. JulianawegWouterswegNaaldwijksewegLegenda VerkeerN100 250 500 1000Gebiedsontsluitingsweg 80 km/hGebiedsontsluitingsweg 50 km/hParkeerring 30 km/hEenrichtingsverkeerFietspadRotondeAnalyse33

3.6 WonenBevolkingsopbouwVan de bijna 100.000 mensen die in het Westland wonen(1 januari 2009) is ca 20% woonachtig in ’s-Gravenzande.Ongeveer 35% van de totale ’s-Gravenzandse bevolking is25 jaar of jonger, 35% is tussen de 26 en 50 jaar oud en30% is ouder dan 50 jaar. Bevolkingsprognoses voorspellentot 2015 een belangrijke relatieve afname in dejongere leeftijdscategorieën en een relatieve toename inde groep vanaf 55 jaar. Ruim de helft van de huishoudensbestaat uit één of twee personen.WoningvoorraadOp 1 januari 2005 telt ’s-Gravenzande 7632 woningen,dit is inclusief de woningvoorraad in Heenweg. Bijna 90%hiervan zijn eengezinswoningen. Meer dan de helft vanhet totale woningbestand bestaat uit koopwoningen. Meerdan de helft van de woningvoorraad is relatief nieuw endateert van na 1970. Slechts een kleine 1000 woningenstammen van voor 1945. Binnen ’s-Gravenzande is éénwoningcorporatie actief: Arcade. Het woningbestand vanArcade bestaat uit ca 2000 veelal eengezinswoningen.Ontwikkelingen woningmarktEr is een tekort aan ouderenwoningen in het Westlanden met name ook in ’s-Gravenzande. Ook is de woningmarktlastig toegankelijk voor starters. Op dit momentwordt de bestaande woningvoorraad geherstructureerdin de Oosterbuurt. Daar verwijnen woningen (ca 150) enworden woningen teruggebouwd (133). Inbreiding vindtplaats ter plaatse van het winkelcentrum Koningswerf(ca. 100 appartementen) en de locatie Zandhorstschool(42 appartementen). In een minder uitgewerkt stadiumzijn enkele inbreidingslocaties in en rond het centrum(Woonservicezone, Horticoop, Van Trigt) en de transformatielocatiesHagemanstraat en Kreeklaan). Naast dezeinbreidingslocaties zijn er concrete plannen in ontwikkelingvoor uitleglocaties. Dit betreft Tuinveld (390 woningen),Gantel de Baak (80 woningen) en Het Nieuwe Water(circa 900 woningen in de zuidpunt en circa 300 woningenin de zone langs de Poelkade).3.7 Hogere bebouwing enstedenbouwkundige accentenMonumentale hogere bebouwingVan oudsher waren de dorpskerk en de korenmolen deenige hoogte-accenten in ’s-Gravenzande. Later is hier deNoorderkerk aan de zuidzijde van de Langestraat bijgekomen.Hogere bebouwingNaast deze monumentale hogere bebouwing is verspreidover de kern hogere bebouwing aanwezig. Hogere bebouwingbetekent in ’s-Gravenzande een bouwhoogte van 5 à6 lagen.Deze hogere bebouwing is deels gesitueerd rondomhet centrum aan de Albert Schweizerlaan en de Kon.Julianaweg. Daarnaast is er hogere bebouwing die nietgelegen is aan de hoofdstructuur van wegen, dit betreftde Gasthuislaan en de groenzone bij verzorgingstehuis DeKreek.Uitzondering op de regel is het appartementengebouw vanvijf lagen hoog in de Bomenbuurt. Dit gebouw staat solitairin de woonwijk.Overige stedenbouwkundige accentenNaast de genoemde hogere bebouwing zijn er in ’s-Gravenzandeook andere stedenbouwkundige accenten aan tewijzen, die lager zijn dan vier verdiepingen. Deze gebouwenhebben een bijzondere uitstraling en/of situering. Ditbetreft het Oude Raadhuis, de kerk aan de Obrechtlaan inde wijk Zandevelt, de oude Prins Willem Alexander School,de Kon. Wilhelmina School en het zwembad / multifunctioneelcentrum aan de Kon. Julianaweg.Kijkend naar de kern en de verkeerskundige hoofdstructuurvan ’s-Gravenzande valt op dat met name de entree’svan de kern en de entree’s van het centrum niet ofnauwelijks door bebouwing geaccentueerd worden. In deconcept structuurvisie Centrum ’s-Gravenzande wordt hiervoor het centrum wel een voorzet voor gegeven.In de Uitgangspunten Ontwikkelingskaders voor de kernenwordt aangegeven dat hogere bebouwing in ’s-Gravenzandein clusters moet staan. Dit is in de huidige situatieechter niet als zodanig herkenbaar. Met de visievormingdient dit wel als aanknopingspunt.34Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bestaande kern- en hogere bebouwingLegenda bebouwingWoonbebouwingUitleglocatiesHogere bebouwing aan gebiedsontsluitingswegHogere bebouwing aan parkeerringMonumentale hogere bebouwingStedenbouwkundig accent5-laagse hogere bebouwing6-laagse hogere bebouwingAnalyse35

3.8 WerkenBedrijventerreinenMilieuzoneringIn ’s-Gravenzande bevinden zich geen gezoneerde bedrijventerreinenvolgens de Wet Geluidhinder. Ook zijn er geenvrijwillig gezoneerde bedrijventerreinen. Van toepassing zijnindividuele vergunningen en meldingen en de milieuzoneringvoor bedrijven volgens het groene boekje van de VNG.TeylingenHet grootste bedrijventerrein van ’s-Gravenzande isTeylingen (ca 25 ha). Het is een regulier bedrijventerrein.Ook is er een afvalbrengstation van de gemeente gevestigd.Op het bedrijventerrein Teylingen is nagenoeg geenleegstand. Teylingen is ontsloten via twee aansluitingen opde Julianaweg. Tijdens de ochtend- en avondspits is hetbedrijventerrein minder goed bereikbaar door verkeersstagnatiebij de rotonde Julianaweg/Naaldwijksweg (komendvanuit Naaldwijk). Naar de Julianaweg presenteerthet bedrijventerrein zich terughoudend.WouterswegDit is een kleiner bedrijventerrein (ca 7 ha). Op dit momentis er een toeleveringsbedrijf voor de tuinbouw, eencaravanhandel en een tankstation gevestigd. Ook is er momenteelnog een glastuinbouwbedrijf gevestigd. Het terreinis ontsloten op de Woutersweg via een relatief smalledoorgang tussen bedrijfsbebouwing en het tankstation.Het bedrijventerrein aan de Woutersweg valt inclusiefhet glastuinbouwperceel binnen de rode contour van hetstreekplan en is een potentiele locatie voor hervestigingvan bedrijven vanuit het centrumgebied. Het bedrijventerreinis in de loop der tijd gegroeid zonder planmatige opzet.Hierdoor is het in zichzelf gekeerd, ondanks de liggingaan één van de entrees van de kern.Sand Ambachtsraat e.o.Ten westen van het centrum ligt tussen de SandAmbachtstraat en de Zandeveltweg een klein bedrijvencluster(ca 1,5 ha) met daarin o.a. een bouwmarkt eneen autobedrijf. Er zijn plannen om deze locatie in fasenom te vormen tot een woonservicezone. Het is de bedoelingdat hiertoe te verplaatsen bedrijven geconcentreerdzullen worden op of nabij bestaande bedrijventerreinen. Ditgeldt ook voor andere verspreid rond het centrum liggendebedrijven die benut kunnen worden voor inbreiding van dewoningvoorraad.Bedrijvenclusters Hagemanstraat en KreeklaanDeze kleine bedrijvenclusters (ca 3 ha en 1,5 ha) liggenaan de rand van de kern. Beide locaties zijn min of meerin zich zelf gekeerd en zijn minder goed gesitueerd aan dehoofdstructuur van wegen. Mede gezien de nabijheid vande woonomgeving zijn deze locaties in beeld voor transformatienaar woongebied.Dienstverlenende bedrijven / kantorenIn ’s-Gravenzande bevinden de dienstverlenende bedrijvenzich in en om het centrum en op de bedrijventerreinen.Er is geen sprake van kantorenclusters o.i.d. Ook zijn dedienstverlenende bedrijven relatief beperkt van omvangvoor wat betreft het aantal werknemers.36Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bestaande bedrijvenSand-Ambachtstraat e.o.HagemanstraatKreeklaanTeylingenWouterswegLegenda BedrijvenBedrijventerrein (bestaand)Analyse37

3.9 VoorzieningenDetailhandelDe kern ’s-Gravenzande telt 100 winkels en is in ditopzicht achter Naaldwijk de op een na grootste winkelkernbinnen het Westland. Binnen de kern bevindt zich zo’n25.000 m² winkelvloeroppervlak; goed voor 18% van hettotale Westlandse winkelvloeroppervlak.’s-Gravenzande heeft relatief veel winkelmeters in debranchegroep ‘plant en dier’. Dit heeft te maken metde aanwezigheid van drie relatief grote tuincentra. Hetaanbod in de meeste andere branchegroepen blijft achterbij het aanbod in vergelijkbare kernen, met name inde branchegroepen mode en wonen. Dit wijst erop dat’s-Gravenzande een beperkte functie heeft op het gebiedvan recreatief vergelijkend winkelen. De winkels hebbenhoofdzakelijk een lokale functie, en beperkt bovenlokalevoor de inwoners van Hoek van Holland.zijn een aantal losliggende winkels gelegen. Dit zijn ofwelsupermarkten (Hoogvliet en Albert Heijn) ofwel grootschaligerdetailhandel. De supermarkten zijn uit eigen bewegingnaar de randen verplaatst. De grootschalige detailhandelzijn eigenlijk uit hun jasje gegroeid op de huidige locatie.Volgens de Detailhandelsvisie (maart 2009) is het recreatiefvoorzieningenniveau van ’s-Gravenzande te hoog. Erdoet zich leegstand van winkelruimtes voor. WinkelcentrumDe Koningswerf is gedateerd. De detailhandelsvisie geeftdan ook aan dat verdergaande concentratie, in overlegmet de winkeliers, wenselijk is. De vervangende nieuwbouwvan winkelcentrum de Koningswerf, waarvoor verregaandeplannen in ontwikkeling zijn, biedt hierbij eengoede mogelijkheid om het kernwinkelgebied vorm tegeven.De Detailhandelsvisie (maart 2009) sluit aan op het provinciaalbeleid en het beleid van Stadsgewest Haaglanden.HorecaDe horeca bevindt zich in ’s-Gravenzande aan hetMarktplein en aan het Vaartplein. Ook in de Langestraaten in de Koningswerf zijn enkele horecagelegenhedente vinden. De horeca concentreert zich met name aande Markt en heeft hier bovendien een zeer gevarieerdaanbod. Er kan gesproken worden van een zogenaamd‘horecaplein’.De detailhandel is in ’s-Gravenzande geconcentreerd inen nabij het centrum. Behalve een strook winkels aande Kon. Julianaweg, te beschouwen als een buurtvoorzieningencentrum,is de detailhandel gesitueerd aan deLangestraat/Koningswerf en een aantal straten die daaropaansluiten.In de functieverdeling van het centrum valt op datde detailhandel vrij verdeeld en uitgestrekt ligt in deLangestraat. Daarnaast zijn er nog twee zijtakken; GraafFlorisplein en de Van de Kasteelestraat. Daarom heenMaatschappelijke voorzieningenAan het Zandeveltplein ligt min of meer geïsoleerd deopenbare bibliotheek. Het gemeentehuis ligt wel centraal,aan het Marktplein. Op dit moment is een studie gaandeover concentratie van de verschillende vestigingen vanhet gemeentelijk apparaat naar Naaldwijk. Het huidigegemeente huis in ’s-Gravenzande zou dan een anderefunctie kunnen krijgen.38Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bestaande voorzieningen kernBestaande voorzieningen centrumgebiedLangestraatLangestraatVaartpleinBiebZandeveltpleinHoogvlietVan GeeststraatGem.huisMarktpleinKoningswerfGraaf Florispleinvan de KasteelestraatAlbert HeijnLegenda voorzieningenMarktpleinKernwinkelgebiedVoorzieningen aan Kon. JulianawegAnalyse39

Sport en recreatieKuststrookDe kuststrook biedt tal van recreatie- en sportmogelijkheden.Langs de kust loopt van Hoek van Holland tot DenHaag (en verder) een veelgebruikte, recreatieve fietsroute.Vanuit ’s-Gravenzande is de aansluiting op deze fietsroutebeperkt tot de Strandweg. Bij de Strandweg bevindt zichook de strandopgang van ’s-Gravenzande, met een grootparkeerterrein. Ook worden de 's winters ondergelopenweilanden bij deze strandopgang gebruikt als natuurijsbaan.Aan de Strandweg bevindt zich een manege.SportaccomodatiesDe sportaccommodaties zijn in ’s-Gravenzande geconcentreerdin het Juliana Sportpark. Hier bevinden zich naastsportvelden, onder andere een zwembad, tennispark enrackethal. De verschillende accommodaties zijn bereikbaarvanaf het bedrijventerrein Teylingen en de Kon. Julianaweg(zwembad).Sporthal De Westlandhal bevindt zich in de woonomgevingvan de Edelstenenwijk.Vaarroutes en plassenAan de oostzijde van de kern takt ’s-Gravenzande aan ophet recreatief hoofdvaarwegennet van Westland. De plasvan Alle Winden heeft oorspronkelijk de functie als waterberging,maar biedt ook uitstekende recreatieve mogelijkheden.Legenda Sport en RecreatieNoordzeeKuststrookVaarroutesWaterplasFietsrouteJuliana SportparkSportaccommodaties40Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

3.10 Ruimtelijke ontwikkelingenBinnen de kern zijn een aantal ontwikkelingen in eenvroegtijdig- en vergevorderd stadium. Deze initiatieven zijnzo mogelijk in deze visie geïntegreerd.De wijze waarop de initiatieven zijn geïntegreerd komtterug in het volgende hoofdstuk.Gebiedsontwikkeling:CentrumplanWoningbouwlocaties PoelzoneHet Nieuwe WaterGantel de BaakTuinveldBedrijventerrein WouterswegStedelijke herstructurering Tuinveld oostTransformatiegebied KreeklaanTransformatiegebied HagemanstraatUitbreiding bedrijventerrein / ecologische zone122a2b2c34567Locatieontwikkeling:OpelHorticoopVan TrigtKernwinkelgebiedWoonservicezoneWilhelminaschoolPWA SchoolSonnevanckOude GemeentewerfDominee van GeestschoolHerstructurering Bomenbuurt WestUitplaatslocatie HorticoopDe KreekAnalyse41

3.11 SWOT-AnalyseinleidingVanuit de hiervoor beschreven analyse komen een aantalruimtelijke kwaliteiten en knelpunten naar voren. Ook zijnkansen en bedreigingen hieruit te destilleren. In dezeparagraaf wordt een zogenaamde SWOT-analyse beschreven.‘SWOT’ staat daarbij voor Strengths – Weaknesses –Opportunities – Threats. Dit is geen doel op zich, maar eenbelangrijke bouwsteen voor de uiteindelijke visie.Ruimtelijke kwaliteiten (strengths)• Groene en ruime opzet• Herkenbare historische bebouwingsstructuur en linten• Centrum goed bereikbaar• Kwalitatief goed en veel buurtgroen• Dorps karakter• Marktplein als horecapleinKortom:De sterke punten van ’s-Gravenzande zijn met namede groene, dorpse karakteristiek met een goed bereikbaarcentrum.Ruimtelijke knelpunten (weaknesses)• Leegstand winkels• Weinig water zichtbaar• Bergingscapaciteit water• Weinig relatie met kustzone• Entree’s van het centrum en de kern onduidelijk• Centrum decentraal gelegen t.o.v. kern• Bedrijventerrein tegen centrum• Geringe samenhang verkeers- en groenstructuur• Kwaliteit groenstructuur• Verkeersroutering centrum onduidelijk• Tekort aan starters- en senioren woningen• Geen ‘echte’ landmarks op strategische plekken• Uitstraling Teylingen naar Kon. Julianaweg• Bedrijvenclusters Woutersweg, Hagemanstraat,Kreeklaan in zich zelf gekeerd en slecht ontsloten• Geisoleerde ligging bibliotheekKortom:De zwakke punten hebben met name te maken metde ruimtelijk-functionele samenhang van verkeer,groen, bedrijventerreinen en stedebouwkundige accenten.Ook speelt er een tekort aan starters- enseniorenwoningen.42Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Kansen (Opportunities)• Ontwikkelingen en initiatieven in en om centrum bie-den mogelijkheid tot herprofilering• Marktplein als horecaplein• Water- en groenstructureren• Woonservicezone in het centrum• Relicten van Atlantik Wall benutten t.b.v. recreatie,ecologie- en waterstructuur• Water als ontwerpmiddel toepassen bij nieuwe ontwikkelingen• Verkeersroutering rond centrum optimaliseren• Accentuering entrees kern en centrum• Bedrijventerreinen clusteren• Herstructureren bedrijvencluster Woutersweg• Transformeren bedrijvenclusters Haagmanstraat enKreeklaan• Potentiële rasterstructuur (kern en centrum)Kortom:Kansen liggen onder andere in het feit dat er veelontwikkelingen spelen in en om de kern en het centrum,waardoor het mogelijk is om daadwerkelijk destructuur en de samenhang te verbeteren.Bedreigingen (THreats)• Vergrijzing en ontgroening• Waterbergingstekort• Wegpoetsen van herkenbare linten• Leegstand winkels• Parkeercapaciteit centrum• Bereikbaarheid van het bedrijventerrein TeylingenKortom:De bedreigingen zijn divers en hebben te maken meteen veranderende bevolkingsopbouw, waterberging,het verdwijnen van karakteristieke bebouwing, de bereikbaarheidvan Teylingen en leegstand van winkels.Analyse43

4 Visie4.1 InleidingIn en om ’s-Gravenzande spelen een aantal ontwikkelingendie van directe invloed zijn op de structuur van de kern.Met name de grote woningbouwopgaven die als uitleggebiedengerealiseerd worden aan de oostzijde van dekern (Tuinveld, Gantel De Baak en Het Nieuwe Water ende daarmee in samenhang te ontwikkelen waterbergingsprojectenen ecologische verbindingen springen daarbij inhet oog.plekken te markeren.In dit hoofdstuk wordt, aan de hand van dezelfde thema’szoals toegelicht in de analyse (hoofdstuk 3), de visie naderuitgelegd. De visiekaart vormt samenvattend een geïntegreerdbeeld.Visiekaart, uitsnede centrum e.o.Daarnaast zijn er veel ontwikkelingen in het centrum,waaronder de reconstructie van de Koningswerf en deontwikkeling van een woonservicezone. Ook vraagt deverkeersstructuur rond het centrum en de daaraan gekoppeldeafwikkeling van het parkeren de komende tijd denodige aandacht.Het ruimtelijk ordenend principe voor ’s-Gravenzande komtin het kort neer op een compact-dorpse structuur binnende rode contour in combinatie met een rood/groen/blauweovergangszone richting het glastuinbouwgebied aan deoostzijde van de kern. Binnen deze structuur bevindt zicheen samenhangend netwerk van wegen, fietsroutes engroene ruimtes. Bedrijvigheid wordt zoveel mogelijk geconcentreerdop Teylingen en het bedrijvencluster aan deWoutersweg. Stedenbouwkundige accenten worden ingezetom deelgebieden hun identiteit te geven en belangrijke44Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

VisiekaartPPNoordzeeKuststrookGebiedsontsluitingsweg 80 km/hGebiedsontsluitingsweg 50 km/hParkeerring 30 km/hOntsluiting gewenstFietspadFietspad (nieuw)RotondeRotonde (gewenst)ParkeerplaatsGebouwde parkeervoorziening (nieuw)Voorzieningen aan Kon. JulianawegKernwinkelgebiedAanlooproute kernwinkelgebiedWoonbebouwingWoonbebouwing (nieuw)Stedelijke herstructureringLandschappelijk wonen / waterbergingStedenbouwkundig accent (nieuw)Hogere bebouwing (nieuw)SportaccommodatiesBedrijventerreinBedrijventerrein (nieuw)Transformatie bedrijven -> woonfunctieVerblijfsgroenVerblijfsgroen (nieuw)Ecologische zoneMultifunctioneel groen (nieuw)LaanHoofdwaterstructuur (boezem)Hoofdwaterstructuur (b.) (nieuw)Watergang (boezem)Watergang (boezem) (nieuw)WaterplasWatergang (polder)Watergang (polder) (nieuw)Waterberging gewenstVisie45

4.2 Cultuurhistorische waardenBunkercomplex ZanddijkIn en om het centrum en in de lintbebouwingen bij de entreesvan de kern bevinden zich nog tal van karakteristiekepanden uit de periode van voor de Tweede Wereldoorlog.Tezamen met de vaak brede, van laanbomen voorzienestraatprofielen en pleinen geven ze ’s-Gravenzande zijneigen ruimtelijke identiteit.Ook de tankgracht en bunkercomplexen van de voormaligeAtlantikwal kunnen als uitgangspunt bij ontwikkelingengebruikt worden. Mogelijke aanwijzing van de bunkers totgemeentelijk monument zal in een nieuwe tranche kunnenplaatsvinden.Naast als monument aangewezen panden en MIP-pandenzijn er in de kern nog een groot aantal karakteristieke pandendie de cultuurhistorische structuur van ’s-Gravenzandebegeleiden. Deze panden verkeren vaak in een goedestaat van onderhoud en soms in juist een zeer slechtebouwkundige staat. Dit laatste doet zich met name voorop locaties die op de nominatie staan om herontwikkeld teworden.Bunker (nr. 15)Bij herontwikkeling van locaties worden de cultuurhistorischewaarden als randvoorwaarde meegenomen. Hetkan daarbij gaan om hergebruik van (delen van) gebouwenof bijvoorbeeld aansluiting zoeken in het gevalvan nieuwbouw bij de maat en schaal van de plek. DeWelstandsnota biedt hiertoe voldoende houvast.Hospitaalbunker (nr. 24)Bij de actualisatie van bestemmingsplannen zal wordenaangegeven wat de karakteristieke gebieden zijn. Dezegebieden staan aangeduid op de plankaart. In een beeldkwaliteitplanstaan de eisen om de ruimtelijke kwaliteit enkarakteristiek te beschermen.46Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Cultuurhistorische waardenLegenda cultuurhistorische waardenRijksmonumentGemeentelijk monumentMIP pandenBunkercomplexTankgrachtKernlintKarakteristieke gebiedenVisie47

4.3 Water- en groenstructuurGeestvaart. Tevens is ten behoeve van de doorstromingbehoefte aan het doortrekken van de watergang achterBestaand principewaterhuishoudingWaterstructuurhet bebouwingslint langs de Zanddijk.In de kern zal meer water gebracht moeten worden.Tegelijkertijd dienen bij reconstructies de rioleringstelselsaangepast te worden.Om water van het verhard oppervlak te kunnen lozen iseen hemelwaterstelsel (HWS) nodig. De lengte van hetHWS kan korter worden als er meer oppervlaktewatergerealiseerd wordt. Meer oppervlaktewater is ook nodigom de grote hoeveelheden regenwater te kunnen bergen.BoezempeilDe rest van de kern waaronder het centrum ontwatertop het boezempeil. In het boezemland kan het waterpeilslechts 20 cm (t.o.v. 30-40 cm in de polders) stijgenwaardoor extra veel oppervlak nodig is om water te kunnenbergen. Hiertoe is voorzien in de ontwikkeling van HetNieuwe Water.De vijver bij het Kasteeleplein dient beter ontsloten te wordenom een betere waterkwaliteit te kunnen realiseren.PolderBoezemPolderDe afstroming van het water kan vertraagd worden doorgebruik te maken van infiltratieriolen. Als grootschaligereconstructie of vernieuwing gaat plaatsvinden, zal gelijkeen HWS aangelegd moeten worden.Op veel plaatsen, zoals in het centrum, is het lastig omoppervlaktewater te creëren. Bovengenoemde maatregelenom het water vertraagd af te voeren dienen dantoegepast te worden.Ruimtelijke belevingOp dit moment is de beleving van het water in de woonwijkenniet groot. Hiertoe zijn ook weinig mogelijkheden tenzijdit ten koste gaat van bestaande bebouwing. Het is gewenstom, zoals in de recent gerealiseerde wijk Vreeburgh,het water wel als ontwerpmiddel bij nieuwe ontwikkelingenmee te nemen. Bij het project Het Nieuwe Water is éénvan de doelstellingen om nieuwe vaarmogelijkheden toe teBoezembergingPolderpeilDe Heen- en Geestvaartpolder, met daarin de wijkvoegen.BoezemZandevelt, de Schrijversbuurt en BegraafplaatsBeukenhage is nabij de begraafplaats bemalen op hetboezemwater. In het Waterplan (2008) is aangegeven datPolderbergingeen polderberging gewenst is nabij de begraafplaats, zodatwater langer vastgehouden (zie ook studie ABC Delfland)wordt voordat het op de boezem komt op de Heen- enGewenst principewaterhuishouding48Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste waterstructuurLegenda waterstructuurNoordzeeKuststrookKustversterkingBoezem:HoofdwaterstructuurHoofdwaterstructuur (nieuw)WatergangWatergang (nieuw)WaterplasWaterberging gewenstPolder:WatergangWatergang (nieuw)Waterberging gewenstVisie49

GroenstructuurVan de Westlandse kernen onderscheidt ’s-Gravenzandezich in positieve zin door de groene uitstraling. Zoals in deanalyse naar voren gekomen is zijn er echter wel enkeleknelpunten die aandacht behoeven. Dit betreft ontbrekendeschakels in de lanenstructuur en de ontbrekende hagenlangs de historische lus vanuit het Groenstructuurplan.De visie is er op gericht om deze ontbrekende groeneschakels in te vullen. Dit kan bijvoorbeeld tot stand komenbij de herinrichting van wegen en ontwikkelingen zoalsbijvoorbeeld De Groene Schakel bij Tuinveld en het NieuweWater.Daarnaast zullen in de komende tijd ecologische zonesmet recreatief medegebruik gerealiseerd worden. Dezezones komen voort uit boven-locale beleidsdoelstellingen,zoals de beleidsvisie “Van Staelduinen naar Arendsduin”.Met de ontwikkeling van Het Nieuwe Water wordt komendetijd een deel van deze structuur uitgevoerd.Bij (her)ontwikkelingen in de kern dient, indien mogelijk,aansluiting gezocht te worden op de ecologische structurenlangs de kern. Mogelijkheden doen zich hiertoe voor bijde transformatie van de bedrijvencluster Hagemanstraaten de uitbreiding aan de zuidzijde van bedrijventerreinTeylingen.Aan de Noord-oostzijde van de kern wordt, nabij de Plasvan Alle Winden, een nieuw groengebied van formaatgerealiseerd (de Groene Schakel).50Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste groenstructuurLegenda groenstructuurNoordzeeKuststrookVerblijfsgroenVerblijfsgroen (nieuw)Ecologische zone met recreatiefmedegebruikLandschappelijk wonen (nieuw)Multifunctioneel groen (nieuw)LaanHaagVisie51

4.4 VerkeerIn de ROKK zijn voor ’s-Gravenzande de volgendedoelen geformuleerd: Versterken van de rasterstructuurvan wegen en groen, koppelen van interne rasterstructuurmet ecologische en recreatieve zones buiten de kern enversterken van het centrum. Deze doelen en anderekaders dienen als uitgangspunt bij deze ontwikkelingskaders.Bij de ontwikkeling van Het Nieuwe Water dient rekeningte worden gehouden met een toekomstige mogelijkheidvoor een verbinding tussen bedrijventerrein Teylingenen de Naaldwijkseweg. Door deze extra ontsluiting vanTeylingen wordt het kruispunt Naaldwijkseweg/Kon.Julianaweg ontlast, om zodoende verkeersstagnatie tebeperken en een deel van de Naaldwijkseweg en Kon.Julianaweg te ontlasten. Het zuidelijk deel van het NieuweWater wordt aangetakt op de Naaldwijkseweg. Het noordelijkdeel krijgt een aansluiting op de Rijnvaartweg.Halverwege vindt een verkeerskundige ‘knip’ plaats voorautoverkeer. Op deze wijze wordt doorgaand verkeer doorde nieuwe wijk voorkomen. Waar de aantakkingen vanHet Nieuwe Water op de gebiedsontsluitende wegen exactkomen, dient nog nader uitgewerkt te worden.Eén entree wordt herkenbaarder en bovendienveiliger, door de aanleg van een rotonde. Waar mogelijkwordt de inrichting van de wegen aangepast aan de inrichtingseigenschappen(essentiëleherkenbaarheids kenmerken)van de bijbehorende wegencategorie. Daarbij moetook de groenstructuur aandacht krijgen, wat als visueelondersteunend element kan bijdragen aan de herkenbaarheid.Langzaam verkeersroutesDe interne wegenstructuur en de ecologische en recreatievezones buiten de kern, lopen zoveel mogelijk in elkaarover, vooral in de vorm van fietspaden. Deze moeten hetbestaande fietspadennet completeren, zover dat redelijkerwijsmogelijk is. Het gaat onder meer om de verbindingtussen de kust en het Staelduinsebos, ‘van Arendsduin totStaelduin’, maar ook om verbindingen binnendoor tussende kernen ‘s-Gravenzande en Naaldwijk, door de nog teontwikkelen Poelzone.CentrumGewenst is een wegenstructuur waarbij vanuit alle richtingenéén van de parkeerconcentraties rond het centrumkan worden bereikt, terwijl doorgaand verkeer via deGOW’s om het centrum heen wordt geleid. Het parkerenzal in de toekomst meer op geconcentreerde locatiesplaatsvinden dan nu het geval is en bovendien in gebouwdeparkeervoorzieningen in plaats van op maaiveld. Doorefficiënter meervoudig grondgebruik komt ruimte vrij, watnoodzakelijk is voor nieuwe ontwikkelingen.De routes naar het centrum en dus ook naar de parkeerconcentraties,moeten duidelijk en herkenbaar zijn. Datlaat op dit moment te wensen over. De entree vanaf deZandeveltweg naar het Zandeveltplein en in het verlengdedaarvan het Marktplein oogt niet als een toegang naarhet centrum. Bovendien ligt deze aansluiting ongunstigin een bocht die niet goed te overzien is. Het is wenselijkdat de functie van deze entree deels wordt overgenomendoor een beter alternatief, namelijk via de Dresdenweg.Deze heeft een ruim profiel en sluit beter aan op deZandeveltweg. De Dresdenweg is bovendien de meest logischeentree voor de woonservicezone en biedt een zichtlijnen rechtstreekse looproute naar het centrumgebied.Een andere entree van de parkeervoorzieningen aan dewestzijde van het centrum, is via de Sand Ambachtstraat.Deze heeft nu, ongewenst, een parallelfunctie voor deZandeveltweg. Deze weg is echter wel nodig om hetcentrumgebied te ontsluiten. Dit kan echter verbeterendoor autoverkeer op de Sand Ambachtstraat vanaf denoordzijde af te leiden richting het Zandeveltplein en heteenrichtingsverkeer vanaf de zuidzijde om te draaien. Danbiedt de Sand Ambachtstraat vanuit twee richtingen eendirecte verbinding met de parkeerconcentraties. De historischeroute stad in via de Naaldwijkseweg loopt dan visueeldoor tot in het centrumgebied. Deze route is primair voorfietsverkeer, het gemotoriseerde verkeer wordt geleid viade Zandeveltweg en Oudelandstraat.Vanuit de herkenbaarheid is het wenselijk ook de routeaan de oostzijde te wijzigen. Komend vanaf de Oudelandstraatzal men dan niet meer via de Pompe vanMeerdervoortstraat kunnen rijden, omdat hier het éénrichtingsverkeertussen de Oudelandstraat en de GravinAleidastraat omgedraaid zal worden in de richting van deOudelandstraat. De route wordt dan van Lennepstraat –Graaf Florisplein – Pompe van Meerdervoortstraat. Vanuit52Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste verkeersstructuurVerkeersroutering CentrumLegenda VerkeerPPGebiedsontsluitingsweg 80 km/hGebiedsontsluitingsweg 50 km/hParkeerring 30 km/hOntsluiting gewenstFietspadFietspad (nieuw)RotondeRotonde (gewenst)EenrichtingsverkeerEenrichtingsverkeer gewenstKernwinkelgebiedAanlooprouteAutoluwParkeerconcentratieGebouwde parkeerconcentratie (nieuw)HorecapleinVisie53

de parkeergarage heeft men de keuze om linksaf te slaannaar het Graaf Florisplein of rechtsaf richting Oudelandstraat.4.5 WonenIn ’s-Gravenzande wordt sociaal (huur en koop) gebouwdmethet oog op de kansen voor mensen met een laag totmidden inkomen en in hetbijzonder de jonge huishoudens.Deze categorie vindt met name in de uitbreidingslocatiesHet Nieuwe Water en Tuinveld een plek (totaal ca 1200resp. 390 woningen).Ook worden in ’s-Gravenzande woningen voor senioren gerealiseerd.Hiertoe worden, conform de Kadernota Wonen,Zorg en Welzijn (sept 2005), plannen ontwikkeld in hetkader van de woonservicezone tegen het centrum aan. Ditbetreft zowel zorgappartementen, als levensloopbestendigewoningen. Uitwerking zal plaatsvinden in het kader vande centrumplannen. Met name de financiële haalbaarheidwordt daarbij nog bestudeerd.Stedelijke herstucturering vindt plaats in de woonwijk inde hoek Hoflaan/Julianaweg/Hagemanstraat. Rijwoningenworden hier vervangen door zowel grondgebonden woningenals appartementen.Een tweetal bedrijvenclusters (Kreeklaan/Hagemanstraat)staan op de nominatie om omgevormd te worden totwoongebied. Het stedenbouwkundig programma voor dezelocaties is nog niet uitgewerkt.4.6 Hogere bebouwing enstedenbouwkundige accentenBijzondere plekken in de kern kunnen gemarkeerd wordendoor ofwel een stedebouwkundig accent, ofwel hogerebebouwing. Onder een stedenbouwkundig accent wordtdaarbij een maximaal drielaags gebouw of object bedoeldmet een bijzondere uitstraling in vergelijking met zijndirecte omgeving. Hier worden bij ontwikkelingen hogeeisen gesteld aan de beeldkwaliteit. Voorbeelden zijn o.a.de hoek Zeestraat/Zandeveltweg en de entree van hetbedrijventerrein Teylingen.Bij (her)ontwikkeling van locaties kan hogere bebouwing (5à 6 lagen) gerealiseerd worden indien hiertoe aanleidingbestaat en dit ruimtelijk inpasbaar is. Aanleidingen kunnenzijn de markering van de entree van de kern of hetcentrum of de herkenbaarheid van een gebied. Concretemogelijkheden doen zich o.a. voor bij de woonservicezoneen het kernwinkelgebied, bij de entrees van Het NieuweWater en in Tuinveld. Dimensionering en situering zal altijdper plek gevisualiseerd en beargumenteerd moeten worden.Uitgangspunt blijft echter dat hogere bebouwing in’s-Gravenzande een bouwhoogte van 4 tot 5, maximaal 6lagen betekent. Uitzondering hierop zijn de zuid- en noordpuntvan Het Nieuwe Water. Hier zijn hoogteaccenten vanmaximaal 8 lagen toegestaan.54Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste kern- en hogere bebouwingLegenda bebouwingWoonbebouwingWoonbebouwing (nieuw)Stedelijke herstructureringLandschappelijkwonen (nieuw)Transformatie bedrijven naar woonfunctieHogere bebouwing aan gebiedsontsluitingswegHogere bebouwing aan parkeerringHogere bebouwing aan g.b.o. (nieuw)AssenkruisMonumentale hogere bebouwingStedenbouwkundig accentStedenbouwkundig accent nieuw5-laagse hogere bebouwing6-laagse hogere bebouwingHogere bebouwing (nieuw)Visie55

4.7 WerkenBedrijventerreinenVanuit bestaand gemeentelijke beleid, beleid in ontwikkelingen de analyse is gewenst dat bestaande bedrijvenbinnen de kern verplaatst worden naar Teylingen en/of deWoutersweg. De locaties binnen de kern kunnen getransformeerdworden tot woonlocaties.TeylingenNaast de twee aansluitingen op de Kon. Julianawegis een derde ontsluiting van Teylingen gewenst via deNaaldwijkseweg (nabij de Dijckerwaal). Hierdoor blijfttijdens de ochtend- en avondspits het bedrijventerreingoed bereikbaar en wordt verkeersstagnatie verminderd/voorkomen bij de rotonde Kon. Julianaweg/Naaldwijksweg(komend vanuit Naaldwijk). Naar de Kon. Julianaweg presenteerthet bedrijventerrein zich op dit moment terughoudend.Een stedebouwkundig accent in de vorm van eengebouw met uitstraling op de hoek van de Edisonstraat ishier op zijn plaats.WouterswegDit publiekgerichte bedrijventerrein is in de loop der tijdgegroeid zonder planmatige opzet. Hierdoor is het in zichzelfgekeerd, ondanks de ligging aan één van de entreesvan de kern. Voor deze bedrijvencluster is het beleid erop gericht om het terrein meer uitstraling te geven richtingde Woutersweg. In dit kader past één centrale, duidelijkeentree van het terrein waardoor het terrein als geheelmeer structuur krijgt.Sand Ambachtsraat e.o.Er zijn plannen in studie om het gebied omsloten door deSand-Ambachtstraat, de Zandeveltweg, het Zandeveltpleinen de Hellendaalweg in fasen om te vormen tot eenwoonzorgzone. Het is de bedoeling dat hiertoe te verplaatsenbedrijven geconcentreerd zullen worden op of nabijbestaande bedrijventerreinen. Dit geldt ook voor andereverspreid rond het centrum liggende bedrijven die benutkunnen worden voor inbreiding van de woningvoorraad.HagemanstraatDit bedrijventerrein heeft een geringe omvang, is gelegennabij woonbuurten en heeft een perifere ligging inde wegenstructuur. Op dit bedrijventerrein is o.a. eengeluidsproducerend metaalbewerkingsbedrijf gevestigd.Voor dit bedrijvencluster is de doelstelling om de locatie teherontwikkelen tot een woonlocatie. Langs het water vande Rijnvaartweg dient daarbij een groene strook aangehoudente worden die het buurtpark verderop langs deRijnvaartweg verbindt met de ecologische zone van HetNieuwe Water.KreeklaanDoor de geringe omvang, de ligging nabij woonbuurten ende perifere ligging in de wegenstructuur is ook voor dezebedrijvencluster de doelstelling om de locatie te herontwikkelentot een woonlocatie.Dienstverlenende bedrijven / kantorenDe dienstverlenende bedrijven krijgen met nameverruimde mogelijkheden om zich te vestigen in deaanlooproutes van het centrum. Zie hiervoor ook deparagraaf Voorzieningen.’s-Gravenzande is in het Westland geen grote rol toebedeeldmet betrekking tot de vestiging van kantoorconcentraties.In de Kantorenvisie Westland 2007-2015 is aangegevendat kantoren met een publieksfunctie thuis horenin de dorpscentra of de schil daaromheen. Ook is flexibiliteitmet oude kantoorpanden voor transformatie naardetailhandel of zorg- en woonfuncties gewenst. Hiermee isrekening gehouden in de zonering van het centrumgebied(paragraaf Voorzieningen).56Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste bedrijventerreinenHagemanstraatSand-Ambachtstraat e.o.KreeklaanTeylingenWouterswegLegenda BedrijvenBedrijventerreinBedrijventerrein (nieuw)Transformatie bedrijven naar woonfunctieVisie57

4.8 VoorzieningenTen aanzien van het centrum van ’s-Gravenzandewordt een zonering aangebracht, passend binnen deDetailhandelsvisie. Het idee erachter is kernwaarden veiligte stellen en flexibiliteit te bieden voor eventuele ontwikkelingen.Kort komt deze zonering op het volgende neer:• Het kernwinkelgebied (nieuwe Koningswerf enLangstraat tussen Markt en vd Kasteelestraat) enhet Horecaplein (Markt – drie wanden) als zodanigbestemmen en koesteren;• Een woonservicezone (ouderenhuisvestig, zowel zorgappartementen,aanleunwoningen en levensloop bestendigewoningen) op korte afstand van het centrumen nabij zorgvoorzieningen aan het Zandeveltplein;• Aanlooproutes flexibel bestemmen zodat ook bijvoorbeeldwonen en/of dienstverlening mogelijk wordt;• De Sand Ambachtstraat krijgt in deze zonering meereen woonfunctie toebedeeld.maquette voorlopig ontwerp kernwinkelgebied 2011Met name de financiële haalbaarheid wordt in het kadervan Concept Structuurvisie Centrum ’s-Gravenzande naderonderbouwd.In bijgaande schets is deze zonering op hoofdlijnen weergegeven.Met de herziening van het bestemmingsplan voorhet centrum zal deze zonering concreet uitgewerkt worden.Zoneringsprincipe CentrumVoorlopig ontwerp Kernwinkelgebied 201158Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Gewenste voorzieningen kernWensbeeld kernwinkelgebied en aanlooproutesLangestraatLangestraatGraaf FlorispleinKoningswerfZandeveltpleinvan de KasteelestraatLegenda voorzieningenMarktplein / ‘Horecaplein’Voorzieningen aan JulianawegKernwinkelgebiedAanlooprouteAutoluwVisie59

5 SamenvattingInleidingIn en om ’s-Gravenzande spelen een aantal ontwikkelingendie van directe invloed zijn op de structuur van de kern.Met name de grote woningbouwopgaven die als uitleggebiedengerealiseerd worden aan de oostzijde van dekern (Tuinveld, Gantel De Baak en Het Nieuwe Water ende daarmee in samenhang te ontwikkelen waterbergingsprojectenen ecologische verbindingen springen daarbij inhet oog.Daarnaast zijn er ontwikkelingen in het centrum, waaronderde reconstructie van de Koningswerf en de ontwikkelingvan een woonservicezone. Ook vraagt de verkeersstructuurrond het centrum en de daaraan gekoppeldeafwikkeling van het parkeren de komende tijd de nodigeaandacht.Doel van deze nota is de ontwikkelingskaders voor de kern’s-Gravenzande neer te leggen tot 2020. Deze visie zal alsuitgangspunt en toetsingskader dienen voor projecten eninitiatieven die in ’s-Gravenzande ontwikkeld worden. Hetdient als basis voor bestemmingsplannen en gebiedskadersdie worden uitgewerkt voor de aandachtsgebieden.In deze nota zijn ontwikkelingen opgenomen die hun eigenontwikkelingsstrategie en exploitatie-opzet hebben.AnalyseDe sterke punten van ’s-Gravenzande zijn met name degroene, dorpse karakteristiek met een goed bereikbaarcentrum.De zwakke punten hebben met name te maken met deruimtelijk-functionele samenhang van verkeer, groen,bedrijventerreinen en stedebouwkundige accenten. Ookspeelt er een tekort aan starters- en seniorenwoningen.Kansen liggen onder andere in het feit dat er veel ontwikkelingenspelen in en om de kern en het centrum, waardoorhet mogelijk is om daadwerkelijk de structuur en desamenhang te verbeteren.De bedreigingen zijn divers en hebben te maken met eenveranderende bevolkingsopbouw, waterberging, het verdwijnenvan karakteristieke bebouwing, de bereikbaarheidvan Teylingen en leegstand van winkels.VisieHet ruimtelijk ordenend principe voor ’s-Gravenzande komtin het kort neer op een compact-dorpse structuur binnende rode contour in combinatie met een rood/groen/blauweovergangszone richting het glastuinbouwgebied aan deoostzijde van de kern (Het Nieuwe Water). Binnen dezestructuur bevindt zich een samenhangend netwerk vanwegen, fietsroutes en groene ruimtes.Ten aanzien van het centrum wordt uitgegaan van eenwegenstructuur waarbij vanuit alle richtingen één vande parkeerconcentraties rond het centrum kan wordenbereikt, terwijl doorgaand verkeer om het centrum heenwordt geleid.De interne wegenstructuur en de ecologische en recreatievezones buiten de kern, lopen zoveel mogelijk in elkaarover, vooral in de vorm van fietspaden. Deze complementerenhet bestaande fietspadennet. Het gaat ondermeer om de verbinding tussen de kust en het StaelduinseBos, ‘van Arendsduin tot Staelduin’, maar ook om verbindingenbinnendoor tussen de kernen ’s-Gravenzande enNaaldwijk.Enkele entrees van de kern worden herkenbaarder enbovendien veiliger, door de aanleg van bijvoorbeeld eenrotonde.Waar mogelijk wordt de inrichting van de wegenaangepast aan de inrichtingseigenschappen(essentiëleherkenbaarheids kenmerken) van de bijbehorende wegencategorieStedenbouwkundige accenten en hogere bebouwing wordeningezet om deelgebieden hun identiteit te geven enbelangrijke plekken te markeren.Bedrijvigheid wordt zoveel mogelijk geconcentreerd opTeylingen en de bedrijvencluster aan deWoutersweg. De overige, kleinere bedrijvenclusters komendaarmee in beeld voor transformatie tot woongebieden.60Ruimtelijk Ontwikkelingskader’s-Gravenzande 2020

Bij de ontwikkeling van Het Nieuwe Water wordt rekeninggehouden met een toekomstige mogelijkheid vooreen verbinding tussen bedrijventerrein Teylingen en deNaaldwijkseweg.In ’s-Gravenzande wordt sociaal (huur en koop) gebouwdmet het oog op de kansen voor mensen met een laag totmidden inkomen en in het bijzonder de jonge huishoudens.Deze categorie vindt met name in de uitbreidingslocatiesHet Nieuwe Water en Tuinveld een plek (totaal ca1200 resp. 400 woningen).Ook worden in ’s-Gravenzande woningen voor senioren gerealiseerd.Hiertoe worden plannen ontwikkeld in het kadervan de woonservicezone tegen het centrum aan.wordt daarbij nog bestudeerd.;• Aanlooproutes flexibel bestemmen zodat ook bijvoorbeeldwonen en/of dienstverlening mogelijk wordt;• De Sand Ambachtstraat krijgt in deze zonering meereen woonfunctie toebedeeld.Het Ruimtelijk Ontwikkelingskader ’s-Gravenzande 2020 iser op gericht de groene, dorpse karakteristiek te versterkenen het centrum goed bereikbaar te houden.Er wordt een sterkere samenhang aangebracht tussenverkeer, groen, bedrijventerreinen en stedebouwkundigeaccenten. Ook worden locaties aangegeven waar hettekort aan starters- en seniorenwoningen opgevangen kanworden.Ten aanzien van het centrum van ’s-Gravenzande wordteen zonering aangebracht, passend binnen deDetailhandelsvisie. Het idee erachter is kernwaarden veiligte stellen en flexibiliteit te bieden voor eventuele ontwikkelingen.Kort komt deze zonering op het volgende neer:• Het kernwinkelgebied (nieuwe Koningswerf enLangestraat tussen Markt en vd Kasteelestraat) enhet Horecaplein (Markt – drie wanden) als zodanigbestemmen en koesteren;• Een woonservicezone (ouderenhuisvestig, zowel zorgappartementen,aanleunwoningen en levensloopbestendigewoningen) op korte afstand van het centrumen nabij zorgvoorzieningen aan het Zandeveltplein.Uitwerking zal plaatsvinden in het kader van de centrumplannen.Met name de financiële haalbaarheid61

Postadres: Postbus 150, 2670 AD NaaldwijkBezoeksadres: Stokdijkkade 2, 2671 GW NaaldwijkT (0174) 673 673F (0174) 673 600E info@gemeentewestland.nlI www.gemeentewestland.nl