stationaire en ambulante zorg in de euregio ... - Dr. Jochen Beck

STATIONAIRE EN AMBULANTE ZORG 

IN DE EUREGIO GRONAU/ENSCHEDE 

Samenvattende rapportage (November 2006) 

Auteurs: Thomas Schäfer en Jochen Beck (TecMedic) 

Opdrachtgever: Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) 

Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) 

Hengelosestraat 705 

7521 PA Enschede 

Leiding: drs. Annette Dwars 

Technology & Medicine (TecMedic) 

Labor für Empirische Markt- und Sozialforschung am 

Standort Bocholt der Fachhochschule Gelsenkirchen 

Münsterstraße 265 

D-46397 Bocholt 

Leiding: Prof. dr. Thomas Schäfer

Inhoud 

• Het EUREGIO-gebied 

ESG-Zorgatlas Euregio 

• Achtergrond en doel van de samenvattende rapportage 

• De database van de „Zorgatlas“ 

• Ambulante medische zorg in de Euregio 

• Stationaire medische zorg in de Euregio 

- Structuur van de specialismen 

- Kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg 

- Problemen bij het doorsturen van patiënten na ontslag 

- Grensoverschrijdende zorg 

• Geavanceerde medische apparatuur en speciaal zorgaanbod 

• Appendix 

- Aangeschreven ziekenhuizen 

- Brief aan de Nederlandse ziekenhuizen 

- Vragenlijst Nederlandse versie 

ESG, Hengelosestraat 705, 7521 PA Enschede, tel. 053-4836316, www.esg.org


Afbeelding 1: Euregio ingedeeld naar Kreise (DE) en regio’s (NL) 

Het EUREGIO-gebied 

Geografisch gezien bestrijkt de EUREGIO (ca. 

13.000 km²; ca. 3,37 miljoen inwoners) de volgende 

gebieden: 

in Duitsland 

• Nedersaksen: 

- Landkreis Grafschaft Bentheim 

- Landkreis Osnabrück 

- Stadt Osnabrück 

- De gemeenten Emsbüren, Spelle en 

Salzbergen (Landkreis Emsland) 

• Noordrijn-Westfalen: 

- Kreis Borken 

- Kreis Coesfeld 

- Kreis Steinfurt 

- Kreis Warendorf 

- Stadt Münster 

In Nederland 

• Provincie Gelderland: 

- Regio Achterhoek 

- GemeenteWarnsveld 

• Provincie Overijssel: 

- Regio Twente 

- delen van Noordoost-Overijssel (de gemeenten 

Dalfsen, Hardenberg en Ommen) 

• Provincie Drenthe: 

- de gemeente Coevorden 

Ongeveer tweederde van de oppervlakte en de bevolking 

behoren tot het Duitse deel van de EURE- 

GIO. 

Momenteel telt de EUREGIO 130 Duitse en Nederlandse 

leden (gemeenten en "Kreise"). 



Achtergrond en doel van de samenvattende rapportage 

Met het doel de burgers een zo uitgebreid mogelijk overzicht van het ambulante en statio- 

naire zorgaanbod in de Euregio aan te bieden en aldus de grensoverschrijdende medische 

zorg voor de inwoners van de Euregio te stimuleren heeft de werkgroep “Gezondheidspoli- 

tiek – stationaire en ambulante zorg“ van het Euregionaal Servicecentrum voor Gezond- 

heid (ESG) te Enschede een omvangrijke database opgebouwd, die zowel primair als se- 

cundair verzamelde gegevens bevat. 

Op basis van deze gegevens is het mogelijk het medische zorgaanbod, maar ook even- 

tuele accenten of tekortkomingen in het behandelingsaanbod in detail te analyseren, 

waarbij in het Duitse deel van de Euregio een resolutie tot het niveau van de vijfcijferige 

postcodes is bereikt. 

De ruimtelijke spreiding van de zorginstellingen en het zorgaanbod kan bij voorkeur wor- 

den weergegeven door middel van speciaal hiervoor samengestelde thematische kaarten. 

Dergelijke kaarten zijn inmiddels in opdracht van het ESG vervaardigd. U kunt ze op de 

ESG website op 

en 

http://www.esg.org/verzorgingsatlas (Nederlandse versie) 

http://www.esg.org/Versorgungsatlas (Duitse versie) 

inzien en ook downloaden. Behalve via de kaarten wordt het gegevensmateriaal op deze 

internet pagina’s zodanig aangeboden dat het ook in de tabelvorm op het maximaal be- 

schikbare detailniveau weergegeven kan worden. 

Het doel van deze samenvattende rapportage is het nader beschrijven van de ten grond- 

slag liggende database en het demonstreren van de toepassings- en presentatiemogelijk- 

heden daarvan aan de hand van een aantal voorbeelden. Daarmee wordt beoogd de be- 

langstelling van de lezer te wekken en deze te motiveren de genoemde internet pagina’s 

te raadplegen, waarmee hij een gedetailleerd beeld van het medische zorgaanbod in de 

Euregio verkrijgt. 

Het rapport en de aangeboden informatie zijn bedoeld voor een breed geïnteresseerd pu- 

bliek in de Euregio, waaronder patiënten, die een passende vorm van zorg zoeken, in de 

zorg werkzame artsen, ziekenhuispersoneel, vakinhoudelijk deskundige overheidsmede- 

werkers, journalisten, studenten, scholieren etc. 

De projectpartners hopen dat zoveel mogelijk mensen uit deze doelgroep op alle mogelijke 

manieren van het tot stand gebrachte informatieplatform gebruik zullen maken. 


De database van de “Zorgatlas“ 


De kern van de database berust op een primaire inventarisatie van gegevens omtrent de 

structuur en het aanbod van de ziekenhuizen. In het kader van deze inventarisatie werden 

alle ziekenhuizen in de Euregio aangeschreven met het verzoek om een vragenlijst in te 

vullen en te retourneren ten behoeve van een inventarisatie van de door de ziekenhuizen 

in de Euregio aangeboden zorg (rapportagejaar: 2004). Deze vragenlijst was vooraf door 

de werkgroep “Gezondheidspolitiek – stationaire en ambulante zorg“ van het Euregionaal 

Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) samengesteld en wel in een Duitse en een Ne- 

derlandse versie, die op grond van de uiteenlopende systemen enigszins van elkaar ver- 

schilden (zie appendix). 

In het kader van de inventarisatie zijn in totaal 66 ziekenhuizen benaderd: 5 in het Neder- 

landse en 61 in het Duitse deel van de Euregio (zie overzicht in de bijlage en afb. 2). Deze 

66 ziekenhuizen vormen de onderzoekspopulatie. 

42 ziekenhuizen hebben de vragenlijst ingevuld en teruggestuurd (39 Duitse en 3 Neder- 

landse). Dit betekent een respons van 63,6%. Daarnaast was het mogelijk de gegevens uit 

de vragenlijst van nog eens 20 Duitse ziekenhuizen uit de onderzoekspopulatie groten- 

deels over te nemen uit de zgn. kwaliteitsrapporten (deze “Qualitätsberichte” zijn in Duits- 

land wettelijk verplicht en via een website van de zorgverzekeraars voor iedereen toegankelijk). 

(www.g-qb.de). 1 

De aan de hand van de enquête onder de ziekenhuizen tot stand gekomen gegevensver- 

zameling werd op het gebied van de ambulante zorg uitgebreid met een van de “Kas- 

senärztlichen Vereinigung Westfalen-Lippe” afkomstige lijst van vrijgevestigde artsen 

(“niedergelassene Ärzte”) en gespecialiseerde zorgaanbieders (gerangschikt naar postco- 

de). Voor het Nederlandse deel van de Euregio stelde de zorgverzekeraar “Menzis” de 

projectgroep een lijst van huisartsen ter beschikking. Voor het in Niedersachsen gelegen 

gedeelte van de Euregio zijn aan de werkgroep geen gegevens over de ambulante medi- 

sche zorg beschikbaar gesteld. 

De inwoneraantallen naar Kreis werden ontleend aan de officiële statistische gegevens. 

1 De „Qualitätsberichte“ zijn ingedeeld in een basis- en een systeemgedeelte. Het basisgedeelte geeft een 

systematisch overzicht van de structuur en het zorgaanbod, terwijl het systeemgedeelte algemene informatie 

over het kwaliteitsmanagement bevat. 


Afbeelding 2: Ziekenhuizen in de Euregio 

2: St. Agnes-Hospital Bocholt 

3: Clemenshospital Münster 

4: Westfälische Klinik Münster 

5: Nieders. Landeskrankenhaus Osnabrück 

6: St. Antonius-Hospital Gronau 

7: Christliches Krankenhaus Quakenbrück 

8: Schüchtermann Klinik Bad Rothenfelde 

9: Krankenhaus Lengerich 

10: Westfälische Klinik Lengerich 

11: Josephs-Hospital Warendorf 

12: St. Marien-Krankenhaus Ahaus 

13: St. Josef-Stift Sendenhorst 

14: St. Rochus-Hospital Telgte 

15: St. Marien-Hospital Vreden 

17: St.Vinzenz-Hospital Rhede 

18: St.Gerburgis-Hospital Nottuln 

19: St. Vinzenz-Hospital Coesfeld 

20: Hedon-Klinik Lingen 

21: Grafschafter Klinikum Nordhorn 

23: Marienkrankenhaus Nordhorn 

24: Alexianer-Krankenhaus Münster 


25: Augenklinik Ahaus 

26: St. Marien-Hospital Lüdinghausen 

27: Fachklinik Hornheide Münster 

28: Augustahospital Isselburg-Anholt 

29: Mathias-Spital Rheine 

30: Pius-Hospital Ochtrup 

31: Herz-Jesu-Krankenhaus Hiltrup 

32: Marienhospital Oelde 

33: Lukas-Krankenhaus Gronau 

34: St. Antonius-Krankenhaus Hörstel 

35: Kinderhospital Osnabrück 

36: St. Elisabeth-Hospital Beckum 

37: Evang. Krankenhaus „Johannisstift“ Münster 

38: St. Marien-Hospital Borken 

39: Universitätsklinikum Münster 

40: Paulinenkrankenhaus Bad Bentheim 

41: St. Franziskus-Hospital Münster 

42: Christliches Klinikum Melle 

43: Marienhospital Ankum-Bersenbrück 

44: Diakonie-Krankenhaus Georgsmarienhütte 

45: Krankenhaus Maria-Hilf Stadtlohn 


46: Klinikum Osnabrück 

47: Franz-Hospital Dülmen 

48: Klinikum St. Georg - Franziskus-Hospital Harderberg 

49: Raphaelsklinik Münster 

50: Paracelsusklinik Osnabrück 

51: Johanniter-Krankenhaus Bramsche 

52: Clemens-August-Jugendklinik Neuenkirchen 

53: Clemens-August-Klinik Neuenkirchen 

54: Marienhospital Osnabrück 

55: Klinikum St. Georg - Krankenhaus St. Raphael 


Ambulante medische zorg in de Euregio 

Ostercappeln 

56: Marienhospital Emsdetten 

57: Marienhospital Steinfurt-Borghorst 

59: St. Franziskus-Hospital Ahlen 

60: Augenklinik Dr.Erhardt Bad Rothenfelde 

61: Diakonie-Klinikum Osnabrücker Land Dissen 

62: Klinikum Ibbenbüren 

63: St. Bonifatius-Hospital Lingen 

64: Slingeland Ziekenhuis Doetinchem 

65: Medisch Spectrum Twente Enschede 

66: Ziekenhuisgroep Twente (Almelo und Hengelo) 

Dat in de Euregio twee, qua organisatie en financiering van de medische zorg, verschil- 

lende zorgsystemen bestaan, blijkt nergens duidelijker dan op het gebied van de ambulan- 

te zorg. Terwijl specialistische zorg in Duitsland doorgaans wordt aangeboden door speci- 

alisten met een eigen praktijk, zijn in Nederland de specialisten uitsluitend werkzaam in de 

ziekenhuizen, waar poliklinieken voor de diverse vormen van specialistische ambulante 

zorg verantwoordelijk zijn. Ook in Duitsland is het in bijzondere gevallen mogelijk dat een 

ziekenhuisarts wordt ingeschakeld bij de ambulante medische zorg, voor zover de verant- 

woordelijke “Kassenärztliche Vereinigung” (KV) hem of haar hiertoe machtigt. Maar dit 

doet de KV alleen in de situatie dat de betreffende vorm van zorg als gevolg van een on- 

toereikend zorgaanbod niet door vrijgevestigde specialisten kan worden gewaarborgd. 

Dergelijke machtigingen hebben altijd een beperkte geldigheidsduur en zullen worden in- 

getrokken indien de behoefte aan specialistische zorg in het betreffende vakgebied kan 

worden gedekt door vrijgevestigde specialisten. 

Het systeem van huisartsenzorg verschilt tussen beide landen eveneens. 

In Nederland bestaat het systeem van primaire artsenzorg. De eerstelijnszorg wordt 

hoofdzakelijk door de huisartsen verleend. Patiënten moeten zich laten registreren bij een 

huisarts in hun woonplaats. Daardoor wordt hun vrije artsenkeus sterk beperkt. De huis- 

artsen hebben een leidende taak met het gevolg dat – behalve in noodgevallen – geen 

specialistische of stationaire behandeling mag plaatsvinden zonder een doorverwijzing van 

de huisarts. 

In Duitsland kan de patiënt de arts vrij kiezen. De taak van de huisarts wordt meestal ver- 

vuld door een algemeen arts (“Allgemeinmediziner”) of door een als huisarts werkzame 

internist (dus ook door volledig opgeleide specialisten). In het Noordrijn-Westfaalse deel 

van de Euregio zijn in totaal 977 huisartsen werkzaam, waarvan 59,0 procent met de kwa- 

lificatie “algemene geneeskunde” en 23,8 procent met de kwalificatie „interne geneeskun- 

de“. Een overzicht van de structuur van de huisartsenzorg, ingedeeld naar Kreis (inclusief 

de “kreisfreie” stad Münster) in 2006 is weergegeven in tabel 1. 



Het aantal potentiële patiënten per arts varieert. Het gemiddeld kleinste aantal potentiële 

patiënten, gemeten naar inwoneraantal, heeft een huisarts in de “kreisfreie” stad Münster, 

het hoogste aantal een arts in de Kreise Borken en Coesfeld, die overwegend een platte- 

landskarakter hebben (zie tabel 1). 

Tabel 1 Huisartsen in het jaar 2006 in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, 

naar Kreis van vestiging 

Kreis / stad 

Specialisme Borken Coesfeld Münster Steinfurt Warendorf Totaal 

Alg. geneeskunde 118 84 97 166 111 576 

Arts 7 4 9 5 0 25 

Praktijkarts 36 13 19 49 26 143 

Internist 36 27 69 64 37 233 

Alle huisartsen 197 128 194 284 174 977 

Inwoners 

per huisarts 

1.874 1.728 1.399 1.564 1.628 1.627 



In het Nederlandse gedeelte van de Euregio zijn 515 huisartsen verantwoordelijk voor de 

primaire artsenzorg voor de inwoners. Dit betekent een verhouding van gemiddeld ca. 

2.150 inwoners per huisarts (zie tabel 2). Hierbij bestaat tussen de gemeenten een band- 

breedte van gemiddeld 1.868 (Borne) tot 2.943 (Tubbergen) patiënten, gemeten naar in- 

woneraantal, per huisarts (met een standaardafwijking van 237,3). 

Tabel 2 Huisartsen in het Nederlandse deel van de EUREGIO naar gemeente *) 

Gemeente Aantal inwoners Aantal huisartsen Aantal inwoners per arts 

Aalten 27.476 14 1.963 

Almelo 72.048 36 2.001 

Berkelland 45.294 20 2.265 

Borne 20.547 11 1.868 

Bronckhorst 37.700 19 1.984 

Coevorden 36.135 15 2.409 

Dalfsen 26.439 11 2.404 

Dinkelland 26.092 11 2.372 

Doesburg 11.539 6 1.923 

Doetinchem 56.755 27 2.102 

Enschede 154.377 70 2.205 

Haaksbergen 24.344 11 2.213 

Hardenberg 57.909 25 2.316 

Hellendoorn 36.152 16 2.260 

Hengelo 81.299 42 1.936 

Hof van Twente 35.041 17 2.061 

Losser 22.489 10 2.249 

Montferland 35.190 14 2.514 

Oldenzaal 31.297 14 2.236 

Ommen 17.303 9 1.923 

Oost Gelre 30.006 15 2.000 

Oude IJsselstreek 40.214 18 2.234 

Rijssen-Holten 36.417 16 2.276 

Tubbergen 20.601 7 2.943 

Twenterand 33.438 17 1.967 

Wierden 23.540 9 2.616 

Winterswijk 29.137 13 2.241 

Zutphen 46.642 22 2.120 

Totaal 1.115.421 515 2.166 

*) Zonder de gemeenten Rheden en Zevenaar. 

Voor de vrijgevestigde specialisten in het Duitse gedeelte van de Euregio is tussen de stad 

Münster en de Kreise met plattelandskarakter sprake van een nog groter verschil in het 

gemiddelde aantal patiënten per arts dan bij de huisartsen (zie tabel 3). De meest verte- 

genwoordigde specialismen zijn „gynaecologie en verloskunde“ en „kindergeneeskunde“. 

Artsen uit deze vakgebieden zijn werkzaam in de primaire zorg (net als uit de overige in 

tabel 3 genoemde specialismen) aangezien patiënten ertoe neigen deze specialisten ook 

rechtstreeks, dus zonder doorverwijzing van de huisarts, te consulteren. Het grootste aan- 

tal vrij gevestigde speciale praktijken (inclusief gemachtigden) – namelijk 312 – is geves- 

tigd in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, zij het op het gebied „psycholo- 

gie/psychotherapie“, hetgeen erop duidt dat er een relatief grote vraag naar deze vorm van 



zorg bestaat (binnen dit specialisme zijn speciaal opgeleide psychologen werkzaam bin- 

nen de “kassenärztliche” zorg). 

Tabel 3 Vrijgevestigde specialisten en gemachtigde artsen uit specifieke specialis- 

men in het Noordrijn-Westfaalse gedeelte van de Euregio, 2006, naar Kreis 

van vestiging 

Kreis / stad 


Oogheelkunde 19 12 34 22 16 103 

Chirurgie 29 11 28 28 16 112 

Gynaecologie en verloskunde 37 26 59 52 27 201 

KNO 15 8 21 14 10 68 

Dermatologie 10 6 30 16 8 70 

Interne Geneeskunde 7 8 14 16 7 52 

Kindergeneeskunde 25 19 40 29 20 133 

Alle vrijgevestigde specialisten en 

gemachtigden 

330 199 709 391 262 1891 

Waarvan gemachtigden 66 27 98 67 34 292 

Inwoners per specialist / gemachtigde 

arts 

1.119 1.112 383 1.136 1.081 840 

De patiënt die een arts met een bepaald specialisme zoekt, wordt met enige regelmaat 

geconfronteerd met het probleem dat sommige specialismen meerdere benamingen ken- 

nen, terwijl het aangeboden zorgpakket vergelijkbaar is. In tabel 4 zijn als voorbeeld de 

cijfers van specialisten op het gebied van „radiotherapie“ en „radiologie“ enerzijds, en an- 

derzijds „longgeneeskunde “ en „pneumologie“ weergegeven. 

Tabel 4 Vrijgevestigde specialisten en gemachtigden binnen twee specialismen met 

meerdere benamingen in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, 

2006, naar Kreis van vestiging 

Kreis / stad 


Radiologie 6 2 13 6 4 31 

Radiotherapie 2 0 2 2 0 6 

Pneumologie 3 0 6 2 2 13 

Longgeneeskunde 0 1 1 2 0 4 

In het Nederlandse gedeelte van de Euregio vindt de specialistische zorg in de ziekenhui- 

zen plaats. In de Nederlandse versie van de vragenlijst is daarom in dit verband gevraagd 

naar het aantal uitgevoerde poliklinische behandelingen. 

Als men zich beperkt tot de antwoorden, waarbij – een van het cijfer nul afwijkend aantal - 

poliklinische behandelingen zijn aangegeven, dan blijkt dat de drie ziekenhuizen, die de 

vragenlijst hebben ingevuld, ten aanzien van hun specialismen zeer homogeen antwoor- 



den. Met uitzondering van het specialisme „neurochirurgie“ hebben ofwel alle drie de zie- 

kenhuizen voor ieder van de in de vragenlijst genoemde specialismen aangegeven dat zij 

behandelingen hebben uitgevoerd, ofwel geen van de ziekenhuizen. Aldus zijn in de ge- 

meenten Doetinchem, Enschede en Hengelo in 2004 poliklinische behandelingen binnen 

de volgende specialismen verricht: 

anesthesie, allergologie, oogheelkunde, mondziekten en kaakchirurgie, revalidatie- 

geneeskunde, chirurgie, gynaecologie en verloskunde, geriatrie, KNO, dermatologie, 

interne geneeskunde, longgeneeskunde, reumatologie, cardiologie, kindergenees- 

kunde, neurologie, orthopedie, plastische chirurgie en urologie. 

Ambulante neurochirurgische behandelingen werden alleen in de gemeenten Doetin- 

chem en Enschede in de vragenlijst vermeld. 

In de vragenlijst genoemde specialismen, die niet werden ingevuld: 

bijzondere tandheelkunde, hartrevalidatie, kinderchirurgie, kindercardiologie, nucleai- 

re geneeskunde, psychiatrie, kinderpsychiatrie, klinische psychologie, radiotherapie, 

radiologie, interventie radiologie. 

Bij deze resultaten dient er echter rekening mee te worden gehouden dat de ziekenhuizen 

wellicht het aantal poliklinische behandelingen niet exact konden aangeven en daarom 

geen cijfers hebben genoemd. Bovendien zijn er in het Nederlandse deel van de Euregio 

nog twee andere ziekenhuizen, die de vragenlijst niet hebben teruggezonden, maar die in 

2004 wel poliklinische behandelingen binnen één van de als “ontbrekend” genoemde spe- 

cialismen verricht kunnen hebben. 

Een geografische kaart die de zorg door vrijgevestigde specialisten in het Duitse gedeelte 

van de Euregio weergeeft, is i.v.m. de technische ontwikkeling nog niet als printversie be- 

schikbaar. Dit overzicht is binnenkort wel te vinden op 

http://www.esg.org/verzorgingsatlas. In de volgende printuitgave van de zorgatlas wordt 

deze kaart opgenomen. 



Stationaire medische zorg in de Euregio 

Structuur van de specialismen 2 

De ziekenhuizen in de Euregio bieden medische zorg binnen een groot aantal 

(deel)specialismen aan. Uiteraard is niet ieder specialisme, zoals bijvoorbeeld thoraxchi- 

rurgie, orthopedie en oogheelkunde, in ieder ziekenhuis van de Euregio vertegenwoordigd 

aangezien de onderling concurrerende ziekenhuizen zich doelgericht specialiseren en bin- 

nen hun behandelingsspectra eigen accenten zetten. 

Bovengenoemde vaststelling wordt vooral duidelijk bij beschouwing van de verdeling van 

de specialistische afdelingen over de Kreise van de Euregio (zie tabel 5 voor het Duitse 

deel van de Euregio). 3 Zo blijkt zelfs een zo oud en gevestigd specialisme als huid- en ge- 

slachtsziekten/dermatologie in slechts vier gevallen als specialistische afdeling in een zie- 

kenhuis in de Euregio vertegenwoordigd te zijn (en in slechts drie van de negen Kreise). 

Specialistische afdelingen voor “Zahnchirurgie” en voor psychosomatiek zijn ieder in 

slechts één ziekenhuis in de Euregio (en daarom ook in slechts één Kreis) te vinden. Het 

meest frequent komen de afdelingen interne geneeskunde of een daaronder vallend deel- 

gebied voor. Van de 59 ziekenhuizen, waarvan wij over gegevens beschikken, is dit speci- 

alisme in 44 ziekenhuizen vertegenwoordigd (d.w.z. in 74,6% van deze ziekenhuizen). 

Om de afzonderlijke ziekenhuizen ten aanzien van de structuur van hun specialismen met 

elkaar te kunnen vergelijken, hebben wij in iedere Kreis een ziekenhuis geselecteerd. De- 

ze ziekenhuizen kunnen voor wat betreft de structuur van de specialismen onderling ver- 

geleken worden (tabel 6), maar ook met de Nederlandse ziekenhuizen (tabel 7). 

Op het eerste gezicht valt op dat de tabel met de Nederlandse ziekenhuizen (tabel 7) op- 

vallend minder vaak het antwoord „nee“ bevat dan de tabel met de Duitse ziekenhuizen 

(tabel 6). Dit is in ieder geval voor een deel te verklaren uit de verschillen in organisatie 

met betrekking tot de overgang ambulant/stationair. Voor een aantal specialismen zouden 

inwoners van de Euregio profijt kunnen hebben van een grensoverschrijdende stationaire 

behandeling. Zo beschikken slechts vijf van de negen Kreise in het Duitse deel van de Eu- 

regio over een specialistische afdeling geriatrie (zie tabel 5), terwijl twee van de drie Ne- 

derlandse ziekenhuizen dit specialisme aanbieden. Laatstgenoemde ziekenhuizen missen 

echter bijvoorbeeld weer het specialisme kinderchirurgie (zie tabel 7). Voorts zijn sommige 

(deel)specialismen slechts in één van de twee deelgebieden van de Euregio voorhanden. 

2 Een aantal specialismen is niet vertaald, aangezien ze qua inhoud en definitie van elkaar afwijken. In dit 

geval is de Duitse terminologie gehandhaafd. 

3 Om ervoor te zorgen dat de aanduidingen van de negen Kreise van de Euregio in de kopregel van de 

tabel passen, hebben wij gebruik gemaakt van afkortingen, afgeleid van de afkortingen die gebruikt worden 

op autonummerborden, nl.: Kreis Borken: BOR, Kreis Coesfeld: COE, Stadt Münster: MS, Kreis 

Steinfurt: ST, Kreis Warendorf: WAF, Kreis Emsland: EL, Grafschaft Bentheim: NOH, Landkreis Osnabrück: 

LK OS, Stadt Osnabrück: ST OS 



Tabel 5 Aantal specialistische afdelingen in het Duitse deel van de Euregio naar Kreis 

BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ 

Anesthesie 7 1 5 1 3 1 2 2 1 23 

Oogheelkunde 2 1 3 1 0 0 0 1 2 10 

„Zahnchirurgie“ 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 

Chirurgie 6 3 6 5 4 1 2 8 3 38 

Alg. chirurgie 5 3 6 5 3 1 1 4 2 30 

„Visceralchirurgie“ 1 0 2 1 1 1 1 0 1 8 

„Unfallchirurgie“ 4 1 4 2 1 1 1 1 2 17 

Thoraxchirurgie 0 0 2 1 0 0 1 1 1 6 

Vaatchirurgie 2 0 2 1 1 1 0 2 2 11 

Gynaecologie/Verloskunde 5 2 6 3 4 1 2 5 2 30 

Gynaecologie 5 2 4 1 2 1 2 0 0 17 

Verloskunde 5 2 4 1 2 1 2 0 0 17 

Geriatrie 2 0 1 1 0 1 0 0 1 6 

Plaatsen dagkliniek 2 0 1 1 0 0 0 0 0 4 

KNO 4 3 4 5 3 1 1 5 2 28 

Huid- en geslachtsziekten/ dermatologie 

0 0 2 0 1 0 0 0 1 4 

Interne geneeskunde 6 4 8 6 5 1 2 9 3 44 

Alg.interne geneeskunde 3 2 5 6 3 0 1 1 3 24 

„Angiologie“ 1 0 0 1 0 0 1 0 0 3 

Endokrinologie 1 0 0 1 0 0 1 0 0 3 

Gastro-Enterologie 2 0 4 2 0 0 1 0 1 10 

Hematologie 1 0 1 0 0 0 1 0 2 5 

Oncologie 1 0 2 0 0 0 1 0 2 6 

Cardiologie 2 1 2 2 1 1 1 2 2 14 

Nefrologie 0 0 3 1 0 1 0 0 0 5 

Longgeneeskunde 1 0 2 0 0 0 0 1 0 4 

Reumatologie 1 0 1 0 1 0 0 0 0 3 

Kinderchirurgie 0 0 1 0 0 0 1 0 0 2 

Kindergeneeskunde 1 1 3 1 1 1 1 0 2 11 

Kindercardiologie 0 0 1 0 0 0 1 0 0 2 

„MKG-Chirurgie“ 0 0 2 0 0 1 1 0 1 5 

Neurochirurgie 0 0 3 0 0 0 0 1 1 5 

Neurologie 2 1 3 1 1 1 0 1 2 12 

Nucleaire geneeskunde 2 1 2 1 0 1 0 0 1 8 

Orthopedie 1 0 3 2 2 0 2 3 0 13 

Reumatologie 0 0 1 0 1 0 1 0 0 3 

Plastische Chirurgie 8 2 4 4 1 1 3 9 1 33 

Psychiatrie 2 0 3 4 1 0 1 1 1 13 


„Psychoth./Neuros./Psychosom.“ 0 0 0 1 1 0 1 0 0 3 

Kinderpsychiatrie 0 0 1 1 0 0 1 0 1 4 


Psychosomatiek 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 

„Psychother. Medizin“ 0 0 1 2 0 0 1 1 0 5 


Radiologie 4 1 4 0 2 0 1 0 0 12 

Interventie Radiologie 1 0 3 0 0 0 1 0 0 5 

Urologie 3 0 3 2 3 1 1 1 2 16 



Tabel 6 Structuur v.d. specialismen in een aantal geselecteerde Duitse ziekenhuizen 

ZH A ZH B ZH C ZH D ZH E ZH F ZH G ZH H 

Anesthesie ja ja ja ja nee ja ja nee 

Oogheelkunde nee nee nee nee nee ja ja nee 

„Zahnchirurgie“ nee nee nee ja nee nee nee nee 

Chirurgie ja ja ja ja ja ja ja ja 

Alg. chirurgie ja ja ja ja ja ja ja nee 

„Visceralchirurgie“ nee ja ja ja nee nee ja nee 

„Unfallchirurgie“ ja ja ja ja nee ja ja nee 

Thoraxchirurgie nee ja nee ja nee nee nee nee 

Vaatchirurgie ja nee ja nee nee nee ja ja 

Gynaecologie/Verloskunde ja ja ja ja ja ja ja nee 

Gynaecologie ja ja ja ja nee ja nee nee 

Verloskunde ja ja ja ja nee ja nee nee 

Geriatrie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Plaatsen dagkliniek nee nee nee nee nee nee nee nee 

KNO ja ja nee ja ja ja ja nee 

Huid- en geslachtsziekten/ dermatologie 

nee nee nee nee nee nee nee nee 

Interne geneeskunde ja ja ja ja ja ja ja ja 

Alg.interne geneeskunde nee ja ja ja ja ja ja nee 

„Angiologie“ nee nee nee ja ja nee nee nee 

Endokrinologie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Gastro-Enterologie ja nee nee ja nee nee ja nee 

Hematologie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Oncologie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Cardiologie ja nee ja ja nee ja ja ja 

Nefrologie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Longgeneeskunde nee ja nee nee nee nee nee nee 

Reumatologie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Kinderchirurgie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Kindergeneeskunde ja ja nee ja nee ja ja nee 

Kindercardiologie nee nee nee ja nee nee nee nee 

„MKG-Chirurgie“ nee nee nee ja nee nee nee nee 

Neurochirurgie nee ja nee nee nee nee nee nee 

Neurologie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Nucleaire geneeskunde nee nee nee nee nee ja nee nee 

Orthopedie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Reumatologie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Plastische Chirurgie nee nee nee nee nee nee nee nee 

Psychiatrie nee nee nee ja nee nee nee nee 

Plaatsen dagkliniek nee nee nee ja nee nee nee nee 

„Psychoth./Neuros./Psychosom.“ nee nee nee ja nee nee nee nee 

Kinderpsychiatrie nee nee nee ja nee nee nee nee 


Psychosomatiek nee nee nee ja nee nee nee nee 

„Psychother. Medizin“ nee nee nee ja ja nee nee nee 


Radiologie ja ja nee ja nee ja nee nee 

Interventie Radiologie nee ja nee ja nee nee nee nee 

Urologie ja nee ja nee nee nee nee nee 



Tabel 7 Structuur v.d. specialismen van de drie Nederlandse ziekenhuizen 

Slingeland 

Ziekenhuis 

Doetinchem 

MST 

Enschede 

Ziekenhuisgroep 

Twente 

Almelo/Hengelo 

Anesthesie ja ja ja 

Allergologie nee nee ja 

Oogheelkunde ja ja ja 

Bijzondere tandheelkunde nee ja nee 

Mondziekten en kaakchirurgie ja ja ja 

Revalidatiegeneeskunde ja ja ja 

Hartrevalidatie nee nee ja 

Chirurgie ja ja ja 

Alg. chirurgie nee ja ja 

Oncologie/Gastro-enterologie nee nee ja 

Traumatologie nee ja ja 

Thoraxchirurgie nee ja nee 

Vaatchirurgie nee ja ja 

Gynaecologie/Verloskunde ja ja ja 

Neonatologie nee ja ja 

Geriatrie ja nee ja 

KNO ja ja ja 

Dermatologie ja ja ja 

Interne geneeskunde ja ja ja 

Alg. interne geneeskunde ja ja ja 

Endocrinologie nee ja nee 

Gastro-enterologie ja ja ja 

Hematologie nee ja ja 

Oncologie nee ja ja 

Nefrologie nee ja ja 

Infectieziekten nee ja ja 

Longgeneeskunde ja ja ja 

Reumatologie ja ja ja 

Cardiologie ja ja ja 

Kinderchirurgie nee nee nee 

Kindergeneeskunde ja ja ja 

Kindercardiologie nee nee nee 

Neurochirurgie ja ja nee 

Neurologie ja ja ja 

Neurofysiologie nee ja ja 

Radiotherapie nee ja ja 

Orthopedie ja ja ja 

Plastische chirurgie ja ja ja 

Psychiatrie nee ja ja 

Psychotherapie nee nee ja 

Kinderpsychiatrie nee nee nee 

Klinische psychologie ja ja ja 

Radiotherapie nee ja nee 

Radiologie (diagnostisch) ja ja ja 

Radiologie (interventioneel) ja nee ja 

Urologie ja ja ja 



Kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg 

Aan de ondervraagde ziekenhuizen is verzocht via de vragenlijst onder meer gegevens 

aan te leveren betreffende de omvang van de geleverde zorg naar specialisme c.q. deel- 

specialisme. Daarbij verschilde de aard van de gevraagde aantallen behandelingen van de 

beide versies van de vragenlijst op karakteristieke wijze van elkaar (zie de kop van de ta- 

bellen 8 en 9). 

Overigens leek het erop dat de ziekenhuizen moeite hadden de betreffende vragen (voor 

het jaar 2004) te beantwoorden. 

Dit is merkbaar doordat de drie Nederlandse ziekenhuizen vrijwel uitsluitend alleen de 

vragen hebben beantwoord voor het specialisme „chirurgie“ (zie tabel 9), maar niet voor 

de deelspecialismen. 

Wanneer tabel 8 naast het deel van tabel 5, dat op chirurgie betrekking heeft, naast elkaar 

wordt gelegd, komt er voor de Duitse ziekenhuizen een vergelijkbaar resultaat naar voren: 

slechts een klein deel van de ziekenhuizen, die voor de deelspecialismen gegevens heb- 

ben ingevuld, bleek in staat te zijn in de vragenlijst de gevraagde parameters voor de ver- 

richte zorg te vermelden. (Ook in de kwaliteitsrapporten waren slechts het aantal beschik- 

bare bedden en het totale aantal behandelingen weergegeven.) 

Tabel 8 Deelspecialismen chirurgie in het Duitse deel van de Euregio naar het aantal 

Deelspecialisme 

antwoorden alsmede gemiddelde kerncijfers betreffende de structuur en de 

geleverde zorg 

Aantal maan- Aanwezige 

den met een bedden 

benutte capaciteit 

> 90% 

Aantal behandelingen(Fallzah- 

len = stationär + 

teilstationär) 

daarvan „teilstationär“ 

daarvan ambulant 

n x n x n x n x n x 

Alg. chirurgie 8 2,6 23 62,5 21 1.970,5 2 0 8 1.964,0 

„Visceralchirurgie“ 0 1 78,0 1 1.697,0 0 1 1.271,0 

„Unfallchirurgie“ 4 3,3 12 50,0 12 1.652,6 0 5 3.818,8 

Thoraxchirurgie 1 1,0 4 39,3 4 805,8 0 1 517,0 

Vaatchirurgie 1 1,0 6 30,7 6 1.487,2 0 2 315,5 



Tabel 9 Specialisme „chirurgie“ in de drie Nederlandse ziekenhuizen naar kerncijfers 


betreffende de structuur en de geleverde zorg 

Aantal 

maanden 

met een 

benutte capaciteit 

> 

90% 

Aanwezige 

bedden 

Aantal behandlingen 

daarvan 

klinisch 

daarvan 

poliklinisch 

daarvan dagbehandeling 

Slingeland Ziekenhuis 

Doetinchem 12 61,5 47.510 2.789 43.131 1.590 

MST Enschede 37.244 5.933 29.426 1.885 

Ziekenhuisgroep Twente 119 84.847 6.714 75.419 2.714 

Problemen bij het doorsturen van patiënten na ontslag 

In de vragenlijst is onder meer gevraagd naar de belangrijkste problemen, die optreden 

wanneer patiënten na ontslag uit het ziekenhuis doorgestuurd worden naar andere zorgin- 

stellingen. Daarbij zijn de problemen gespecificeerd naar de “ontvanger”: verpleeghuis, 

revalidatie, vrijgevestigde arts, tehuis, ander ziekenhuis. Deze vraag mocht met een vrije 

formulering worden beantwoord. Het resultaat is verhelderend. 

Met betrekking tot het doorsturen van patiënten bij ontslag werden de volgende punten 

genoemd: 

a) naar het verpleeghuis: 

• gebrek aan capaciteit voor kortdurende opname in verpleeghuis en in bejaardentehuizen; 

verschil van opvatting tussen ziekenhuis en medische dienst van de zorgverzekeraar over 

de noodzaak van verpleging; 

• 1) de zorgverzekeraar erkent de verklaringen van de ziekenhuisarts voor thuiszorg (volgens 

§ 37 SGBV) niet 2) na ontslag worden patiënten door de medische dienst van de zorgver- 

zekeraar in het kader van de “Pflegeversicherung” in een lagere categorie of niet ingedeeld; 

• 1) erbij betrekken van de patiënt voor zover het ziektebeeld of de storing dit toelaat 2) erbij 

betrekken van familieleden, rekening houdende met eventuele eigen verklaringen van de 

patiënt; 

• vertragingen ontstaan door onduidelijkheid over de kostendekking; er zijn niet altijd vol- 

doende plaatsen beschikbaar; bij de patiënt ontbreekt soms een adequate contactpersoon; 

• onvoldoende c.q. onvoldoende geschikte plaatsen die tegemoet komen aan de behande- 

lingsbehoefte van de patiënt; 



• onvolledige of ontbrekende gegevens in de doorverwijzing naar verpleeghuis; brief van de 

arts komt met vertraging aan; 

• ambulante zorg ontoereikend gefinancierd; 

• vaak ontbrekende beschikbaarheid van hulpmiddelen; deze is niet gerelateerd aan de ver- 

zekeraar en de aard van de aandoening, maar meer aan de vraag of en in welke categorie 

de patiënt is ingedeeld (verplegingscategorie 1-3); treedt bijv. op indien de patiënt niet in 

een categorie is ingedeeld; 

• bureaucratische belemmeringen; niet tijdige erkenning van kosten; 

• onduidelijkheid over de kosten bij patiënten, die geen verstrekkingen uit de “Pflegeversiche- 

rung” ontvangen, maar nog voor een korte tijd verpleging behoeven; 

• niet in een categorie indelen van alleenstaande patiënten met neiging tot flauwvallen door 

de medische dienst van de zorgverzekeraar; 

• minder problematisch sinds een bureau voor het doorverwijzen van te verplegen patiënten 

is opgericht; 

• problemen wanneer een categorie-indeling voor verpleging niet wordt goedgekeurd; patiën- 

ten roepen vaak geen hulp in wanneer zij daarvoor hun spaargeld moeten inzetten, bijvoor- 

beeld senioren die een arm breken; 

uit de Nederlandse vragenlijst: 

• onvoldoende plaats op de verpleegafdelingen; patiënten, die op een plaats wachten, wor- 

den op de schakelafdeling opgenomen; 

• de ziekenhuizen zijn vaak overvol; er liggen vele patiënten in ons ziekenhuis die op een 

plaats wachten. 

b) naar de revalidatie: 

• deels lange afhandelingsprocedures bij de pensioen- en zorgverzekeraars; steeds minder 

mogelijkheden om zelf een revalidatiekliniek te kiezen; problemen om plaatsen voor de re- 

validatiefase “B” (vroegtijdige neurologische revalidatie) te vinden, vooral voor patiënten die 

worden beademd; 

• door het grote aantal sterk verschillende aanvraagprocedures bij de verzekeraars ontstaan 

bij de praktische afwikkeling duidelijke verschillen; 

• 1) erbij betrekken van patiënten; 2) erbij betrekken van familieleden; 

• vertragingen ontstaan door onduidelijkheid over de kostenvergoeding; er zijn niet altijd vol- 

doende plaatsen beschikbaar; 

• problemen m.b.t. afspraken; 

• doorverwijzingsbrief van de arts komt te laat aan; brief van de arts wordt als niet uitvoerig 

genoeg beoordeeld; 

• de beslissingsspeelruimte over het al dan niet verlenen van vergoedingen/verstrekkingen 

aan patiënten wordt, afhankelijk van de verzekeraar, verschillend toegepast, hetgeen ui- 

teraard resulteert in verschillen bij het verlenen van vergoedingen/verstrekkingen; 

• afspraken over het definitieve tijdstip van ontslag; 

• alleen bij patiënten wanneer moet worden beslist of deze in aanmerking komen voor 

revalidatie of voor blijvende opname in een verpleeghuis; 

• wachten op de toezegging van de zorgverzekeraar over de vergoeding; wachten op opna- 


me in de revalidatiekliniek; 


• een toezegging van de verzekeraars verkrijgen; 

uit de Nederlandse vragenlijsten: 

• is niet vaak het geval; vaak zijn ook hier de instellingen voor verpleging overvol. 

c) naar de vrijgevestigde arts: 

• beschikbaarheid van hulpmiddelen en verbandmateriaal, vooral in het weekeinde; speciale 

zorgtechnieken (bijv. vacuumverpakking); 

• 1) beperkte openingstijden van de praktijk op woensdag en vrijdag hebben gevolgen voor 

de uitgifte van recepten; knelpunt bij de verstrekking van medicijnen 2) ofschoon noodzake- 

lijk schrijft de arts niet altijd thuiszorg en medicamenteuze therapie voor; 

• voor nieuwe patiënten nauwelijks nog vrije capaciteit; 

• overdracht van laboratoriumuitslagen en gegevens medicatie; 

• problemen bij de financiering van sommige soorten psychofarmaca; 

• geen noemenswaardige problemen maar in sommige gevallen onbegrip bij de arts dat de 

stationaire zorginstelling slechts in beperkte mate geneesmiddelen aan de patiënt mag 

meegeven, maar verantwoordelijk is voor de zorg na de stationaire behandeling; 


• is geen probleem; zodra de patiënt naar huis komt, lukt dit altijd. 

d) naar een tehuis: 

• vaak ontbreekt het de tehuizen aan vrije capaciteit of is deze in de directe omgeving niet 

beschikbaar; problemen bij de kostenvergoeding door de zorgverzekeraars (beperkt indica- 

tiebereik); 

• 1) te weinig stationaire tehuizen ter plaatse 2) beschikbare behandelingsplaatsen zijn niet 

erkend 3) zorgverzekeraar vergoedt de kosten slechts in uitzonderingsgevallen, duurt erg 

lang; 

• 1) erbij toereikende diagnostiek vooraf 2) betrekken en voorbereiden van de patiënt 3) erbij 

betrekken en voorbereiden van de familieleden; 

• verklaring van kostenvergoeding is niet voor iedere diagnose eenvoudig; 

• te lange wachttijden; 

• te weinig plaatsen in de directe omgeving; 

• zowel patiënten als artsen willen niet accepteren hoe beperkt de levensverwachting is. 

e) naar andere ziekenhuizen: 

• vergoeding van kosten bij transportritten, met name bij overbrenging naar een ziekenhuis in 

de directe woonomgeving; 

• afnemende bereidheid tot samenwerking door de stationaire sector, verschuiving naar de 

ambulante sector. 


• de afdelingen intensive care van andere ziekenhuizen zijn vaak overvol en hebben niet al- 

tijd plaats. 


Grensoverschrijdende zorg 


Aan de ziekenhuizen zijn tevens vragen voorgelegd over problemen bij de grensoverschrijdende 

zorg, over inzicht in het zorgaanbod in het ene deel van de Euregio dat in het 

andere gedeelte ontbreekt alsmede over de informatiebehoefte op het gebied van de organisatie- 

en financieringsstructuren binnen de gezondheidszorg in het betreffende andere 

deel van de Euregio. Hier wordt de blik over de grens gericht, waarbij men kan aangeven 

welke elementen men zich ook in het eigen systeem zou wensen. 

A) Als voorbeeld van de problemen, die in de vragenlijst bij het punt grensoverschrij- 

dende zorg al als voorbeeld waren genoemd, waren “taal”, „MSRA“ 4 en “financie- 

ring”. In de antwoorden werden vervolgens de volgende punten genoemd: 

• fundamentele problemen met betrekking tot de verzekering (kostenvergoeding); 

• taal, documentatie van de behandeling, financiering; 

• veel bureaucratische beslommeringen; 

• taalprobleem, kostendekking bij niet-Europese patiënten; 

• MRSA: gedeeltelijke kostendekking; 

• taal (bij Nederlandse patiënten doorgaans geen probleem omdat hetzij de patiënt het Duits 

beheerst, hetzij een deel van de medewerkers het Nederlands machtig is; overigens be- 

staat een overzicht van de kennis van vreemde talen bij de medewerkers); 

• verstrekking van recepten aan buitenlandse patiënten (in het buitenland andere medicij- 

nen); 

• inzet van tolken, contracten met Nederlandse zorgverzekeraars zijn afgesloten, plan voor 

maatregelen bij het optreden van MRSA bevindt zich in de uitwerkingsfase. 


• wij missen de mogelijkheid om een tolk in te zetten; 

• project Fitrage: dure medicijnen voor thuismedicatie worden in het buitenland niet vergoed; 

patiënten, die in het buitenland worden geopereerd, komen voor nabehandeling naar Ne- 

derland. 

B) „Welk aanbod van zorg signaleert u in Nederland, dat u in Duitsland mist?“ 

• gate-keeper-principe (huisarts); 

• ambulante MRSA-screening ter plaatse; 

• gezondheidszorg voor reizigers; 

• verstrekking van hulpmiddelen door het „Groene Kruis” bij ambulante revalidatie 

• nationaal dementieprogramma. 

Uit de Nederlandse vragenlijsten: MRSA-preventie. 

4 MRSA is een afkorting van „Methicilline-resistente Staphylococcus aureus“. 



C) „Welk aanbod van zorg signaleert u in Duitsland, dat u in Nederland mist?“ 

• brede specialistische ambulante zorg; 

• zorg voor de bevolking via geografisch volledig dekkend systeem van noodartsen. 


• geen wachtlijsten PET/CT-scan (in Münster); 

• wachtlijsten voor orthopedie zijn korter. 

D) „Wat zou u willen weten over de organisatie- en financieringsstructuur van de gezond- 

heidszorg in Nederland resp. Duitsland?” 

• aanbod aan grensoverschrijdende zorg; 

• veel belangstelling; 

• grote behoefte aan informatie; 

• een beknopt overzicht van de structuur en de financiering van de zorg; mogelijkheden voor 

zorgaanbieders om te werven; 

• de Nederlandse gezondheidszorg is grotendeels onbekend. 


• Wat zijn de betreffende verschillen tussen Duitsland en Nederland? 

• Wat zijn de voordelen van de in Duitsland gehanteerde werkwijze? 

• Wat kunnen wij daarvan leren? 

E) „Het ESG wil grensoverschrijdende activiteiten stimuleren. Welke rol kan het ESG 

daarnaast naar uw mening nog vervullen?“ 

• communicatie, bemiddeling, 

• moderatie, back-office; 

• bemiddeling van patiënten; 

• informatietransfer; 

• organiseren van vergoedingensysteem; 

• ervaringsuitwisseling om op grond van ervaringen van anderen fouten te vermijden; 

• openstellen van grensoverschrijdend patiëntenverkeer, ook voor stationaire patiënten, als- 

mede een werkelijk functionerend systeem van grensoverschrijdend patiëntenverkeer voor 

ambulante behandelingen. 

Tenslotte kon in de vragenlijst een vrije tekst worden ingevoerd voor opmerkingen en 

commentaar. Slechts enkele ziekenhuizen hebben van deze mogelijkheid gebruik ge- 

maakt. Twee ziekenhuizen wijzen erop dat uit de kwaliteitsrapporten informatie over de 

ziekenhuizen vanaf 2004 is af te leiden. Een ander ziekenhuis dankt voor de goede orga- 

nisatie van de enquête. 



Geavanceerde medische apparatuur en speciaal zorgaanbod 

Terwijl in Nederland grootschalige medische apparatuur en speciale zorg uitsluitend in de 

ziekenhuizen worden aangeboden, kan een Duitse patiënt voor dergelijke diagnostische 

en therapeutische zorg, waarvoor geavanceerde medische technologie nodig is, bij een 

vrijgevestigde arts terecht. Uit een vergelijking van de tabellen 10 en 14 blijkt bijvoorbeeld 

dat in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio in de praktijken van vrijgevestigde art- 

sen meer MRI-apparatuur staat dan in alle ziekenhuizen in het Duitse deel van de Euregio 

samen. 

Naast de in tabel 9 genoemde apparatuur konden de ziekenhuizen in het antwoord op de 

vraag “Welke technische apparatuur is in uw ziekenhuis aanwezig?” via een vrije tekst 

maximaal 5 andere apparaten of medische voorzieningen aangeven. Daarbij zijn, gedeel- 

telijk meermaals, de volgende speciale medisch-technische voorzieningen genoemd: 

angiografie, angiokamer in de OK, argonplasma-beamer, bestralingsapparaat (lineaire versneller), brachytherapie-eenheid 

(inbrengen van stralingsbronnen in organen) , Da Vinci Surgical System (navigatiegestuurde 

prostatectomie), digitale mammografie, digitale subtractieangiografie (DSH), DSA, 

EEG/EMG, ECG-apparaat, emissie-computertomograaf, endoscopie, HIFU-apparaat (verwijderen van 

een prostaatcarcinoom door middel van pulserend ultrageluid), complete oogchirurgische voorzienin- 

gen, conventionele röntgendiagnostiek, laboratoriumdiagnostiek, laser, lichttherapie (UV-A, UV-A1, UV- 

B) , longfunctiediagnostiek, mammografieapparaat, mammotoom, meerlaagse CT, MR-angiografie, navigatiecomputer 

t.b.v. implantatie van endoprothesen in knie- en heupgewricht, operatiemicroscoop, 

röntgen-thorax-apparaat, low-dose-röntgentherapieapparaat, slaaplaboratorium, echografie, spirograaf 

(longvolumemeting), niersteenvergruizer (ESWL), 3D-echografie, urodynamische onderzoeksfaciliteit, 

cyclotron. 

Tabel 10 Medisch-technische voorzieningen in de ziekenhuizen in het Duitse deel van 

de Euregio naar Kreis van vestiging van het ziekenhuis 

Medisch-technische voorziening BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ 

Computertomografie (CT) 5 3 6 6 5 2 3 8 3 41 

Magnetic Resonance Imaging (MRI) 4 2 5 3 3 2 2 4 3 28 

Positronemissietomografie (PET) 0 1 2 1 0 1 0 0 0 5 

Hartcatheterisatie links 2 1 3 2 1 1 1 3 2 16 



Tabel 11 Speciaal zorgaanbod naar soort zorg en Kreis van vestiging van het zieken- 

huis 

Speciaal zorgaanbod BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ 

Oncologie (kindergeneesk.) 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 

Oncologie (interne geneeskunde) 5 0 3 1 1 0 1 0 0 11 

„Laboratoriumsmedizin“ 3 0 4 2 4 0 1 0 0 14 

Pathologie 2 0 3 1 0 0 0 0 0 6 

Kinische Farmacie 3 0 2 1 1 0 0 0 0 7 

Intensive care unit (bedden) 6 2 5 3 4 0 2 1 0 23 

„Frührehabilitation“ 2 0 2 1 0 1 1 0 0 7 

„Palliativmedizin“ (plaatsen) 0 0 1 0 1 0 2 0 0 4 

Pijnpolikliniek (plaatsen) 3 0 3 0 2 0 3 1 0 12 

Gerontopsychiatrie 1 0 2 1 1 0 1 1 1 8 

Verslavingszorg 1 0 1 2 1 0 1 0 1 7 

daarvan gekwalificeerde verslavingszorg 

(drugs) 1 0 1 2 1 0 0 0 0 5 

„Perinatalzentren/gebh.-neonat. 

Schwerpunkte“ 0 1 2 0 0 0 1 0 1 5 

„Frühgeborenenbehandlungspl.“ 2 1 3 1 0 0 1 0 0 8 

Transplantatiegeneeskunde 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 

Stamceltransplantatie (plaatsen) 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 

„Herzchirurgie“ 0 0 1 0 0 0 0 1 0 2 

Stroke Unit 3 0 2 1 0 0 1 1 0 8 

„Infektionsbetten“ 5 2 3 1 2 0 1 1 0 15 

Slaaplaboratorium 2 0 3 1 0 1 0 1 0 8 

Landingsplaats helicopter 2 1 2 2 2 1 1 1 0 12 

Na een hartinfarct, beroerte of een ernstig trauma als gevolg van een verkeersongeval 

vormt de tijdsduur tot het moment dat de patiënt in het ziekenhuis aankomt vaak een kriti- 

sche factor. De aanwezigheid van een helicopterlandingsplaats op of in de onmiddellijke 

omgeving van het ziekenhuis dient daarom te worden beschouwd als een belangrijke 

voorziening. 

In totaal bleken er tijdens het onderzoek 13 landingsplaatsen 5 voor helicopters in de Eure- 

gio te bestaan. De precieze plaats daarvan is weergegeven in de kaart in afbeelding 3. 

5 Het gaat hierbij om gegevens m.b.t. een volgens de EU wetgeving goedgekeurde helicopterlandingsplaats 

die door de ziekenhuizen zelf zijn ingevuld – onder voorbehoud. 



Tabel 12 Medisch-technische voorzieningen in de ziekenhuizen in het Nederlandse 

deel van de Euregio, die de vragenlijst hebben beantwoord 

Medisch-technische voorziening 

Slingeland Ziekenhuis 


MST 


Ziekenhuisgroep Twente 


CT nee ja Ja 

Spiraal CT ja nee Ja 

MRI ja ja Ja 

FMRI nee nee nee 

PET-scan nee nee nee 

Tabel 13 Speciaal zorgaanbod van de drie Nederlandse ziekenhuizen 

Slingeland 



MST 


Ziekenhuisgroep 

Twente 


Hemodialyse ja ja ja 

Laboratorium Klinische Chemie nee nee nee 

Laboratorium Pathologie nee nee nee 

Laboratorium Microbiologie ja ja ja 

Klinische Farmacie ja ja ja 

Magnetocardiografie nee nee nee 

Echografie ja ja ja 

Intensive Care Unit ja ja ja 

Coronary Care Unit ja ja ja 

Hartfunctielaboratorium ja nee ja 

Laboratorium neurofysiologie ja nee ja 

Slaaplaboratorium ja nee ja 

Longfunctielaboratorium ja nee ja 

Pijnpolikliniek ja nee ja 

Gerontopsychiatrie nee nee nee 

Verslavingszorg nee nee nee 

Transplantatiegeneeskunde nee nee nee 

Stamceltransplantatie nee ja nee 

Psychiatrische afdeling alg. Ziekenhuizen nee ja ja 

Stroke Unit ja ja ja 

Helicopterlandingsplaats nee ja nee 



Tabel 14 Speciaal zorgaanbod van de praktijken van vrijgevestigde artsen in 2006 in 

het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio (inclusief het aanbod van ge- 

machtigde artsen) naar Kreis van vestiging 

BOR COE MS ST WAF Σ 

Endoscopie 

Gastroscopie 46 34 24 29 21 154 

Coloscopie preventief 5 7 11 7 7 37 

Coloscopie curatief 

Cardiologie 

10 8 14 9 9 50 

Duplex-Doppler incl. kleurcodering (volwassenen) 10 8 14 13 8 53 

Duplex-Doppler incl. kleurcodering (kinderen) 1 1 1 2 1 6 

Uitsluitend hartcatherisatie links 1 0 1 0 0 2 

Hart catheterisatie links + therapeutische catheteringrepen 

Neurologie 

1 1 2 0 1 5 

Ademhalingsstoornissen tijdens de slaap (polygrafie) 

Ademhalingsstoornissen tijdens de slaap (polygrafie + polysomnogra- 

6 2 7 6 4 25 

fie) 0 0 2 2 2 6 

Duplex-Doppler (hersenarteriën) 

Radiologie 

17 6 18 16 10 67 

Computertomografie 12 5 19 14 4 54 

MRI (algemeen) 7 4 11 7 4 33 

MRI (mamma) 1 0 2 2 0 5 

Mammografie 9 6 17 10 6 48 

Lineaire versneller (radiotherapie) 

Ambulante operaties 

3 1 6 3 0 13 

Ambulante operaties (algemeen) 107 45 121 112 66 451 

Cataractoperaties o.b.v. structureel contract 15 9 26 16 14 80 

Artroscopie (vervanging heupgewricht) 0 0 0 0 0 0 

Artroscopie (arthroscopie schoudergewricht) 14 0 0 0 14 28 

Artroscopie (geen differentiatie mogelijk) 

Hemato-oncologie 

0 4 12 14 0 30 

Internisten met accent hemato-oncologie 2 1 4 1 0 8 



Afbeelding 3: Helicopterlandingsplaatsen in de Euregio 


Appendix 

Aangeschreven ziekenhuizen 


Duitsland 

Kreis Borken 

Osnabrück (Stadt und Landkreis): 

Augenklinik Ahaus 

Ns. Landeskrankenhaus Osnabrück 

Augustahospital Isselburg-Anholt 

Paracelsusklinik Osnabrück 

Krankenhaus Maria-Hilf Stadtlohn 

Marienhospital Osnabrück 

Lukas-Krankenhaus 

Klinikum Osnabrück 

St. Agnes-Hospital Bocholt 

Kinderhospital Osnabrück 

St. Antonius-Hospital Gronau 

Christliches Klinikum Melle 

St. Marien-Hospital Borken 

Diakonie-Krankenhaus Georgsmarienhütte 

St. Marien-Krankenhaus Ahaus 

Klinikum St. Georg - Franziskus-Hospital Har- 

St. Marien-Krankenhaus Vreden 

derberg 

St. Vinzenz-Hospital Rhede 

Johanniter-Krankenhaus Bramsche 

Kreis Coesfeld 

Franz-Hospital Dülmen 

St. Gerburgis-Hospital Nottuln 

St. Marien-Hospital Lüdinghausen 

St. Vincenz-Hospital Coesfeld 

Stift Tilbeck 

Kreis Emsland 

Hedon-Klinik Lingen 

St. Bonifatius-Hospital Lingen 

Kreis Grafsch. Bentheim 

Grafschafter Klinikum Nordhorn 

Marienkrankenhaus Nordhorn 

Paulinenkrankenhaus Bad Bentheim 

Münster 

Alexianer-Krankenhaus Münster 

Clemenshospital Münster 

Evangelisches Krankenhaus "Johannisstift" 

Münster 

Fachklinik Hornheide 

Herz-Jesu-Krankenhaus Hiltrup 

Raphaelsklinik Münster 

St. Franziskus-Hospital Münster 

Universitätsklinikum Münster 

Clemens-August-Jugendklinik Neuenkirchen 

Clemens-August-klinik Neuenkirchen 

Marienhospital Osnabrück 

Christliches Krankenhaus Quakenbrück 

Klinikum St. Georg - Krankenhaus St. Raphael 

Diakonie-Klinikum Osnabrücker Land Dissen 

Augenklinik Dr. Ehrhardt Bad Rothenfelde 

Schüchtermann-Klinik Bad Rothenfelde 

Kreis Steinfurt: 

Krankenhaus Lengerich 

Klinikum Ibbenbüren 

Maria-Josef-Hospital Greven 

Marienhospital Emsdetten 

Marienhospital Steinfurt-Borghorst 

Mathias-Spital Rheine 

Pius-Hospital Ochtrup 

St. Antonius-Krankenhaus Hörstel 

Westfälische Klinik Lengerich 

Kreis Warendorf: 

Josephs-Hospital Warendorf 

Marienhospital Oelde 

St. Elisabeth-Hospital Beckum 

St. Franziskus-Hospital Ahlen 

St. Josef-Stift Sendenhorst 

St. Rochus-Hospital Telgte 

Nederland 

Slingeland Ziekenhuis Doetinchem 

Streekziekenhuis Koningin Beatrix Winterswijk 

Medisch Spectrum Twente Enschede 

Saxenburgh Groep 

Ziekenhuisgroep Twente 


Brief aan de Nederlandse ziekenhuizen 

Aan alle ziekenhuizen in de Euregio 


Vragenlijst klinische en poliklinische zorg in de Euregio 

Geachte dames en heren, 

januari 2006 

Welke geneeskundige zorgcapaciteiten zijn er binnen de Euregio? Voor welke specialismen hebben de ziekenhuizen 

een bovenregionale functie en hoe kan men mogelijk grensoverschrijdend samenwerken? 

Dit zijn maar enkele vragen over de klinische en poliklinische zorgsituatie in de Euregio waar de werkgroep “gezondheidspolitiek 

– stationaire en ambulante zorg” van het Euregionale Servicecentrum voor Gezondheid 

(ESG), Enschede, zich mee bezig houdt. Het ESG is een Interreg project met als doel de grensoverschrijdende 

gezondheidszorg binnen de Euregio te bevorderen. Het ESG is een samenwerkingsverband van universiteiten, 

ziekenhuizen, artsen, verzekeringen, industrie, politiek en overheid en heeft meer dan 30 leden aan beide zijden 

van de grens (www.esg.org). 

Met de bijgevoegde vragenlijst, die aan alle ziekenhuizen in de Euregio gestuurd wordt, zal de klinische en poliklinische 

zorg in deze regio geïnventariseerd worden. Hierbij wordt ook met de verschillen in de structuur van de 

poliklinische zorg aan beide zijden van de grens rekening gehouden. De gegevens worden alleen verzameld om 

een overzicht over vraag en aanbod van geneeskundige zorgaanbiedingen in de Euregio samen te stellen. Als 

hieruit blijkt dat er knelpunten bestaan, kunnen aansluitend in samenwerking met zorgaanbieders grensoverschrijdende 

oplossingen uitgewerkt worden. 

Om een zo compleet mogelijk beeld van de klinische en poliklinische zorgsituatie in de Euregio te verkrijgen, 

vragen wij u om de ingevulde vragenlijst vóór 1 maart 2006 per fax (053-4836318) of per bijgevoegde retourenenvelop 

aan ons terug te sturen. Uiteraard ontvangen alle deelnemers aan de enquête een rapport met de resultaten. 

Hartelijk dank voor uw medewerking! 

Met vriendelijke groeten 

Dr. Paul Wolters 

Voorzitter van de ESG werkgroep 

gezondheidspolitiek – stationaire en ambulante zorg 

P.S. Uw ontvangt de vragenlijst tevens per e-mail als pdf-file.

stationaire en ambulante zorg in de euregio ... - Dr. Jochen Beck

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?