Handreiking kan-bepaling - Vereniging BWT Nederland

Handreiking kan-bepaling 29welstands- en monumentenorganisatie of is het eenzelfstandig document.De opstellers van deze handreiking zullen binnenafzienbare tijd een model-reglement publiceren, datis toegespitst op de verschillende situaties diedenkbaar zijn. Zij zullen hierbij in overleg met deVNG treden ter voorkoming van dubbel werk enstrijdigheden met de door de VNG beoogdemodelverordening.WelstandsnotaIn 2004 werden gemeenten verplicht, voor zover zehet welstandsbeleid wilden voortzetten of gaanvoeren, om de gebieden met hun karakteristieken enbouwwerken op hun grondgebied in kwalitatieve zinte beschrijven. De actie leverde een grote diversiteitaan nota’s op, elk met een eigen systematiek, dietoegesneden was op de aard van de gemeente: haaromvang, fysieke verschijningsvorm (stad of dorp),structuur en het daaruit voorvloeiende typebouwopgave. Nu we inmiddels ruim acht jaar verderzijn met de toepassing van deze nota’s alstoetsingskader voor vergunningplichtigebouwwerken en voor toepassing in de handhaving,neemt de diversiteit alleen maar toe. Hier wordtvolstaan met het benoemen van een aantal van dieverschillen. We nemen geen voorbeelden op.Vervolgens gaan we in op de gevolgen voor dewelstandsnota van de in het vorige hoofdstukgenoemde overwegingen.Eerst de verschillen. Om te beginnen heeft nietiedere gemeente met de nota hetzelfde doel voorogen. Bij de eerste lichting had bijvoorbeeld degemeente Apeldoorn naast de wettelijke verplichtingdie elke gemeente noopte (en noopt!) omwelstandsbeleid vast te stellen, ook een educatiefdoel. Men wilde de inwoners meer bewust maken,meer leren kijken naar de aanwezige karakteristiekenen kwaliteiten van de eigen gebouwde omgeving.Dat mondde uit in uitgebreide en rijk geïllustreerdebeschrijvingen per gebiedsdeel. Of deze missie isgeslaagd en of deze nog steeds wordt volgehoudenin Apeldoorn of elders laten we hier voor wat het is.Uitgebreide beschrijvingen, illustraties engedetailleerd kaartmateriaal komen we ook tegenzonder dat hogere doel. Delft en Heiloo zijn hiervanvoorbeelden. Naast de vrijwel in alle nota’svoorkomende driedeling tussen algemene criteria, 15gebiedsgerichte criteria en objectcriteria (al dan nietten dele als sneltoetscriteria geformuleerd) komen indie laatste gemeenten ook criteria voor, die zijngerelateerd aan de architectuurstijl. Van alle op hetmoment van vaststelling bestaande bebouwing in diegemeenten is de stijl van de bestaande architectuur15 Meestal wordt voor de algemene criteria de formuleringgebruikt die de vroegere rijksbouwmeester (1979-1986) prof.ir. Tjeerd Dijkstra heeft opgesteld: Tjeerd Dijkstra,Architectonische kwaliteit, een notitie over architectuurbeleid,Rotterdam, 2001.volgens een vrij globale rubricering op de kaartvastgelegd. Bij verbouw of toevoegingen moet datgebeuren volgens de criteria voor die specifieke stijl.Bij nieuwbouw gelden geen stijlcriteria, maar moetaan de gebiedscriteria worden voldaan. De gemeenteAmsterdam ten slotte heeft de vele stadsdeelnota’s,die onderling sterk verschilden, onlangssamengevoegd tot één nota, waarin ‘ruimtelijkesystemen’ zoals het historisch centrum of de ‘19 eEeuwse Ring’ de structurerende elementen zijn.Andere gemeenten hebben veel beknoptere en meeralgemeen geformuleerde nota’s. Deze bieden vaakmeer keuzevrijheid voor degene die iets wil bouwen,maar minder rechtszekerheid en rechtsbeschermingvoor derden en minder sturing ten aanzien van deruimtelijk-esthetische samenhang. Door andereinstrumenten als bijvoorbeeld kwaliteitsteams voorgebiedsontwikkeling en grote projecten, en demanier waarop het welstandstoezicht in zo’ngemeente wordt toegepast, kan de ruimtelijkekwaliteit niettemin worden bewaakt. Hetwelstandsbeleid van Rotterdam is een voorbeeld vanzo’n aanpak.Recente ontwikkelingen gaan in op verschillen quaregime. Een gemeente als Arnhem maakt in denieuwe nota onderscheid tussen welstandsvrij,welstandsluw en welstandsintensief. Omdat dit nauwaansluit bij de vraag ’wie toetst wat?’ (overwegingIII) schetsen we hier de Arnhemse driedeling:- gebieden met een ‘robuuste’ ruimtelijke structuur,