Nota Naar Buiten! - Gemeente Heerhugowaard

Naar Buiten!De moeite waard in HeerhugowaardVisie recreatie buitengebiedSeptember 2010

Naar Buiten!De moeite waard in HeerhugowaardVisie recreatie buitengebiedNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 2

Aangeboden aan:Gemeente Heerhugowaard10 juni 2010Drs. Joost HagensDrs. Maarten KruisselbrinkDrs. ir. Anneke van MispelaarLaura Maussart MSc.Projectnummer: 2010-488BUITEN, Bureau voor Economie & OmgevingAchter Sint Pieter 1603512 HT Utrechtt: 030-2318945f: 030-2367840e: info@bureaubuiten.nlw: www.bureauBUITEN.nlGemeentelijke projectgroep:Hans Visscher, stedenbouwkundigeJelmer Douma, planeconoomGerlof Kloosterman, coördinator voorzieningenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 3

InhoudSamenvatting 61. Inleiding 161.1 Achtergrond 161.2 Doel en opzet 161.3 Afbakening 162. Beeld recreatie Heerhugowaard 182.1 Buitengebied Heerhugowaard 182.2 Recreatieve voorzieningen 202.3 Motiefgroepen 242.4 SWOT-analyse 263. Doelstelling en visie 303.1 Doelstelling 303.2 Visie en thema´s 323.3 Enkele kanttekeningen 344. Ruimtelijke uitwerking 364.1 Ruimtelijke uitwerking van de visie 364.2 Projecten 384.3 Betekenis voor Heerhugowaard 445. Ruimtelijk investeringskader 465.1 Uitgangspunten 465.2 Ruimtelijk investeringskader private investeringen 466. Financiële doorkijk 526.1 Nota bovenwijkse kosten 526.2 Grove kostenraming, prioritering en fasering 526.3 Verdere uitwerking projectideeën 566.4 Vervolgstappen 556Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 4

Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 5

SamenvattingRecreatie dichterbij huis´Heerhugowaard Naar Buiten!´HoeDuurzame stadWie & Wat1. Toegankelijker buitengebied2. Nieuwe recreatieve voorzieningen3. Toevoegen beleving4. Versterkte communicatieMolens en poldersRecreant zoektboerBurgers:RecreërenPrivate partijen:InvesterenOverheid:Investeren, communiceren, organiserenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 6

Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 7

AInleidingDe recreatievraag vanuit Heerhugowaard groeit en verandert. Degemeente heeft de beleidskeuze gemaakt om de recreatieve vraag inde toekomst op te vangen in het omliggende landelijk gebied. Dezekeuze is een heroverweging ten opzichte van de plannen uit het Structuurbeeld2005-2015, waarin nog werd uitgegaan van een nieuwintensief recreatiegebied van circa 100 ha.De gemeente Heerhugowaard wil recreatie dichterbij huis brengen. Ditvraagt om een recreatief aantrekkelijk en toegankelijk landelijk gebied.Deze recreatievisie, opgesteld door BUITEN Bureau voor Economie &Omgeving, geeft inzicht te krijgen in de wijze waarop de recreatievewaarden van het landelijk gebied versterkt kunnen worden en biedt zoeen kader voor de gewenste ontwikkeling.BRecreatie in HeerhugowaardRecreatief aanbod in het buitengebied beperktHet landschap, de geschiedenis en de monumenten in het buitengebeidvan Heerhugowaard bieden aanknopingspunten voorrecreatieve ontwikkeling van het buitengebied. Echter, de recreatievekwaliteit van het buitengebied is op dit moment niet dusdanig dat heteen vanzelfsprekende plek is om te recreëren: De huidige recreatieve voorzieningen bevinden zich vooral in debebouwde kom of in één van de recreatiegebieden. Het buitengebiedheeft wat dit betreft nog weinig te bieden. Het wandel- en fietsnetwerk is, ook na de realisatie van de geplandepaden, nog grofmazig. Aandachtspunt is de aansluitingvan het stedelijk gebied op de (geplande) routestructuren. De Heerhugowaarder kan kiezen uit talrijke en gevarieerde recreatiemogelijkhedenin de omgeving. Dit betekent echter datHeerhugowaarders waarschijnlijk vaker de auto nemen om op hunrecreatiebestemming te komen. Vanuit milieu- en gezondsheidsoptiekis het daarom wenselijk de recreatiemogelijkheden dichtbijhuis te versterken. Hiermee wordt bovendien de recreatieve drukop kwetsbare gebieden (bijv. Schoorlse duinen) enigszins beperkt.Recreatief aanbod sluit niet volledig aan op de behoefteMotiefgroepen geven inzicht in de achterliggende recreatiemotieven(zie hoofdtekst. Per motiefgroep wordt toegelicht in hoeverre het huidigeaanbod aansluit op de vraag: In Heerhugowaard zijn vooral intensieve recreatiemilieus goed vertegenwoordigd.Daarbinnen komen hier vooral de mensen die opzoek zijn naar ‘gezelligheid, vermaak, beweging en uitdaging’goed aan hun trekken in bijvoorbeeld het Park van Luna en hetGeestmerambacht. De extensieve recreatiemilieus voor de motiefgroepen interesse enrust zijn beperkt vertegenwoordigd in verhouding tot het aanbodvoor intensieve recreatie. De recreant die op zoek is naar educatie, kunst en cultuur (de motiefgroep‘interesse’) vindt in het buitengebied vanHeerhugowaard interessante aanknopingspunten, maar weinigrecreatieve producten en belevingen. De cultuurhistorische elementenzijn niet 'leesbaar' en informatie daarover is niet ontsloten. Er is een beperkt aanbod verblijfsrecreatie (motiefgroep ‘verblijf’).Kleinschalige verblijfsrecreatie kan interessant zijn voor initiatiefrijkeplattelandsondernemers, om bijvoorbeeld te combineren metkleinschalige dagrecreatie.De constatering dat het huidig recreatieaanbod in Heerhugowaardnog onvoldoende extensieve recreatiemilieus voor interesse, rust, bewegingen gezelligheid biedt, onderschrijft de beleidskeuze om af tezien van de ontwikkeling van (nog) een nieuw intensief recreatiegebied.Zo kan de gemeente Heerhugowaard wat betreftrecreatieaanbod naar verwachting beter inspelen op de vraag vanuitde recreant. De behoefte aan extensieve recreatiemilieus (vrijliggendefiets- en wandelpaden, plattelandstoerisme) neemt de komende jarentoe; voor een authentieke beleving zijn recreanten op zoek naar de‘eigenheid’ van een gebied, en met de vergrijzing neemt de interessein de (recreatie-)omgeving verder toe.De ontwikkeling van plattelandstoerisme is een kans voor Heerhugowaard.De Veenhuizer- en Smuigelpolder zijn (potentieel) interessantvoor een recreatieve beleving. Ook het sterke profiel van Heerhugowaardop het vlak van duurzaamheid biedt aanknopingspunten voorrecreatieve beleving.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 8

CVisie en ruimtelijke uitwerkingDoelstelling: recreatie dichter bij huisDe doelstelling van de visie is recreatie in Heerhugowaard dicht bij huisaan te bieden. Hiervoor moet het buitengebied van Heerhugowaardbruikbaar zijn voor recreanten en daarnaast beleving en attractiesbieden. De Heerhugowaarder kan zo kiezen uit verschillende (intensieveen extensieve) recreatieomgevingen, zonder daarvoor eerst eenhalf uur in de auto te moeten zitten.Recreatie dichter bij huis is bovendien goed voor de werkgelegenheidin het buitengebied (verbrede landbouw). Daarbij draagt recreatiedichter bij huis bij aan duurzaamheid door het terugdringen van de(auto)mobiliteit(sgroei).Om deze doelstelling te bereiken is het volgende nodig:1. het toegankelijker maken van het buitengebied voor recreanten;2. het realiseren van nieuwe voorzieningen;3. het toevoegen van beleving door landschapsontwikkeling en hetbieden van informatie over cultuurhistorie, duurzaamheid en agrarischeproductie;4. communicatie over het huidig en het te ontwikkelen aanbod voorderecreant;5. aandacht voor het aspect duurzaamheid bij de uitvoering van devisie om daarmee invulling te geven van de ambitie van de gemeenteVisie en thema’sAuthenticiteit en beleving zijn belangrijke trends in de recreatievraag.Het is daarom belangrijk dat het recreatief aanbod voortbouwt op dekwaliteiten van het gebied. We werken de recreatievisie daarom uitaan de hand van drie thema´s:1. Polders en molens2. Duurzame stad3. Recreant zoekt boerDe ruimtelijke uitwerking van de visie richt zich op:1. Realiseren vier speerpuntprojecten. Dit zijn strategische locatieswaar verschillende functies en voorzieningen gecombineerd worden;2. Toegankelijk maken van het gehele buitengebied door aanleg vandiverse verbindingen en ommetjes;3. Mogelijk maken van recreatieve nevenfuncties en recreatief hergebruikvan (o.a.) voormalige agrarische bebouwing in het gehelebuitengebied;4. Leesbaar maken van het landschap, verhalen van Heerhugowaard(her-)ontdekken en vertellen, en toevoegen van recreatieve belevingop verschillende (kleinere) plekken.De visie wordt hierna per thema toegelicht, in bijgaand figuur zijn deverschillende projecten in de kaart geplaatst.Polders en molensDe drooglegging van de polder Heerhugowaard, het huidige landschap,de molens in en (vooral) om Heerhugowaard; het zijn allemaalingrediënten voor bijzondere recreatieve beleving. Hiervoor moeten deverhalen van de polder herontdekt en verteld worden, en worden vertaaldnaar recreatieve voorzieningen zoals themaroutes enbezienswaardigheden. Die verhalen (bijvoorbeeld over Reinout vanBrederode of over de Veenhuizerpolder als druipland) kunnen tot deverbeelding spreken, mits op de juiste wijze verteld en gepresenteerd(bijvoorbeeld met applicaties voor de smartphone of een luisterpaal).Beleving van de polder, het landschap en de historie staat hierbij centraal.Bijvoorbeeld door wandelen en fietsen over vrijliggende paden,ontspannen aan de waterkant (terras aan het water) en kanoën overpolderwater. De volgende projecten geven concreet invulling aan ditthema: Speerpuntproject Veenhuizerpolder. In samenwerking met betrokkeneneen plan uitwerken voor recreatieve ontwikkeling, metonder meer wandelommetjes door boerenland, vertellen van hetverhaal van Brederode, realiseren van een kleine pleisterplaats. Paden en verbindingen voor (onder meer) wandelen, fietsenpaardrijden en kanoën, waaronder versterken (recreatieve) natuurbelevingin Broekhorn.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 9

Uitwerken van (thematische) recreatieve routes, gekoppeld aanlandschap en cultuurhistorie. Deze routes en verhalen kunnen viaeen website, publicatie of GPS applicatie aan de recreant verteldworden.Recreatieve ontwikkeling Schoutenbos en tracé voormalige voorlijn.Duurzame stadEr is veel te vertellen over duurzaamheid in de Stad van de Zon, hetPark van Luna, maar ook over polderbeheer en in de toekomst overduurzaam bedrijventerrein De Vork. Waarheen stroomt het water in hetstromingslabyrint bijvoorbeeld? Hoeveel energie kost het om in de polderHeerhugowaard droge voeten te houden? Als je dit weet, kijk je opeen andere manier naar je omgeving. Het thema duurzaamheid is interessantom beleving toe te voegen aan recreatie.Recreëren in de duurzame stad kan vorm het toekomstige Poldermuseum(centrum voor duurzaamheid), het Park van Luna en in debestaande en nieuwe natuur in de gemeente (Waarderhout, Broekhorn,Smuigelpolder). Water heeft hierin een voor de handliggend plek,bijvoorbeeld in de vorm van educatie over polderbeheer of een waterspeeltuin.De volgende projecten geven concreet invulling aan ditthema: Speerpuntproject Poldermuseum. Op de grens van de Ringdijk enhet Park van Luna ligt het poldermuseum. Door het Poldermuseumop duurzame wijze te vernieuwen, krijgt het een bredere betekenisvoor Heerhugowaard. Het kan een toeristische trekker worden,een geliefde pleisterplaats voor recreanten en zo van meerwaardezijn voor de bewoners. De locatie biedt mogelijkheden om dehistorie, het heden en de toekomst van Heerhugowaard met elkaarte verbinden. Hiervoor moet het museum ook vanuit de kantvan het park bereikbaar worden gemaakt. Daarbij is de locatievanwege zijn ligging bij het water en het park interessant voor recreatieve(horeca-) exploitatie. Ontsluiten van informatie over duurzaamheid door middel vanthemaroutes en informatievoorziening ter plaatse (infopanelen,GPS-gebaseerde applicatie of een luisterpaal waar je zelf energieopwekt om daarna een verhaal te luisteren over de betreffendeplek).Speerpuntproject Waarderhout: verbeteren ontsluiting voor recreantenen versterken (recreatieve) natuurbeleving door hetaanleggen van struinnatuur en ruige speelmogelijkheden (speelbos).Speerpuntproject Smuigelpolder: ontwikkeling tot een aantrekkelijkduurzaam recreatiegebied voor met name watersportliefhebbers.Combineren van de motiefgroepen verblijf, bewegen en rust ineen extensief groen en duurzaam recreatiemilieu. Een (private) initiatiefnemerrealiseert naast een klein recreatiepark combinerenook nieuwe natuur en openbare recreatievoorzieningen zoalswandel- en fietspaden, aanlegplaats, kanosteiger en natuurbeleving.Recreant zoekt boerVoor recreanten biedt een boerderij een (hernieuwde) kennismakingmet puur voedsel, lokale specialiteiten, nostalgie, buitenleven enboerderijdieren. Ontwikkeling van her recreatieaanbod in het buitengebiedbouwt voort op de agrarische geschiedenis en huidig gebruik.Hier snijdt het mes aan drie kanten: een recreatieve neventak levertvoor agrarische bedrijven inkomsten op; het recreatief aanbod op hetplatteland speelt in op de vraag naar extensieve recreatiemilieus; endoor hergebruik van agrarische bebouwing voor recreatie, kan erfgoedworden behouden.Centraal staat de beleving van het buitenleven: het kopen van streekproducten,overnachten bij de boer, of het bezoeken van eenboerderij of tuinbouwbedrijf. Er is behoefte aan pleisterplaatsen waareen hapje en drankje genuttigd kan worden, zoals een ijsboerderij oftheetuin. Slimme combinaties zijn mogelijk met dag- en/of verblijfsrecreatiezoals poldersport, workshops, minicamping, ofgroepsaccommodatie. Consumptie van producten uit de eigen omgevingdraagt bij aan de duurzaamheidsdoelstelling vanHeerhugowaard. Ook de duurzame aspecten van glastuinbouw (bijvoorbeeldin het Altongebied) zijn mogelijk interessant. De volgendeacties zijn nodig om dit deel van de visie te realiseren:Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 10

Figuur 1 Hoofdlijn ruimtelijke uitwerking Recreatievisie HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 11

Aanpassing van het bestemmingsplan buitengebied, om zowelagrariërs als bij andere ondernemers de planologische ruimte tegeven voor een recreatieve. Landschappelijke inpassing, verkeeren parkeren, streekeigen uitstraling en schaalgrootte zijn aspectendie bepalen of iets wel of niet kan worden toegelaten.Om alle mogelijkheden in het buitengebied te kunnen benutten,en niet alle druk bij de agrarische ondernemers te leggen, wordtook bij burgerwoningen buiten de bebouwde kom de mogelijkheidtot recreatieve nevenactiviteiten geboden.Om verstening van het buitengebied te voorkomen worden nieuwerecreatieve functies zo veel mogelijk gevestigd in debestaande bebouwing.Voormalige agrarische bebouwing kan onder bepaalde voorwaardenaantrekkelijk zijn voor een recreatief-toeristische functie.Om aan te moedigen dat voormalige agrarische bebouwing nietonbenut blijft, zijn de mogelijkheden hiervoor wat ruimer dan vooreen recreatieve neventak.Onderzoeken van de mogelijkheden voor boerenlandpaden in deVeenhuizerpolder e.o. en in het gebied rond de Rustenburgerweg/ Oterleek samen met de eigenaren. Een boerenlandpad is geenasfaltpad, maar slechts een wandelspoor langs de slootkant.De verspreid liggende kassen langs de Veenhuizerweg vragenspeciale aandacht. Verplaatsing daarvan naar het Altongebiedbiedt uitbreidingsmogelijkheden voor die bedrijven en draagt bijaan de ruimtelijke kwaliteit en aantrekkelijkheid van de Veenhuizerpolder.Prioritering en fasering van de uitvoering van projectenDe verschillende projecten zijn geprioriteerd aan de hand van de volgendeoverwegingen:1. Afmaken projecten die al in ontwikkeling of uitvoering zijn. Dezerecreatievisie bouwt voort op ontwikkelingen die al in gang zijn gezet.2. Realisatie voorwaardenscheppende projecten. Dat zijn de projectendie zorgen voor een betere toegankelijkheid van hetbuitengebied.3. Projecten gericht op realisatie van meer voorzieningen en verbeterenlandschappelijke, cultuurhistorische, natuurbeleving.4. Tot slot volgen de promotie en marketingacties. Wanneer het aanbodin het buitengebied voldoende groot is, is het zinvol meernadrukkelijk naar recreanten toe te communiceren.Ruimtelijk investeringskaderVoor realisatie van de visie zijn ruimtelijke investeringen van zowel publiekeals private partijen nodig. Hiervoor is in de hoofdtekst eenruimtelijk investeringskader opgenomen dat aangeeft welke mogelijkhedener zijn om te investeren in recreatie in het buitengebied vanHeerhugowaard. Om deze investeringen mogelijk te maken, moet inhet bestemmingsplan buitengebied hiervoor ruimte worden gemaakt.We onderscheiden private investeringen in recreatie in het buitengebiedvan Heerhugowaard, naar investeringen in: Recreatieve nevenactiviteit Recreatie in vrijkomende agrarische bebouwing Gebiedsontwikkeling met recreatief karakterEProjectenDe recreatievisie is - voor zover reeds mogelijk - geconcretiseerd in devorm van projecten. In de hoofdtekst zijn de projecten nader omschrevenen is project onder andere aangegeven wat precies zou moetengebeuren, wie betrokkenen zijn en is een grove kostenraming per projectgemaakt.Financiële doorkijkIn de hoofdtekst hebben we de een financiële doorkijk opgenomen,waarin de investeringen die samenhangen met deze recreatievisie inbeeld zijn gebracht. Omdat de meeste van de voorgestelde projectennog niet in detail zijn uitgewerkt, moet de financiële doorkijk wordengezien als beeldvormend en niet als kaderstellend.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 12

FVervolgstappenVoor succesvolle realisatie van deze visie, stellen wij de volgende vervolgstappenvoor.Investeren Benodigde financiële ruimte voor de visie zeker stellen, door actualisatievan de NBK, waarna per project afzonderlijk over definanciering wordt besloten.Communiceren Delen van de visie en de projectvoorstellen met personen binnenen buiten de gemeente, waaronder VVV, Waterschap, Staatsbosbeheer,cultuurhistorische verenigingen, bewoners, agrariërs,Poldermuseum, enzovoorts. Betrekken van burgers en private partijen bij de uitwerking en uitvoeringvan de projecten. Op de hoogte brengen van potentiële private investeerders vande kansen die de gemeente met deze nieuwe koers biedt. Overleggen met omliggende gemeenten over gecoördineerde engezamenlijk uitvoering van projecten.Organiseren Zorgen voor interne organisatorische capaciteit om de visie waarte maken. Indien nodig en wenselijk (op onderdelen) aanpassen van aanpalendbeleid (RO, Verkeer, EZ etc.).Organiseren van de buitenwacht: burgers, private partijen, omliggendegemeenten en provincie.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 13

Figuur 1Kaart gemeente HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 14

Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 15

1. Inleiding1.1 AchtergrondDe gemeente Heerhugowaard (ruim 50.000 inwoners) maakt deel uitvan de regio Noord-Kennemerland. Met Alkmaar en Langedijk vormtdeze HAL-driehoek het verstedelijkte deel van dit gebied. De overigeom Heerhugowaard liggende gemeenten – Harenkarspel, Niedorp,Opmeer, Koggenland en Schermer – hebben een overwegend landelijkkarakter met vooral polderstructuren. Heerhugowaard ligtbetrekkelijk dichtbij de duinen en de kust en iets verder van de ‘kust’van het Markermeer/IJsselmeer.Het aantal inwoners van Heerhugowaard (en Alkmaar en Langedijk) issterk gestegen en groeit nog door. Daarmee neemt ook de recreatievevraag toe. De gemeente heeft de beleidskeuze gemaakt om dierecreatieve vraag in de toekomst op te vangen in het omliggendelandelijk gebied. De keuze voor het landelijk gebied is een heroverwegingten opzichte van de plannen uit het Structuurbeeld 2005-2015,waarin nog werd uitgegaan van een nieuw intensief recreatiegebiedvan circa 100 ha. Maar gelet op de reeds aanwezige recreatiegebieden,het nieuwe park van Luna, het Waarderhout en het iets verdergelegen Geestmerambacht, èn de potenties van het landelijk gebied,is de nieuwe koers een logische keuze.In 2009 heeft de raad gevraagd om een recreatiekader op te stellen.De gemeente Heerhugowaard wil inzicht hebben in de wijze waaropde recreatieve waarden van het buitengebied versterkt kunnen worden.Dit inzicht moet leiden tot een integrale en samenhangende visieop recreatie en toerisme voor de gemeente Heerhugowaard. Hetaanwezige recreatieve aanbod, de landschapskwaliteiten en de relevantekansen, bedreigingen en knelpunten zijn daarvoor hetuitgangspunt. Deze visie geeft daar invulling aan.Het doel van de gemeente Heerhugowaard is om recreatie dichterbijhuis te halen. Dat kan door te werken aan vergroting van de capaciteiten kwaliteitsverbetering.Recreatief medegebruik van het landelijk gebied vraagt om een landelijkgebied dat voor een recreant toegankelijk en aantrekkelijk is. Inhoeverre de potenties van het landelijk gebied van Heerhugowaardhiervoor de mogelijkheden bieden en welke koers moet worden gevolgdom de recreatieve waarde van het landelijk gebied tevergroten, is onderwerp van deze visie.Deze visie richt zich op alle partijen die betrokken zijn bij recreatie in hetlandelijk gebied. Dat zijn de recreanten uit Heerhugowaard en vanbuiten de gemeente, dat zijn de burgers en agrarische bedrijven uithet buitengebied, dat zijn de gemeente, buurgemeenten en andereoverheidspartijen en dat zijn, niet in de laatste plaats, de ondernemersdie recreatieve voorzieningen in het buitengebied aanbieden, of datoverwegen.De gemeente Heerhugowaard heeft BUITEN, Bureau voor Economie &Omgeving gevraagd een recreatievisie voor het buitengebied op testellen. De opzet van deze visie is als volgt. Eerst (Hoofdstuk 2) wordt deuitgangspositie voor recreatie in het buitengebied van Heerhugowaardbeschreven. Vervolgens wordt de visie op recreatie in hetbuitengebied gegeven (Hoofdstuk 3). Daarna volgen de ruimtelijkeuitwerking van de visie en het toetsingskader voor investeringen(Hoofdstuk 4). De visie wordt afgesloten met een financiële uitwerking(Hoofdstuk 5).1.3 Afbakening1.2 Doel en opzetDeze visie recreatie Heerhugowaard richt zich primair op recreatie inhet buitengebied van de gemeente Heerhugowaard voor de inwonersvan de gemeente. Natuurlijk is de recreant niet gebonden aan ge-Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 16

meentegrenzen. Daarom wordt ook gekeken naar recreatieve verbindingenmet bestemmingen in de omgeving, bijvoorbeeld richting dekust, Geestermerambacht. en naar recreatiemogelijkheden in buitengebiedaansluitend op dat van Heerhugowaard.De visie dient ook oog te hebben voor de recreatieve verbindingennaar en bereikbaarheid van vrijetijdsvoorzieningen in de gemeenteHeerhugowaard, zoals het Park van Luna. Naast dagrecreatie, in devorm van bijvoorbeeld een theetuin, besteedt de visie ook aandachtaan verblijfsrecreatie zoals kampeervoorzieningen. Dag- en verblijfsrecreatiedienen in het buitengebied immers niet los van elkaar teworden gezien omdat deze vanuit oogpunt van economische haalbaarheidelkaar kunnen versterken.Overigens, het ruimtelijk beleid van de provincie en bestaande plannengeven weinig beperkingen voor een betere benutting van hetbuitengebied van Heerhugowaard ter bevordering van recreatie. Eenbeknopte overzicht van het vigerend beleid van de provincie, omliggendegemeenten en Heerhugowaard is opgenomen als bijlage 3.Figuur 1.1Veenhuizer molen in Heerhugowaard, gebouwd circa 1630 om depolder Veenhuizen droog te malenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 17

2. Beeld recreatie HeerhugowaardRecreanten maken keuzes: vanuit huis rondje fietsen in het buitengebiedof met de auto aan de kust voor een wandeling? Om derecreatiebehoefte in het buitengebied op te kunnen vangen, moetdat buitengebied aantrekkelijk en toegankelijk zijn. In hoeverre het huidigerecreatieaanbod van Heerhugowaard dat is, staat centraal in dithoofdstuk.Eerst beschrijven we het platteland van Heerhugowaard (2.1), gevolgddoor een aanbodinventarisatie (2.2). Vervolgens kijken we naar de recreatievraagmet behulp van recreatiemotieven (2.3). Dit hoofdstuksluit dan af met de analyse van de sterkten en zwakten van het huidigaanbod en de kansen en bedreigingen voor toekomst (2.4).2.1 Buitengebied HeerhugowaardHistorie Heerhugowaard De 'Heer Huygen Waert' (Heerhugowaard) is drooggevallen in 1631.Dit was vóór de Schermer (1635), maar na de Beemster (in 1612),de Purmer (in 1622), en de Wormer (in 1626). De droogmaking ging gepaard met een ruzie tussen Alkmaar enHoorn: beide wilden een kanaalverbinding met deHeerhugowaard. Alkmaar won: de Middenweg in de Waard isgericht op Alkmaar en de Nieuwe Vaart verbindt de polder metAlkmaar. De voor Hoorn belangrijke sluis bij Rustenburg wordt zelfsopzettelijk beneden de maat gehouden. In tegenstelling tot de andere droogmakerijen bestaat de bodemvan de Heerhugowaard niet uit vette kleigrond, maar uit eenweinig vruchtbare combinatie van zand, klei en (rest)veen. Er wildeweinig groeien. Het was zo erg dat circa 40 jaar na dedrooglegging werd overwogen de Heerhugowaard weer onderwater te zetten, de visvangst zou meer opleveren... Pas na de uitvinding van kunstmest en door een beterewaterhuishouding in de 19e eeuw, kon de landbouw bloeien.Naast melkvee kwam er ook tuinbouw De tuinbouwproductenwerden naar de Broekerveiling vervoerd op vletten. Straten wordengeplaveid, er komt een school en langs de wegen worden bomengeplant. In de tweede helft van de 20e eeuw kwam er naasttuinbouw ook glastuinbouw in de Heerhugowaard.LandschapHet landschap van de Heerhugowaard is kenmerkend voordroogmakerijen: een geometrisch en rationeel verkavelingspatroonmet de Middenweg (langste as) als ruggengraat.Herkenbaar in de verkaveling zijn de druiplanden, waarvanVeenhuizen de grootste is. Druiplanden zijn stukken hoger gelegen oudland aan de rand van het meer de Waard of als eilandjes in het meer.Bij de drooglegging kwamen deze stukken land binnen de ringvaartterecht. De druiplanden van Veenhuizen hebben een afwijkendeverkaveling en een eigen waterhuishouding (polder in een polder).MonumentenIn de Hervormde Kerk van Veenhuizen vinden we het praalgraf vanReinout van Brederode (1567-1633); edelman, rechter, lid van deRidderschap van Holland en (o.a.) Heer van Veenhuizen. Het graf iseen marmeren tombe met zijn levensgrote beeltenis.In Veenhuizen vinden we ook de enige molen binnen het grondgebiedvan de gemeente Heerhugowaard. Andere monumentale gebouwenin de Heerhugowaard zijn de talrijke karakteristieke stolpboerderijen.Landschap als basis voor recreatieve belevingDe historie, het landschap en de monumenten biedenaanknopingspunten voor recreatieve ontwikkeling van hetbuitengebied. In vergelijking tot de regio zijn de historie, het landschapen de monumenten echter niet zo uitzonderlijk dat recreanten speciaaldaarvoor naar de Heerhugowaard komen. Ook voorHeerhugowaarders is de kwaliteit van het buitengebied niet dusdanigdat het een vanzelfsprekende plek is om te recreëren. In hoeverre hetlukt om het buitengebied beter in de recreatiebehoefte te latenvoorzien, is daarom in belangrijke mate afhankelijk van delandschapskwaliteit en de kwaliteit en ontsluiting van de recreatievevoorzieningen.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 18

Figuur 2.1 Bestaande recreatievoorzieningen HeerhugowaardPark van LunaWaarderhoutCamping Oude BoomgaardPark van LunaWaarderhoutDe Aardbei-serreAardbei-SerreCamping Oude BoomgaardSchoutenbos Hotel Jules Waerdse Tempel WaardergolfSchoutenbosHotel JulesWaerdse TempelWaardergolfFiguur 2.2Geplande recreatievoorzieningenSkeefStromingslabyrintSkeefStromingslabyrintHavengebied in BroekhornNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 19

2.2 Recreatieve voorzieningenRecreatieve voorzieningen in HeerhugowaardHeerhugowaard heeft een groot aantal recreatieve voorzieningen. Zievoor een overzicht bijlage 1 en in figuur 2.5.Van de culturele voorzieningen (11 in totaal) is een deel gelegen inde stad, zoals Cool, Centrum voor kunst en cultuur, de bibliotheeken een bioscoop. Enkele culturele voorzieningen zijn gevestigd aande rand of in het buitengebied, zoals het multifunctionele muziekcomplexde Waerdse Tempel. Zuidelijker in het buitengebied liggenhet Poldermuseum en de Artfarm. Verder liggen een nevenvestigingvan de bibliotheek en de Volksterrenwacht Saturnus in het noordenvan de gemeente.• Naast culturele voorzieningen, heeft Heerhugowaard een grootaantal sport- en amusementsvoorzieningen. In het buitengebiedvinden we twee maneges en twee kanoverhuurders, de vliegschool,Adventure Flights (Rustenburgerweg) en de Aardbei-Serre (in hetnoorden van de gemeente). De overige sport- en amusementvoorzieningen(15 in totaal) vinden we in de stad (zwembad deWaardergolf, kinderboerderij, hertenkamp, biljartcentrum) en in hetzuidwesten van de gemeente (zoals Indoor golf, Sportlagune, kinderspeelparadijs,Skirun en drie sauna’s).• Heerhugowaard kent 34 horecavoorzieningen, waarvan 19 restaurantsen 15 cafés. Zoals te zien in figuur 2.5 zijn de meestehorecavoorzieningen gecentreerd langs de Middenweg en bij winkelcentrumMiddenwaard. In het buitengebied zijn slechts 8horecagelegenheden gevestigd, waarvan twee restaurants in hetnoorden van de gemeente. De overige twee restaurants en drie cafésliggen in het oosten en zuiden van de gemeente.• Naast deze horecavoorzieningen zijn in Heerhugowaard zes verblijfsaccommodatiesgevestigd. In het noordelijk deel van hetbuitengebied zijn twee campings, een bed and breakfast en eenhotel (Babylon) gevestigd. De overige twee voorzieningen (bed andbreakfast ´t Zuid-End en hotel Jules) zijn gelegen aan de rand vanHeerhugowaard (zie figuur 2.5 voor exacte locatie).• Heerhugowaard kent een groot aantal monumenten: 5 rijksmonumenten,1 provinciaal monument en 50 gemeentelijkemonumenten. In figuur 2.5 zijn de belangrijkste monumenten in enom de gemeente weergegeven. Binnen de gemeente Heerhugowaardligt één molen: Veenhuizermolen, net buiten degemeentegrens liggen nog tien molens. Andere monumenten zijnhet graf van Reinout van Brederode (in Veenhuizen), het voormaligpolderhuis nu poldermuseum (op de Huygendijk) en de in 1870 gebouwde,oudste kerk van Heerhugowaard (centraal inHeerhugowaard).• Ten slotte telt Heerhugowaard een aantal gebieden dat voor derecreatie interessant is vanwege natuur of het groene karakter.Hiervan zijn een aantal binnenstedelijk gelegen (zoals het Waarderhouten het Park van Luna). Het Schoutenbos ligt in het noordenvan de gemeente, de Molendijk in het zuidoosten.• Het Park van Luna is belangrijk voor recreatie. Er is zowel strand alsbos (Huygendijkbos), en het waterrijke stromingslabyrint. Hiernaastzijn er verschillende recreatieve voorzieningen zoals de WaerdseTempel en de waterskiattractie) Skeef.• Noemenswaardig is ook de Ringvaart van Heerhugowaard, dit natuurgebiedkan als omlijsting van de polder worden beschouwd.• (Net) buiten de gemeentegrens vinden we onder meer recreatiegebiedGeestmerambacht, De Weel. De Leijen, ’t Waartje enOosterdel.In aanvulling op bovenstaande voorzieningen is uitbreiding geplandvan Recreatiegebied Geestmerambacht. Verder wordt in het gebiedBroekhorn een nieuw waterwoongebied ontwikkeld, met ook recreatievevoorzieningen zoals een jachthaven en nieuwe natuur.De inventarisatie van recreatieve voorzieningen laat zien dat recreatievevoorzieningen in Heerhugowaard met name te vinden zijn binnende bebouwde kom of in een van de recreatiegebieden (Park van Luna,Waarderhout). Het buitengebied heeft wat betreft recreatievevoorzieningen nog maar weinig te bieden.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 20

Figuur 2.3Recreatieve routes in HeerhugowaardFietsknooppuntennetwerk0 12KilometersMolendijkFietspadennetwerkBron: Bureau BUITENNoord-HollandpadNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 21

RoutestructurenDe gemeente Heerhugowaard maakt deel uit van de volgende routestructuren(zie ook figuur 2.4).• Bewegwijzerde fietsroutes: Fietsknooppuntennetwerk Noordkennemerlanden Dijk- en Waardroute.• Beschreven fietsroutes: ZuidWest, Rondje de Noord (beschreven inhet boek ‘Van Veenhuizen tot Vinex’)• Beschreven kanoroutes: in en in de omgeving van Heerhugowaardliggen 5 kanoroutes. De belangrijkste routes zijn de Blauwe Loper enRondom Heerhugowaard. De Blauwe Loper bij Park van Luna ende kanoroute Rondom Heerhugowaard ligt bijna in zijn geheellangs de gemeentegrens van Heerhugowaard.• Bewegwijzerde wandelroutes: LAW-route Noord-Hollandpad, deelsover boerenland, maar in de gemeente Heerhugowaard voorallangs (rustige doch verharde) wegen.• Beschreven wandelroutes: Architectuurroute Stad van de Zon.Verder zijn er enkele wandelroutes in ontwikkeling. Het wandelroutenetwerkNoord-Kennemerland, bestaat uit (tamelijk) fijnmazigeroutestructuren en loopt rondom Geestmerambacht en in het buitengebiedvan de gemeente (zie figuur 2.3). En het Heerhugopad, datvan NS Heerhugowaard naar NS Obdam loopt. Deze nieuwe, nog terealiseren routes vormen een belangrijke toevoeging aan het wandelpadennetwerkvan Heerhugowaard in het buitengebied.De inventarisatie van recreatieve routes laat zien dat wandel- en fietsnetwerkook na de realisatie van de geplande paden nog betrekkelijkgrofmazig is, met name voor wandelen. Nu de keuze is gemaakt voormeer recreatie in het buitengebied van Heerhugowaard is een verbeteringvan de verbindingen dus iets waaraan gewerkt dient te worden.De aansluiting van het stedelijk gebied op de (geplande) routestructurenvormt daarbij een aandachtspunt.Recreatieve voorzieningen buiten HeerhugowaardEnkele recreatieve voorzieningen, met een belangrijke recreatievewaarde, liggen buiten de gemeente Heerhugowaard. Deze elementenvormen een belangrijke trekpleister voor de regio en zijn daarmeevan belang voor Heerhugowaard. In figuur 2.5 zijn enkele belangrijketrekpleisters van de regio weergegeven.1. Molens bij Rustenburg: Dit dorp, ten zuidoosten van de gemeenteHeerhugowaard, heeft enkele strijkmolens met een grote recreatievewaarde.2. Geestmerambacht: Dit recreatiegebied tussen Alkmaar en Broekop Langedijk is geschikt om te wandelen, fietsen, zwemmen en surfenen is tevens een mooi natuurgebied. Het beheer van hetgebied is in handen van recreatieschap Geestmerambacht, dit iseen samenwerkingsverband tussen de provincie Noord-Holland ende gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar, Langedijk en Bergen.3. Schoorlse duinen en kust bij Bergen: Het uitgestrekte duingebied bijSchoorl en het aansluitende kustgebied zijn belangrijke trekpleistersvoor de regio. Ook het dorp Bergen is een aantrekkelijke toeristischrecreatievebestemming.4. Binnenstad van Alkmaar: Het centrum van Alkmaar is aantrekkelijkvoor toeristen en recreanten vanwege het winkelaanbod, evenementenen tradities zoals de kaasmarkt.5. Diverse recreatieplassen (Hensbroek, Obdam, Broek op Langedijk)6. Beemster werelderfgoed: Droogmakerij met diverse stolpboerderijen7. Schermer: Droogmakerij8. Polder Oterleek: Polder ten zuidoosten van de gemeentegrens isaantrekkelijk voor recreatie vanwege haar molens en boerencamping.9. Polder Wogmeer: Polder ten oosten van Heerhugowaard.10. Eilandspolder: Beschermd natuurgebied bij De Rijp met bijzonderegeschiedenis.De recreatieve voorzieningen in de omgeving van Heerhugowaard zijndaarmee talrijk en gevarieerd. Dat is gunstig voor de recreant uit Heerhugowaardin termen van keuzemogelijkheden. Het betekent echterook dat Heerhugowaarders er vermoedelijk vaker met de auto naartoe gaan, in vergelijking tot een situatie waarin er meer dichter bij huiswordt gerecreëerd. Het is daarom vanuit milieu- en gezondsheidsoptiekwenselijk om de recreatiemogelijkheden dichtbij te versterken.Bovendien kan dat de druk op al drukbezochte maar kwetsbare gebiedenzoals de Schoorlse duinen, enigszins beperken.Voorwaarde hiervoor is het buitengebied van Heerhugowaard voldoenderecreatieve gebruikswaarde, belevingswaarde enattractiewaarde te bieden heeft en dat de recreant het aanbod weette vinden.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 22

Figuur 2.4Recreatief aanbod HeerhugowaardGeestmerambachtCool SchouwburgPoldermuseumWaarderhoutBron: Bureau BUITENNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 23

Figuur 2.4Recreatieve bestemmingen in omgeving Heerhugowaarddan alleen wandelpaden om het buitengebied echt een rol van betekeniste geven als het gaat om recreatie.3 2 5 559Recreatiemotieven geven inzicht in dat wat een recreant zoekt enverwacht als hij er in zijn vrije tijd op uit trekt. Voor recreatie in het buitengebiedonderscheidt het ministerie van VROM de volgendemotieven, die zijn vertaald naar intensieve en extensieve recreatiemilieus.Figuur 2.6Motiefgroepen (ministerie van VROM)47811062.3 MotiefgroepenOm voorzieningen voor recreanten aan te sluiten bij de vraag, is inzicht inde achterliggende recreatiemotieven nodig. De ene wandelaar is namelijkde andere niet: waar de één komt om vogels te spotten, wil de anderde hond laten uitrazen, of een goede tijd neerzetten.Inzicht in de recreatiemotieven is ook nodig om de resultaten uit het onderzoekvan het Kenniscentrum Recreatie (2009) 1 in het juiste perspectiefte kunnen plaatsen. Uit dat onderzoek blijkt dat er een tekort is aan wandelpadenin Heerhugowaard. Deze uitkomsten zijn reëel, maar ook hetgevolg van de methode die is gekozen in het onderzoek. Er is meer nodigHuidig aanbod HeerhugowaardIn het huidig aanbod in Heerhugowaard zijn vooral de intensieve recreatiemilieusgoed vertegenwoordigd. Daarbinnen blijken vooral demensen die op zoek zijn naar gezelligheid, vermaak, beweging en uitdaginggoed aan hun trekken te komen. Het Park van Luna en hetGeestmerambacht bieden hiervoor een uitgebreid en kwalitatiefhoogwaardig aanbod aan sportieve uitdagingen, vermaak, zwemwater,cultuur, gezelligheid en evenementen. We noemen onder anderede moderne Sportlagune, SKEEF en Waerdse Tempel in het Park vanLuna. Dit reeds grote aanbod van intensieve recreatiemilieus onderschrijftde beleidskeuze om af te zien van de ontwikkeling van (nog)een nieuw intensief recreatiegebied.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 24

Voor de motiefgroepen interesse en rust zijn in de recreatiegebieden ookplekken te vinden, zoals het stromingslabyrint en Huygendijkbos (Parkvan Luna) en de natuurrijke delen van het Geestmerambacht, maar diegebieden bedienen toch vooral andere motiefgroepen. Buiten de recreatiegebiedenkunnen Heerhugowaarders rust vinden in hetWaarderhout, hoewel de recreant hier wel op de paden moet blijven.Het aanbod voor de motiefgroepen interesse en rust is daarmee betrekkelijkbeperkt in verhouding tot het aanbod voor intensieve recreatie.Rekening houdend met het aantal inwoners van de stad en de verderegroei daarvan de komende jaren, zal de toekomstige recreant op zoeknaar rust en ‘interesse’ (educatie, kunst en cultuur) binnen de gemeentegrenzenniet gemakkelijk aanbod vinden.Het huidige buitengebied biedt op dit moment beperkte mogelijkheden.Dit beperkt de keuze voor de Heerhugowaarder tot een (meer intensieve)recreatiegebied binnen de gemeentegrenzen, of een bestemmingbuiten de gemeentegrenzen. Wie voor rust en ontspanning de weidsheidvan de polder opzoekt, vindt er niet vanzelfsprekend wat hij zoekt. Er zijnweinig vrijliggende fiets en wandelpaden en het ontbreekt aan mogelijkhedenom een ijsje of broodje te eten bij een boerderij, of een glasmelk of kopje koffie te drinken. De behoefte aan deze wat meer extensievevormen van recreatie in de buitenlucht neemt de komende jarenverder toe; mensen gaan steeds meer op zoek naar de ‘eigenheid’ vaneen gebied en naarmate de verstedelijking voortschrijdt blijkt de interessein het platteland toe te nemen (zie ook trends en ontwikkelingen inbijlage 2).elementen te vinden, maar veel recreanten zullen ze niet opmerken.De cultuurhistorische elementen zijn niet 'leesbaar' en informatie daaroveris niet ontsloten. Tot een ‘belevenis’, waarnaar recreanten intoenemende mate op zoek zijn, leidt de ontsluiting van de cultuurhistorievan het buitengebied van Heerhugowaard niet. Dat geldt inbepaalde mate ook voor de bijzondere elementen van de Stad vande Zon en het Park van Luna. Meer kennis over de recreatieomgeving(waarom is het stromingslabyrint een stromingslabyrint?), voegt belevingtoe aan de vrijetijdservaring. Dit wordt nog eens versterkt wanneerhet thema duurzaamheid in Heerhugowaard ook op in het buitengebiedwordt uitgewerkt, naast De Stad van de Zon, Park van Luna en hetstreven van de gemeente om van De Vork het meest duurzame bedrijventerreinvan Nederland te maken.Figuur 2.7 Motiefgroepen in HeerhugowaardVermaakDoenVoor de motiefgroep ‘Verblijf’ van recreanten en toeristen die willenovernachten, is er in het buitengebied maar weinig te vinden. Hoewelde toeristische aantrekkingskracht er niet uitzonderlijk is, en daarmee vaneen andere orde dan bijvoorbeeld de kuststrook, zijn er aanknopingspuntenom, in beperkte mate, ook in die recreatieve behoefte tevoorzien. Voor initiatiefrijke (plattelands)ondernemers liggen hier kansenvoor kleinschalige verblijfsrecreatie die inspeelt op de toenemende behoefteom meer van het landschap van polders en molens en hetagrarisch karakter te genieten.VerblijfInteresseRustDe recreant die op zoek is naar educatie, kunst en cultuur (de motiefgroep‘interesse’) wordt in het buitengebied van Heerhugowaardevenmin voldoende in zijn behoefte voorzien. Er zijn wel interessanteNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 25

2.4 SWOT-analyseOnderstaande tabellen geven een overzicht van enerzijds de sterktes en zwaktes van het recreatiegebied Heerhugowaard, anderzijds de kansen enbedreigingen. Een overzicht van enkele trends en ontwikkelingen van recreatie en toerisme, en de betekenis voor Heerhugowaard, zijn weergegevenin bijlage 2.Tabel 2.1 Overzicht sterktes en zwaktesSterktes ZwaktesDagtoerisme/ Interessante cultuurhistorische elementen: Molens en polders, Cultuurhistorie niet beleefbaar en zichtbaaralgemeenstolpboerderijen, specifieke landschapselementen Cultuurhistorische info ontbreekt Goed en divers aanbod intensief vermaak (Park van Luna, Weinig verwenning/wellnessWaarderhout, Skeef, Geestmerambacht, Sportlagune,Waardergolf) Poldermuseum slecht bereikbaar vanaf Park van Luna/openingstijden ontoegankelijk Recreatief aanbod ligt te verspreid en is slecht met elkaar verbondenNatuur- en plattelandstoerismeAantal gebieden met groen en natuur in Heerhugowaarden omgeving, ook nabij / in de stad.Verblijfstoerisme Ruime mogelijkheden voor dagkamperen in intensieve recreatiegebiedenWandelen Ruime wandelmogelijkheden in recreatiegebied Geestmerambacht Afwisseling drukke en stille gebieden HuygendijkbosFietsen Aanwezigheid dekkend knooppuntennetwerk Mooie gebieden, als MolendijkWatersport Ligging in waterrijk gebied: Blauwe Loper, Huygendijkbos,Broekhorn, Ringvaart Skeef Kanomogelijkheden Verschillende zwemgelegenheden: Strand van Luna, Ringvan Luna, GeestmerambachtRecreatieve waarde Waarderhout nog niet maximaal ontwikkeldRecreatieaanbod boerderijen weinig ontwikkeld, weinig te beleven/ doen op ’t plattelandNatuurbeleving vrij braaf; niet van de paden afontoegankelijkRecreatief aanbod ligt te verspreid en is slecht met elkaar verbondenAanbod overnachtingsmogelijkheden op het platteland weinigontwikkeldTekort aan wandelmogelijkheden in landelijk gebied (zie rapportstichting Recreatie)Aansluiting wandelroutes op stedelijk gebiedWeinig boerenlandpadenAansluiting stad op de fietsroutesWeinig vrijliggende fietspaden door landschap (zoals Molendijk)Fietspaden onbeschut in open polderlanschapWeinig specifieke voorzieningen voor kanoënOverig Weinig ruiterroutes en routes geschikt voor mensportNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 26

Tabel 2.2 Overzicht kansen en bedreigingenKansenDagtoerisme/ Authenticiteit en een totaalbeleving (onderdompeling) zijnalgemeenbelangrijke trends in de vraagontwikkeling van de recreant. Toenemende interesse in cultuurhistorie. Informatievoorzieningen bij cultuurhistorische elementen Ontwikkeling poldermuseum tot bijvoorbeeld centrum voorduurzaamheid Ontwikkeling van oude spoorlijn in het noorden van degemeente Vergrijzing, gepaard met meer interesse voor leefomgevingen duurzaamheid Interesse voor streekproducten/authenticiteit Toenemende bestedingen dagtochten(i) Toenemende aandacht voor duurzaamheidNatuur- en plattelandstoerismmen Plattelandstoerisme neemt naar verwachting toe (iv) sa-met groeiende interesse in bezoek boerderij (v) enagrarische streekproducten Vrijkomende agrarische bebouwing een recreatieve invullinggeven (bijv. dagattractie, pleisterplaats) Recreatieve neventak (bijv. theetuin, horeca, camping) isaanvulling voor inkomen agrariër Agrarische producten uit de streek bij horecaondernemingenin Heerhugowaard aanbieden Meer bekendheid geven aan het huidige aanbod boerderijverkoop(bijv. De Zwirs wijngaard) Benadrukken van beleving door middel van informatie enspecifieke recreatieve productenBedreigingenBeperkte mogelijkheid tot investeren door ondernemers dooreconomische crisis (ii)Hoge verwachtingen consument (originaliteit, luxe en gemak,enz.)(iii)Verrommeling buitengebied, afname ruimtelijke kwaliteitStedelijke en infrastructurele ontwikkelingen afname areaalbuitengebiedOnbekendheid over interesse van agrariërs / eigenaren van VABvoor recreatieve (neven-)takVerblijfstoerisme Stijging binnenlandse vakanties door economische crisis (vi) Onbekendheid over interesse van agrariërs voor camping/overnachtenbij de boerWandelen Wandelen / fietsen zijn belangrijkste activiteiten in het landelijkgebied (nr 1 in de top 10 van vrijetijdsactiviteiten Negatieve attitude bij landeigenaren t.a.v. wandelen over boerenlandbuitenshuis (vii)) Voor aanleg van doorgaande route over boerenland is medewerking Aanbieden van recreatieve paden en routes van hogeveel verschillende landeigenaren nodig.kwaliteit, fijnmazig netwerk Samenwerking met buurtgemeenten voor versterking routenetwerk,aansluiten pleisterplaatsen in omgeving Horeca in buitengebied vergroot aantrekkelijkheidFietsen Realiseren routenetwerk van hoge kwaliteit: aantrekkelijke Fietspaden kosten relatief veel ruimtevrijliggende paden, fijnmazig netwerk, aansluitend op destad en recreatieve bestemmingen Voor aanleg van vrijliggende fietspaden is vaak grondaankoopvan veel verschillende eigenaren nodig. Realiseren div. verbindende schakels: aansluiting Park vanLuna en Ringvaart; Molendijk en Polderweg; pad richtingAltongebied; pad langs Westertocht. Aanleg verharde fietspaden (asfalt) vergen hoge investeringenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 27

Uit de SWOT concluderen we dat de aanwezigheid van een aantalgrote recreatiegebieden in en in de omgeving van Heerhugowaard alséén van de belangrijkste sterkten kan worden aangemerkt. Sterk zijnook de ruimtelijke kwaliteit van delen van het buitengebied en deaanwezige cultuurhistorische elementen.Daartegenover staat als zwakte de matige ontsluiting van het buitengebied,zowel intern als wat betreft de verbindingen met de omgevingen de bestaande stad, en de beperkte en verspreid liggende recreatievevoorzieningen. Verbrede landbouw (bedrijven die agrarische metrecreatieve activiteiten combineren) is nog maar beperkt ontwikkeld.Ook de manier waarop het buitengebied zich aan de recreant presenteertis zwak; er is nog (te) weinig te beleven op het Heerhugowaardseplatteland.Kansen liggen er in de toenemende behoefte van de recreant voorplattelandstoerisme en de mogelijkheden die het buitengebied vanHeerhugowaard daarvoor biedt. De ruimtelijke kwaliteit van het landschapis over het geheel weliswaar niet uitzonderlijk, maar biedt opeen aantal plaatsen zoals de Veenhuizer- en Smuigelpolder voldoendekansen voor meer recreatief gebruik. Ook de sterke relatie van Heerhugowaardmet ‘duurzaamheid’ is een kans die in recreatief opzichtbenut kan worden benut.De belangrijkste bedreiging tenslotte is (verdere) verrommeling van hetlandschap, waardoor in potentie aanwezige recreatieve kwaliteit verlorengaat en de Heerhugowaarder zijn buitengebied niet meer demoeite waard vindt om ‘naar buiten’ te gaan.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 28

Figuur 2.8Noord-Hollandpad in HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 29

3. Doelstelling en visieDit hoofdstuk geeft het beeld van de gewenste ontwikkelingsrichtingvan het recreatief aanbod in het buitengebied van Heerhugowaard.Na een korte beschrijving van doelstelling (3.1), worden de visie enthema’s daarbinnen toegelicht (3.2). Tot slot wordt ter positioneringeen aantal kanttekeningen geplaatst (3.3). In het hoofdstuk ernawordt de visie ruimtelijk verder uyitgewerkt.3.1 DoelstellingDe algemene doelstelling van recreatieve ontwikkeling van het buitengebiedvan Heerhugowaard is recreatie dicht bij huis aan tebieden. Hiervoor moet het buitengebied van Heerhugowaard bruikbaarzijn voor recreanten en daarnaast beleving en attracties bieden.Door de Heerhugowaarder recreatie dichter bij huis aan te bieden ontstaanmeer recreatiemogelijkheden binnen de eigengemeentegrenzen. Meer recreatiemogelijkheden in het buitengebiedzorgen ervoor dat de Heerhugowaarder kan recreëren zonder daarvooreerst een half uur in de auto te zitten. Op die manier wordtinvulling gegeven aan de beleidskeuze voor recreatie in het landelijkgebied in plaats van de aanleg van een extra recreatiegebied.Recreatie dichter bij huis in het Heerhugowaardse buitengebied zorgtook voor verbreding van het huidige palet aan recreatieve voorzieningen.Naast de grote recreatiegebieden Park van Luna, Waarderhouten, net buiten de gemeentegrenzen, Geestmerambacht, valt erdaarmee ook wat te beleven op het platteland. Mits aantrekkelijk gepresenteerdspeelt Heerhugowaard met die nieuwe, andersoortigerecreatie in op een toenemende vraag naar ervaren, beleven en authenciteit.Recreatie dichter bij huis is bovendien goed voor dewerkgelegenheid in het buitengebied (zie ook het kader hiernaast) enrecreatie dichter bij huis draagt bij aan duurzaamheid vanuit het terugdringenvan de (auto)mobiliteit(sgroei). Om de doelstelling vanrecreatie dichter bij huis te bereiken is het volgende nodig:6. het toegankelijker maken van het buitengebied voor recreanten;7. het realiseren van nieuwe voorzieningen;8. het toevoegen van beleving door landschapsontwikkeling en hetbieden van informatie over cultuurhistorie, duurzaamheid en agrarischeproductie;9. communicatie over het huidig en het te ontwikkelen aanbod voorderecreant;10. aandacht voor het aspect duurzaamheid bij de uitvoering van devisie om daarmee invulling te geven van de ambitie van de gemeente(o.a. realiseren van een volledig energieneutraalHeerhugowaard in 2030).Heerhugowaard hecht aan duurzaamheid. Recreatie dichter bij huis heefteen duurzaam karakter vanuit een ‘people’, ‘planet’ en ‘profit’ dimensie:People: Actief recreëren, in de vorm van bijvoorbeeld wandelen of fietsen, isgoed voor de gezondheid. Uit onderzoek (viii) blijkt dat bewegen beter is voorde gezondheid dan afvallen. Recreatie dichtbij huis zorgt er voor dat ookmensen met een beperkte mobiliteit kunnen recreëren. Recreëren binnen degemeentegrenzen van de eigen woonplaats kan bijdragen aan de socialesamenhang tussen bewoners en kan de identiteit en het imago van Heerhugowaardals woonplaats verbeteren. Nieuwe recreatieve voorzieningen inhet buitengebied kunnen nieuwe ontmoetingsplaatsen worden en zorgenvoor meer binding met de lokale geschiedenis en de huidige agrarische betekenis.Profit: De bestedingen die samenhangen met recreatie zijn van belang voorde lokale economie en werkgelegenheid in het buitengebied. Uit onderzoek(ix) blijkt dat de bestedingen aan dagrecreatie jaarlijks toenemen. Daarbij kande verbrede landbouw, in de vorm van een recreatieve neventak, zorgenvoor extra inkomsten voor het boerenbedrijf.Planet: Recreatie op het platteland dicht bij huis draagt bij aan bescherming,beheer en ontwikkeling van een duurzame leefomgeving. Beleving van natuur,rust en ruimte zijn één van de belangrijkste redenen om eropuit tetrekken. Het feit dat recreanten kunnen genieten van natuur en landschap,zorgt voor draagvlak voor natuur- en landschapsbescherming. Inkomsten uitde verbrede landbouw dragen bij aan de instandhouding van het landschap(koeien in de wei). De verkoop van lokale, agrarische producten maakt hetmogelijk voedingsproducten uit de directe woonomgeving te gebruiken, hetgeenpositieve effecten op het milieu heeft (minder CO² uitstoot). Recreatiedichtbij huis reduceert het aantal gereden autokilometers ten behoeve vanrecreatie.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 30

Figuur 3.1Thema’s Naar Buiten in de HeerhhugowaardMolens en poldersDuurzame stadRecreant zoekt boerNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 31

3.2 Visie en thema´sAuthenticiteit en beleving zijn belangrijke trends in de recreatievraag.Het is daarom belangrijk dat het recreatief aanbod in het buitengebiedvoortbouwt op de kwaliteiten van dit gebied. Heerhugowaard“Stad in de Polder”, in plaats van “Stad en de polder”, zoals de relatiestad en polder nu te karakteriseren is.Voor Heerhugowaard betekent dit dat we de ontwikkeling van hetrecreatief aanbod uitwerken aan de hand van drie thema´s die voortbouwenop de identiteit van Heerhugowaard als ‘Stad in de Polder’: Molens en polders Duurzame stad Recreant zoekt boer.Wandelen, fietsen en verblijven in het buitengebied van Heerhugowaardwordt aantrekkelijker voor de huidige en toekomstige bewonerdoor voort te bouwen op deze drie thema’s. Naar buiten om iets vande historie van Heerhugowaard te beleven en kennis te maken metReinout van Brederode. Je kunt letterlijk en figuurlijk proeven van hetplatteland van Heerhugowaard in een ijsboerderij of wijngaard. Jewordt je bewust van het duurzame karakter van de omgeving waarinje woont.Voor elk thema wordt hierna ingegaan op de mogelijkheden voor beleven,ontspannen en bewegen. Beleven, of leren, heeft eenovereenkomst met de motiefgroepen interesse en rust. Ontspannenkan gerelateerd worden aan de motiefgroepen vermaak, verblijf enrust. En bewegen komt overeen met de motiefgroep doen en deelsook rust (toeren).Molens en poldersDe drooglegging van de polder Heerhugowaard, het huidige landschap,de molens in en om Heerhugowaard; het zijn allemaalingrediënten voor bijzondere recreatieve beleving. Hiervoor moeten deverhalen van de polder herontdekt en verteld worden, en worden vertaaldnaar recreatieve voorzieningen zoals themaroutes enbezienswaardigheden. Het verhaal van Reinout van Brederode spreekttot de verbeelding. Dit verhaal kan naar de recreant gebracht wordendoor middel van een themaroute (bijvoorbeeld met GPS of audiotour),rondleidingen, bezichtigen van het praalgraf, publicatie, informatiepanelen,koppeling van kunstenaars of internationale uitwisseling aan degeschiedenis van Brederode. Een ander interessant verhaal is dat vande inpoldering, dit kan goed verteld worden aan de hand van deVeenhuizerpolder (druipland). De molens (overigens voornamelijk netbuiten de gemeente) zijn voor de recreant opvallende en niet-temisseniconen van de geschiedenis van het landschap van de Heerhugowaard.Wandelen en fietsen over vrijliggende paden (zoals deMolendijk) en het bekijken en bezoeken van een molen horen hierbij.Een andere karakteristiek van het polderlandschap is de aanwezigheidvan het vele water, zoals onder meer de ringvaart. Ook dit is een sterktedie voor recreatie meer benut moet worden. Hierbij horenmogelijkheden om te ontspannen aan de waterkant (terras aan hetwater) en voorzieningen voor recreatieve en sportieve kanoërs.Het thema molens en polders bouwt voort op erfgoed en cultuurhistorie.Er is vanuit recreanten een groeiende interesse voor dezeonderwerpen, mits ze eigentijds en toegankelijk gepresenteerd worden.Denk aan informatievoorzieningen in de vorm van applicatiesvoor de smartphone (bijvoorbeeld layar) of interactieve en multimedialeinformatiekiosken (bijvoorbeeld een luisterpaal). Dit geldt natuurlijkook voor de thema’s ‘Duurzame Stad’ en ‘Recreant zoekt boer’.Duurzame stadHet Park van Luna geeft op een heel zichtbare manier betekenis aanHeerhugowaard als duurzame stad. Het thema duurzaamheid is interessantom meer beleving toe te voegen aan recreatievoorzieningen.Er valt heel veel te vertellen over het hoe en waarom van de Stad vande Zon en het Park van Luna, maar ook over polderbeheer (en in detoekomst over duurzaam bedrijventerrein De Vork). Waarheen stroomthet water in het stromingslabyrint bijvoorbeeld? Hoeveel energie kosthet om in de polder Heerhugowaard droge voeten te houden? Als jedit weet, kijk je op een andere manier naar je omgeving.De beleving van de duurzame stad kan fysiek vorm krijgen in de combinatievan het Poldermuseum en het Park van Luna. Door het museumop duurzame wijze te vernieuwen, krijgt het een bredere betekenisvoor Heerhugowaard. Het kan een toeristische trekker worden, eengeliefde pleisterplaats voor recreanten en zo van meerwaarde zijnvoor de bewoners. Water is hierin (vanzelfsprekend) een centraal thema.Dit kan vorm krijgen in educatie over polderbeheer, maar ookbijvoorbeeld in een waterspeeltuin. Meer in het algemeen komt hetstreven naar duurzaamheid terug in de doelstelling van het dichter bijhuis brengen van recreatie.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 32

Tabel 3.1Thema´s voor visie HeerhugowaardHeerhugowaard - stad in de polderNaar buiten!Molens en polders Duurzame stad Recreant zoekt boerBelevenReinout van BrederodeWestfriese OmringdijkLandschapCultuurhistorieGeschiedenisCO2 neutraalStad van de ZonPolderbeheer: droge voetenPoldermuseumPolderbos WaarderhoutVoedsel, eten koken, culinairDierenBoerderijbezoekOntspannenBewegenWaterkantVarenFietsen & wandelen: themaroutescultuurhistorieSkatenKanoënSchaatsenPark van LunaDruiplandenArchitectuurrouteWaterspeeltuinStromingslabyrintKinderbelevingsrouteBoerenijsStreekproductenKamperen bij de boerOp bezoek bij de boerPoldersportBoerengolfFietsenWandelen over boerenlandPaardrijdenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 33

Recreant zoekt boerDe oorsprong van eten wordt steeds belangrijker gevonden. Waar benje dichter bij deze oorsprong dan bij de boer? Voor recreanten biedteen boerderij een (hernieuwde) kennismaking met puur voedsel, lokalespecialiteiten, nostalgie, buitenleven, in aanraking komen met dieren,enzovoorts.De gemeente Heerhugowaard heeft een agrarische geschiedenis enhet buitengebied heeft nu nog een agrarisch karakter. Het recreatieveaanbod in het buitengebied kan hierop voortbouwen. Hier snijdt hetmes aan verschillende kanten: een recreatieve neventak levert vooragrarische bedrijven inkomsten op; het recreatief aanbod op het plattelandspeelt in op de vraag naar extensieve recreatiemilieus; en doorhergebruik van agrarische bebouwing voor recreatie, kan erfgoedworden behouden.Boeren kunnen hierop inspelen door streekproducten te verkopen,dag- en verblijfsrecreatie aan te bieden of het bedrijf open te stellenen zich hierbij bewust te zijn van de ‘buitenleven’-beleving waarnaarde recreant op zoek is. In Heerhugowaard verkoopt een aantal boerenen tuinders hun producten al aan de deur, dat zou uitgebreid kunnenworden met bijvoorbeeld een landwinkel waarin naast de eigen productenverschillende verse lokale producten verkocht worden. Debekendheid van bestaande bedrijven kan vergroot worden doorcommunicatie en productontwikkeling (bijvoorbeeld routes of arrangementen).Het verkopen van lokale producten op andere plekken inHeerhugowaard (bijvoorbeeld supermarkt of horeca) kan ook bijdragenaan de bekendheid van de agrarische bedrijven. Bovendien kanhet bijdragen aan de duurzaamheidsdoelstelling van Heerhugowaarddoor voedingsproducten uit de eigen omgeving aan te bieden.In het buitengebied van Heerhugowaard is behoefte aan kleinschaligepleisterplaatsen waar een hapje en drankje genuttigd kan worden,zoals een bezoekboerderij, ijsboerderij of theetuin. Dit kan gecombineerdworden met dag- en/of verblijfsrecreatieve voorzieningen zoalspoldersport, workshops koken met streekproducten, creatieve workshopsof een minicamping, vakantiehuisje of groepsaccommodatie.Hierdoor kan een neventak uitgroeien tot een volledig recreatief bedrijf.Naast melkveehouderij en tuinders zien we in de Heerhugowaardook een aantal bloemkwekerijen. Ook deze kunnen interessant zijnvoor recreanten. Mensen genieten van bloemen. De duurzame aspectenvan glastuinbouw, bijvoorbeeld in het Altongebied, kunneneveneens de moeite waard zijn om te communiceren aan (passerende)recreanten.Om de ruimte te geven aan deze ontwikkelingen, zowel bij agrariërs,als bij andere ondernemers / bewoners van het landelijk gebied, moethet bestemmingsplan buitengebied worden aangepast op dit punt.Hoe de ruimtelijke uitwerking van de visie er aan de hand van de dezedrie thema’s uit ziet, en ook in hoeverre daarvoor het bestemmingsplanmoet worden aangepast, wordt uiteengezet in de volgende hoofdstukken.3.3 Enkele kanttekeningenBij deze visie op recreatie in het buitengebied kunnen een aantal kanttekeningenworden geplaatst die ertoe bijdragen de inhoud van ditnieuwe beleid goed te kunnen positioneren.De doelstelling van het dichter bij huis aan bieden van recreatievemogelijkheden door betere benutting van het buitengebied richtzich in de eerste plaats op de recreant uit Heerhugowaard.Hem/haar goede mogelijkheden te geven om vanuit huis terecreëren is de belangrijkste reden dat Heerhugowaardrecreatiebeleid voert. Het buitengebied van Heerhugowaard is niet van zo’nuitzonderlijke hoge kwaliteit dat dit grote aantallen toeristen ofrecreanten uit de regio zal aantrekken. Met deze nieuwerecreatievisie zal het buitengebied weliswaar aantrekkelijkerworden, maar zal het buitengebied van een andere orde blijvenals grotere trekkers in de regio, zoals de kuststrook.Heerhugowaard onderscheidt zich wel waar het gaat om hetthema duurzaamheid. Meer dan de andere twee thema’s biedtdat onderwerp aanknopingspunten om bezoekers van elders tetrekken. Ook daarbij zal het echter niet om grote aantallen gaan.Veel zal afhankelijk zijn van de wijze van presentatie van het thema‘duurzaamheid’ en de wijze waarop het het Park van Lunaoverstijgt en verbonden is met de rest van het buitengebied vanHeerhugowaard.Meer recreatie in het buitengebied komt niet als vervanging, maarmoet worden gezien als aanvulling op de bestaanderecreatiemogelijkheden in Heerhugowaard.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 34

Figuur 3.2Groenedijk nabij Veenhuizen, HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 35

4. Ruimtelijke uitwerkingDe doelstelling van deze visie (recreatie dichter bij huis door een beterebenutting van het buitengebied) krijgt betekenis door de ruimtelijkeuitwerking (paragraaf 4.1). In paragraaf 4.2 vindt u een overzicht vande bijbehorende projecten.4.1 Ruimtelijke uitwerking van de visieDe ruimtelijke uitwerking van de visie vertrekt vanaf de constatering (inhoofdstuk 2) dat Heerhugowaards buitengebied voldoende recreatiefpotentieel heeft om het bestaande aanbod van met name grote (intensieve)recreatiegebieden te kunnen aanvullen, maar dat er teweinig voorzieningen zijn en dat die niet goed of niet aantrekkelijk genoegzijn ontsloten. Verder is duidelijk geworden dat aan de‘leesbaarheid’ en beleving van het landschap moet worden gewerktom de recreatieve mogelijkheden van het buitengebied zo veel mogelijkte benutten. Dat zijn belangrijke constateringen bij de ruimtelijkeuitwerking van de visie.De ruimtelijke uitwerking van de visie richt zich op een betere benuttingvan het buitengebied ten behoeve van recreatie door het:5. Toegankelijk maken van het gehele buitengebied door aanleg vandiverse verbindingen en ommetjes;6. Realiseren van voorzieningen op een beperkt aantal speerpuntlocaties.Dit zijn plekken waar verschillende functies gecombineerdworden;7. Mogelijk maken van recreatieve nevenfuncties en recreatief hergebruikvan voormalige agrarische bebouwing in het gehelebuitengebied;8. Leesbaar maken van het landschap, verhalen van Heerhugowaard(her-)ontdekken en vertellen en toevoegen van recreatieve belevingop verschillende (kleinere) plekken.Hierna worden de maatregelen per thema ruimtelijk uitgewerkt. Despeerpuntprojecten worden in de volgende paragraaf verder toegelicht.Polders en molens Speerpuntproject Veenhuizen. Dit voormalig druipland in de polder,met aantrekkelijk landschap en dorp met praalgraf vanBredenrode, is in potentie aantrekkelijk voor recreanten. Voorgesteldwordt om hier, in samenwerking met bewoners en anderebetrokkenen, verschillende acties uit te voeren waardoor de recreatieveaantrekkingskracht verder wordt versterkt. Denk aanwandelommetjes door boerenland, vertellen van het verhaal vanBrederode, of het realiseren van een kleine pleisterplaats. Versterkingvan de ruimtelijke kwaliteit, de leesbaarheid van hetlandschap en realiseren van voorzieningen staan hierbij centraal. Paden en verbindingen voor (onder meer) wandelen en fietsen: verbindingen van de stad met het buitengebied; verbindingen met het omliggend gebied; realiseren van bestaande plannen voor wandel- en fietsroutes; realiseren ontbrekende delen van routestructuren; aantrekkelijker alternatieven voor het deel van het Noord-Hollandpad dat langs een drukke weg loopt. kanomogelijkheden uitbreiden: verbinding Oostertocht en Westertochten voorzieningen voor recreatief kanoën. realiseren paden voor ruiters, bij voorkeur vanuit de maneges. op verschillende plekken in de Heerhugowaard kan, samenmet plaatselijke groepen en bewoners, gewerkt worden aanrecreatieve routes gekoppeld aan landschappelijke en cultuurhistorischeelementen. Deze verhalen kunnen via een website,publicatie of GPS applicatie aan de recreant verteld worden.Duurzame stad Speerpuntproject poldermuseum. Op de grens van de Ringdijk enhet Park van Luna ligt het poldermuseum. Deze locatie biedt mogelijkhedenom de historie, het heden en de toekomst vanHeerhugowaard met elkaar te verbinden. Hiervoor moet het museumook vanuit de kant van het park bereikbaar wordengemaakt. Daarbij is de locatie vanwege zijn ligging aan het wateren het park interessant voor recreatieve (horeca-) exploitatie.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 36

Figuur 4.1 Hoofdlijn ruimtelijke uitwerking Recreatievisie HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 37

Heerhugowaard als duurzame stad in de polder krijgt ruimtelijkvorm door kennis over duurzaamheid te ontsluiten door middel vanthemaroutes, informatievoorziening ter plaatse (infopanelen, GPSgebaseerdeapplicatie). Gebouwen of voorzieningen dieinteressant zijn in duurzaam Heerhugowaard worden opengesteld.Duurzame ontwikkeling wordt doorgevoerd in bijvoorbeeld spelvormenvoor kinderen (en andere recreanten) in combinatie metinformatievoorziening. Bijvoorbeeld een luisterpaal waar je zelfenergie opwekt om daarna een verhaal te luisteren over de betreffendeplek.Ten noorden en westen van de stad komt het thema duurzaamheidterug in de bestaande en nieuwe natuur in Waarderhout,Broekhorn en de Smuigelpolder. De natuurbeleving in deze gebiedenwordt versterkt door het aanleggen van struinnatuur en ruigespeelmogelijkheden (speelbos).De Smuigelpolder in het noorden van Heerhugowaard is een potentieelaantrekkelijk recreatiegebied, met name voorwatersportliefhebbers. De recreatieve potentie kan hier ontwikkeldworden door een bestaand plan van de realisatie van een kleinschaligrecreatiepark van maximaal ca. 35 recreatiewoningen(meer dan dat zou landschappelijk te ingrijpend zijn) te combinerenhet realiseren van publieke recreatieve voorzieningen. Eén vande voorwaarden is dat duurzaamheid de leidraad wordt van dieontwikkeling. De (private) initiatiefnemer moet naast de recreatiewoningenook natuur, en openbare recreatievoorzieningen(wandel- en fietspaden, aanlegplaats, kanosteiger) realiseren.Recreant zoekt boer Het landschap in het noordoosten en zuidwesten van Heerhugowaardnodigt uit tot recreëren, maar biedt nauwelijksbijbehorende voorzieningen. Meer recreatieve voorzieningen,denk aan een boerenerfterras, een pluktuin of een speeltuin opeen boerderijcamping, zal de Heerhugowaarder eerder uitnodigentot een rondje fietsen in de polder. Ondernemers in hetbuitengebied krijgen voor het realiseren van recreatieve voorzieningende ruimte. Een kans voor een ondernemer is dan vaak ookeen kans voor de recreant uit Heerhugowaard of van elders. Verruimingvan de planologische mogelijkheden gebeurt overigensniet zonder meer; landschappelijke inpassing, verkeer en parkeren,streekeigen uitstraling en schaalgrootte zijn aspecten van eenontwikkeling die bepalen of iets wel of niet kan worden toegelaten(in 4.3. wordt hierop verder ingegaan).Ook bij burgerwoningen buiten de bebouwde kom wordt de mogelijkheidtot recreatieve nevenactiviteiten geboden, bijvoorbeeldin de vorm van een Bed&Breakfast. Dit wordt gedaan om de goedemogelijkheden die er ook bij burgerwoningen in hetbuitengebied voor recreatieve voorzieningen kunnen zijn, zo veelmogelijk te benutten. De druk op de buitengebied van Heerhugowaardis niet zo groot dat dat tot wildgroei zal leiden.Bovendien is het aantal agrarische bedrijven beperkt en wil nietiedere boer de keuze voor een recreatieve neventak maken.Om verstening van het buitengebied te voorkomen worden nieuwerecreatieve functies zo veel mogelijk gevestigd in debestaande bebouwing.Voormalige agrarische bebouwing kan onder bepaalde voorwaarden,waaronder die van een goede landschappelijkeinpassing, ook ruimte bieden aan recreatieve voorzieningen. Omaan te moedigen dat voormalige agrarische bebouwing niet onbenutblijft, zijn de mogelijkheden zelfs nog wat ruimer dan alsrecreatieve neventak (hierop wordt in hoofdstuk 5 verder ingegaan).In de Veenhuizerpolder e.o. en het gebied rond de Rustenburgerweg/ Oterleek wordt samen met de eigenaren de mogelijkhedenvoor boerenlandpaden onderzocht. Een boerenlandpad is geenasfaltpad, maar slechts een spoor langs de slootkant waar hondenniet zijn toegestaan (of als de eigenaar het wil alleen aangelijnd).Het gebied met verspeid liggende kassen langs de Veenhuizerwegvraagt speciale aandacht. Verplaatsing daarvan naar het Altongebiedbiedt uitbreidingsmogelijkheden en kan bijdragen aan deruimtelijke kwaliteit en aantrekkelijkheid van de Veenhuizerpolder.4.2 ProjectenDe uitvoering van de acties voortvloeiend uit de recreatievisie zijnweergegeven op de volgende kaart en opgenomen in de daarnavolgende projectenlijst.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 38

Figuur 4.2Ruimtelijke uitwerking recreatievisie Heerhugowaard14LegendaSpeerpuntprojecten:1. Smuigelpolder2. Poldermuseum3. Waarderhout4. VeenhuizerpolderVerbinding stad/ landgebiedenMogelijke wandelaansluitingen3Vrijkomende agrarische bebouwingToeristisch-recreatieve neventakWandelen over boerenland2Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 39

Tabel 4.1Projecten van de recreatievisieNaamSpeerpuntprojecten1 Smuigelpolder: duurzame recreatieve ontwikkeling, incl natuurontwikkeling en realisatie openbaar toegankelijke wandel- fietspaden,kanosteiger, natuurbeleving en passantenhaven2 Poldermuseum: duurzame impuls in het museum, verleden, heden toekomst van Heerhugowaard. Ontwikkeling pleisterplaats.3 Waarderhout: vergroting bereikbaarheid vanuit verschillende kanten, versterken natuurbeleving (bijv. struinnatuur, speelbos)4 Veenhuizerpolder: beleving landschap, cultuurhistorie, toevoegen recreatieve voorziening, wandel- en fietspaden (bijv. wandelpadrond grens druipland inclusief de Veenhuizerkade, Kerkepad en paden over boerenland) en communicatie over cultuurhistorie richtingrecreant.Draagt meest bij aanBeleven, bewegen,ontspannenOverige projectenMolens en Polders13 Thematisering van recreatieve routes en locaties (duurzaamheid, cultuurhistorie) Beleven5 Recreatieve ontwikkeling Broekhorn Beleven, bewegen,ontspannen14 Recreatieve beleving Schoutenbos en voormalige spoorlijn of spoordijk BelevenDuurzame stad15 Opzetten netwerk duurzaam recreëren Heerhugowaard (ondernemers, andere organisaties) BelevenRecreant zoekt boer17 Aanpassen bestemmingsplan buitengebied zodat recreatieve neventak en herbestemmen agrarische bebouwing mogelijk zijn Ontspannen16 Promotie en marketing (over 10 jaar tijd)ToegankelijkheidBeleven6 Realiseren wandel- en fietspaden vanuit de stad het platteland in Bewegen7 Fietspad langs ringvaart De Leijen - Rustenburg (voorbereiding start in fase II) Beleven8 Realisatie wandelpad Oostertocht (langs nieuw aan te leggen kanoverbinding) Ontspannen10 Realisatie fiets- en wandelverbinding i.v.m. aanleg Westfrisiaweg Bewegen9 Realisatie kanoroute Noord (legt verbinding tussen Ooster- en Westertocht) Bewegen11 Realisatie Noordkennemerland wandelpadennetwerk Bewegen12 Realisatie Heerhugopad (NS-route Obdam-Heerhugowaard) Bewegen19 Realiseren ruiterpaden, inventariseren behoefte menvoorzieningen Beleven18 Realisatie boerenlandpaden (Veenhuizerpolder en gebied rond Rustenburgerweg) (verkenning mogelijkheden start eerder)(Nummers verwijzen naar projecttoelichtingen in bijlage 4)Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 40

Figuur 4.3Referentiebeelden SmuigelpolderMarnemoendeNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 41

Toelichting speerpuntprojectenDe speerpuntprojecten zijn projecten waarin meerdere doelen samenkomen;naast recreatie zijn ook cultuurhistorie, natuur, educatie ofwater belangrijk. Ook in letterlijke zin komen verschillende routes samenop de speerpuntlocaties, dat biedt mogelijkheden voor het realiserenvan voorzieningen die alleen kunnen bestaan met een zekere bezoekersstroom.De speerpuntprojecten zijn bij uitstek kansrijk door de goede mogelijkhedenom op die plek iets bijzonders voor Heerhugowaard (enomgeving) te realiseren. Het verzilveren van deze kansen is alleen mogelijkwanneer er voor deze projecten een integraal plan wordtgemaakt, waarin de verschillende doelen samenkomen. De speerpuntenstaan symbool voor de recreatieve ontwikkeling van hetbuitengebied van Heerhugowaard; ze zullen een impuls geven aan derecreatieve kwaliteit van het hele buitengebied. Aan de kansen vandie plekken mogen de gemeenten en private partijen daarom nietvoorbij gaan.Wij stellen de volgende vier speerpuntprojecten voor:1. Smuigelpolder2. Poldermuseum3. Waarderhout4. Veenhuizerpolder1. SmuigelpolderDeze polder in het noorden van de gemeente wordt gekarakteriseerddoor groene ruimten, openheid en water, maar ook door een rommeligeinrichtingsstructuur door de vele verschillende vormen vanbedrijvigheid en door de N242 en de spoorlijn die het gebied doorsnijden.Het gebied heeft op dit moment voor het overgrote deel eenagrarische bestemming.Het idee is om hier een aantrekkelijk, natuurlijk en waterrijk recreatiegebiedte ontwikkelen. In het bestaande plan van de realisatie van 30-35 recreatiewoningen moet ook het aanleggen van publieke voorzieningenworden opgenomen; routes voor wandelen, fietsen, skeelerenpaardrijden, watersportvoorzieningen (kanosteiger, aanlegplaats) eneen toegankelijke oever. Ook horeca, een uitkijktoren of een kleinstrandje zijn mogelijk. Een private investeerder krijgt voor de ontwikkelingvan de recreatiewoningen toestemming, op voorwaarde ookopenbare voorzieningen te realiseren. De recreatiewoningen zelf hebbenarchitectonische kwaliteit, worden landschappelijk ingepast enduurzaam gebouwd. De routes sluiten aan op het Noordhollandpad,het wandelpadennetwerk NKL en het fietsknooppuntennetwerk. Ookdenkbaar is het verzorgen van een toeristisch-recreatief overstappunt:waar recreanten met de auto kunnen parkeren en al wandelend, fietsendof kanoënd verder kunnen gaan.2. PoldermuseumIn het Poldermuseum komt een aantal kansen op een bijzondere locatiebij elkaar, waarmee verleden, heden en toekomst vanHeerhugowaard met elkaar worden verbonden. Het museum beschiktover een schat aan kennis van Heerhugowaards polderverleden. Doordeze kennis op een aantrekkelijke manier te presenteren en te koppelenaan duurzaamheid (Stad van de Zon) ontstaat een eigentijdscentrum voor duurzaamheid, geworteld in de gemeente. In het nieuwepoldermuseum / centrum voor duurzaamheid worden bezoekers meegenomenin historische en hedendaagse verhalen vanHeerhugowaarders. Recreanten kunnen zelf ervaren wat duurzaamheidbetekent in de polder Heerhugowaard, omgaan met water enenergie staan hierbij centraal.Het museum moet ruime openingstijden hebben en bij voorkeur gratistoegankelijk zijn. De mogelijkheden hiervoor moeten worden onderzocht,waarbij wordt uitgegaan van combinatie met een commerciëlehoreca-exploitatie. De ligging (vlakbij de Stad van de Zon en aan hetwater van de Ringvaart) maken de locatie hiervoor aantrekkelijk. HetPoldermuseum is ook makkelijk bereikbaar (voor wandelaars, fietsers enkanoërs) vanuit het Park van Luna. Vanuit het Poldermuseum kan derecreant worden verleid andere delen van de buitengebied te bezoeken.Bijvoorbeeld door er een fiets of kano te huren voor tochtje in deomgeving of een bezoek aan het Park van Luna.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 42

Figuur 4.4Referentiebeelden WaarderhoutFiguur 4.5Referentiebeelden PoldermuseumNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 43

3. WaarderhoutHet Waarderhout is bijzonder vanwege de binnenstedelijke ligging enhet natuurlijke karakter. De natuurbeleving en de recreatieve mogelijkhedenvan in het Waarderhout kunnen beter. Hiervoor zijn al plannengemaakt. Voorgesteld wordt om de natuurbeleving centraal te stellen,door middel van struinpaden, een speelbos, een laarzenpad of anderevormen die kinderen (maar ook volwassenen) aanspreken. De activiteitenvan het IVN sluiten hier goed op aan. Daarnaast is het belangrijkdat het bos zowel vanuit de stad als vanuit het buitengebied (nu nogonvoldoende) goed toegankelijk is. De bosbouwbetekenis van hetWaarderhout mag, in het kader van het thema duurzaamheid, nietonbelicht blijven. Waar wordt het hout uit het Waarderbos voor gebruikt?Hoeveel CO2 wordt er jaarlijks vastgelegd?4. VeenhuizerpolderVeenhuizen in de Veenhuizerpolder is de oudste kern in de droogmakerijHeerhugowaard. Landschappelijk is het een bijzondere locatie,omdat het een druipland is. In Veenhuizen is ook het praalgraf vanBrederode te vinden. Ook omdat er verschillende routes kruisen, isVeenhuizen een speerpuntlocatie. Kansen zijn er voor de ontwikkelingvan wandelroutes (over boerenland) en een pleisterplaats, bijvoorbeeldbij een boerderij. Een plek om even een boerenijsje te eten,beker karnemelk te drinken en misschien een pannekoek te eten. Vanuitcultuurhistorisch perspectief is het interessant om te onderzoeken ofhet mogelijk is een wandelroute te realiseren over de oude grens vanhet druipland, waar ook de Veenhuizerkade deel van uitmaakt.In de Veenhuizerpolder staat ook de enige molen in de gemeenteHeerhugowaard. Deze molen is natuurlijk een trekker, en een uitgelezenplek om de recreant te informeren over de geschiedenis van depolder. De figuur Reinout van Brederode spreekt tot de verbeelding,kan er een interessant (en misschien een route) verhaal omheen verteldworden dat kinderen boeiend vinden? Voor de ontwikkeling vanwandelpaden over boerenland, een pleisterplaats, versterken vanlandschap en cultuurhistorie is het interessant om samenwerking tezoeken met de bewoners en andere actoren (historische kring, landschapsbeheer,IVN).4.3 Betekenis voor HeerhugowaardDe hiervoor beschreven acties zijn gericht op een recreatief aantrekkelijkeren beter ontsloten buitengebied. Wij verwachten dat dit zalresulteren in:Meer recreatie dichtbij huis (met positief effect op de mobiliteit).Een ontwikkeling waarbij zowel de actieve recreant als de interessegroepgoed terecht kan in het buitengebied vanHeerhugowaard.Een bescheiden vergroting van de werkgelegenheid in het buitengebiedvan Heerhugowaard.Een beter draagvlak voor nevenactiviteiten voor agrarische ondernemers.Wat moet de gemeente hiervoor doen? Om deze resultaten te bereikenzijn inspanningen nodig van de gemeente, private investeerdersen ondernemers, grondeigenaren en lokale groepen en de bevolking.Voor de gemeente in het bijzonder betekent dit: Investeren: Aanpassen bestemmingplan en beleidskader zodatinvesteringen, recreatieve neventakken en herbestemming vanagrarische bebouwing mogelijk zijn (zie hoofdstuk 5); investeren inde realisatie van de ‘hardware’ (paden, bankjes, bruggen) als de‘software’ (routes, verhalen, communicatie) van het recreatiefproduct; Communiceren: Promotie van het bestaande aanbod, stimulerenvan aanbieders tor verdere ontwikkeling ervan, samenwerking tussenaanbieders op gang brengen; Organiseren: Samenwerking met private partijen, bewoners, interessegroepenen niet in de laatste plaats met de omliggendegemeenten.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 44

Figuur 4.6Referentiebeelden VeenhuizerpolderNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 45

5. Ruimtelijk investeringskaderVoor realisatie van de visie, zijn ruimtelijke investeringen in het buitengebiednodig. We verstaan hieronder investeringen door de overheid,door overheid en private partijen samen en door private partijen alleen.Het ruimtelijk investeringskader geeft aan welke mogelijkheden erzijn om te investeren in recreatie in het buitengebied van Heerhugowaard.Eerst beschrijven we de uitgangspunten voor gemeentelijke enprivate partijen. Daarna wordt het investeringskader voor private partijentoegelicht.5.1 UitgangspuntenVoor zowel investeringen van overheden, als private partijen en investeringenvan overheden en private partijen gezamenlijk, geldt datdeze moeten passen binnen deze visie en in overig beleid van de gemeenteen de provincie dat betrekking heeft op het buitengebied.Voor investeringen door de gemeente zijn voor het investeringskaderde volgende uitgangspunten gehanteerd: Investeringen initiëren/ondersteunen van projecten die aanjagerkunnen zijn voor private investeringen; Kiezen voor projecten met het grootste rendement; waar beperktegemeentelijke investeringen grote positieve effecten kunnen hebben; Alleen investeren in projecten waarvan niet verwacht kan wordendat private partijen dat redelijkerwijs kunnen doen; Waar nodig investeren in publiekprivate samenwerking.De gemeentelijke uitgangspunten voor investeringen van private partijenzijn: Met een nieuw toegespitst planologisch regime ontwikkelingsmogelijkhedenbieden; Aard èn schaal van de investeringen moeten passen in het buitengebied; Duidelijkheid bieden aan private partijen door zo concreet mogelijkaan te geven welke investeringen in het buitengebiedtoegelaten worden;5.2 Ruimtelijk investeringskader private investeringenBij private investeringen in recreatie in het buitengebied van Heerhugowaardkan onderscheid worden gemaakt naar investeringen in:1. Recreatieve nevenactiviteit2. Recreatie in vrijkomende agrarische bebouwing3. Gebiedsontwikkeling met recreatief karakterDeze hoofdindeling wordt hierna verder toegelicht aan de hand vanbegripsomschrijvingen en het weergeven van de voorwaarden voorinvesteringen. Daaruit blijkt wat wel en wat niet wordt toegestaan.Begripsomschrijving recreatieve nevenactiviteitEen recreatieve nevenactiviteit is een economische activiteit van recreatieveaard bij een bestaand bedrijf of een bestaande woning inhet buitengebied. Recreatieve nevenactiviteiten zijn dus niet alleentoegestaan binnen de agrarische bestemming maar zijn in het buitengebiedmet een ontheffing ook mogelijk binnen de bestemming‘bedrijven’ en de bestemming ‘wonen’. Het ‘buitengebied’ wordt dangezien als het gebied dat buiten de bebouwde kom van Heerhugowaardof een van de kernen ligt.Recreatieve nevenactiviteiten kunnen alleen worden uitgevoerd binnende bouwmogelijkheden die het bestaande bouwvlak daarvoorbiedt. Het huidige bestemmingsplan stelt dat elk bestaand hoofdgebouwbinnen de bestemming wonen dat een inhoud heeft van minderdan 300 m² tot ten hoogste 300 m² mag worden vergroot, en dat elkbestaand hoofdgebouw ten hoogste met maximaal 100 m² mag wordenvergroot. Die regels worden overgenomen. Bij de bestemmingagrarisch, waar hoofdgebouwen vaak al groter zijn, geldt dat maximaal50% van het bouwperceel mag worden gebruikt voor eenrecreatieve functie.Voor ontwikkelingen buiten de bestaande bouwmogelijkheden, dienthet bestemmingsplan te worden gewijzigd of een projectbesluit wor-Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 46

den genomen. In dat geval besluiten college en (bij wijziging van bestemmingsplan)raad daarover en zullen aspecten als landschappelijkeinpassing, verkeersafwikkeling etc. van betekenis zijn in hun afweging(zie ook hierna onder: voorwaarden).Bij de ontwikkeling van het nieuwe bestemmingsplan buitengebied kanhet een overweging zijn bouwvlakken beperkt te verruimen om meerruimte te geven aan (o.a.) recreatieve nevenactiviteiten. Die afwegingmoet eerst worden gemaakt bij het herzien van het bestemmingsplanin het algemeen, en vervolgens per afzonderlijk bouwvlak. In deze recreatievisiewordt er van uitgegaan dat binnen de bestaandebouwvlakken, die in veel gevallen overeenkomen met de bestaandebebouwing, voldoende ruimte is voor recreatieve nevenactiviteiten.In deze visie is ervoor gekozen om recreatieve nevenactiviteiten ooktoe te staan bij niet-agrarische bedrijven en woningen buiten de bebouwdekom, omdat er meer recreatieve voorzieningen in hetbuitengebied gewenst zijn. Een directe binding met een agrarisch bedrijfis hiervoor geen randvoorwaarde.Door recreatieve activiteiten alleen toe te staan binnen de bestaandebouwmogelijkheden zal dit niet leiden tot verdere verstening van hetplatteland. Verruiming van de planologische mogelijkheden voor recreatievenevenactiviteiten zal naar onze inschatting ook niet snelleiden tot een overaanbod van voorzieningen, waardoor de kwaliteitvan het aanbod onder druk zou kunnen komen te staan.Recreatieve nevenactiviteiten die in het buitengebied van Heerhugowaardmet een ontheffing kunnen worden toegelaten zijn:Verkoop van zelf voortgebrachte of streekeigen producten meteen maximum verkoopoppervlakteKleinschalig en groepskamperen- minicamping van maximaal 15 plaatsen, waaronder minimaal5 toeristische plaatsen 2 en maximaal 2 trekkershutten 3 . Metontheffing is uitbreiding naar 25 plaatsen mogelijk.- Sanitaire voorzieningen ten behoeve van het kamperen.- Stacaravans zijn niet toegestaan.Overige overnachtingsmogelijkheden- Groepsaccommodatie tot een nader vast te stellen schaal.- Gastenkamers/B&B van maximaal 10 bedden in 5 kamers.- Enkele toeristische appartementen.Dagrecreatieve voorzieningen- Bijvoorbeeld landschapstuin, speeltuin, of verhuur fietsen.Horeca- Categorie 1 ten dienste van extensieve recreatie, tot een naderte bepalen schaalniveau.- Bijvoorbeeld een theetuin.Combineren van recreatieve voorzieningen- Toegestaan, tot een nader te bepalenn maximale cumulatieveoppervlakte.- Minicampings vallen buiten deze cumulatie.Voorwaarden recreatieve nevenactiviteitToeristisch-recreatieve nevenactiviteiten zijn mogelijk in het buitengebiedvan Heerhugowaard via een ontheffing en eventuelebouwvergunning en onder de volgende voorwaarden:Toegestaan binnen bestaande bouwvlakken met de bestemming‘agrarisch’, ‘bedrijven’ of ‘wonen’ die zijn gelegen buiten de bebouwdekom van Heerhugowaard of een van de kernen.Goede, streekeigen landschappelijke inpassing van de activiteit,die blijkt uit een door de aanvrager voorgelegd inrichtings- en beplantingsplan.Het inrichtings- en beplantingsplan beschrijft deaard en omvang van de voorgenomen nevenactiviteit, beschrijftde wijziging in het gebruik en/of het aanzicht van het gebouw/perceelen benoemt welke maatregelen worden genomenom de nieuwe recreatieve nevenactiviteit goed, streekeigen in te2 Een kampeerplek die gedurende het seizoen per dag verhuurd worden, dusgeen vaste standplaats of seizoensplaats.3 Een houten huisje met slaap- en kookgelegenheden, zonder verwarming ofsanitaire voorzieningen, dat dienst doet in plaats van een zelf meegenomentent of caravan.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 47

passen in het landschap. In de enkele gevallen kan het inrichtingsenbeplantingsplan bij een recreatieve nevenactiviteit eenvoudigvan opzet zijn en door de aanvrager van de ontheffing zelf wordenopgesteld, bij meer (in het landschap) ingrijpendeontwikkelingen zal inschakeling van een gespecialiseerd bureaunodig zijn.In de omgeving aanwezige functies mogen niet onevenredigworden geschaad en de activiteit mag geen overlast opleverenvoor omwonenden.Parkeren vindt op eigen terrein plaats en de omgeving mag nietonevenredig belast worden door de verkeersaantrekkende werkingvan een activiteit. Op basis van door de aanvrager aan televeren gegevens over o.a. bezoekersaantallen zal de gemeentetoetsen of met betrekking tot verkeer en parkeren sprake is vaneen acceptabele situatie.Er zal een vereveningsbijdrage worden gevraagd (zie toelichtingpagina 40)• Landschappelijke inpassing. Hierbij wordt aangegeven welke soortenworden gebruikt. Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaaktvan inheemse soorten.Begripsomschrijving VABVrijkomende agrarische bebouwing is (overeenkomstig de definitie vande provincie) bebouwing op een bestaand agrarisch bouwperceeldat door (gedeeltelijke) beëindiging van het agrarische bedrijf vrijkomtvoor vestiging van een niet-agrarische functie.De recreatieve activiteiten die bij herbestemming van vrijkomendeagrarische bebouwing worden toegelaten, zijn volgens de definitie vanDe provincie kleinschalige vormen van dag- en verblijfsrecreatie. Inhoofdlijn worden dezelfde activiteiten toegestaan als de benoemderecreatieve nevenactiviteiten. Overwogen kan worden om voor recreatievefuncties in VAB andere bovengrenzen te hanteren voorgroepsaccommodatie en horeca.InrichtingsplanHet inrichtingsplan geeft de situering en de functie van de gronden ende gebouwen en de wijze waarop deze in het landschap zijn ingepast.Het inrichtingsplan bevat minimaal de volgende onderdelen:• Een plattegrond op schaal (maximaal 1:500) van de huidige situatiewaarop de bestaande bebouwing en de terreingrens/eigendomsgrensstaan aangegeven.• Een tekening op schaal (maximaal 1:500), waarop de toekomstigeinrichting is aangegeven. Hierin dient aandacht te worden besteedaan:• Ontsluiting. Ook vrij te houden gangen en looppaden aangeven.• Parkeren• Standplaatsen (bij camping)• Voorzieningen (sanitair, afvoer chemisch toilet, de plaats waar deafvoer van het hemelwater en vuil water loopt, containers, brandblusmiddelen,opslagplek brandbare stoffen, ehbo-middelen).• Vormgeving van de gebouwen: een verbouwing dient te geschiedenmet inachtneming van de karakteristieke stijlkenmerken van hetbetreffende boerderijtype. Eventuele (vervangende) nieuwbouw moetaansluiten bij de aanwezige karakteristieke bebouwing.Bij VAB wordt door de provincie op deze onderdelen meer ruimte gebodendan als recreatieve nevenactiviteit. Dat wordt gedaan om eeninvestering in vrijkomende agrarische bebouwing ten behoeve vanrecreatie aantrekkelijk te maken. De benodigde investeringen in degebouwen zijn vaak groot, waartegenover de nieuwe functie van recreatieook voldoende inkomsten moet kunnen genereren. Bovendiengaat het bij VAB niet alleen om een nevenactiviteit, maar moet recreatieook de hoofdactiviteit kunnen zijn. Om in bedrijfseconomischopzicht meer mogelijkheden te bieden is het nodig private partijenmeer planologische ruimte te bieden, zonder aan het kleinschaligekarakter van de recreatie voorbij te gaan. Om dezelfde redenen verdienthet aanbeveling de cumulatieregel ruimer te formuleren.Voorwaarden herbestemming VABVrijkomende agrarische bebouwing kan gebruikt worden voor kleinschaligevormen van wonen, werken en recreatie, al dan niet alsnevenfunctie, onder de volgende voorwaarden (overeenkomstig provinciaalbeleid): Nieuwe functies mogen geen afbreuk doen aan de bestaandestedenbouwkundige, cultuurhistorische of groenblauwe kwaliteitenof karakteristieken van het gebied. Onder groenblauwe kwaliteitenvallen de landschappelijke en ecologische kwaliteiten, ook dieNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 48

aan water zijn gerelateerd. Behoud en versterking van ruimtelijkekwaliteit staat voorop.De nieuwe functie mag alleen worden gerealiseerd binnen het(voormalig) agrarische bouwperceel.Ontwikkelingsmogelijkheden van omringende agrarische bedrijvenen de woonfunctie van omringende woningen mogen niet wordenbeperkt.Monumentale, cultuurhistorische en karakteristieke bebouwing blijftbehouden. Geen buitenopslag.Geen onevenredige verkeersaantrekkende werking en sprake vaneen acceptabele verkeerssituatie. Het voormalige agrarischebouwperceel heeft geen agrarische bestemming meer in gevalvan volledige beëindiging van de agrarische functie en wordt alszodanig opgenomen in het bestemmingsplan.Als de agrarische functie volledig verdwijnt, moet het bestemmingsplanworden gewijzigd.Indien de vrijkomende agrarische bebouwing gebruikt wordt voor defunctie recreatie gelden de volgende aanvullende (provinciale) regels: de functie moet worden gevestigd in de bestaande bebouwing. er mogen maximaal 6 recreatie-eenheden worden gerealiseerd. de recreatie-eenheden mogen niet worden gebruikt voor permanentebewoning. Goede, streekeigen landschappelijke inpassing van de activiteit,die blijkt uit een door de aanvrager voorgelegd inrichtings- en beplantingsplan.Het inrichtings- en beplantingsplan beschrijft deaard en omvang van de voorgenomen recreatieve activiteit, beschrijftde wijziging in het gebruik en/of het aanzicht van hetgebouw/perceel en benoemt welke maatregelen worden genomenom de nieuwe recreatieve activiteit goed, streekeigen in tepassen in het landschap. Parkeren vindt op eigen terrein plaats en de omgeving mag nietonevenredig belast worden door de verkeersaantrekkende werkingvan activiteit. Op basis van door de aanvrager aan te leverengegevens over o.a. bezoekersaantallen zal de gemeente toetsenof met betrekking tot verkeer en parkeren sprake is van een acceptabelesituatie. Er zal een vereveningsbijdrage worden gevraagd (zie toelichting).VerveningBij hergebruik van gebouwen en doorvoering recreatieve nevenactiviteitenwordt een vereveningsbijdrage gevraagd. De vereveningbestaat uit een kwaliteitsbijdrage op het perceel. Deze kwaliteitsbijdragekan bestaan uit:• Sloop• Verkleining van het bouwvlak / ‘groene’ herbestemming• Restauratie van karakteristieke/monumentale bebouwing• Natuurontwikkeling• Landschappelijke inpassing• Verbetering infrastructuur• Aanleg recreatieve voorzieningen• Financiële bijdrage voor de verbetering van de ruimtelijke kwaliteitvan het buitengebied in de directe omgeving van de locatie. Dezebijdrage kan gevraagd worden indien andere vereveningsvormengeen uitkomst bieden. De afspraken tussen de gemeente en de initiatiefnemerover de vereveningsbijdrage worden in een overeenkomstvastgelegd. Middels die overeenkomst neemt de gemeente een inspanningsverplichtingop zich om het initiatief in planologisch-juridischezin mogelijk te maken in ruil voor een vereveningsbijdrage van de initiatiefnemer.Omdat het gemeentelijk beleid gericht is op instandhoudingvan karakteristieke en monumentale panden in het buitengebied,wordt bij hergebruik van deze gebouwen geen vereveningsbijdragegevraagd. De instandhouding van het pand is dan de vereveningsbijdrage.Begripsomschrijving gebiedsontwikkeling met recreatief karakterIn het buitengebied van Heerhugowaard zijn op een aantal plaatsenmogelijkheden voor specifieke ontwikkelingen met een recreatief karakter.Uit de visie komen twee specifieke ontwikkelingen naar voren:een investering in een kleinschalig recreatiepark in de Smuigelpolderen een investering in het Poldermuseum aan de Huygendijk. Dit zijnontwikkelingen die in belangrijke mate kunnen bijdragen aan de recreatievemogelijkheden van het buitengebied van Heerhugowaard.Het maximaal benutten van de bijzondere kansen van die locatiesvraagt om maatwerk en een gebiedsgerichte aanpak. Het ruimtelijkinvesteringskader voor die ontwikkelingen wordt hierna geschetst.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 49

Een eenduidige definitie voor ‘gebiedsontwikkeling met een recreatiefkarakter’ is niet te geven. Dat hoeft ook niet want het gaat om maatwerk.Op voorhand kan al wel worden aangegeven dat bijgebiedsontwikkeling met een recreatief karakter belangrijke aspectenzijn: landschappelijke inpassing, openbare toegankelijkheid, de matewaarin wordt nieuwe recreatieve voorzieningen worden toegevoegdaan de bestaande.Dit worden gebiedsontwikkelingen genoemd, omdat de potentiëleinvesteerder ruimte wordt geboden een bepaalde voorziening te kunnenontwikkelen, maar tegelijk ook (een deel) van de ontwikkeling vanhet omliggende gebied voor rekening dient te nemen.Voorwaarden gebiedsontwikkeling met recreatief karakterSmuigelpolder Locatie: Smuigelpolder Ontwikkeling van een kleinschalig park voor maximaal 35 bungalowsvoor recreatief gebruik (meer dan dat zou niet passen in deschaal van dit gebied). Permanente bewoning van recreatiebungalows is niet toegestaan De oever waaraan het park wordt gerealiseerd dient zowel vanafhet water als over het land openbaar toegankelijk te zijn voor waterrecreanten,wandelaars en fietsers. Het park is landschappelijk goed ingepast in de omgeving enheeft een landschappelijke architectonische uitstraling die aansluitbij het karakter van de streek. Er zal een exploitatieovereenkomst moeten worden opgesteldwaarin zaken (verevening, bijdragen, kosten, beheer, overige afspraken)worden geregeld.Poldermuseum Locatie: huidig Poldermuseum aan de Huygendijk Nieuwe impuls krijgt duurzaam karakter, legt verbinding met Parkvan Luna en het ontstaansgeschiedenis van het landschap vanHeerhugowaard. Fysieke verbinding met het Park van Luna wordt verbeterd. Nieuwe ontwikkelingen worden landschappelijk goed ingepast inde omgeving. Openingstijden in het seizoen 6 dagen per week, 8 uur per dagminimaal. Monumentale karakter blijft behouden.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 50

Figuur 5.1Poldermuseum HeerhugowaardNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 51

6. Financiële doorkijkDit hoofdstuk geeft een financiële doorkijk van deze recreatievisie. Dezefinanciële doorkijk is aan de recreatievisie toegevoegd om in grotelijnen een beeld te krijgen van wat de financiële consequenties (kunnen)zijn van het beleid en de daaruit voortkomende projecten zoalsopgenomen in deze visie.Omdat de meeste van de voorgestelde projecten nu nog niet concreetzijn, in veel gevallen gaat het om een idee of een voorstel vooreen mogelijk project, moet dit hoofdstuk worden gezien als beeldvormenden niet als kaderstellend. Veel is immers nog onzeker en eenwerkelijke kostenraming per project kan pas worden gemaakt wanneerprojecten worden uitgewerkt. Wat wel kan is op hoofdlijnen, op basisvan grove ramingen, een beeld geven van het investeringspakket datmet de uitvoering van deze visie gemoeid kan zijn. Ook kan een voorstelworden gedaan voor prioritering en fasering van de uitvoering vanprojecten. Dat gebeurt in dit hoofdstuk.Eerst wordt kort ingegaan op hoe deze financiële doorkijk zich verhoudttot de Nota bovenwijkse kosten (6.1). Daarna wordt uiteengezethoe een (grove) raming van de kosten per project is gemaakt. Omdathet (vermoedelijk) aan middelen zal ontbreken om alle projecten opkorte termijn uit te voeren, wordt daarbij ook een voorstel gedaan voorprioritering en fasering van de uitvoering van projecten (6.2). De noodzaakom de projectideeën verder uit te werken wordt beschreven(6.3). Deze recreatievisie wordt afgesloten met een voorstel voor tenemen vervolgstappen (6.4).recreatieve vraag in de toekomst op te vangen in het omliggendelandelijk gebied, moet ook de Nota Bovenwijkse Kosten worden herzien.Voor realisering van een nieuw intensief recreatiegebied is in de NBKtot dusver rekening gehouden met een kostenpost van 7 miljoen Euro.Daar tegenover wordt in de NBK uitgegaan van opbrengsten uit subsidiesten bedrage van in totaal 3,5 miljoen Euro. Bij vaststelling van denieuwe recreatievisie moeten deze kosten en opbrengsten uit de NBKworden geschrapt. Kosten en opbrengsten van projecten van denieuwe recreatievisie moeten aan de NBK worden toegevoegd.Het uitgangspunt bij het schetsen van deze financiële doorkijk is dat deNBK op basis van deze uitwerking wordt aangepast, waarmee de geactualiseerdNBK de financiële borging is voor de uitwerking van dezerecreatievisie. Met deze financiële uitwerking wordt niet beoogd besluitente nemen over de financiering van de afzonderlijke projecten; perproject afzonderlijk zal te zijner tijd, vóórdat een project wordt opgestart,goedkeuring door de raad worden gevraagd.6.2 Grove kostenraming, prioritering en faseringGrove raming van de kostenDe mogelijke kosten per project zijn op hoofdlijnen geraamd. Een aantalprojecten maakt wel deel uit van deze visie, maar wordt bij definanciële uitwerking niet geraamd/opgevoerd:6.1 Nota bovenwijkse kostenIn 2004 is het Structuurbeeld Heerhugowaard 2005-2015 vastgesteld. DeNota Bovenwijkse Kosten (NBK) is het financiële overzicht van de projectendie daar bij horen. De beleidskeuze voor recreatie in hetbuitengebied is een heroverweging ten opzichte van de plannen uithet Structuurbeeld 2005-2015, waarin nog werd uitgegaan van eennieuw intensief recreatiegebied van circa 100 ha. Met die keuze om deKosten van maatregelen die al onderdeel vormen van gemeentelijkeprojecten met een eigen exploitatie worden nietmeegenomen. Die projecten (zoals bijvoorbeeld Broekhorn) beschikkenover een eigen exploitatie, waarin de realisatie van debetreffende recreatieve projecten al is opgenomen en waaroverin het kader van deze recreatievisie geen besluitvorming zalplaatsvinden. Dit betreft de projecten Broekhorn en Waarderhout.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 52

Kosten van projecten die wat betreft uitwerking en uitvoeringhoofdzakelijk het resultaat zullen zijn van afspraken die daarovermet private partijen nog moeten worden gemaakt, zijn niet geraamd,omdat deze sterk afhangen van nader overleg. Dit betrefthet project Smuigelpolder (waarvoor met private partijen afsprakendienen te worden gemaakt.Kosten van projecten die al onderdeel vormen van het regionaleproject Wandelnetwerk Noord Kennemerland zijn in dat kaderreeds geraamd en worden in deze visie niet nogmaals genoemd.Het betreft het project Realisatie ontbrekende delen NoordkennemerlandWandelpadennetwerk.Kosten van projecten die op een andere plaats al op de gemeentelijkebegroting staan, worden hier niet nogmaals genoemd. Ditbetreft het project Opstellen bestemmingsplan buitengebied.Kosten voor onderhoud en beheer van routes (en kunstwerken) wordenwel meegenomen in deze kostenraming. Voor de jaarlijkse kostenwordt een post van 1,5% van de totale investering gerekend. Vanafeen jaar nadat een project is gerealiseerd worden kosten voor onderhouden beheer meegenomen.Een aantal projecten kent kosten voor Voorbereiding-Toezicht-Aanbesteding (VTA). Zoals gebruikelijk bij de gemeente worden dezekosten, die 12% van de projectkosten betreffen, toegevoegd aan degeraamde kosten. Voor een aantal, met name niet-fysieke projectenzonder (civiel)technische component zoals promotie en marketing,worden geen VTA-kosten gerekend.De kosten van de overige projecten zijn geraamd op hoofdlijnen. Degrove kostenraming is zoveel mogelijk gedaan op basis van beschikbarekentallen, over bijvoorbeeld wat in Nederland gemiddeld de aanlegvan een meter fietspad kost (op basis waarvan gemeente Heerhugowaardeen uitgangspunt hanteert). Afstanden zijn gemeten op dekaart.Voor maatregelen waarvoor geen kentallen beschikbaar zijn, of zinvolzouden zijn vanwege het (project)specifieke karakter van de kosten,zijn stelposten opgenomen. In projectfiches in bijlage 4 is zo concreetmogelijk per project aangeven op basis waarvan de raming is gemaakt.In bijlage 5 zijn de uitkomsten van de grove kostenramingen perde project gegeven. Belangrijk hierbij is te beseffen dat voor een zelfdetype investering (bijvoorbeeld een fietspad), een zelfde kental is gehanteerd,ook al kan blijken dat de kosten per meter een fietspad in depolder behoorlijk kan verschillen, onder andere afhankelijk van de preciezeondergrond (daarom is dit slechts financiële doorkijk) 4 .In kostenraming zijn de gevolgen/effecten van de implementatie vande recreatievisie voor de capaciteit van de gemeentelijke organisatienog niet meegenomen. In het overzicht van de projecten in de bijlageis wel aangegeven in hoeverre de begeleiding van een bepaald projectnaar verwachting aanspraak doet op de personele capaciteit vande organisatie. Daarbij gaat het niet over de benodigde tijd voorvoorbereiding, toezicht en aanbesteding. Voor deze meer civieltechnischebijkomende kosten is immers ten behoeve van de NBK het‘standaard’ toeslagpercentage van 12% gehanteerd. Het gaat wel omde capaciteit van de afdeling/medewerkers die het recreatiebeleidtot uitvoering moeten brengen. Voor het ‘de boer op gaan’ met devisie, het peilen van draagvlak, het aanscherpen van plannen, overlegmet buurgemeenten etc. is immers tijd nodig. Hoeveel precies kan nogniet worden aangegeven omdat dit ook afhankelijk is van hoe een enander intern wordt georganiseerd. Over de gehele linie kan echter welworden gesteld dat een daadkrachtige implementatie van de visiebaat zou hebben bij het structureel vrijmaken van ca. een half fte hiervoor.Bandbreedte totale investeringspakketDe kostenraming van de projecten van deze recreatievisie kon, zoalsreeds toegelicht, slechts grofstoffelijk worden gedaan. Daarom is hetgoed om op projectniveau en dus ook voor het totale investeringspakketeen bandbreedte te hanteren. Hoewel het ene project al watconcreter is dan het andere, kan over het geheel worden gesteld dathet reëel is rekening te houden met een bandbreedte van plus of mineen half miljoen Euro.4 voor de prijs per m van een nieuw vrijliggend asfalt fietspad met een breedtevan 3.50 m wordt €153,-- aangehouden. Voor de prijs per m van een nieuwvrijliggend voetpad (asfalt) met een breedte van 1.50 m wordt € 76,-- aangehouden.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 53

De grove kostenramingen per project bij elkaar opgeteld brengt dathet totale investeringspakket dat gemoeid is met de realisering vandeze recreatievisie over de periode 2010-2018 tot een bedrag van tussende 4,9 miljoen en 5,9 miljoen Euro. Wanneer projecten concreterworden kan een meer preciezere kostenraming worden gemaakt (dieafhankelijk van de uitvoering van projecten ook buiten deze bandbreedtekan uitkomen).Prioritering en fasering van de uitvoering van projectenOmdat er onvoldoende middelen zijn om alle projecten op korte termijnuit te voeren, moet worden geprioriteerd. Die prioritering heeftgeleid tot een fasering die is opgenomen in bijlage 5. De volgendeoverweging heeft ten grondslag gelegen aan de prioritering:1 Projecten die al ver in ontwikkeling zijn, of zelfs al in uitvoeringzijn, worden gerealiseerd. Deze recreatievisie wil voortbouwenop goede ontwikkelingen die al in gang zijn gezet. Dit zijn devolgende projecten:3. Waarderhout: vergroting toegankelijkheid*5. Broekhorn: recreatieve ontwikkeling*11. Realisatie ontbrekende delen NKL*12. Realisatie Heerhugopad*17. Opstellen bestemmingsplan buitengebied*2 Projecten die daarop volgen, zijn in de eerste plaats de projectendie het meest voorwaardenscheppend zijn voor realisatievan deze visie. Dat zijn de projecten die zorgen voor een beteretoegankelijkheid van het buitengebied. Zonder betere verbindingenmet/in het buitengebied, die het mogelijk maken datde Heerhugowaarder ook echt naar buiten kan, heeft het geenzin verder te investeren in de recreatieve kwaliteit van het buitengebied.4. Veenhuizerpolder: verbindingen, landschap, voorzieningen*6. Betere stad-land ontsluiting d.m.v. wandelpaden*8. Realisatie wandelpad Oostertocht9. Realisatie kanoroute Noord10. Realisatie fiets- en wandelverbinding Westfrisiaweg*18. Realisatie boerenlandpaden*3 Projecten die dan volgen, zijn gericht op verbetering van derecreatieve kwaliteit van het buitengebied (meer voorzieningen,meer te beleven). Omdat de verbindingen met en in hetbuitengebied dan inmiddels beter zijn, zal er ook voldoendedraagvlak zijn voor nieuwe voorzieningen.2. Poldermuseum: duurzame impuls in het museum*13. Thematisering van recreatieve routes en locaties*14. Recreatieve beleving Schoutenbos en voormalige spoorlijn/spoordijk4 Projecten die daar weer op volgen, richten zich op promotie enmarketing. Tegen die tijd zal de recreatieve kwaliteit van hetbuitengebied door realisatie van projecten zo veel verbeterdzijn, dat het ook zin heeft dat meer nadrukkelijk naar buiten toete communiceren.15. Opzetten netwerk duurzaam recreëren*16. Promotie en marketing5 Op basis van deze overweging zijn de projecten geprioriteerd.In de prioritering van een aantal projecten is deze overwegingminder duidelijk terug te zien. In die gevallen heeft dat te makenmet de aard van het project, dat nu eenmaal niet op kortetermijn al kan worden gerealiseerd, of juist wel (terwijl volgensde overweging latere realisatie voor hand zou liggen).1. Smuigelpolder: recreatieve ontwikkeling* (verkenning van demogelijkheden met private partijen kan nu al).7. fietspad langs ringvaart De Leijen – Rustenburg (vergt samenwerkingmet gemeente Koggeland waarvoor meer tijdwordt gereserveerd).19. Realisatie nieuwe ruiterpaden (draagt bij aan ontsluiting vanhet gebied voor een zeer specifieke doelgroep, zou niet per seop korte termijn al hoeven).In alle gevallen geldt dat kansen voor spoedige realisatie van welk projectdan ook gegrepen moeten worden. Er zijn geen projecten die perse nog niet, of pas na een bepaald moment moeten worden gerealiseerd.In die zin moet de voorgestelde fasering worden gezien alsleidraad waar gefundeerd van afgeweken kan worden. De prioriteringen fasering van projecten biedt daarmee mogelijkheid tot schuiven ofnadere selectie.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 54

De mate waarin de uitvoering van projecten essentieel is voor het bereikenvan het doel van de visie, verschilt per project. Een aantalprojecten is van dermate groot, strategisch belang dat uitvoeringdaarvan noodzakelijk is om implementatie van deze visie tot een succeste maken. Dit zijn de projecten die in weergeven prioritering(hierboven) zijn gemarkeerd met een *. Dat realisatie van die projectenvan zo groot belang is, heeft er mee te maken dat die projecten heeftmeest direct of indirect (omdat zij een voorwaarde vormen voor realisatievan daaropvolgende projecten) bijdragen aan de algemenedoelstelling van recreatie voor de Heerhugowaarder dichter bij huis tebrengen.Dekking van kostenEen aantal projecten, meest projecten die al ver tegen realisatie aanzitten, beschikt al over een financiering die niet voortkomt uit deze visie.Zoals aangegeven zijn van die projecten ook geen kosten opgenomenin het overzicht op de vorige pagina. Van alle overige projecten moetde financiering op basis van een geactualiseerd NBK worden geborgd.Vervolgens zal bij de opstart van een project opnieuw een kostenramingworden gemaakt en zal de raad, onder andere op basis van dieprojectspecifieke kostenraming, worden gevraagd goedkeuring teverlenen (zoals gebruikelijk bij gemeentelijke projecten). In die zin staatde besluitvorming over deze visie los van de afzonderlijke projecten.Opbrengsten en subsidiesDirecte financiële opbrengsten uit de projecten van deze visie zijn nietof nauwelijks te verwachten. Het Poldermuseum zal gratis toegankelijkzijn, net als overige recreatieve voorzieningen. De opbrengsten uit deontwikkeling van de Smuigelpolder komen voor rekening van de privateinvesteerder, die ook de kosten voor openbare voorzieningen zaldragen.In het kostenoverzicht is nog geen rekening gehouden met mogelijkeinkomsten uit subsidies. De reden daarvan is dat dekking van kostendaaruit te onzeker is om daar nu al rekening mee te houden. Bovendienlijken de mogelijkheden voor subsidie betrekkelijk beperkt. Demeest aangewezen verstrekker is de provincie Noord-Holland. Op basisvan deze visie kan met hen worden nagegaan waar de mogelijkhedenliggen. Wellicht kan de provincie een bijdrage doen aan(onderzoek voor) de maatregelen in de Veenhuizerpolder in het kadervan een Landschapsontwikkelingsplan. Wellicht zijn er mogelijkhedenvoor financiële bijdrage aan verplaatsing van kassen naar het Altongebied.Voor het wandelen over boerenland stelde de provincie 0,45cent per meter pad beschikbaar voor de eigenaar voor het onderhoud.In het algemeen mag van de provincie een positieve grondhoudingten opzichte van de koers van deze visie worden verwacht. Het is immersook in het provinciaal belang dat de Heerhugowaarder dicht bijhuis kan recreëren, alleen vanuit het oogpunt van duurzaamheid enmobiliteit.Europese subsidies kunnen mogelijk ook aanknopingspunten bieden. Inhet algemeen kan worden gesteld dat het niet makkelijk is om Europesesubsidie te verkrijgen voor recreatieprojecten. Mits het gaat ominnovatieve projecten kunnen er wel mogelijkheden liggen in hetNoordwest Europa Progamma (Interreg IVb). Een andere mogelijkheidzou het Noordzeeprogramma (ook Interreg IVb) kunnen zijn, hoewel debudgetten daarvoor bijna zijn uitgeput, of het Plattelands OntwikkelingsProgramma (POP). Waar het gaat om een investering in hetPoldermuseum kan worden nagegaan in hoeverre het ProgrammaCultuur 2007 mogelijkheden kan bieden.Andere Europese middelen (interreg, Life) kunnen ook een mogelijkheidzijn. Kansrijke thema is dan met name duurzaamheid; dezeprogramma’s richten zich niet zozeer op cultuurhistorie, verbreding vande landbouw en recreatie. Bij deze Europese programma’s is samenwerkingmet Europese partners nodig. Wanneer gekozen wordt omdeze richting te verkennen, moet het strategisch belang van Europesesamenwerking binnen de gemeente ook onderkend worden, omdatde samenwerking an sich ook capaciteit vraagt.Voor de culturele, educatieve en cultuurhistorische projecten, waarsamenwerking met maatschappelijke organisaties en bewoners een rolspeelt, kunnen particuliere fondsen (VSB, ANWB) mogelijkheden bieden.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 55

De aanpak die de gemeente Heerhugowaard heeft gekozen voorrecreatief aantrekkelijk buitengebied, sluit overigens ook goed aan bijhet huidige recreatiebeleid van het Rijk. Het zou zelfs als voorbeeldkunnen dienen voor de vraaggerichte aanpak, en het combinerenvan ruimtelijke kwaliteit, recreatie en lokale economie. Ons advies isdaarom ook om toch contact te houden / leggen met de ministeries(VROM en LNV) om na te gaan of er toch mogelijk middelen beschikbaarzijn. Hierbij is, met het oog op de heroverwegingen, tijd eencruciale factor.6.3 Verdere uitwerking projectideeënZoals gezegd zijn de projecten nog niet concreet uitgewerkt en komtde heroverweging betreffende de uitvoering van het oplossen van hette verwachten recreatietekort tot stand op een moment dat de gemeentelijkebegroting fors onder druk staat. Toch is het van belang omvan de projectideeën een eerste globale uitwerking te maken. Zonderglobaal uitgewerkte projectplannen: is geen subsidieverwerving mogelijk; is het ingewikkelder om bij private initiatieven die in het beleidpassen publieke doelen mee te geven;aanboren van filantropische bronnen lastig;afstemming met plannen van publieke en private partners inde regio moeilijk.Het gaat niet om gedetailleerd uitgewerkte projectplannen, maar omuitwerkingsschetsen die vooral verbeeldend zijn.6.4 VervolgstappenSuccesvolle implementatie van deze visie vraagt meer dan alleen deuitvoering van projecten. De gemeente kan/dient een aantal vervolgstappente nemen om vanuit deze visie de Heerhugowaarder meerrecreatiemogelijkheid te bieden. De vervolgstappen kunnen wordeningedeeld in investeren, communiceren en organiseren.Ervoor zorgen dat de uitvoering van deze visie financieel wordtgeborgd, dat middelen daarvoor door middel van actualisatievan de NBK zeker worden gesteld (waarba per project afzonderlijkover de financiering besloten wordt).Communiceren Vanaf het begin moet de visie overtuigend gecommuniceerdworden, zowel binnen de gemeente (ambtelijk en bestuurlijk)als naar buiten toe. Burgers en private partijen moeten zich scharen achter de projecten,die op onderdelen daarom na overleg nog kunnenworden aangepast. Dat kan bijvoorbeeld door middel van hethouden van een of meerdere bijeenkomsten ‘in het veld’. Potentiële private investeerders moeten op de hoogte wordengesteld van de kansen die de gemeente met deze nieuwekoers biedt. Tegelijk moeten ook de voorwaarden helder zijn,moet duidelijk zijn dat van hen ook iets wordt verwacht en dienthet investeringskader duidelijk naar voren te worden gebracht. In overleg treden met omliggende gemeenten, de uitwerkingvan projecten met hen afstemmen en de meerwaarde vindenvan elkaars nabijheid. Communicatie richting VVV, Waterschap, Staatsbosbeheer,cultuurhistorische verenigingen etc.Organiseren Zorgen voor de borging van ‘interne organisatorische stuwkracht’om de visie door te zetten. Nagaan bij wie de visie het beste kan landen (wie/ of welke afdelingbinnen gemeente is voortrekker?) en hoe zich datverhoudt tot personele capaciteit. Nagaan in hoeverre de visie tot gevolg moet hebben dat beleidvan andere afdelingen op onderdelen gewijzigd ofbijgesteld dient te worden (RO, Verkeer, EZ etc.). Organiseren van de buitenwacht: burgers, private partijen, omliggendegemeenten en provincie. Actief zoeken naar trekkersbuiten de gemeentelijke organisatie die in staat zijn voortrekkersrollente vervullen, en hun achterban kunnen mobiliseren.InvesterenNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 56

Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 57

Bijlage 1: Inventarisatie recreatieve elementenRecreatieve elementen Aantal Aanvullende informatieHotel 2 Babylon (18 kamers), Jules (22 kamers),Bed & Breakfast 2 ´t Zuid-End, Maria Hoeve (beide 2 kamers)Camping 2 De Oude Boomgaard, De VishoekCulturele voorzieningen 11 Bibliotheken, HAK, jongerencentrum, Cool, bioscoop, Artotheek,Artfarm, Poldermuseum, Zwirs wijngaard met winkel, Science center, Waerdse TempelAmusement/sport 17 Skirun, vliegschool Adventure Flights, Aarbei-Serre, kinderboederij, hertenkamp, Zwembad de Waardergolf, 3sauna´s, kinderspeelparadijs Ballorig, biljartcentrum, Indoor golfcentrum, De Waerdse Tempel (poppodium),2 zorgboerderijen (niet recreatief toegankelijk)Sportlagune, Skeef waterski (in ontwikkeling)Kanoverhuur 2 ´t Hengeleartje, Skeef (Park van Luna)Maneges 2 De Steenen Kamer, MolendijkHoreca 34 19 restaurants waarvan 5 op Middenweg,15 cafés waarvan 9 op MiddenwegMonumenten 14 11 molens (1 in gemeente), graf Reinout van Brederode, voormalig polderhuis, oudste kerk van HeerhugowaardNatuur- en groengebieden 18Schoutenbosweg, Veenhuizenpolder, Korte Dreef, De Hout en Watertuin, Waarderhout, Luidpaardpark Jaguar,Park Butterhuizen,Park van Luna, Stad van de Zon, Druiplanden, Huygendijkerbos, Geestmerambacht,Broekhorn (in ontwikkeling), Obdammerweel (in ontwikkeling), Stadspark, C. Fabritiuspark, Recreatiepark,volkstuinenWandelroutes 3 Architectuurroute Stad van de Zon, Noord-Holland pad, NKL WandelrouteGeplande wandelroutes 2 Heerhugopad/NS Obdam-Heerhugowaard, NKL Wandelroute (uitbreiding)Fietsroutes 4 ZuidWest, Rondje de Noord, Dijk en Waardroute, Fietsknopennetwerk NKLKanoroutes 5 Oosterdel, Blauwe Loper, Rondom Heerhugowaard, Combinatie rondom Heerhugowaard, AlkmaarNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 58

Bijlage 2: Trends en ontwikkelingenOntwikkelingen in de vraagToenemende behoefte aan beleving en belevenis. Recreanten en toeristen zijnsnel uitgekeken op bestemmingen en verwachten elke keer weer iets nieuws, ietsanders, iets beters. Zo nemen bezoek aan bezienswaardigheden, evenementen,attracties en winkelen toe en zijn ‘lifestyle sports’, zoals mountainbiken, klimmenen kitesurfen in opkomst.Bron: De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, Kenniscentrum Recreatie (2008); Toerismeen recreatie in cijfers 2008, CBS (2009); Sport: Passie, Praktijk & Profijt, Mulier Instituut(2007)Toename interesse in natuurlijke belevingen, rust en ruimte. De vraag naar natuurbelevingwordt groter naarmate de verstedelijking toeneemt.Betekenis voor HeerhugowaardBenadrukken van de beleving in Heerhugowaard door middel van informatievoorzieningenbij routestructuren en cultuurhistorische elementen.Benadrukken van (de beleving van) de kernkwaliteiten van Heerhugowaard: Parkvan Luna, stad in de polderVergrijzing: naarmate men ouder wordt neemt interesse in leefomgeving en cultuurhistorietoe.Bron: De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, Kenniscentrum Recreatie (2008)Al neemt de omvang van het aantal activiteiten af, fietsen en wandelen blijvende belangrijkste activiteiten in de natuur en het landelijk gebied.Bron: Toerisme en recreatie in cijfers, CBS (2008)We krijgen niet méér vrijetijd, maar vinden onze schaarse vrije tijd wel belangrijker,wat onder andere naar voren komt in de toename van bestedingen.Bron: Trendrapport Toerisme, recreatie en vrije tijd 2008/2009, NRIT media (2009); Toerisme enrecreatie in cijfers 2008, CBS (2009)Ook als het gaat om de vrijetijdsbesteding zien we een groeiende aandacht voorduurzaamheid, wat tot uiting komt in een hang naar duurzame producten.Aanbieden van recreatieve paden en routes van hoge kwaliteit met de juisteaansluiting met de stad.Inzetten van toeristisch-recreatieve ontwikkeling van Heerhugowaard, ten behoevevan diversificatie van de economie van de gemeente.Aandacht voor duurzame recreatie, zoals het Poldermuseum en de Stad van deZon. Maar ook een groei in de verkoop van agrarische streekproducten.Bron: De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, Kenniscentrum Recreatie (2008)Naar verwachting neemt de belangstelling voor plattelandstoerisme toe. Er is ondermeer een groeiende aandacht voor een bezoek aan agrarische bedrijven.81% van de bevolking heeft enige interesse in zo´n bezoek en 36% heeft ook echteens een boerderij bezocht.Kansen voor plattelandstoerisme, in de vorm van minicampings en/of de verkoopvan streekproducten.Bron: Verlangen naar vrije tijd - Trends in recreatie en vakantie 2009/2010, ANWB (2009); Hetplatteland van alle Nederlanders, SCP (2008)Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 59

De top 10 van activiteiten die men in zijn vrije tijd onderneemt:1. Buitenrecreatie; wandelen fietsen (24%)2. Winkelen voor plezier (17%)3. Zelf sporten (15%)4. Uitgaan (11%)5. Attracties bezoeken (7%)6. Waterrecreatie- en sport (5%)7. Cultuur (3%)8. Evenementen bezoeken (3%)9. Wellness / beauty / ontspanning (2%)10. Wedstrijd bezoeken (2%)Bron: Recreatiecijfers bij de hand, Stichting Recreatie, 2008Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 60

Bijlage 3: BeleidskaderStructuurvisie NH 2040 Vastgesteld door GS in februari 2010. Ambitie recreatie: meersamenhang in recreatieve structuur, betere verbindingen tussenrecreatiegebieden en betere benutting recreatief medegebruikvan natuur en landbouwgebieden. ‘Iedere Noord-Hollander moet met de fiets of het openbaarvervoer in tien minuten in het groen kunnen staan’ Behoefte aan ruimte voor groei van toeristische en recreatieveondernemers Uitbreiding van bungalowparken, hotelcapaciteit, toeristischeplaatsen op campings en (vergroting van) ligplaatsen in jachthavens Noorden van de provincie heeft ruimte nodig voor herstructureringvan campingsStructuurvisie NH 2040 - Landbouw Het buitengebied van Heerhugowaard is grotendeels bestemdals ‘productielandschap’: Ruim baan voor landbouwproductie,Versterken internationale concurrentiepositie, Agrarischebouwpercelen tot 2 ha toegestaan (groter kan met ontheffing) Bij uitwerking van de visie onderscheidt de provincie o.a. tweezones: ‘grootschalige landbouw’ en ‘gecombineerde landbouw’(aansluitendop de behoeften van de stedeling zoalskleinschalige productie, streekproducten, educatie, ‘zorglandbouw’en natuur en landschapsbeheer) Buitengebied Heerhugowaard: grootschalige landbouw englastuinbouwconcentratiegebied Altongebied ‘(glas)tuinbouwconcentratie’: Herstructurering enschaalvergroting, Nieuwe concepten voor duurzaamheid enenergiegebruikStructuurvisie NH 2040 - Cultuurhistorie Historische structuurlijnen en objecten van bovenlokaal belang:Grote militaire structuren, Industrieel erfgoed Noordzeekanaalgebied, Historische dijken, Historische waterwegen, Historischespoorlijnen, Stolpboerderijen, Molens, Landgoederen, Provinciaalbeschermde objecten en structurenRuimte voor ruimte De regeling Ruimte voor Ruimte van de Provincie Noord-Holland is gericht op verbetering van de ruimtelijke kwaliteit vanhet landelijk gebied. Dit gebeurt door sloop van landschappelijk storende en/of nietpassende bebouwing en bestemmingswijziging. Als tegenprestatie krijgt de aanvrager planologische medewerkingvoor nieuwbouw elders in het gebied, of op desaneringslocatie. Hieraan is dan wel de voorwaarde verbonden dat deze nieuwbouwwat betreft aard en omvang passend is in het landschap en de omgeving.De belangrijkste uitgangspunten van de Ruimte voor Ruimteregelingin Noord-Holland zijn: De regeling wordt toegepast op vrijwillige basis. Er moet sprake zijn van storende bebouwing of eenstorende functie. Sloop moet bijdragen aan verbetering vande ruimtelijke kwaliteit. Compenserende woningbouw vindt bij voorkeur plaats aande rand van stedelijk gebied. Als dat niet kan is herbouw opde slooplocatie mogelijk. Er is bij voorbaat geen maximum verbonden aan het volumevan de compenserende woningbouw, het uitgangspunt isdat er sprake moet zijn van verbetering van de ruimtelijkekwaliteit. Dit wordt onderbouwd met een beeldkwaliteitplanvoor zowel de slooplocatie als de locatie waarcompenserende woningbouw plaatsvindt. Een initiatiefnemer mag –binnen redelijke grenzen- geldverdienen aan het initiatief. De initiatiefnemer kan een burger, agrarisch ondernemer,ontwikkelaar of een publieke partij zijn.Provinciaal VAB-beleid ‘Nieuwe kansen voor vrijgekomen agrarische bebouwing’(januari2008, met Structuurvisie niet gewijzigd) kleinschalige vormen van wonen, werken en recreatie (al danniet als nevenfunctie)Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 61

Mag ontwikkelingsmogelijkheden omringende agrarische bedrijvenen woonfunctie niet beperkenMonumentale, cultuurhistorische en karakteristieke bebouwingmoet behouden blijvengeen buitenopslag, geen onevenredige verkeersaantrekkendewerking, acceptabele verkeersituatieIndien VAB gebruikt wordt voor de functie recreatie moet defunctie worden gevestigd in de bestaande bebouwing, mogenmaximaal 6 recreatie-eenheden worden gerealiseerd en mogende recreatie-eenheden niet worden gebruikt voorpermanente bewoning.Bestemmingsplan Buitengebied (2001) De camping in de Veenhuizerpolder is bestemd als verblijfsrecreatie,permanente bewoning is niet toegestaan Vrijstellingsmogelijkheid binnen agrarisch bouwperceel voormaximaal 10 kampeermiddelen. Overige bestemmingen staankampeermiddelen niet toe Vrijkomende agrarische bebouwing: alleen nieuw gebruik mogelijkvoor agrarische handels- en hulpbedrijven Detailhandel is niet toegestaan Bestemmingsplan wordt in de loop van 2010 herzienStructuurvisie Niedorp 2015 (2004) Ambitie: groene landelijke gemeente met een breed uiteenlopendaanbod aan recreatieve faciliteiten Recreatie buitengebied: medewerking verlenen aan de ontwikkelingvan agrarische nevenactiviteiten, stimulerenkleinschalige dienstverlening en recreatie als neven- en hoofdactiviteitBestemmingsplannen Zandhorst, De Vork, De Draai, Heerhugowaard-Zuid Onderscheid recreatie intensief (strand, dagcamping) en recreatieextensief (bos, wandelpad) Detailhandel uitsluitend toegestaan in producten/ diensten dieop betreffende perceel zijn vervaardigdNota recreatie en toerisme Niedorp (2009) voldoende accommodaties om groeiende vraag naar verblijfvan 2 tot 5 dagen te accommoderen; verder uitbouwen en op elkaar aan laten sluiten van het routenetwerkvan vaar, wandel- en fietsroutes; bieden van voldoende voorzieningen en arrangementenStructuurvisie koggenlandrecreatieve functie voor de omliggende gemeenten versterkendoor de toegankelijkheid te verbeteren.de kern Rustenburg. Een versterking van het aanbod van recreatievevoorzieningen in combinatie met een versterking vande horeca zou juist op dit strategische punt interessant zijn.Structuurbeeld Heerhugowaard 2005-2015 (2005) Kwaliteit landelijk gebied een van de drie speerpunten Toegankelijk en bruikbaar platteland door versterking netwerkrecreatieve routes en meer recreatieve mogelijkheden en functiecombinatiesNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 62

Bijlage 4: Overzicht projectenlijst met aanvullende informatieNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak? publiek en privaatRol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking1. Smuigelpolder: recreatieve ontwikkelingi.c.m. natuur en waterOntspannenrecreatieve gebiedsontwikkeling, betereontsluiting ruimtelijke kwaliteit van hetgebied (over water en land), wandelrouteOudkarspel en Waarland enaansluiting Noordhollandpad, verblijfsrecreatie(recreatiewoningen enkamperen) en watersportvoorzieningen(aanlegsteigers)projectdefiniëring, selecteren privateontwikkelende partij op basis van nadereprojectomschrijvinggemeente, grondeigenaar, private ontwikkelendepartijinitiator, regisseurnog onbekendafhankelijk van precieze uitvoeringn.v.t.Benodigde capaciteitgemeenteStart 2012Eind 2015private partij zal ook de investering in deopenbare ruimte voor rekening dienen tenemengeen, private partij neemt kosten en opbrengstenvoor rekeningzal binnen project gevonden moetenworden2 dagen per week gedurende looptijdvan het projectNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaal2. Poldermuseum: duurzame impuls in het museumBelevenvernieuwen museum door toevoegen functieszoals informatie, verhuur, horeca, combinatie metduurzaamheid, andere exploitatieopzet, ruimereopeningstijdennadere bepaling van precieze maatregelen metbetrokken partijengemeente, Stichting Den Huygen Dijck, privatepartijen (bv. energiemaatschappijen) en mogelijkprivate partij vanwege recreatieve voorzieningenpubliek en mogelijk privaatinitiator, regisseur, opdrachtgever, gebruiker800.000 (grove raming)toelichting stelpost voor investeringen in documentatie/educatiemateriaal,bouwkundigeaanpassingen, buitenruimte (inclusief VTA) onderhoud wordt nog niet meegenomen(sterk afhankelijk van uitvoering)Kosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking400.000 (grove raming, inclusief VTA)uitgangspunt is dat gemeente niet meer dan dehelft van de kosten draagt, stichting en privatepartijen dragen de restontbreekt nogBenodigde capaciteitgemeente0,5 dag per week gedurende looptijd van hetprojectStart 2013Eind 2016Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 63

NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking3. Waarderhout: vergroting toegankelijkheidBewegennieuwe wandelpaden, toevoegingspeelbosuitvoering bestaand plan en toevoegingspeelbosgemeente, Staatsbosbeheerpubliekinitiator, financiern.v.t.is al onderdeel van financiering vanlopend projectn.v.t.is al onderdeel van financiering vanlopend projectn.v.t. (is al lopend project)n.v.t.Benodigde capaciteit gemeente is al onderdeel van financiering vanlopend projectStart 2011Eind 2012NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)Betrokkenen4. Veenhuizerpolder: beleving landschap,toevoegen recreatieve voorziening, wandel-en fietspaden (bijv. wandelpad rondgrens druipland, Veenhuizerkade en Kerkepad)Ontspannenopzetten info-centrum in bestaande bebouwing,wandelpaden (circa 7 km), infobordenlangs de wegcommunicatie over toenemende mogelijkhedenheden,nieuw bestemmingsplan,nadere bepaling van welke informatievoorzieningwordt gerealiseerd, nagaan hoewandelrondje Veenhuizen kan worden gerealiseerdgemeente, burgers, private partijen, VVVPrivate of publieke taak? publiek en privaatRol gemeenteinitiator, ontwerper, regisseur, financier, uitvoerder,beheerderKosten totaal€1.200.000 (grove raming)toelichting €370.000 stelpost voor investering ininfo-centrum en borden € 532.000 voor wandelpaden (uitgaandevan €76 per m ) €47.880 onderhoudskosten (7.980 perjaar) €50.000 stelpost voor aankoop vangronden € 120.000 voor VTAKosten gemeente€1.200.000 (grove raming)toelichtinggenoemde kosten zijn voor van publiekeaard, private investeringen zitten in aanbiedenrecreatieve voorzieningenOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking ontbreekt nogBenodigde capaciteitgemeente0,25 dag per week gedurende looptijd vanhet projectStart 2012Eind 2016Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 64

Naam5. Broekhorn: recreatieve ontwikkeling (oeverrecreatie,waterrecreatie) icm EHSNaam6. Betere stad-land ontsluiting d.m.v.wandelpadenDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)BetrokkenenBelevenrealisatie nieuwe wandelpaden, jachthaven,kanomgelijkheden, aanleg nieuwenatuurtoevoegen van wandelpaden en kanomogelijkhedenaan bestaande planBroekhorngemeente, BouwfondsDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)BetrokkenenBelevenpaden aanleggen (raming: 8 paden van1.000mnader verkenning van mogelijkhedenvoor nieuwe padengemeente, burgers (die wonen aan destadsrand)Private of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingpubliek en privaatinitiator, regisseurn.v.t.is al onderdeel van financiering van lopendprojectn.v.t.is al onderdeel van financiering van lopendprojectn.v.t. (is al lopend project)n.v.t.Benodigde capaciteitgemeenteis al onderdeel van financiering van lopendprojectStart 2011Eind 2015Private of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaalpubliekinitiator, ontwerper, regisseur, financier,beheerder€840.000 (afgeronde, grove raming)toelichting €608.000 voor aanleg van paden inbestaande groenstructuren aan destadsrand (uitgaande van € 76 per mvoor aanleg) €63.840 onderhoudskosten (€9.120per jaar) €50.000 stelpost voor aankoop vanparticuliere gronden, €30.000 voor kunstwerken (inclusiefonderhoud) €90.220 VTA 12%Kosten gemeente€840.000(afgeronde, grove raming)toelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingpublieke taak die niet door private partijenkan worden overgenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente25 dagen om project uit te werken totconcrete plannenStart 2011Eind 2013Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 65

Naam 7. fietspad langs ringvaart De Leijen -RustenburgDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieketaak?Rol gemeenteKosten totaalBewegenaanleg nieuw fietspad langs de dijk(3,3 km)overleg met de gemeente Koggenlandover realisering met bijdrage vanHeerhugowaardgemeente Koggenland, waterschap,private partijen, burgerspubliekeinitiator, regisseur, financier€710.00 (afgeronde, grove raming)toelichting € 504.900 voor aanleg (uitgaandevan € 153 per m) € 30.294 onderhoudskosten (7.573per jaar) € 100.000 stel post voor kunstwerken(inclusief onderhoud) €76.223 VTA 12%Kosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteitgemeenteStart 2014Eind 2016€355.000 (afgeronde, grove raming)ervan uitgaande dat Koggeland bereidis de andere helft voor rekening tenemengeen directe opbrengstenontbreekt noggeen, ervan uitgaande dat Koggelandde organisatie voor rekeningneemtNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaal8. Realisatie wandelpad Oostertocht(langs nieuw aan te leggen kanoverbinding)Belevenaanleg nieuw wandelpad (langs de Oostertocht(5km)nagaan welke realisatie mogelijkhedener zijngemeente, burgers (die wonen aan destadsrand)publiekeinitiator, regisseur, financier€895.000 (afgeronde, grove raming)toelichting € 765.000voor aanleg (uitgaandevan € 153 per m) € 34.425 onderhoudskosten (11.475per jaar) €95.931VTA 12%Kosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking€895.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die niet door private partijenkan worden overgenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente zeer beperkt, ervan uitgaande dat hetwaterschap de organisatie van de uitvoeringvoor rekening neemtStart 2015Eind 2017Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 66

Naam9. Realisatie kanoroute Noord (legt verbindingtussen Ooster- en Westertocht)Draagt meest bij aan OntspannenFysiek (wat moet gebeuren)verbind maken tussen Oostertocht enWestertocht-spoorsloot, verbindingmaken tussen Middenweg en Ringvaarten verbinding maken met Ringvaart-Oost langs de KrusemanlaanOrganisatorisch (watmoet gebeuren)nadere verkenning van precieze uitvoering,tegelijk met de aanleg van deWestfrisiawagBetrokkenengemeente, provincie, waterschapPrivate of publieke taak? publieke taakRol gemeenteinitiator, regisseur, financierKosten totaal€480.000 (afgeronde, grove raming)toelichting €400.000 stelpost voor aanleg vande route inclusief steigers etc. €30.000 onderhoudskosten (6.000per jaar) €51.600 VTA 12%Kosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteitgemeenteStart 2013Eind 2015€480.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die niet door private partijenkan worden overgenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogzeer beperkt, ervan uitgaande dat hetwaterschap de organisatie van de uitvoeringvoor rekening neemtNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking10. Realisatie fiets- en wandelverbindingi.v.m. aanleg WestfrisiawegBewegenaanleg fietspad als verbindingspassagetussen bestaande stad enbuitengebiednagaan welke realisatie mogelijkhedener zijngemeente, provincie, burgers, privatepartijenpublieke taakinitiator, regisseur, financier€420.000 (afgeronde, grove raming)stelpost voor realiseren van verbindingspassage,inclusiefonderhoudskosten en VTA€420.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die niet door privatepartijen kan worden overgenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente zeer beperkt, ervan uitgaande datdit meegenomen kan worden binnende realisering van deWestfrisiawegStart 2011Eind 2012Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 67

Naam11. Realisatie ontbrekende delen NoordkennemerlandwandelpadennetwerkNaam12. Realisatie Heerhugopad (NS-route Obdam-Heerhugowaard)Draagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)BetrokkenenBewegenaanleg nieuwe wandelpaden Glijniswegen Groeneweguitvoering van hetgemeente, burgers, private partijenDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)BetrokkenenBewegenaanleg nieuw wandelpad waarmee knelpuntenin de route worden opgeknapt(Zwarteweg, weg naar Opdam) plus bewegwijzeringen beschrijvinguitvoering van deze tweede fase van realisatievan het Heerhugopadgemeente, burgers, private partijenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaalpublieke taakinitiator, regisseur, financiern.v.t.Private of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaalpublieke taakinitiator, regisseur, financiern.v.t.toelichtingKosten gemeentezal deel uit maken van project WandelnetwerkNoordkennemerlandn.v.t.toelichtingKosten gemeentekosten worden reeds separaat opgevoerd inde NBKn.v.t.toelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteit gemeentezal deel uit maken van project WandelnetwerkNoordkennemerlandgeen directe opbrengstenn.v.t.Start 2011Eind 2013geen buiten reeds gereserveerde tijd voorproject Wandelnetwerk NoordkennemerlandtoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteit gemeenteStart 2010Eind 2011kosten worden reeds separaat opgevoerd inde NBKgeen directe opbrengstenreeds opgenomen in huidige NBKNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 68

NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieketaak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekking13. Thematisering van recreatieve routesen locatiesBelevenInvulling geven aan routes en locatiesd.m.v. belevenswaardige thema'ssamen met partijen uit het veld verhalenmaken, plekken verder vormgeven, informatiedragersaanschaffengemeente, burgers, verenigingen etc.publiekeinitiator, regisseur, financier€200.000 (afgeronde, grove raming)stelpost voor o.a. informatiemateriaal,investeringen in gebouwen (exclusiefonderhoud gebouwen omdat dit sterkafhankelijk is van de uitvoering)€200.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die niet door private partijenkan worden overgenomenGeen directe opbrengstenontbreekt nogBenodigde capaciteit 0,5 dag per week structureelgemeenteStart 2012Eind 2014NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)BetrokkenenPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteit gemeenteStart 2016Eind 201814. Recreatieve beleving Schoutenbosen voormalige spoorlijn of oudespoordijkBelevenInformatievoorziening cultuurhistorieSchoutenbos, aanleg recreatieveroute langs het spoorlijntjeinformatievoorziening, aanleg wandel-enof fietspad, bankjesgemeente, burgers, private partijenpublieke zaakinitiator, regisseur, financier€250.000 (afgeronde, grove raming)stelpost voor o.a. informatiemateriaalen aanleg van een route€250.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die niet door privatepartijen kan worden overgenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogzeer beperkt, afhankelijk van deuitvoeringNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 69

NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)BetrokkenenPrivate of publieketaak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingBenodigde capaciteitgemeenteStart 2010Eind 201815. Opzetten netwerk duurzaam recreërenHeerhugowaard(ondernemers, andere organisaties)Belevenbijeenkomsten 2x per jaarbehoefte in het veld peilen, initiatiefnemerzoeken, contactpersoongemeente benoemenondernemers in de recreatie, VVV,gemeentepublieke en privateinitiator, gebruiker€100.000 (over 10 jaar tijd, afgeronde,grove raming)afhankelijk van de uitwerking,€100.000 (over 10 jaar tijd, afgeronde,grove raming)stelpost voor organiseren bijeenkomstengeen directe opbrengstenontbreekt nogzeer beperkt, past binnen ruimtevoor regulier overleg met ondernemersNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moetgebeuren)Betrokkenen16. Promotie en marketingBelevenontwikkeling van nieuw promotiemateriaal,bezoek beurzennagaan in hoeverre en dit kanworden ingebed in bestaandeorganisatiegemeente, VVV, ondernemers inde recreatie, buurgemeentenPrivate of publieke taak? publieke en privateRol gemeenteinitiator, regisseur, beheerderKosten totaal €200.000toelichtingmarketing- en promotiemateriaalKosten gemeente€200.000 (over 10 jaar tijd, afgeronde,grove raming)toelichtingstelpost, deel van kosten kan mogelijkdoor private partijen wordengedragenOpbrengsten gemeente geen directe opbrengstenFinanciële dekkingontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente0,5 dag per week structureelStart 2010Eind 2018Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 70

NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (watmoet gebeuren)Betrokkenen17. Opstellen bestemmingsplan buitengebiedOntspannennieuw bestemmingsplan buitengebiedopstarten proces, communicatie in het gebiedgemeente, burgers, private partijenNaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moet gebeuren)Betrokkenen18. Verkenning realisatiemogelijkhedenboerenlandpadenVeenhuizerpolder en gebied rondRustenburgerwegBelevenextra boerenlandpaden aanleggenbouwen aan draagvlak in het veldgemeente, private partijen, burgersPrivate of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingpublieke taakinitiator, regisseur, beheerdern.v.t.is, mede vanwege nieuwe Wro, al geplanddoor ROn.v.t.is, mede vanwege nieuwe Wro, al geplanddoor ROgeen directe opbrengstenn.v.t.Benodigde capaciteitgemeentezeer beperkt buiten reeds hiervoor geserveerdetijd vanuit ROStart 2011Eind 2013Private of publieke taak?Rol gemeenteKosten totaaltoelichtingKosten gemeentetoelichtingOpbrengsten gemeenteFinanciële dekkingpublieke en private taakinitiator en regisseur50.000 (afgeronde, grove raming)stelpost voor stimuleringsbudget omextra boerenlandpaden te realiserenboven op wat in kader van hetregionale project al wordt gerealiseerd50.000 (afgeronde, grove raming)publieke taak die mede door privatepartijen kan wordenovergenomengeen directe opbrengstenontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente 0,5 dag per week gedurende delooptijd van het projectStart 2011Eind 2013Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 71

NaamDraagt meest bij aanFysiek (wat moet gebeuren)Organisatorisch (wat moet gebeuren)Betrokkenen19. Realisatie nieuwe ruiterpadenBelevenruiterpaden aanleggenbouwen aan draagvlak in het veldgemeente, private partijen, burgersPrivate of publieke taak?publieke en private taak (mogelijk bijdragemaneges)Rol gemeenteinitiator, regisseur, beheerderKosten totaal48.000 (afgeronde, grove raming)toelichting 8.000 kosten voor een extern uitvoerendonderzoek naarrealisatiemogelijkheden 32.000 voor 2 rondjes van 6km (zo mogelijkals subsidiepot indien overparticulier terrein, inclusief onderhoudskosten) 4.800 VTA 12%Kosten gemeente 48.000toelichtingpublieke taak waartoe private partijenkunnen bijdragenOpbrengsten gemeentegeen directe opbrengstenFinanciële dekkingontbreekt nogBenodigde capaciteit gemeente zeer beperktStart 2017Eind 2018Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 72

Bijlage 5: Overzicht van grove kostenraming en voorgestelde faseringTabel 1Overzicht van projecten van deze recreatievisie waarvan de financiering al elders is/wordt ondergebrachttotaal 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 20191. Smuigelpolder: recreatieve ontwikkeling i.c.m. natuur n.v.t. 1en water3. Waarderhout: vergroting toegankelijkheid n.v.t. 25. Broekhorn: recreatieve ontwikkeling (oeverrecreatie, n.v.t. 3waterrecreatie) icm EHS11. Realisatie ontbrekende delenn.v.t. 4Noordkennemerlandwandelpadennetwerk12. Realisatie Heerhugopad (NS-route Obdam- n.v.t. 5Heerhugowaard)17. Opstellen bestemmingsplan buitengebied n.v.t. 61 Afhankelijk van verder uitwerking met private partij, die ook de kosten voor rekening neemt2 Reeds onderdeel van gemeentelijk project met eigen exploitatie3 Reeds onderdeel van gemeentelijk project met eigen exploitatie4 Reeds onderdeel van het regionale project Wandelnet Noord-Kennemerland5 Heeft reeds een eigen plaats binnen de NBK6 Staat reeds op een andere plaats in de gemeentelijke begrotingNaar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 73

Tabel 2Overzicht van projecten van deze recreatievisie waarvan de financiering nog niet elders is/wordt ondergebrachtFasering1. Smuigelpolder: recreatieve ontwikkeling i.c.m. natuur n.v.t.en water3. Waarderhout: vergroting toegankelijkheid n.v.t.5. Broekhorn: recreatieve ontwikkeling (oeverrecreatie, n.v.t.waterrecreatie) icm EHS11. Realisatie ontbrekende delenn.v.t.Noordkennemerlandwandelpadennetwerk12. Realisatie Heerhugopad (NS-route Obdam- n.v.t.Heerhugowaard)17. Opstellen bestemmingsplan buitengebied n.v.t.totaal 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 20192. Poldermuseum: duurzame impuls in het museum 400.000 400.0004. Veenhuizerpolder: beleving landschap, toevoegen 1.200.000 1.200.000recreatieve voorziening, wandel- en fietspaden (bijv.6. Betere stad-land ontsluiting d.m.v. wandelpaden 840.000 840.0007. fietspad langs ringvaart De Leijen - Rustenburg 355.000 355.0008. Realisatie wandelpad Oostertocht (langs nieuw aan te 895.000 895.000leggen kanoverbinding)9. Realisatie kanoroute Noord (legt verbinding tussen 480.000 480.000Ooster- en Westertocht)10. Realisatie fiets- en wandelverbinding i.v.m. aanleg 420.000 420.000Westfrisiaweg13. Thematisering van recreatieve routes en locaties 200.000 200.00014. Recreatieve beleving Schoutenbos en Spoorlijntje 250.000 250.00015. Opzetten netwerk duurzaam recreeren100.000 100.000Heerhugowaard (over 10 jaar tijd)16. Promotie en marketing (over 10 jaar tijd) 200.000 200.00018. Realisatie boerenlandpaden Veenhuizerpolder en50.000 50.000gebied rond Rustenburgerweg19. Realisatie nieuwe ruiterpaden (2x een rondje van 6 40.000 40.000km)totaal per jaar 5.430.000 50.000 1.260.000 1.400.000 980.000 555.000 895.000 250.000 40.000 0 0*Overeenkomstig NBK worden kosten die betrekking hebben op projecten die meer dan 1 jaar lopen, gesteld op het jaar van de start van het project (m.u.v. 15 en 16)Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 74

Bijlage 6: BronneniBron: Toerisme en recreatie in cijfers, CBS 2008iiBron: NBTC-NIPO ResearchiiiBron: De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, Kenniscentrum Recreatie, 2008ivBron: Verlangen naar vrije tijd - Trends in recreatie en vakantie 2009/2010, ANWB 2009v Bron: Het platteland van alle Nederlanders, SCP 2008vi Bron: NBTC-NIPO Researchvii Bron: Het platteland van alle Nederlanders, SCP 2008viii Bron: Elsevier : Bewegen beter voor gezondheid dan afvallen. 5 december 2007. Verwijzing naar JAMA. 2007;298(21):2507-2516. Cardiorespiratory Fitness and Adiposityas Mortality Predictors in Older Adults. Xuemei Sui, MD; Michael J. LaMonte, PhD; James N. Laditka, PhD; James W. Hardin, PhD; Nancy Chase, BS; Steven P.Hooker, PhD; Steven N. Blair, PEDixBron: Centraal Bureau voor de Statistiek, onderzoek dagtochten, 2006/'07.Naar Buiten! Visie recreatie buitengebied. 75