Doodencel 601 moet wijken voor nieuwbouw - Den Haag Centraal
Doodencel 601 moet wijken voor nieuwbouw - Den Haag Centraal
Doodencel 601 moet wijken voor nieuwbouw - Den Haag Centraal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4Actueel 1-11<br />
4Cultuur 14-16<br />
4Spor t 17-18<br />
4Service 19-23<br />
4Stadsmanege<br />
loopt<br />
miljoen mis<br />
4 Artoteek<br />
heet <strong>voor</strong>taan<br />
Heden<br />
4 Gijs Scholten<br />
op ‘t slagveld<br />
van de liefde<br />
pagina 3 pagina 6&7 pagina 15<br />
<strong>Doodencel</strong> <strong>601</strong><br />
<strong>moet</strong> <strong>wijken</strong><br />
<strong>voor</strong> <strong>nieuwbouw</strong><br />
<strong>Doodencel</strong> <strong>601</strong> in de Scheveningse gevangenis,<br />
waar tijdens de Tweede Wereldoorlog veel verzetstrijders<br />
in afwachting van hun executie door<br />
de Duitsers werden vastgehouden, <strong>moet</strong> <strong>wijken</strong><br />
<strong>voor</strong> <strong>nieuwbouw</strong>. Justitie wil de cellenbarakken<br />
van het <strong>voor</strong>malige ‘Oranjehotel’ slopen.<br />
door Coos Versteeg<br />
Wordt <strong>Doodencel</strong> <strong>601</strong> opgenomen in de <strong>nieuwbouw</strong> en<br />
wordt er als het ware omheen gebouwd óf gaat men het<br />
monument steen <strong>voor</strong> steen afbreken en elders weer herbouwen?<br />
Die twee mogelijkheden wacht de bekende gevangeniscel,<br />
waar jaarlijks in oktober de vaderlanders die hier<br />
hun laatste levensdagen sleten worden herdacht. Dr.<br />
Dolman, <strong>voor</strong>zitter van de Stichting Oranjehotel, stelde<br />
dit afgelopen weekeinde bij de plechtige herdenking aan<br />
de orde. Een enquête onder de achterban van de stichting<br />
(oud-gevangenen, als ook familie en nabestaanden van<br />
oud-gevangenen) geeft aan dat het aantal aanhangers<br />
van beide opties ongeveer even groot is. Een bescheiden<br />
meerderheid (10 stemmen) geeft er de <strong>voor</strong>keur aan<br />
de cel te verplaatsen naar een plek aan de buitenzijde<br />
van het gevangeniscomplex, waardoor er een informatiecentrum<br />
bij kan worden gebouwd. “Persoonlijk ben<br />
ik er <strong>voor</strong> dat de cel als een echt lieu de mémoire blijft<br />
waar-ie is”, zegt de heer W. Bos, vice-<strong>voor</strong>zitter van de<br />
Stichting Oranjehotel. “Maar er zijn ook mensen die er<br />
veel waarde aan hechten dat op een andere plek veel beter<br />
<strong>voor</strong>lichting aan de jeugd en de komende generaties<br />
kan worden gegeven”.<br />
De cellenbarakken waar het om gaat werden in 1933 als<br />
nood<strong>voor</strong>ziening en tijdelijke uitbreiding van de capaciteit<br />
gebouwd. Ruim zeventig jaar later doet deze nood<strong>voor</strong>ziening<br />
nog steeds dienst als Huis van Bewaring.<br />
Volgend jaar wil men de cellenbarakken echter sluiten<br />
en <strong>moet</strong>en ze plaats maken <strong>voor</strong> <strong>nieuwbouw</strong>.<br />
W A A l s d o r p e r v l A k t e<br />
De Scheveningse gevangenis werd daags na de capitulatie<br />
overgenomen door de Duitse bezetter en werd al<br />
spoedig de plaats waar gearresteerde Nederlanders ge-<br />
HUURWONINGEN<br />
ZIE PAGINA 5<br />
Tel: 070-3606365 / www.duinzigt.nl<br />
Zeestraat 48 tegenover Panorama Mesdag<br />
4 A d v e r t e n t i e3<br />
vangen werden gezet om te worden verhoord en berecht.<br />
De eerste groep verzetsmensen die er werd opgesloten<br />
waren begin 1941 leden van de Geuzengroep. Daarna<br />
kwam er op 2 april 1941 een groot aantal leden van de<br />
Stijkelgroep en vanaf begin juni 1941 een nog groter aantal<br />
communisten. Uit die tijd dateert het versje ‘In deze<br />
bajes zit geen gajes, maar Hollands glorie potverdorie’,<br />
dat op de muur stond gekalkt.<br />
Maar liefst 215 gevangenen van het ‘Oranjehotel’, zoals<br />
de gevangenis in de volksmond werd genoemd, zijn<br />
in de loop der jaren geëxecuteerd op de nabijgelegen<br />
Waalsdorpervlakte. Anderen werden op transport gesteld<br />
naar concentratiekampen. Tot de bekendste gevangenen<br />
horen Titus Brandsma en Rudolph Cleveringa.<br />
M o n u M e n t<br />
In juni 1946 werd het Comité Oranjehotel opgericht.<br />
Het Comité (vanaf 1947 Stichting) stelde zich ten doel<br />
een monument in te richten ter nagedachtenis aan het<br />
Oranjehotel en zijn bewoners. Dat monument moest uit<br />
drie delen bestaan: een dodencel, het poortje in de muur<br />
waardoor de ter dood veroordeelden hun weg naar de<br />
fusilladeplaats maakten en een beeldhouwwerk. Het<br />
kiezen van een dodencel ging niet gemakkelijk. Er waren<br />
immers veel cellen die ‘Todeskandidaten’ hadden<br />
geherbergd. Maar in al die cellen hadden ook gewone<br />
Oranjehotelgasten gezeten, en dus was er eigenlijk geen<br />
authentieke dodencel in het Oranjehotel.<br />
Tijdens de oorlog hadden veel gevangenen teksten in de<br />
celmuren gekrast. Na de bevrijding werden er Nederlanders<br />
en Duitsers die van oorlogsmisdaden werden<br />
verdacht, ondergebracht en ook die hebben de muren<br />
beklad met teksten, zij het van een totaal ander karakter.<br />
Reden waarom de cellen al snel een opknapbeurt hadden<br />
gekregen. Uiteindelijk werd in de zomer van 1946 één<br />
cel aangewezen, die zo goed mogelijk in oorspronkelijke<br />
staat is teruggebracht, en die in de eerste plaats als symbool<br />
moest worden beschouwd, en niet als historische<br />
waarheid. Woordvoerder Bos van de Stichting Oranjehotel<br />
durft niet te <strong>voor</strong>spellen aan welke optie straks de<br />
<strong>voor</strong>keur zal worden gegeven. “De stichting heeft de<br />
zorg <strong>voor</strong> het Oranjehotel, maar de subsidiegever zal er<br />
ook wel iets van vinden. Voor het eind van dit jaar gaan<br />
we er met alle betrokken partijen over praten”.<br />
Zie ook www.oranjehotel.org<br />
Grote Kerk<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
14 oktober 2007<br />
11.00 uur tot 17.00 uur.<br />
www.weddingfair.nl<br />
Het Koninklijk Conservatorium in <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong> <strong>moet</strong> ijlings op zoek naar een<br />
nieuwe directeur. Wim Vos (50), de<br />
vroegere slagwerker van het Residentie<br />
Orkest die in april 2006 Frans de<br />
Ruiter opvolgde, heeft besloten al na<br />
anderhalf jaar op te stappen.<br />
door AAd VAn der Ven<br />
Met ingang van 1 november aanstaande zal<br />
de directeur nog slechts incidenteel actief<br />
zijn bij het <strong>voor</strong>bereiden van een aantal onderwijsprojecten<br />
in het muziekinstituut aan<br />
de Juliana van Stolberglaan.<br />
Desgevraagd geeft Vos als reden <strong>voor</strong> zijn<br />
vertrek, dat zijn taak als directeur het hem<br />
vrijwel onmogelijk maakte daarnaast als<br />
uitvoerend musicus te kunnen functioneren.<br />
Hij hoopte aanvankelijk ook als slagwerker<br />
actief te kunnen blijven. Ook laat hij weten<br />
dat zijn gezinsleven onder zijn werk leed.<br />
“Toen ik me dat alles in de volle omvang<br />
realiseerde heb ik maar meteen besloten te<br />
stoppen, anders was er ongetwijfeld spoedig<br />
een burn out of zoiets gekomen”, zegt hij.<br />
Wim Vos was al sinds 1986 als slagwerkdocent<br />
aan het Koninklijk Conservatorium<br />
verbonden. Desondanks heeft hij de functie<br />
aan de top van het gerenommeerde instituut<br />
onderschat, geeft hij toe. Hij beschouwt zichzelf<br />
niet als ‘een geboren directeur’, zegt hij<br />
zelf. Als opvolger van Frans de Ruiter was hij<br />
gedoemd in diens schaduw te blijven, mede<br />
doordat zijn prominente <strong>voor</strong>ganger over<br />
hem heen bleef regeren als <strong>voor</strong>zitter van<br />
het College van Bestuur van de Hogeschool<br />
<strong>voor</strong> Beeldende Kunsten, Muziek en Dans<br />
in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Wim Vos zelf ontkent dat hij<br />
daarbij problemen heeft ondervonden. “Ik<br />
kreeg behoorlijk de vrije hand om de dingen<br />
te doen die gedaan moesten worden”.<br />
Toen hij aantrad bevond het Koninklijk Conservatorium<br />
zich in financieel opzicht in een<br />
moeilijke situatie en was er een vertrouwenscrisis<br />
vanwege een herstructurering onder<br />
het docentenkorps, waarbij de inkomsten<br />
van sommigen werden aangetast. Wim Vos:<br />
“Ik denk dat de rust nu is hersteld. Ik hoor<br />
tenminste geen klachten. Een van de belangrijke<br />
dingen die ik ook <strong>voor</strong> elkaar heb gekregen<br />
is de toegenomen zichtbaarheid van<br />
het conservatorium in de stad. We sluiten<br />
ons niet langer op, spelen tegenwoordig op<br />
diverse podia”. Met zijn vertrek komt ook<br />
een plaats vrij in het College van Bestuur van<br />
de Hogeschool <strong>voor</strong> Beeldende Kunsten,<br />
Muziek en Dans. Naast Frans de Ruiter als<br />
<strong>voor</strong>zitter wordt dat gevormd door de directeuren<br />
van het Koninklijk Conservatorium<br />
en de Koninklijke Academie van Beeldende<br />
Kunsten (Jack Verduyn Lunel), de twee instituten<br />
die samen de Hogeschool vormen.<br />
vrijdag 12 oktober 2007 • jaargang 1 • nummer 22 • € 1,00<br />
<strong>Doodencel</strong> <strong>601</strong> is nu ingericht als monument. Foto Jorgen CAris/HollAndse Hoogte<br />
Directeur Koninklijk Conservatorium stapt op<br />
Dat beide directeuren tevens bestuursleden<br />
zijn, waardoor zij in die functie toezicht uitoefenen<br />
op zichzelf, wordt niet door iedereen<br />
op prijs gesteld. “Het is in de praktijk<br />
wel handig”, zegt Wim Vos, “maar ik kan<br />
me <strong>voor</strong>stellen dat er mensen zijn die dat een<br />
rare constructie vinden.<br />
4 A d v e r t e n t i e3<br />
Kijk <strong>voor</strong><br />
de programmering<br />
op radio en tv West<br />
op pagina 22.
2<br />
Wat <strong>voor</strong>af ging: Tot Lex’ teleurstelling had de blonde Suze haar vliegticket contant betaald. Maar op de redactie<br />
van de krant meende Toos Faber zich haar als fotomodel uit begin jaren vijftig te herinneren. AFLEVERING 22<br />
In de buurt hadden ze hun hoofd geschud toen<br />
ze het rolluik en het alarm had laten aanbrengen.<br />
Meneer Smink van de radiowinkel naast haar huis<br />
had spottend gevraagd of ze soms “een miljoentje”<br />
had geërfd. Hij moest eens weten! Remmelt had er<br />
ook om <strong>moet</strong>en lachen. “Waar ben je bang <strong>voor</strong>?<br />
We zitten hier in keurig <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>, niet op Katendrecht<br />
of de Wallen. En anders ben ik er toch?”<br />
Maar ze hadden haar allemaal schoorvoetend<br />
gelijk gegeven toen vorig jaar haar buurvrouw<br />
Blonde Marietje overhoop was gestoken. Door een<br />
agressieve huisschilder die vaak nog tot laat rond<br />
het urinoir op het middenpad rondhing. Marietje<br />
had het nooit wat uitgemaakt wie ze binnen liet,<br />
een al wat oudere, half debiele vrouw die het deed<br />
<strong>voor</strong> een gulden. De angst was als een golf door<br />
het buurtje gespoeld. Veel hoeren zaten er niet,<br />
maar juist daarom was er ook maar weinig politie.<br />
Ze reden wel langs in hun Willys-jeep maar dat<br />
was op weg naar het politiebureau bij de Schedeldoekshaven<br />
of naar de straatjes achter de Pletterijkade<br />
waar het vaak tot diep in de nacht onrustig<br />
was. Journalisten waren weken lang in het buurtje<br />
geweest.<br />
Opeens had ook <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> zijn hoerenmoord. Na<br />
de oorlog was het schering en inslag in Amsterdam<br />
en Rotterdam. Dronken Jet, Surinaamse Beppie,<br />
Chinese Annie, Magere Josje, Finse Henny en nog<br />
veel meer maar nooit in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Het was haar<br />
goed uitgekomen, niemand die meer lachte toen<br />
ze ook nog de hond had genomen en Remmelt ‘s<br />
nachts wel overbleef. Maar aan Remmelt had ze<br />
niet veel. Hij werkte elke avond tot laat bij Hecks<br />
lunchroom aan het Spui, dronk als een matroos en<br />
viel dan als een blok in slaap. Dus had ze sinds<br />
kort Gerard ingehuurd van half zeven tot half twee<br />
wanneer ze doodmoe de bel afzette, het alarm inschakelde,<br />
het veilgheidsslot onder de grendels<br />
omdraaide en het rolluik liet zakken.<br />
Niemand die het na de moord op Marietje nog gek<br />
vond dat ze zo bang was. Des te beter.<br />
Niemand die de echte reden kende, behalve Cor. En<br />
degene die haar al ruim tien jaar zocht. Ze poetste<br />
haar tanden, hoewel het al warm was, huiverde<br />
ze in haar dunne hemdje. Ze had nooit meer aan<br />
de bleke man gedacht die haar tien jaar geleden ‘s<br />
nachts in de Doubletstraat had bezocht. Eerst had<br />
ze gemeend dat hij nog een late klant was. Ze had<br />
het gordijn al dichtgetrokken, een pakje Durex<br />
klaargelegd en haar roze jarretelgordel gepakt toen<br />
hij opeens haar naam had genoemd. Haar echte<br />
naam die niemand daar kende.<br />
“ Je heet geen Molly, maar Sebilla. Sebilla Niemans.”<br />
Als bevroren had ze toegekeken hoe hij een foto<br />
te<strong>voor</strong>schijn had gehaald. Een foto waarop ze lachend<br />
vlak bij de man stond die haar de armband<br />
had gegeven. Op het Damrak, tussen juichende<br />
mensen die net als zij naar Fanny Blankers-Koen<br />
keken, de heldin van de Olympische Spelen in<br />
Londen. Nu elf jaar geleden,1948, het jaar waarin<br />
ze van de ene op de andere dag naar <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
was verhuisd. Hoe kwam hij aan die foto? Ze had<br />
niet eens geweten dat hij bestond!<br />
“ Waar heb je het over?”, had ze panisch gevraagd,<br />
“Wie is die Sebilla en waarom laat je mij die foto<br />
zien?”<br />
De man had alleen maar geglimlacht”. Je liegt<br />
slecht, zus. Je weet verdomd goed wat ik bedoel.<br />
Jij hebt paperassen en die wil ik graag. Plus het<br />
geld”.<br />
Hoe was hij er achter gekomen? Dat had ze nooit<br />
geweten. Hij had het ook nooit kunnen vertellen.<br />
Ondanks haar paniek had ze hem een stomp gegeven<br />
en was het kamertje uitgestormd, de gang<br />
in waar Cor net binnenkwam. Cor was haar vaste<br />
vriend. Hij werkte toen al bij de politie en sliep regelmatig<br />
bij haar onder het mom van nachtdienst<br />
<strong>voor</strong> zijn vrouw. Cor had meteen geweten dat er<br />
iets mis was, hij had al eens eerder een lastige klant<br />
te pakken genomen. Hij was naar het kamertje gehold<br />
toen de bleke man daar net met een pistool<br />
uit kwam. Cor was niet alleen politieman maar<br />
ook een van de beste leerlingen op de sportschool<br />
van de jiu-jitsukampioren Maurice van Nieuwenhuizen<br />
aan de Groot Hertoginnelaan. Het was allemaal<br />
zo snel gegaan dat ze het nauwelijks door<br />
had. De man had willen schieten, Cor had hem<br />
onderuit getrapt, ze waren het kamertje binnen gevallen.<br />
Toen ze doodsbang niets meer hoorde was<br />
Stadsmens DOOR<br />
Gilles Boeuf: dichter<br />
op eenzame uitvaart<br />
Gilles Boeuf zal de woorden wikken en wegen.<br />
Nauwgezet, zoals hij dat bij al zijn poëzie doet. Alleen<br />
zal hij sneller <strong>moet</strong>en werken dan hij tot nu<br />
toe is gewend. Neemt hij anders ruim de tijd <strong>voor</strong><br />
een gedicht, nu <strong>moet</strong> het binnen een paar dagen<br />
klaar zijn.<br />
Boeuf (37) is, met vier anderen, door de gemeente<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> gevraagd als uitvaartdichter. Het wil<br />
zeggen dat hij een gedicht maakt en daarna <strong>voor</strong>leest<br />
op de begrafenis of crematie van iemand<br />
waarbij verder niemand aanwezig is. Informatie<br />
over het leven van de gestorven man of vrouw<br />
krijgt hij van de dienst bijzondere hulpverlening<br />
van de gemeente die de uitvaart regelt. <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
volgt hiermee het <strong>voor</strong>beeld van Amsterdam.<br />
Dichter F. Starik reikte in 2005 het idee aan.<br />
Gilles, die ook fotograaf is, was meteen geïnteresseerd<br />
toen hij werd benaderd. “Het is een mooi en<br />
sympathiek initiatief”, vindt hij. “Doodgaan is al<br />
zo’n eenzaam proces. Het is schrijnend als er dan<br />
ook nog niemand op je begrafenis of crematie is.<br />
Alsof je net zo goed niet had kunnen leven”. Naast<br />
Boeuf hebben Bart Chabot, Ruth van Rossum, Pem<br />
Sluijter en Kees ‘t Hart toegezegd. Dichter Henk<br />
van Zuiden is de coördinator.<br />
De politie, een verpleeghuis of ziekenhuis waarschuwt<br />
de dienst bijzondere hulpverlening wanneer<br />
er geen nabestaanden bekend zijn. Ambtenaren<br />
gaan dan op zoek. Als niemand zich meldt<br />
<strong>voor</strong> de uitvaart, wordt Van Zuiden ingeschakeld.<br />
Hij neemt contact op met een van de collega-dichters.<br />
Boeuf en de anderen zullen niet wekelijks op een<br />
begraafplaats of crematorium staan. “Het komt<br />
niet veel <strong>voor</strong>. Ongeveer vijf keer per jaar is ons<br />
verteld”. En: “Ja, je zou verwachten dat het om<br />
daklozen gaat, maar dat is meestal niet zo. Vaak<br />
zijn het mensen die zo oud zijn geworden dat er<br />
geen nabestaanden meer in leven zijn. Of er zijn<br />
conflicten in de familie”.<br />
Zijn eerste bundel verscheen in 1998, simpelweg<br />
Feuilleton<br />
‘Gedichten’ genaamd. In 2002 volgde ‘In het groene<br />
licht’ en in 2006 ‘Verte’. Over zijn werk zegt hij:<br />
“Mijn eerste bundel was heel barok, in de tweede<br />
heb ik veel weggelaten. Maar ik ben geen haikuschrijver;<br />
ik <strong>moet</strong> proberen een balans te vinden.<br />
Daarom is mijn derde bundel verhalender gewor-<br />
ze er gaan kijken en zag Cor wezenloos bovenop<br />
het roerloze lichaam van de man zitten, haar jarretelgordel<br />
om diens nek gesnoerd, zijn tong uit zijn<br />
mond, zijn bovengebit in stukken naast zijn dode<br />
hoofd. In shock had ze haar avondeten uitgekotst.<br />
Niemand in het rumoerige straatje die er iets van<br />
had gemerkt. Ze hadden het lijk ontkleed en naar de<br />
kast in het gangetje gesjord. De volgende dag had<br />
Cor tegen tante Annie gezegd dat de tussenmuur<br />
verzakt was maar dat hij dat wel kon fiksen. Nog<br />
diezelfde avond had hij dat gedaan en er een keurig<br />
behangetje tegen aan geplakt. In de portefeuille<br />
van de bleke man had een legitimatie gezeten van<br />
een particulier detectivebureau in Amsterdam. Het<br />
was niet moeilijk geweest <strong>voor</strong> Cor om dat op het<br />
bureau na te trekken. Ze hadden geluk gehad. De<br />
man had <strong>voor</strong> zichzelf gewerkt en was ongehuwd.<br />
Cor had z’n kleren en papieren verbrand. Een dag<br />
later had ze de huur schriftelijk opgezegd en was<br />
ze op een huuretage gaan wonen. Natuurlijk had<br />
Cor willen weten wat die detective had gewild. Ze<br />
was zo geëmotioneerd geweest dat ze hem erover<br />
had verteld. Niet alles, maar wel veel.<br />
“ Godver!”, had hij verbijsterd gezegd, “ Speel je<br />
daarom de hoer?”<br />
Ze knoopte haar truitje dicht, gaapte en glimlachte<br />
wat wrang naar haar spiegelbeeld. “ Ook”, had ze<br />
geantwoord maar dat had hij niet begrepen. Natuurlijk<br />
niet, ze begreep het zelf nauwelijks, dat<br />
kon alleen een psychiater. En haar ex en haar broer<br />
Gilles Boeuf: ‘Ik zal proberen de sfeer van iemand te vangen’. Foto: Mylène SiegerS<br />
den. Je hebt toch taal nodig om iets over te brengen”.<br />
In ‘Gedichten’ schreef Gilles ook een nawoord.<br />
‘Meer luisteren naar de woorden vraagt om nog<br />
meer verlangzaming’, luidt een van de zinnen.<br />
“Dat geldt <strong>voor</strong> zowel de dichter als de lezer”,<br />
Henk.<br />
Op haar polshorloge was het zeven uur. Zondagochtend,<br />
de avond <strong>voor</strong> de diplomaat, zoals elke<br />
tweede zondagavond van de maand. Eerst zou ze<br />
met de bouvier wandelen in het Huygenspark zodat<br />
het dier het tot vanavond volhield tot Gerard<br />
hem uit zou laten. Gerard op zijn Berini! Wat zou<br />
hij zeggen als hij wist dat ze straks op haar Jawamotor<br />
naar haar moeder in Santpoort zou razen?<br />
Een jonge, sportieve vrouw in jack en broek die haar<br />
geesteszieke moeder elke zondag trouw bezocht.<br />
Wie zou er kunnen vermoeden dat zij dezelfde was<br />
als de blonde hoer die vijf nachten per week elke<br />
nacht weer twintig tot dertig mannen ontving?<br />
Of de chic gekleede en gekapte gezelschapsdame<br />
van mannen die beroepshalve hun pied-a-terre in<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> hadden? Of de keurige <strong>voor</strong>drachtskunstenares<br />
die <strong>voor</strong> zieken en bejaarden poëzie<br />
<strong>voor</strong>droeg? Niemand. Ook die van der Broek niet<br />
met zijn stewardess. Dat had Gerard tot haar immense<br />
opluchting prima uitgezocht. Hij had zich<br />
<strong>voor</strong>gedaan als controleur van de gasmeter en haar<br />
horen bellen met het KLM-kantoor. Daarna had ze<br />
tegen die Van der Broek gezegd dat het vliegticket<br />
contant was betaald. Natuurlijk, ze was niet op<br />
haar achterhoofd gevallen. Wat die van der Broek<br />
ook wilde, hij kon er niets mee. Die foto waarop hij<br />
haar geschreven had bij hem langs te komen, had<br />
ze net als de andere vernietigd. Hij kende alleen<br />
de namen Inge Hogenhuis, Suze en Zwarte Molly.<br />
Geen van die namen zou ze nog gebruiken, zeker<br />
niet nu de politie bij toeval het ingemetselde lijk<br />
had gevonden. Cor had op het bureau gehoord dat<br />
niemand daar wist waar Zwarte Molly was gebleven.<br />
Alles was dus in orde. Op één ding na. Eén<br />
ding dat haar haar nachtrust had gekost. Haar ex<br />
had haar gisteravond laat gebeld en gezegd dat<br />
een journaliste hem na een concert had gevraagd<br />
of hij soms wist waar zijn vroegere echtgenote was<br />
gebleven die vroeger fotomodel was geweest.<br />
Waarom in godsnaam?<br />
Wordt vervolgd.<br />
JOKE KORVING<br />
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
verklaart hij nu. “Je kunt een gedicht niet eventjes<br />
lezen. Je <strong>moet</strong> de woorden toelaten”.<br />
Een van zijn favoriete dichters is J.C. van Schagen<br />
(1891-1985). “Hij drukt een bepaald levensgevoel<br />
uit, zonder heel expliciet te zijn. Dat heb ik lang<br />
geleden bij hem <strong>voor</strong> het eerst ontdekt en het is me<br />
altijd na aan het hart gebleven”.<br />
Omdat hij besefte dat er van ‘dichten niet te leven<br />
valt’, volgde hij aan de fotoacademie in Amsterdam<br />
een opleiding. “Ik heb eerst nog geaarzeld<br />
of het bestaan van freelancer wel iets <strong>voor</strong> mij is.<br />
Maar ik heb toch de knoop doorgehakt”. Intussen<br />
maakt hij veel sociale reportages en werkt <strong>voor</strong><br />
onder meer MEE, <strong>voor</strong>heen de Sociaal Pedagogische<br />
Dienst. “Dat is een organisatie <strong>voor</strong> Gehandicaptenzorg<br />
van de overheid, die alle <strong>voor</strong>lichting<br />
geeft. Ze hebben het tijdschrift ‘MEE aan de<br />
hand’. Daar fotografeer ik <strong>voor</strong>”. Een andere opdrachtgever<br />
is het vakblad <strong>voor</strong> maatschappelijk<br />
werk ‘Maatwerk’.<br />
Zijn vrije werk omvat uitsluitend zwart/wit foto’s.<br />
“Ik gebruik daar<strong>voor</strong> thuis oude lampen uit studio’s<br />
uit Parijs. Tegenwoordig heb ik ook een flitsset<br />
als ik portretten op locatie maak. Laatst heb ik<br />
<strong>voor</strong> een advocatenkantoor alle advocaten geportretteerd”.<br />
Als Gilles Boeuf wil dichten, trekt hij zich terug<br />
in de Koninklijke Bibliotheek. “Je wordt thuis zo<br />
afgeleid. Er komen te veel telefoontjes en emails<br />
tussendoor. Bovendien is het een heerlijke omgeving.<br />
Ik lees graag filosofen. Dat doe ik het liefst<br />
daar”.<br />
Het dichten <strong>voor</strong> een onbekende overledene is tot<br />
nu toe nog niet gebeurd. Gilles: “Ik heb nog nooit<br />
iets in opdracht geschreven en ben benieuwd hoe<br />
ik dat vind. Nu is het <strong>voor</strong> mij nog heel abstract.<br />
Maar als het zover is, zal ik proberen de sfeer van<br />
die persoon te vangen. Het <strong>moet</strong> geen gedicht worden<br />
dat over iedereen zou kunnen gaan”.<br />
Gilles Boeuf Verte, verschenen bij uitgeverij De<br />
Contrabas, ISBN 90 77907 467 en kost € 9,95.
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
De meeste volkstuinen in de<br />
Erasmuszone kunnen blijven. Dat<br />
is het resultaat van het werk van de<br />
landschapsarchitect die op initiatief<br />
van GroenLinks nog eens naar het<br />
gebied heeft gekeken. Een deel van<br />
de tuinen <strong>moet</strong> wel weg, maar hobbyisten<br />
worden in de buurt gecompenseerd.<br />
4 A d v e r t e n t i e3<br />
Het Residentie Orkest heeft speciaal <strong>voor</strong> de lezers van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong> een zeer aantrekkelijke<br />
aan bieding <strong>voor</strong> het concert op 27 oktober om 20.15 uur in de Dr Anton Philipszaal: ontvang 20% korting<br />
op de normale toegangsprijs! Lever de ingevulde bon in bij de kassa van de Dr Anton Philipszaal en ontvang<br />
kaarten tegen het speciale tarief van: 1 e rang € 24,- 2 e rang € 20,- 3 e rang € 12,-<br />
Naam:<br />
Adres + woonplaats:<br />
Telefoonnummer:<br />
Mobiele nummer:<br />
E-mail:<br />
door elske koopman<br />
Dit goede nieuws <strong>voor</strong> de volkstuinhouders<br />
blijkt uit nog vertrouwelijke<br />
stukken van de gemeente. In eerste<br />
instantie zou de verbinding tussen<br />
Wateringseveld en <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> Zuidwest<br />
<strong>voor</strong>al uit gebouwen bestaan. Nu is er<br />
meer ruimte gehouden <strong>voor</strong> groen.<br />
“Ongeveer 114 tuintjes verdwijnen, <strong>voor</strong>al<br />
bij Vlietzicht. Deze worden gecompenseerd<br />
in een complex dicht in de buurt”, zegt Peter<br />
Pieters, <strong>voor</strong>zitter van de <strong>Haag</strong>se bond<br />
van Amateurtuindersverenigingen. Drie<br />
gebouwen staan nog gepland op het terrein<br />
van volkstuinencomplex Nooitgedacht.<br />
Pieters ziet het liefst één van de drie naar<br />
de andere kant van de weg verplaatst,<br />
zodat een groter deel van het complex kan<br />
blijven bestaan. “De waterwegen worden<br />
ook versterkt en er wordt meer aandacht<br />
besteed aan ecologie. Ik lever liever wat<br />
meer tuinen in <strong>voor</strong> meer ecologie dan<br />
<strong>voor</strong> gebouwen”, aldus Pieters.<br />
Het idee achter de plannen van wethouder<br />
Marnix Norder was een verbinding,<br />
bestaande uit gebouwen, te maken tussen<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> Zuidwest en Wateringseveld.<br />
Het <strong>moet</strong> een toegangspoort worden<br />
<strong>voor</strong> <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> als Internationale stad<br />
Symfonische Allure<br />
zaterdag 27 oktober<br />
Laat je meevoeren door<br />
de meeslepende romantiek<br />
van Romeo en Julia,<br />
gedirigeerd door<br />
Jaap van Zweden<br />
KLASSIEKE AANBIEDING!<br />
Maximaal twee kaarten per bon. Vermeld bij telefonisch reserveren deze aanbieding en lever de bon in bij het afhalen van de gereserveerde kaarten.<br />
Dr Anton Philipszaal | Spuiplein 150 | <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> | 070 88 00 333 | www.residentieorkest.nl<br />
076_adv_kortingsbon_144x220_zw_1.indd 1 02-10-2007 17:01:44<br />
Code 2710-01<br />
De <strong>Haag</strong>se Stadsmanege zal ergens anders geld<br />
vandaan <strong>moet</strong>en halen om de restauratie te kunnen<br />
bekostigen. Alle campagnes ten spijt is de monumentale<br />
manege aan de Kazernestraat uitgeschakeld<br />
in de race om een miljoen euro.<br />
De ruim tweehonderd jaar oude <strong>Haag</strong>se stadsmanege<br />
deed mee aan het televisieprogramma ‘BankGiro<br />
Loterij Restauratie’ om het vervallen pand rigoureus<br />
op te kunnen knappen. De <strong>Haag</strong>se Stadsmanege is<br />
de oudste burgermanege van Nederland. “Ik had er<br />
absoluut op gerekend dat we door zouden zijn, ik<br />
heb zoveel hartverwarmende reacties gehad dat ik<br />
er alle vertrouwen in had”, aldus Irma van Leeuwen,<br />
directeur van Stadsherstel <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>.<br />
In het programma moest<br />
de manege, die vanaf 1806<br />
in fasen is gebouwd, het<br />
opnemen tegen de molen<br />
van Goidschalxoord. De<br />
molen kreeg 55 procent<br />
van de stemmen waardoor<br />
de manege niet door kon<br />
naar de finale. Stadsherstel<br />
beraadt zich op nieuwe<br />
plannen. “We willen iedereen<br />
die ons gesteund heeft<br />
bedanken”.<br />
Stadsherstel gaat nu rijkssubsidie<br />
aanvragen om<br />
het pand te restaureren.<br />
Volgens de stichting is de<br />
subsidie nog niet zeker,<br />
Actueel<br />
Volkstuinen Erasmuszone<br />
worden toch deels gespaard<br />
Zorgeloos schoffelen en harken op de volkstuin. Foto: Cees sprui/WFa<br />
<strong>voor</strong> recht, vrede en veiligheid. Die<br />
toegangspoort komt er nog wel, maar nu<br />
met meer aandacht <strong>voor</strong> groen.<br />
“Het idee is altijd, dat volkstuinen iets zijn<br />
<strong>voor</strong> oude mensen met hun aardappelen<br />
en kool, maar dat is niet zo. Je kunt ook<br />
iets <strong>voor</strong> de buurt doen. Wij vinden dat de<br />
volkstuinen openbaar groen zijn, omdat<br />
ze zich op gemeentegrond bevinden.<br />
Iedereen <strong>moet</strong> er kunnen wandelen<br />
en genieten van het groen. Bovendien<br />
verbouwen wij ecologisch, waardoor<br />
<strong>Haag</strong>se Stadsmanege loopt miljoen mis<br />
De <strong>Haag</strong>se Stadsmanege<br />
aan de Kazernestraat.<br />
Foto otto snoek<br />
rekening wordt gehouden met de rest<br />
van de natuur. Een vogelverschrikker is<br />
bij ons verboden. Stekkies en groenten<br />
zijn <strong>voor</strong> de buren, verkopen is volgens<br />
de statuten verboden”, zegt de <strong>voor</strong>zitter.<br />
De randen van de complexen zijn<br />
4 A d v e r t e n t i e3<br />
3<br />
onbebouwd en niet toegankelijk <strong>voor</strong><br />
mensen omdat daar de natuur zijn gang<br />
<strong>moet</strong> gaan.<br />
We g g e g o m d<br />
GroenLinks-raadslid Heleen Weening<br />
is verheugd over deze eerste geluiden<br />
van de landschapsarchitect. “Het is een<br />
compromis en ik heb begrepen naar<br />
tevredenheid van de <strong>Haag</strong>se Bond.<br />
Dat is boven verwachting goed.” Zij<br />
stak haar nek uit door, tegen de wens<br />
van de wethouder in, te vragen om de<br />
visie van een landschapsarchitect. “In<br />
eerste instantie waren de volkstuinen<br />
weggetekend <strong>voor</strong> rode blokjes. Het blijft<br />
natuurlijk pijnlijk <strong>voor</strong> de mensen daar,<br />
maar gelukkig wordt nu meegedacht en<br />
worden ze niet zomaar weggegomd”,<br />
aldus Weening.<br />
“We kennen de plannen nog niet, maar de<br />
geluiden klinken al een stuk beter. Ik hoop<br />
dat het zo is, dan is het een verbetering<br />
ten opzichte van de eerste plannen. Als ik<br />
het zo hoor wordt er waarachtig minder<br />
gebouwd en blijft er meer groen”, zegt<br />
CDA-raadslid Wil Vonk.<br />
Dit was de eerste nota van uitgangspunten<br />
die <strong>moet</strong> leiden tot een masterplan <strong>voor</strong><br />
een deel van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Er volgen nog<br />
een aantal vergelijkbare exercities. “Dat<br />
we meer aandacht <strong>voor</strong> groen hebben<br />
weten te krijgen in deze eerste nota, geeft<br />
vertrouwen in de toekomst, maar ik heb<br />
niet de illusie dat we niet meer op de bres<br />
hoeven <strong>voor</strong> de rest”, zegt Weening. Ook<br />
Vonk denkt dat de hobbytuinhouders<br />
nog wat staat te wachten: “Ze zijn er nog<br />
niet, want de Uithof komt ook nog om de<br />
hoek kijken”.<br />
Op 31 oktober is een samenspraakavond<br />
over de nieuwe plannen <strong>voor</strong> de<br />
Erasmuszone.<br />
ondanks dat het pand de status van rijksmonument<br />
heeft. Van Leeuwen vraagt mensen via de website<br />
ideeën te leveren om de manege te redden. “Als<br />
me iets duidelijk is geworden de laatste tijd is wel<br />
dat mensen ontzettend goede ideeën hebben. Daarvan<br />
wil ik graag gebruik maken” lacht Irma, die de<br />
moed niet opgeeft.<br />
De reacties op de deelname van de manege geeft Van<br />
Leeuwen een stimulans om door te gaan. “Neem<br />
nou de actie om zoveel mogelijk leden op Hyves te<br />
werven en de steun van ADO, die een hele pagina<br />
van hun website aan de manege besteedde en een<br />
paardenstem lieten inspreken door Lex Schoenmaker.<br />
Dat is toch super.”
Elke week<br />
Pierre Wind in<br />
de keuken<br />
Hij helpt u aan het fornuis. Televisiekok Pierre<br />
Wind, columnist bij <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong>. Elke week<br />
presenteert hij een recept. Pierre is avontuurlijk,<br />
creatief en komisch. Soms bedenkt hij gekke<br />
dingen als sambalijs of dropsoep, maar Pierre is<br />
ook dol op de klassieke Franse keuken. Leer hem<br />
elke week beter kennen.<br />
Deze actie loopt t/m 31 oktober 2007
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
Economie/Mensen<br />
Honden zijn schadelijk<br />
<strong>voor</strong> het <strong>Haag</strong>se groen<br />
De Bosjes van Poot genieten, als<br />
onderdeel van het Westduinpark,<br />
de hoogste Europese bescherming.<br />
Toch is dit natuurgebied door de<br />
gemeente <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> aangewezen<br />
als uitlaat- en uitrengebied <strong>voor</strong><br />
honden. Doordat de afgelopen<br />
jaren elders in de stad uitrengebieden<br />
zijn gesloten, is de druk op de<br />
Bosjes van Poot sterk toegenomen.<br />
Daarom laat de gemeente nu onderzoeken<br />
wat de invloed op de natuur<br />
is van het uitlaten van honden.<br />
door Hans scHmit<br />
Het onderzoek is deels bedoeld om inzicht<br />
te krijgen in het gebruik van de<br />
Bosjes van Poot door mensen met en<br />
zonder hond. In mei en september zijn<br />
er tellingen gehouden; bij de laatste telling<br />
kregen de bezoekers ook een enquêteformulier.<br />
Daarnaast richt het onderzoek<br />
zich op de vogelstand, de vegetatie<br />
en het grondwater. De gemeente, die bij<br />
het onderzoek onder meer ondersteuning<br />
krijgt van de Universiteit Wageningen,<br />
het Duinwaterbedrijf, de <strong>Haag</strong>se<br />
Vogelbescherming, hondenorganisaties<br />
en Wijkvereniging de Vogelwijk, verwacht<br />
begin volgend jaar de resultaten<br />
naar buiten te brengen.<br />
De woningen van Deze week:<br />
Een wandeling door de Bosjes van Poot<br />
met Clara Visser, <strong>voor</strong>zitter van de Bomencommissie<br />
Vogelwijk en bestuurslid<br />
van de <strong>Haag</strong>se natuurbeschermingsorganisatie<br />
AVN, maakt duidelijk dat de<br />
uitkomst van het onderzoek geen andere<br />
dan een negatieve kan zijn: overal zijn de<br />
sporen van de intensieve recreatie en het<br />
gedrag van uitrennende honden zichtbaar<br />
en ruikbaar. Ondanks de opruimplicht<br />
<strong>moet</strong> je goed opletten geen poep<br />
aan je schoenen te krijgen. Het aantal illegale<br />
paden, gemaakt door mens en hond,<br />
is niet te tellen. Hondenspeelplaatsen<br />
vormen grote kale plekken. Wortels van<br />
bomen komen door graven en rennen<br />
bloot te liggen; bij een storm zijn begin dit<br />
jaar een aantal van die bomen omgegaan.<br />
De voeten van stammen zijn aangetast<br />
door hondenplas en verrotten, waardoor<br />
de weg vrijkomt <strong>voor</strong> ziekteverwekkers.<br />
Ook zijn er sporen van vandalisme: griffiti<br />
op bomen, resten van gestookte vuurtjes,<br />
afgebroken takken van bomen. Als<br />
er al toezicht zou zijn, is daar niets van<br />
te merken.<br />
R e c R e a t i e d R u k<br />
Clara Visser: “Het Westduinpark, mèt de<br />
Bosjes van Poot, is de ‘Rembrandt’ van<br />
het <strong>Haag</strong>se groen. Het gebied vereist een<br />
deskundig beleid en beheer, inclusief<br />
de handhaving van de regels. Volgens<br />
de Europese Habitat-richtlijn <strong>moet</strong> het<br />
duurzaam in stand worden gehouden.<br />
De praktijk is echter anders: de recreatiedruk<br />
is zo hoog dat er sprake is van een<br />
rampzalige situatie. In de Bosjes van Poot<br />
• Toussaintkade Centrum 1 kamer gestoffeerd redelijke staat 324,- excl<br />
• Dintelstraat Stationsbuurt 2 kamers gestoffeerd goede staat 550,- excl<br />
• Reinwardtstraat Laakkwartier 3 kamers gestoffeerd uitstekende staat 595,- excl<br />
• Ohmstraat Valkenboskwartier 4 kamers gestoffeerd redelijke staat 595,- excl<br />
• Zoutkeetsingel Centrum 2 kamers gestoffeerd uitstekende staat 615,- excl<br />
• Van Galenstraat Zeeheldenkwartier2 kamers gestoffeerd goede staat 650,- excl<br />
• Weissenbruchstraat Benoordenhout 2 kamers gestoffeerd goede staat 650,- excl<br />
• Noordeinde Centrum 2 kamers gestoffeerd redelijke staat 685,- excl<br />
• Zuiderparklaan Zuiderpark 3 kamers gestoffeerd uitstekende staat 615,- excl<br />
• Oude Kustlijn Ypenburg 4 kamers gestoffeerd NIEUW 1.180,- excl<br />
MeeR Dan 150 HUURwoningen DiReCT BeSCHikBaaR<br />
BeHeeR vanaF 2,5% / veRHUUR gRaTiS<br />
T e l : 0 7 0 - 3 6 0 6 3 6 5 / w w w . d u i n z i g t . n l / i n f o @ d u i n z i g t . n l<br />
z e e s t r a a t 4 8 t e g e n o v e r P a n o r a m a M e s d a g<br />
vind je duineikenbos, met eeuwenoude<br />
stoven, ontstaan door het gebruik als eikenhakhout.<br />
Op een kaart van Cruquius<br />
uit 1712 staat op de plaats van de Bosjes<br />
het bos Houtrust; het vermoeden bestaat<br />
dat de onderstellen van de stoven toen al<br />
bestonden. Sinds 1910, toen de gemeente<br />
het eigendom en beheer overnam van<br />
de gebroeders Poot en de hakhoutcultuur<br />
werd stopgezet, zijn de stoven uitgegroeid<br />
met eikenstammen van nu zo’n<br />
honderd jaar oud. Ook die stoven worden<br />
aangetast door hondenplas”.<br />
“De stinzenplanten gaan, op een omheind<br />
stukje na, sterk achteruit. Het<br />
rennen, jagen, blaffen en spelen van de<br />
honden verstoort vogels; grondbroeders<br />
en kleine zoogdieren als eekhoorns zijn<br />
verdwenen uit de Bosjes. Mensen zonder<br />
hond mijden de Bosjes vanwege de stank<br />
en de viezigheid; kinderen durven er niet<br />
meer te spelen omdat ze bang zijn <strong>voor</strong><br />
de vele en vaak enthousiaste honden.<br />
Soms hebben ze poep aan hun handen<br />
en hun gezicht. De van oorsprong voedselarme<br />
bodem is verrijkt door hondenpoep<br />
– naar schatting zo’n 18 tot 37 ton<br />
per jaar”.<br />
Z u i d e R s t R a n d<br />
De Bomencommissie Vogelwijk beseft<br />
dat mensen van honden houden en een<br />
belangrijke functie vervullen. Clara Visser:<br />
“We hebben daarom contact gezocht<br />
met de Vrije Honden en we erkennen nu<br />
elkaars problemen. Samen hebben we<br />
creatieve oplossingen bedacht. Een alternatief<br />
<strong>voor</strong> de Bosjes is het Zuiderstrand.<br />
Ook kunnen elders in de stad uitrengebieden<br />
komen, bij<strong>voor</strong>beeld op braakliggende<br />
terreinen. Neem het Houtrustterrein;<br />
dat ligt al zeven jaar braak. Als dit<br />
terrein was benut, hadden de Bosjes zich<br />
zeven jaar kunnen herstellen. Met eenvoudige<br />
middelen en tegen lage kosten<br />
kun je zo’n terrein aantrekkelijk maken<br />
<strong>voor</strong> mens en hond. Haal het puin en het<br />
glas eruit, zet er een hek omheen zodat<br />
het veilig is <strong>voor</strong> mens, hond en verkeer,<br />
zaai gras in, leg er boomstronken neer.<br />
Overal in de stad liggen dergelijke terreinen.<br />
En dan hoeven mensen in <strong>wijken</strong><br />
zonder uitrengebied niet meer met<br />
de auto naar de Bosjes van Poot. Dat<br />
scheelt ook nog eens veel autokilometers<br />
en luchtverontreiniging. Zowel mensen,<br />
honden en de natuur verdienen een goed<br />
hondenbeleid”.<br />
‘Huis van de Democratie kan<br />
al over anderhalf jaar open’<br />
Een meerderheid in de Tweede<br />
Kamer is positief over een Huis van<br />
de Democratie in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Minister<br />
Guusje ter Horst noemde het plan<br />
vorige week een interessant idee.<br />
PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen denkt<br />
dat het Huis van de Democratie met<br />
deze steun over anderhalf jaar de<br />
deuren kan openen.<br />
door elske koopman<br />
Burgemeester Wim Deetman was aanvankelijk<br />
teleurgesteld dat het Huis van de<br />
Democratie niet in de Miljoenennota <strong>voor</strong>kwam<br />
en kondigde een offensief aan. In de<br />
Algemene Beschouwingen naar aanleiding<br />
van de Miljoenennota vroeg CDA-fractie<strong>voor</strong>zitter<br />
Pieter van Geel aan premier Jan<br />
Peter Balkenende of hij de ontwikkeling<br />
van zo’n huis met Ter Horst wilde bespreken.<br />
De PvdA was al langer <strong>voor</strong> het plan en<br />
ook de SP lijkt zo’n plek een goed idee. “We<br />
hebben al een huis van de geschiedenis in<br />
de vorm van het Nationaal Historisch Museum<br />
dat in Arnhem komt. Het lijkt me<br />
goed als zo’n Huis van de Democratie in<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> komt. Het parlement heeft al<br />
vaak mensen op bezoek, maar eigenlijk<br />
vind ik dat elke jongere en elke Nederlander<br />
er geweest <strong>moet</strong>en zijn. Zo’n Huis van<br />
de Democratie is een aanvulling”, aldus<br />
SP-kamerlid Ronald van Raak.<br />
Heijnen heeft al met zijn CDA-collega Jan<br />
Schinkelshoek en de minister over het idee<br />
gepraat. Hij wil deze week tijdens de begrotingsbehandeling<br />
van het ministerie<br />
van Algemene Zaken, het departement<br />
van Balkenende, het huis weer aan de orde<br />
stellen. “Ik wil de premier vragen zich in<br />
te spannen <strong>voor</strong> het huis. Hij gaat over de<br />
overheids<strong>voor</strong>lichting in de breedst mogelijke<br />
zin, dus van de ministeries, maar ook<br />
de Tweede en Eerste Kamer en bij<strong>voor</strong>beeld<br />
de Raad van State. Daar wordt veel<br />
langs elkaar heen gewerkt. Het <strong>voor</strong>lichtingscentrum<br />
van Defensie aan de Fluwelen<br />
Burgwal ziet er niet uit. Dat kan beter<br />
bij<strong>voor</strong>beeld door een deel van het geld te<br />
4 a d v e R t e n t i e3<br />
Aangetaste boom waarvan de wortels<br />
blootliggen. Foto: c&r<br />
besteden aan het Huis <strong>voor</strong> de Democratie”,<br />
aldus Heijnen.<br />
Burgemeester Deetman is blij met de steun<br />
<strong>voor</strong> het Huis van de Democratie: “Democratie<br />
komt niet uit de lucht vallen. Democratie<br />
<strong>moet</strong> je leren met de bijbehorende<br />
tradities, de actualiteit en de toekomst.<br />
Daarom is de komst van het Huis van de<br />
Democratie van belang”.<br />
De stichting Huis van de Democratie is ook<br />
blij met de steun. “Er is een brede consensus<br />
met PvdA, D66, CDA en nu dus ook SP<br />
die het idee steunen. “We zijn er ontzettend<br />
blij mee”, zegt Cathrien van Herwaarden,<br />
secretaris van de Stichting Huis van de<br />
Democratie. De stichting hoopt in 2013 de<br />
deuren van het Huis van de Democratie te<br />
kunnen openen. “Het is onze streefdatum,<br />
dan bestaat namelijk ook het Koninkrijk<br />
Nederland 200 jaar”, aldus Van Herwaarden.<br />
Heijnen vindt dat de deuren al eerder open<br />
<strong>moet</strong>en. Hij ziet over anderhalf jaar al een<br />
Huis van de Democratie openen in afwachting<br />
van mogelijke <strong>nieuwbouw</strong>. Van<br />
Herwaarden ziet wel mogelijkheden, maar<br />
vindt bestaande plekken te klein. “We zijn<br />
Henk Au koopt nu ook<br />
kantoorlaag boven Markthof<br />
Henk Au, eigenaar van de Markthof in<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>, heeft nu ook de complete<br />
kantoorlaag boven het winkelcentrum<br />
gekocht. Na lang onderhandelen met<br />
twee particuliere beleggers heeft Au de<br />
kantoorruimte met een totale oppervlakte<br />
van 2200 vierkante meter, als ook<br />
de bijbehorende dertig parkeerplaatsen,<br />
verworven. De ondernemer heeft daarmee<br />
nu ook 95 % van alle parkeerplaatsen<br />
onder de Markthof in zijn bezit.<br />
De kantoorlaag tussen de Markhof en<br />
de bovengelegen appartementen heeft<br />
sinds de oplevering in 1978 veelvuldig<br />
leeg gestaan. Henk Au wil het kantoor<br />
eigenlijk al begonnen als je het onderwijsprogramma<br />
<strong>Haag</strong>se Tribune <strong>voor</strong> schoolkinderen<br />
meetelt. Dat breidt al uit. Maar het<br />
gaat niet alleen om schoolkinderen, ook om<br />
alle andere Nederlanders en in het bijzonder<br />
degenen die nieuw zijn in Nederland.<br />
Je kunt hen laten zien hoe de democratie<br />
hier werkt. We verwachten veel mensen en<br />
dat past niet in de bestaande locaties”, zegt<br />
Van Herwaarden. Uiteindelijk <strong>moet</strong> er dus<br />
een nieuw gebouw komen. Het ontwerp<br />
van het Nationaal Historisch Museum,<br />
zoals dat stond gepland op de plek van de<br />
Albert Heijn naast het stadhuis hergebruiken,<br />
vindt ze geen goed idee. “We denken<br />
wel aan de locatie, niet aan het ontwerp”,<br />
aldus de secretaris. Heijnen wil beginnen<br />
op een bestaande locatie, maar mogelijk<br />
later naar <strong>nieuwbouw</strong>. Het <strong>moet</strong> zijns inziens<br />
geen echt museum worden. “Je <strong>moet</strong><br />
jongeren trekken. Zij <strong>moet</strong>en games kunnen<br />
spelen. Als maar wel duidelijk is hoe<br />
we hier regeren en tot controleren komen”,<br />
aldus Heijnen.<br />
Hoeveel geld uiteindelijk nodig is om het<br />
Huis van de Democratie van de grond te<br />
krijgen is nog niet exact bekend.<br />
Henk Au. Foto c&r<br />
ombouwen naar twaalf tot dertien loftachtige appartementen met<br />
een minimale woonoppervlakte van 100 vierkante meter. In de<br />
koopsom is begrepen een consult bij een architectenkantoor, waarbij<br />
de koper/huurder zelf de locaties van binnenmuren en opstellingen<br />
van keuken en badkamer kan bepalen.<br />
Aangezien er eerst een artikel 19 wijziging goedgekeurd dient te<br />
worden (bestemmingsplan wijziging kantoorbestemming naar<br />
woonbestemming) zullen de appartementen pas medio 2008 worden<br />
aangeboden. Wat de parkeergarage betreft is het <strong>voor</strong>nemen<br />
deze te <strong>voor</strong>zien van een nieuwe vloer, verlichting, ventilatie waarna<br />
de tweede parkeerlaag (thans bestemd <strong>voor</strong> abonnees) ook <strong>voor</strong><br />
kortparkeerder opengesteld kan worden.<br />
5<br />
Minder overlast<br />
door inzet Mobiel<br />
Jongeren Team<br />
<strong>Haag</strong>se jongeren die <strong>voor</strong> overlast zorgden,<br />
zijn door begeleiding van het Stedelijk<br />
Mobiel Jongeren Team (SMJT) terug<br />
naar school of naar hulpverleningsinstanties<br />
geleid. Met 700 jongeren heeft<br />
het SMJT het afgelopen jaar contact onderhouden.<br />
Daar waar het Stedelijk Mobiel<br />
Jongeren Team optrad, zijn de klachten<br />
over overlast afgenomen. Wethouder<br />
Sander Dekker (Onderwijs, Jeugd, Sport):<br />
“We zijn er nog niet. Maar we hebben met<br />
het Actieprogramma Jeugd wel een eerste<br />
slag gemaakt. De problemen van de<br />
jeugd zijn beter in beeld en we grijpen<br />
eerder in.” De planning is om dit jaar te<br />
starten met de eerste twee Centra <strong>voor</strong><br />
Jeugd en Gezin in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. In deze centra<br />
komt de zorg <strong>voor</strong> het opgroeiende<br />
kind van 0-19 jaar samen.<br />
Herbestemming<br />
politiebureau LvM<br />
start jaar later<br />
Het <strong>voor</strong>malig politiebureau op de hoek<br />
van de Laan van Meeder<strong>voor</strong>t en Archimedesstraat<br />
<strong>moet</strong> nog een jaar wachten<br />
op een herbestemming. Vanwege het faillissement<br />
van projectontwikkelaar Van<br />
Roey loopt het plan om hier appartementen<br />
te vestigen vertraging op. Het pand<br />
van de vroegere Huishoudschool is nu<br />
in gebruik als culturele broedplaats. “De<br />
culturele broedplaats die hier gevestigd<br />
is, kan tot eind 2008 zeker blijven”, aldus<br />
een woordvoerder van de gemeente. Wie<br />
de projectontwikkelaar gaat worden, is<br />
nog niet bekend.<br />
Hunebed <strong>voor</strong><br />
Madurodam<br />
Madurodam heeft vanaf donderdag het<br />
oudste Nederlandse monument op hun<br />
terrein staan. De miniatuurversie van<br />
het grootste hunebed uit de gemeente<br />
Borger heeft net als zijn ‘grote broer’ 9<br />
dekstenen die rusten op 26 zijstenen en 2<br />
sluitstenen. Bovendien is er een complete<br />
poort met 4 zijstenen en 1 deksteen. De<br />
totale lengte in het echt is 22,5 meter; in<br />
Madurodam bedraagt dit 90 centimeter.<br />
Uit archeologisch onderzoek blijkt dat<br />
de hunebedden dateren uit de Nieuwe<br />
Steentijd, circa 3450 tot 3250 <strong>voor</strong> Christus.<br />
In de provincie Drenthe zijn 52 van<br />
de 54 Nederlandse hunebedden te vinden.<br />
Het hunebed D27 van Borger is de<br />
grootste van Nederland.<br />
Vaste conducteurs<br />
op tram 9 en 16<br />
Om de veiligheid op de tram te verbeteren,<br />
rijden binnenkort op de tramlijnen<br />
9 en 16 conducteurs ‘nieuwe stijl’ mee.<br />
Deze mensen zijn <strong>voor</strong>al aanwezig om<br />
de sociale veiligheid te verbeteren. Het<br />
gaat om een proef van drie jaar waar<strong>voor</strong><br />
de gemeente per jaar 1 miljoen euro<br />
investeert. De proef start 1 november.<br />
Na een jaar wordt bekeken of het ook de<br />
twee jaar daarna wordt <strong>voor</strong>tgezet. De<br />
gemeente sluit hierover binnenkort een<br />
samenwerkingsovereenkomst af met<br />
HTM.<br />
Dat veel reizigers zich niet veilig voelen<br />
in de tram is bij de gemeente en HTM een<br />
doorn in het oog. Verkeerswethouder Peter<br />
Smit: “Met de come-back van de vaste<br />
conducteur gaan we dat verbeteren op<br />
een menselijke manier”.<br />
Tot in de jaren zestig reden op de meeste<br />
trams ook conducteurs mee. Deze conducteurs<br />
liepen door de tram, verkochten<br />
en controleerden de kaartjes en waren<br />
gastheer en meester op de tram. De conducteurs<br />
nieuwe stijl zijn sociaal vaardige<br />
mensen die zich <strong>voor</strong>al richten op<br />
het verbeteren van de sociale veiligheid.<br />
Naast kaartcontrole zullen deze mensen<br />
contact onderhouden met de reizigers<br />
en overlast in de kiem smoren. Hiermee<br />
wil de wethouder bereiken, dat de waardering<br />
<strong>voor</strong> de veiligheid op deze tramlijnen<br />
stijgt met 25 procent. Bovendien<br />
<strong>moet</strong> het aantal zwartrijders op deze lijnen<br />
worden verlaagd.<br />
Met de inzet van de vaste conducteurs<br />
wordt het plan dat hier<strong>voor</strong> in het collegeprogramma<br />
was opgenomen uitgevoerd.<br />
De conducteurs rijden dagelijks<br />
vanaf 14.00 uur tot de laatste rit mee op<br />
het traject tussen Hollands Spoor en Vrederust.<br />
De reguliere flexibele controles,<br />
zoals deze nu plaats vinden, blijven gehandhaafd.
6<br />
Nieuwe naam en meer activiteit<br />
Michiel Morel stond in 1972 aan<br />
de wieg van het fenomeen kunst<br />
uitlenen in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Nu anno<br />
2007 wordt onder zijn bezielende<br />
leiding de geboorte gevierd van<br />
‘Heden, kunst van nu’, een nieuwe<br />
naam <strong>voor</strong> de Artoteek. Want deze<br />
ouderwetse benaming voldoet<br />
allang niet meer. Het verhuren en<br />
leasen van kunst aan particulieren<br />
en bedrijven is een klein onderdeel<br />
van een groter geheel. De Artoteek<br />
is meer dan volwassen geworden,<br />
Kunst verzamelen, internationale<br />
uitwisselingsprojecten, pionieren<br />
in de Vinex<strong>wijken</strong>; het is slechts een<br />
greep uit het aanbod op het actuele<br />
kunstterrein. De nieuwe naam Heden<br />
wordt feestelijk ingeluid in het<br />
weekend van 2, 3 en 4 november.<br />
door roos van Put<br />
Interview<br />
Hij is eigenlijk nog best een beetje boos<br />
over de kop van een recensie in deze<br />
krant. Die luidde: “Een vakantiehuisje<br />
<strong>voor</strong> de kunstuitleen’’. Michiel Morel:<br />
“Journalisten bel ik niet meer, maar bij<br />
zo’n titel word ik echt niet goed. In het<br />
begin hebben wij werken uit de BKR uitgeleend.<br />
Dat was gemeenschapskunst<br />
en wij wilden die terug geven aan die<br />
gemeenschap. In die tijd waren wij een<br />
hot item op de politieke agenda. Wij on-<br />
dernemen al vanaf het begin ontzettend<br />
veel meer dan kunst uitlenen en verhuren.<br />
Die stoffige uitstraling die rondom<br />
een kunstuitleen hangt, een erfenis uit<br />
de jaren zeventig, is allang niet meer van<br />
toepassing”.<br />
Hij memoreert de eerste kunstroute, de<br />
Tour d’Art. “Wij waren de eerste die zoiets<br />
organiseerden in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Dat was al in<br />
1987. Wij hebben kunstenaars destijds gevraagd<br />
ingrepen in huiskamers te doen<br />
tijdens die route. Het was geïnspireerd<br />
op de kunstroute Chambre d’Amis in<br />
Gent, destijds opgezet door Jan Hoet. Wij<br />
lieten kunstenaars werken in Nirwana, in<br />
de Papaverhof, in gebouwen van Duiker<br />
en Wils. Wij bieden al decennialang niet<br />
alleen kunstenaars op vele manieren een<br />
platform, maar ook het publiek kan op<br />
totaal verschillende manieren kennis maken<br />
met hedendaagse kunst”.<br />
Ofwel, ondernemen binnen de kunst.<br />
vrijdag 12 oktober 2007<br />
Contact met de doelgroep, deze zo goed<br />
mogelijk bedienen. Vraag en aanbod<br />
samenbrengen, service verlenen, kwaliteit<br />
bewaken. Michiel Morel kun je dan<br />
ook met recht een cultureel ondernemer<br />
‘avant la lettre’ noemen. Een manager,<br />
die zijn opleiding genoot aan Nijenrode.<br />
Een nogal rechts georiënteerd instituut in<br />
zijn tijd. “Er waren ook zeker linkse geluiden<br />
te horen. Die kwamen onder anderen<br />
van mij. Ik ben die opleiding gaan
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
iten bij ‘Artoteek’<br />
volgen omdat ik eigenlijk nog niet wilde<br />
studeren. Ik zag het niet zitten om zes,<br />
zeven jaar op een universiteit te zitten.<br />
Tot mijn verbazing werd ik op Nijenrode<br />
aangenomen. Ik was bepaald geen hoogvlieger<br />
en je resultaten telden wel mee.<br />
De opleiding trok me aan, ik zag het als<br />
een stevige generale studie. Er werd veel<br />
aan persoonsvorming gedaan. Veel aan<br />
sport ook. Rugby. Hockey”. Het laatste<br />
spreekt hij uit expres quasi bekakt uit als<br />
‘hackey’. ‘’Ik ben geboren in Rotterdam<br />
maar opgegroeid in Brabant, in Breda.<br />
Ben groot geworden naast de St. Joost,<br />
een academie <strong>voor</strong> beeldende kunst.<br />
Mijn Arnhemse peettante nam mij als<br />
kind al mee naar Sonsbeek en <strong>voor</strong>al naar<br />
Kröller Muller. <strong>Den</strong>k dat in die tijd mijn<br />
fascinatie <strong>voor</strong> kunst wel is ontstaan. Al<br />
is dat achteraf praten”.<br />
Tot op de dag van vandaag is Morel een<br />
fanatiek sporter. Recent fietste hij nog<br />
naar Florence. Hele marathons loopt hij<br />
niet meer maar halve marathons loopt hij<br />
als het even kan nog mee. Bij de City Pier<br />
City zag je hem de laatste jaren steevast<br />
<strong>voor</strong>bijkomen. Daarnaast skeelert hij in<br />
zijn vrije tijd. “Maar ik loop ook achter de<br />
kinderwagen. Met de kinderen van mijn<br />
kinderen en met die van mijn vriendin.<br />
Ik heb zelf een zoon en een dochter. Het<br />
is niet alleen heel erg leuk met die kleinkinderen,<br />
het is heel goed <strong>voor</strong> mij, ook<br />
omdat ik zie wat er allemaal op scholen<br />
gebeurt”.<br />
Ik stop<br />
met werken<br />
op mijn 63ste<br />
Hij doelt onder meer op de educatieve<br />
tak van zijn kunstinstelling. Educatie is<br />
eveneens al vanaf het ontstaan een wezenlijk<br />
onderdeel van het kunstprogramma.<br />
“Sinds de jaren zeventig wordt dat<br />
aspect benadrukt. Door kunst te lenen,<br />
leer je te kijken. Van die wisselingen van<br />
werken in je eigen huis leer je verschillen<br />
te zien. Dat educatieve komt zowel terug<br />
in het fenomeen van kunst verhuren als<br />
in onze projecten op scholen. Binnen het<br />
onderwijs zijn wij heel actief. We initiëren<br />
zelf projecten, krijgen daarnaast aanvragen.<br />
Wil een school een glasproject doen.<br />
Regelen wij een kunstenaar die is gespecialiseerd<br />
in glas. Voor het vak CKV bieden<br />
wij, in samenwerking met Stroom,<br />
workshops aan. Alle lessen worden gegeven<br />
door professionele kunstenaars<br />
met een eigen beroepspraktijk. Dat kan<br />
dus ook in het atelier gebeuren. Vinden<br />
kinderen heel erg leuk”.<br />
Zijn kinderen, beiden rond de dertig, zijn<br />
<strong>voor</strong>tgekomen uit een huwelijk met een<br />
Zweedse. “Ben inmiddels niet meer getrouwd,<br />
heb vele relaties achter de rug<br />
en ben nu al acht jaar gelukkig met mijn<br />
huidige vriendin.’’<br />
Na zijn opleiding vertrok Morel naar<br />
Zweden. Het land trok hem aan. Hij<br />
werkte eerst bij de Zweedse Kamer van<br />
Koophandel. En leerde in het hoge noorden<br />
kunst kennen. “Je had in Stockholm<br />
een Museum <strong>voor</strong> Moderne Kunst. Met<br />
aan het roer Pontus Hultèn. Een van de<br />
belangrijkste tentoonstellingmakers van<br />
de tweede helft van de vorige eeuw. Later<br />
directeur van het Centre Pompidou in<br />
Parijs. Hij is overleden in 2006. Alle grote<br />
namen uit de geschiedenis van de kunst<br />
heb ik in dat Zweedse museum gezien.<br />
Met groot bedoel ik dat ze nu naam en<br />
faam hebben, maar toen waren die kunstenaars<br />
nog redelijk jong en aan het begin<br />
van een internationale carrière. <strong>Den</strong>k<br />
aan Rauschenberg, Rosenquist, Tinguely,<br />
Niki de St. Phalle”.<br />
Zijn passie <strong>voor</strong> kunst is evident. Toch<br />
rijst de vraag of hij niet in al die 33 jaar van<br />
baan heeft willen veranderen. Jobhoppen<br />
is tenslotte niet alleen maar een recent<br />
De stoffige<br />
uitstraling die<br />
rondom een<br />
kunstuitleen<br />
hangt, is<br />
allang niet<br />
meer van<br />
toepassing<br />
fenomeen. Hij bleef ruim drie decennia<br />
directeur maar vertelt nu dat hij binnen<br />
twee jaar afscheid zal nemen van deze<br />
kunstinstelling. “Ik mag en kan zeker<br />
nog langer blijven, maar er is nog zoveel<br />
dat ik wil doen in dit leven. Ik stop met<br />
werken op mijn 63ste. Ik heb wel eens om<br />
me heen gekeken. Maar de ene keer was<br />
ik niet goed genoeg <strong>voor</strong> een baan en de<br />
andere keer bedacht ik dat ik het wel heel<br />
erg naar mijn zin had in mijn huidige<br />
betrekking. Dat komt door de dynamiek<br />
die de kunstwereld met zich mee brengt.<br />
Binnen de Artoteek – die naam <strong>moet</strong> ik<br />
eigenlijk niet meer gebruiken, want nog<br />
even en we zijn Heden, kunst van nu<br />
– was en is ontzettend veel mogelijk”.<br />
Hij doelt op recente <strong>voor</strong>beelden van<br />
kunstactiviteiten. Het huis 7 x 11 bij<strong>voor</strong>beeld.<br />
Dat ligt in Ypenburg. Dit huis, enkele<br />
jaren geleden gekocht en vernoemd<br />
naar de bouwkavel, is bestemd <strong>voor</strong><br />
diverse kunstinitiatieven. Kunstenaars<br />
mogen er bepaalde tijd wonen en werken<br />
en zij ondernemen kunstactiviteiten die<br />
zich nadrukkelijk op de wijk richten. Een<br />
nieuwe wijk, een nieuw publiek. “Huis<br />
7 x 11 is een succes. Steeds meer mensen<br />
uit Ypenburg raken erbij betrokken. Dat<br />
is natuurlijk geweldig”.<br />
Ook heeft Michiel Morel internationale<br />
projecten in het leven geroepen. Die<br />
spelen zich af in Azië. Onder de noemer<br />
‘Landing Soon’ mogen kunstenaars uit<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> drie maanden lang in Yogyakarta<br />
verblijven. “Binnen dit ‘artist in<br />
residence’-programma <strong>moet</strong>en <strong>Haag</strong>se<br />
kunstenaars samenwerken met een Indonesische<br />
kunstenaar. Dat kan binnen<br />
beeldende kunst, vormgeving of architectuur.<br />
Ze <strong>moet</strong>en zich richten op fysieke,<br />
culturele, sociale en/of politieke<br />
facetten van de stedelijke omgeving die<br />
zij in Indonesië aantreffen. Dat resulteert<br />
in een tentoonstelling daar, in het Cemeti<br />
House en in een expositie hier, in <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong>. Ook krijgt iedere kunstenaar een<br />
publicatie. Welke kunstenaar drie maanden<br />
daar mag verblijven, beslis ik”.<br />
Heden, kunst Van nu<br />
Onder de nieuwe naam ‘Heden, kunst<br />
van nu’ worden de activiteiten enerzijds<br />
uitgebreid, anderzijds afgestemd op de<br />
wensen van een hedendaagse samenleving<br />
in de 21ste eeuw. Een greep uit het<br />
aanbod Educatie: onder de noemer ‘Oh<br />
oh <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>’ worden leerlingen uit het<br />
basis- en vervolgonderwijs uitgenodigd<br />
tijdens een workshop een video te maken.<br />
Kinderen leren een camera te hanteren,<br />
beeldmateriaal te verzamelen en<br />
muziek uit te kiezen die het beste bij het<br />
plaatje past. De collectie van de kunstwerken<br />
van Heden is digitaal geperfectioneerd.<br />
Een kunstenaar, zijn werk en de<br />
prijs zijn gemakkelijk te vinden. Ook is er<br />
aandacht <strong>voor</strong> het verzamelen van kunst.<br />
“Het uitgangspunt van kunst uitlenen<br />
is niet zozeer achterhaald als wel gedateerd”.<br />
Vandaag de dag willen veel meer<br />
mensen verzamelen dan alleen diegenen<br />
met een hele dikke portemonnee. Zij willen<br />
een persoonlijke kunstcollectie gaan<br />
aanleggen. Maar missen hiertoe vaak net<br />
genoeg kennis, inzicht en ervaring.<br />
‘Heden, kunst van nu’ gaat zich dan ook<br />
veel meer richten op consultancy. Op een<br />
meer persoonlijke benadering. Willen<br />
mensen wijs worden binnen de wereld<br />
van de eigentijdse kunst, willen ze verzamelen,<br />
kunnen ze bij ons persoonlijk in<br />
dat traject worden begeleid. Wij kiezen<br />
dus bewust <strong>voor</strong> verdieping. Tegenwoordig<br />
word je afgerekend op getallen. Daar<br />
hou ik helemaal niet van, wij kiezen <strong>voor</strong><br />
verdieping van het contact. Voor de lange<br />
termijn en <strong>voor</strong> kwaliteit. Om te kijken of<br />
mensen behoefte hadden aan deskundig<br />
advies bij het verzamelen, hebben we<br />
een pilot project gedaan. Uit ons netwerk<br />
hebben we een tiental geïnteresseerden<br />
geselecteerd. Tijdens de bijeenkomsten<br />
zijn verschillende aspecten van het verzamelen<br />
aan bod gekomen. Waar <strong>moet</strong><br />
je op letten, waarom de ene kunstenaar<br />
wel en de andere niet? De groep mocht<br />
zelf kunst aandragen en moest hun keuze<br />
verdedigen. Tijdens de laatste avond was<br />
er een deskundige aanwezig die de laatste<br />
puntjes op de i zette. We hebben heel<br />
veel goede reacties gekregen. Er blijkt behoefte<br />
te zijn aan begeleiding bij het starten<br />
van een persoonlijke kunstcollectie”.<br />
Heden, kunst<br />
van nu,<br />
gaat zich<br />
richten op<br />
consultancy<br />
Binnen ‘Heden’ staan dus trainingsprogramma’s<br />
op de agenda <strong>voor</strong> beginnende<br />
verzamelaars. In het feestweekend is<br />
er op 2 november bij<strong>voor</strong>beeld een avond<br />
waarin een verzamelaarsechtpaar, een<br />
galeriehouder en een kunstenaarsduo<br />
vanuit hun eigen discipline vertellen<br />
over het verzamelen van kunst. “Al onze<br />
activiteiten in het weekend van 2, 3 en 4<br />
november staan in het teken van kunst<br />
verzamelen. We hebben een veiling op<br />
internet”. Maar liefst 35 kunstenaars hebben<br />
gratis een werk aan ‘Heden’ gegeven.<br />
“Dat was hun cadeautje <strong>voor</strong> de naamsverandering<br />
en <strong>voor</strong> ons 35-jarig bestaan,<br />
dit jaar. Men kan digitaal gaan bieden op<br />
deze werken. Tijdens de tentoonstelling<br />
‘Heden Salon’ kunnen mensen hoger<br />
gaan bieden. Dat gebeurt om 15 uur op<br />
zondagmiddag. De opbrengst van de<br />
werken is bestemd <strong>voor</strong> een kunstprijs”.<br />
Deze nieuwe prijs wordt uitgereikt aan<br />
een kunstenaar die niet meer piepjong<br />
is maar die ook niet oud is. In de kunst<br />
bestaan vele prijzen, maar de midcareer<br />
kunstenaars vallen eigenlijk altijd buiten<br />
de boot. “Daarom is deze Heden prijs<br />
bestemd <strong>voor</strong> die groep. Iedere twee<br />
jaar vragen wij een deskundige op het<br />
hedendaagse terrein de winnaar uit te<br />
kiezen. Dit jaar is dat Philip Peters. De<br />
prijs heet ‘Heden op een voetstuk’. Heden<br />
staat garant <strong>voor</strong> 6000 euro”. Wie nu<br />
denkt gemakkelijk en met redelijk weinig<br />
geld aan een werk van bij<strong>voor</strong>beeld Bob<br />
Bonies te komen, zal op zijn neus kijken.<br />
Bij een werk van deze <strong>Haag</strong>se grootheid<br />
staat al, <strong>voor</strong>dat de veilingsite openbaar<br />
is, een startbedrag van 1250 euro. Van<br />
Frans Zwartjes een olieverf op doek <strong>voor</strong><br />
1450 euro, van Jurjen de Haan <strong>voor</strong> 1250<br />
euro. ‘Heden’ heeft zelf een minimumbod<br />
uitgebracht. Het kan natuurlijk niet zo<br />
zijn dat werken van grote <strong>Haag</strong>se namen<br />
<strong>voor</strong> een prikkie weggaan. Dat verwacht<br />
ik ook niet. Het is <strong>voor</strong> iedereen wel een<br />
buitenkansje om <strong>voor</strong> een aantrekkelijk<br />
prijsje een kunstwerk van een goede kunstenaar<br />
in bezit te krijgen”.<br />
‘Heden, kunst van nu’ viert de geboorte<br />
in het weekend van 2, 3 en 4 november.<br />
Voor een programmaoverzicht zie:<br />
www.heden.nl.<br />
Volgende week distribueert Heden een<br />
speciale bijlage via <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong>.<br />
Met hierin het volledige programma<br />
van het feestweekend, achtergrondinformatie<br />
over ‘Heden, kunst van nu’ en<br />
nuttige wetenswaardigheden.<br />
Interview 7<br />
Hoe het begon<br />
Op weg naar de drogist dacht ik aan de<br />
pincode. Die begon toch, puzzelde ik,<br />
met 56 of was het andersom, dus 65, ja<br />
vast. Ik heb een slecht geheugen <strong>voor</strong><br />
getallen en behoor tot de Postbankschapen<br />
die de pincode op het pasje<br />
willen schrijven. Bij de kassa toetste<br />
mijn hand de juiste combinatie in, die<br />
toch de verkeerde bleek te zijn. Thuis<br />
zocht ik de goede pincode op, zodat<br />
ik naar het warenhuis B. kon gaan. De<br />
draaideur bracht me in de hel.<br />
“Wat heerlijk dat u bij ons bent”,<br />
schalde een stem door de intercom,<br />
“vandaag is het restantendag, welkom<br />
in het goedkoopste warenhuis<br />
van Nederland!” Ik begreep dat het ieder<br />
<strong>voor</strong> zich en de hebzucht <strong>voor</strong> ons<br />
allen zou zijn. Het enige dat ik wilde,<br />
was een lila hoeslaken dat zacht van<br />
stof en tint moest zijn, en 180 bij 200<br />
centimeter van afmeting.<br />
De beddenafdeling bevond zich bovenin<br />
het warenhuis. Twintig minuten<br />
afstand, maximaal, maar dan <strong>moet</strong><br />
men onderweg niet tegengehouden<br />
worden door mensen die zulke lelijke<br />
gezichten hadden, dat er generaties<br />
incest aan <strong>voor</strong>af gegaan moesten<br />
zijn. De gezichten keken me dreigend<br />
aan, wat ik wilde, vroegen ze zonder<br />
woorden, en dat ik kon opdonderen,<br />
Vilan<br />
vonden ze, en ze bonkten tegen me<br />
aan, duwden me naar de uitgang,<br />
maar ik dacht aan mijn lila hoeslaken<br />
en vocht me terug naar de roltrap, onderweg<br />
struikelde ik over een klein<br />
hondje, dat deed me verdriet.<br />
Op de roltrap stond een groepje kinderen<br />
met rattenogen. Ze staarden<br />
koud naar me en ik wendde mijn blik<br />
af. De schilderijen van Jeroen Bosch<br />
waren tot leven gekomen en ik zat er<br />
middenin. Door de intercom sprak<br />
weer de duivel tot ons: “Het volgende<br />
kwartier is al het speelgoed extra in<br />
prijs verlaagd, haast u!” Van de kinderen<br />
was ik verlost, maar nog altijd had<br />
ik geen lila hoeslaken. De stem riep:<br />
“We zijn tot zeven uur ‘s avonds geopend,<br />
profiteer, profiteer, profiteer!”<br />
Het galmde in mijn hoofd.<br />
Met moeite vond ik het hoeslaken,<br />
dat buiten alle aanbiedingen viel. Bij<br />
de kassa vergat ik weer mijn pincode<br />
en toen de rij achter me begon te<br />
loeien, sneed de eenzaamheid door<br />
me heen. Ik wilde niet weten wat ik<br />
wist, dat Oma die dag een jaar dood<br />
was, ik wilde dat ze gewoon eens terugschreef.<br />
Met die gedachte werd<br />
het stil om me heen en ik verliet het<br />
warenhuis B. met een lila hoeslaken,<br />
Oma’s lievelingskleur.<br />
Vilan Van de loo<br />
Voeten van de vloer<br />
Het improviseren op de dansvloer<br />
<strong>moet</strong> wachten. Het gaat nu om<br />
zorgvuldigheid, vastberadenheid,<br />
om de perfecte dans. Komend<br />
weekend zijn de <strong>voor</strong>rondes van de<br />
danswedstrijd ‘Culturalis The Hague<br />
Moves’. Jongeren krijgen de kans<br />
om hun eigen choreografie te laten<br />
zien.<br />
door Miranda Fieret<br />
“Cross over, breakdance, streetdance,<br />
moderne dans en zelfs acrobatiek. Jongeren<br />
kunnen van alles laten zien”, vertelt<br />
Patty Broese van Groenou van The<br />
Hague Dance. “Vorig jaar kregen we<br />
ook dansgroepen die een Indiase dans<br />
uitvoerden. Alle stijlen zijn welkom. Het<br />
gaat erom waar je hart ligt”.<br />
The Hague Moves geeft jonge choreografen<br />
de kans om hun eigen stuk op het podium<br />
uit te voeren. Om een choreografie<br />
te maken, is lang niet altijd een opleiding<br />
nodig, vindt Broese van Groenou. “<strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong> heeft veel te weinig podia <strong>voor</strong> niet<br />
gevestigde dans. Jongeren <strong>moet</strong>en het<br />
hebben van buurtoptredens want wanneer<br />
je verder wil, kun je alleen terecht<br />
bij het Nederlands Dans Theater of Candance.<br />
Met The Hague Moves proberen<br />
we daar een tussenweg in te vinden”.<br />
Veel <strong>voor</strong>waarden zijn er niet om mee<br />
te doen met de <strong>voor</strong>rondes van de wedstrijd.<br />
“De choreograaf <strong>moet</strong> zelf <strong>voor</strong><br />
dansers zorgen en het stuk <strong>moet</strong> geschikt<br />
zijn om op toneel uit te voeren. Verder<br />
maken we onderscheid in een publieks-<br />
prijs, een prijs <strong>voor</strong> originaliteit en een<br />
prijs <strong>voor</strong> beste choreografie. We kijken<br />
hierbij wel naar het niveau van de groep.<br />
Iemand die regelrecht van de straat komt<br />
en een groep waarvan veel mensen al<br />
dans studeren, zijn natuurlijk niet te vergelijken<br />
“.<br />
The Hague Moves liep vorig jaar erg<br />
goed. “Zelfs boven verwachting”, zegt<br />
Broese van Groenou trots. “Er kwamen<br />
zelfs deelnemers van buiten de stad. Nu<br />
richten we ons volledig op talent binnen<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. We hebben al veel aanmeldingen.<br />
Er zijn nog maar acht plaatsen vrij”.<br />
De dansgroepen die doorgaan naar de<br />
halve finale, krijgen een professioneel<br />
podium. “Zo kunnen jongeren zich echt<br />
ontwikkelen. Er gebeurt op straat veel<br />
meer dan je denkt. Gerenommeerde instellingen<br />
gaan zich ook steeds meer verdiepen<br />
in wat er nu allemaal in de stad<br />
gebeurt”. Op de vraag of deelnemers ook<br />
echt verder gaan in dans of choreografie,<br />
durft Broese van Groenou geen antwoord<br />
te geven. “De winnaars krijgen een geldbedrag<br />
van 500 euro. Of ze daar kleding<br />
<strong>voor</strong> de dansgroep <strong>voor</strong> kopen, of uitgeven<br />
aan een Playstation is aan hen. Maar<br />
we proberen natuurlijk wel de groep bij<br />
elkaar te houden en te stimuleren. Daarom<br />
gaan we met de winnaar ook op tournee<br />
langs <strong>Haag</strong>se bibliotheken.<br />
De <strong>voor</strong>rondes (13 en 14 oktober) zijn<br />
in Jongerentheater Pierrot en in Theater<br />
aan de Haven, de halve finale (28 oktober)<br />
is in het Korzo theater en de finale<br />
(10 november) is in het Theater aan het<br />
Spui in het kader van Holland Dance<br />
Festival. Kaartjes zijn te reserveren bij<br />
de desbetreffende theater (alleen <strong>voor</strong><br />
de halve finale en de finale).<br />
De Hiphopatiers, winnaar van de originaliteitsprijs 2006. Foto: Pr
Met dit geluksarmbandje steun ik<br />
het wetenschappelijk onderzoek.<br />
Wat doet u in de strijd<br />
tegen borstkanker?<br />
Irene Moors<br />
Kijk op www.stopborstkanker.nl<br />
Stop borstkanker Geef <strong>voor</strong> onderzoek<br />
kijk op www.stopborstkanker.nl
VRijdag 12 oktobeR 2007<br />
Het Segbroek College aan de Klaverstraat<br />
krijgt een nieuwe heemtuin op<br />
het schoolterrein. De school heeft van<br />
de gemeente <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> vergunning<br />
gekregen om op de plaats van de tuin<br />
dertien bomen te kappen. Ook worden<br />
heesters en struiken verwijderd.<br />
Naar verwachting zullen de werkzaamheden<br />
rond de herfstvakantie,<br />
eind deze maand, beginnen.<br />
dooR Hans scHmit<br />
Met de aanleg van de heemtuin blaast het<br />
Segbroek College een initiatief van een<br />
biologieleraar uit de jaren vijftig, die was<br />
overtuigd van het belang van aanschouwelijke<br />
natuureducatie, nieuw leven in.<br />
Want vanaf 1954, toen het schoolgebouw<br />
– van de hand van de onlangs overleden<br />
architect Sjoerd Schamhart – in gebruik<br />
werd genomen, kon vanuit het biologielokaal<br />
op de hoek van de Klaverstraat en<br />
de Stokroosstraat via een trap de les in<br />
een heemtuin worden <strong>voor</strong>tgezet.<br />
De afgelopen decennia echter, zegt Niels<br />
Ottow, leraar biologie sinds 2003, is de<br />
tuin in verval geraakt: “Het onderhoud<br />
verminderde, het gebruik nam af. De bomen<br />
en heesters zijn te groot geworden,<br />
er kwamen uitheemse planten en de toegankelijkheid<br />
verslechterde. Daardoor<br />
werd gerichte natuureducatie binnen de<br />
poorten van het Segbroek College vrijwel<br />
onmogelijk. Met mijn collega-biologen<br />
en de directie ben ik van mening dat het<br />
zonde is deze ruimte niet te gebruiken en<br />
dit erfgoed verloren te laten gaan”.<br />
d u i n l a n d S c h a p<br />
Zo groeide het plan een heemtuin te creeren<br />
van lokale aard: een duinlandschap<br />
op microschaal. In de tuin van ongeveer<br />
duizend vierkante meter wordt door het<br />
afgraven en aanbrengen van grond reliëf<br />
aangebracht in de vorm van een ‘duin’<br />
en een ‘poel’, waardoor zichtbaar wordt<br />
gemaakt hoe de vegetatie verloopt van<br />
droog naar nat. Bij het opstellen van het<br />
plan heeft de school in een vroeg stadium<br />
deskundigen betrokken, onder wie<br />
mensen van de Dienst Stadsbeheer, de<br />
beheerders van de twee <strong>Haag</strong>se heemtuinen<br />
(Heempark H.J. Bos in Madestein en<br />
de Heimanshof in het Zuiderpark) en de<br />
<strong>Haag</strong>se natuurbescherming. De inrichting<br />
van de tuin is financieel mogelijk ge-<br />
uit het TerugBlikFoto’s <strong>Haag</strong>s Gemeentearchief<br />
Het warme glinsterende zand, een<br />
gloeiende huid van de zon, dat zijn je<br />
vroegste herinneringen aan het Scheveningse<br />
strand. Met de hele familie rond<br />
een kuil, het glas ranja in je knuist, oma<br />
in haar zwarte japon hoog gezeten in<br />
een rieten strandstoel. Achter je hoorde<br />
je de zee: golfslag, stemmen en kreten.<br />
Voor je lag de kust: één feestelijke<br />
taart, glanzende koepels, tierlantijnen<br />
en vlaggen, links het Kurhaus, rechts<br />
die van Seinpost. Dat waren je herkenningspunten<br />
– <strong>voor</strong> als je de familiekuil<br />
even kwijt was.<br />
Later, in de jaren zeventig, hoorde je<br />
verbijsterd van de sloopplannen. Zeker,<br />
het ging slecht met Scheveningen en<br />
met de majestueuze etablissementen<br />
die het in de 19de eeuw groot hadden<br />
gemaakt als elitebadplaats. Het was nu<br />
zaak in te spelen op massatoerisme en<br />
dagjesmensen. Het aftands geworden<br />
Scheveningen kwijnde en verloederde,<br />
al leek even de redding nabij met onroerend-goedhandelaar<br />
Zwolsman. Deze had met grootse<br />
plannen gezwaaid, in 1962 half Scheveningen opgekocht,<br />
stromen geld binnengehaald, maar dat had in feite niets<br />
uitgehaald. IJzeren instellingen als Grand’hotel, Oranjehotel<br />
en Palacehotel – ze belandden ten slotte allemaal op<br />
de slooplijst. De bom barstte pas toen in 1971 het Kurhaus<br />
aan de beurt kwam. In <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> brak een ware opstand<br />
Segbroek College<br />
krijgt heemtuin<br />
maakt door een subsidie van 20.000 euro<br />
van Fonds 1818.<br />
Er is een lijst van (veelal beschermde)<br />
planten opgesteld die leraren graag zouden<br />
zien, maar uiteindelijk bepalen de<br />
planten zelf (welke keren wel en welke<br />
niet terug?) het gezicht van de begroeiing.<br />
Niels Ottow: “Iedere soort is welkom, als<br />
deze zich maar aan één regel houdt: niet<br />
woekeren. In eerste instantie gaat het om<br />
het inzaaien en aanplanten van de vegetatie,<br />
maar met de planten komen ook<br />
de insekten en de vogels. Ook kunnen<br />
we kleine dieren als padden, muizen en<br />
egels verwachten. We maken als afscheiding<br />
ook een houtwal die als schuilplaats<br />
dient <strong>voor</strong> tal van kleine dieren”.<br />
B i o l o g i e o n d e r w i j S<br />
Foto R. de HilsteR.<br />
Dat het Segbroek College ruimte heeft<br />
<strong>voor</strong> een heemtuin noemt Ottow “best bijzonder”,<br />
omdat door de uitbreiding van<br />
schoolgebouwen er meestal geen ruimte<br />
meer is <strong>voor</strong> zo’n tuin. Een ‘tuin in eigen<br />
huis’ betekent dat je geen tijd kwijt bent om<br />
je naar een heemtuin elders in de stad te<br />
verplaatsen, waardoor docenten eerder geneigd<br />
zullen zijn het leslokaal te verlaten.<br />
Voor het Segbroek College wordt de tuin<br />
<strong>voor</strong>al een plaats <strong>voor</strong> les, onderzoek en beleving,<br />
met name in het biologieonderwijs,<br />
maar Ottow hoopt dat ook <strong>voor</strong> andere<br />
vakken gebruik zal worden gemaakt van<br />
de tuin. Daarnaast worden de leerlingen<br />
betrokken bij het onderhoud van de tuin;<br />
jaarlijks worden projecten georganiseerd<br />
zoals snoeien, schoonmaken en verplanten.<br />
Hoewel de tuin <strong>voor</strong>al <strong>voor</strong> de eigen<br />
Niels Ottow in het gebied dat de heemtuin wordt. Foto: cReatiVe images<br />
uit, met als resultaat dat het badhotel in 1975 een rijksmonument<br />
werd en zowaar een nieuwe toekomst kreeg.<br />
Ook <strong>voor</strong> Seinpost leek hoop te gloren. Het uitbundig<br />
bekoepelde café-chantant uit 1886 stevende in 1971 onverbiddelijk<br />
af op een faillissement tot in 1972 een redder<br />
verscheen. Keurslager Teekens uit Voorschoten, die<br />
met zijn slagersketen goed geboerd had, kocht het oude<br />
d o o r S t a l & V a n d o o r n<br />
Seinpost aan en <strong>voor</strong>spelde het een<br />
‘mieterse’ toekomst, met stromen<br />
restaurantbezoekers en een spetterend<br />
theaterleven. Al gauw bleek<br />
hoe Teekens zich had verkeken. Voor<br />
de broodnodige verbouwing van<br />
het theater ontbrak het geld, en ook<br />
van de gemeente was geen hulp te<br />
verwachten – ook niet na eindeloze<br />
onderhandelingen. De keurslager<br />
hakte in april 1975 de knoop door:<br />
hij zou Seinpost laten slopen, een<br />
<strong>nieuwbouw</strong>plan lag al klaar. Het<br />
kwam als een donderslag bij heldere<br />
hemel. Politici, burgers en architecten<br />
reageerden geschokt. Ze gispten<br />
het alles vernietigend bouwbeleid<br />
van de gemeente. Wat bleef er nog<br />
over van het ooit zo bijzondere, zo<br />
gezellige Scheveningen? Een walgelijke<br />
monocultuur zonder hoogte-<br />
punten? Was de gemeente helemaal<br />
gek geworden?<br />
De protesten mochten niet baten:<br />
de gemeente had er uiteindelijk niet het geld <strong>voor</strong> over.<br />
Op 24 juni 1975 kopte de <strong>Haag</strong>sche Courant: ‘Gemeente<br />
laat Seinpost vallen’. De burger zag het met lede ogen<br />
gebeuren. Op 9 maart 1976 kwam de inboedel onder de<br />
hamer, kort daarna begonnen de slopers. De centrale<br />
koepel viel op 2 april. Scheveningen was een baken<br />
kwijt.<br />
Varia<br />
leerlingen is bedoeld, staat deze ook open<br />
<strong>voor</strong> basisscholen uit de buurt.<br />
Naast de heemtuin wil het Segbroek College<br />
een schooltuin in het leven roepen op de<br />
locatie aan de Goudsbloemlaan. Daar ligt<br />
een grasveld waar niets anders mee wordt<br />
gedaan dan maaien. Langs de randen van<br />
het terrein komen stroken met lavendel en<br />
vlinderstruiken en in het middendeel kunnen<br />
bedjes komen van 1,5 bij 0,75 meter<br />
met bloemen, vruchtdragende planten en<br />
eetbare planten zoals radijs en bosui. Tegen<br />
de wand waarachter zich de aula bevindt,<br />
staat een druif geschetst.<br />
Vrijdag 12 oktober is er een informatiemarkt<br />
over de heemtuin.<br />
Segbroek College, Klaverstraat 7.<br />
Aanvang: 14.30 uur tot 16.30 uur.<br />
9<br />
Doop Prinses Ariane<br />
in Kloosterkerk<br />
Prinses Ariane, de jongste dochter van Prins<br />
Willem Alexander en Prinses Máxima, wordt<br />
zaterdag 20 oktober gedoopt in de <strong>Haag</strong>se<br />
Kloosterkerk. De dienst wordt geleid door<br />
ds. Deodaat van der Boon, predikant van<br />
de Dorpskerk in Wassenaar. Dominee Van<br />
der Boon doopte eerder ook Prinses Alexia.<br />
De muzikale bijdrage aan de dienst wordt<br />
verzorgd door Het Residentie Kamerkoor<br />
onder leiding van Jos Vermunt.<br />
Promotie musea<br />
met andere steden<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> gaat binnenkort samen met Amsterdam,<br />
Rotterdam en Utrecht de promotie<br />
van hun musea doen. “Doel is in de periode<br />
2009-2010 zo’n 200.000 extra buitenlandse bezoekers<br />
te trekken”, aldus een woordvoerder<br />
van de gemeente <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Onder de naam<br />
‘Holland Art Cities’ <strong>moet</strong> het museumaanbod<br />
onder buitenlandse toeristen onder de<br />
aandacht worden gebracht. Bestuurs<strong>voor</strong>zitter<br />
van Holland Art Cities is Bernard Wientjes,<br />
<strong>voor</strong>zitter van de werkgeversorganisatie<br />
VNO-NCW. Daarnaast zullen museumdirecteuren,<br />
vertegenwoordigers van de steden,<br />
een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven<br />
en van het Nederlands Bureau <strong>voor</strong> het<br />
Toerisme en Congressen deel uit maken van<br />
het bestuur. Wethouder Frits Huffnagel (Citymarketing)<br />
vertegenwoordigt <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> in<br />
het bestuur van Holland Art Cities.<br />
Conferenties over<br />
techniek<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> is van eind oktober tot begin<br />
december 2007 het toneel van een vijftal<br />
(inter)nationale conferenties. Snijvlak van<br />
deze bijeenkomsten zijn internet, innovatie,<br />
creativiteit en telecom. De aftrap is op maandag<br />
22 oktober met Eurocities: Knowledge<br />
Society Forum in het Paard van Troje. Meer<br />
dan honderd internationale experts op het<br />
gebied van internet en stedelijke ontwikkeling<br />
komen hierbij samen. Daarnaast is er de<br />
eChallenges e-2007 conferentie, de <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Telecom meeting, de Inspiration Week en als<br />
afsluiter het Nationaal ICT-gala op dinsdag<br />
4 december in het Nederlands Dans Theater.<br />
Dit jaar staat het gala in het teken van<br />
virtuositeit, waarbij ook de ‘ICT Personality<br />
Award’ wordt uitgereikt.<br />
Kinderboekenmarkt<br />
in het Atrium<br />
Op de grote <strong>Haag</strong>se Kinderboekenmarkt in<br />
het Atrium kunnen kinderen van alle leeftijden<br />
de hele dag genieten van boeken, geweldige<br />
schrijvers en illustratoren en workshops.<br />
Op deze markt die op zondag 14 oktober om<br />
11.00 uur van start gaat, zijn Jan Terlouw en<br />
vele andere schrijvers aanwezig om te signeren.<br />
De speciale Kinderboekenmarktuitgave<br />
is dit jaar geschreven door Thijs Goverde.<br />
Samen met illustrator Elly Hees vertellen zij<br />
over het boek op het Kinderpodium. Het thema<br />
van de Kinderboekenweek is ‘Sub Rosa,<br />
boeken vol geheimen’.<br />
Voor meer informatie:<br />
www.kinderboekenmarkt.nl<br />
4 a d V e r t e n t i e3<br />
����������������������������������<br />
�������������������������������������<br />
����������������������������<br />
�����������������������<br />
������������������������������������<br />
���������������������<br />
�����������������������������������<br />
���������������������������<br />
����������������������������������<br />
Willem Bouwman & Zn.<br />
Viool- en Strijkstokkenmaker<br />
Theosofische Vereniging.indd 1 09-10-2007 13:14:2<br />
Restauratie, in- en verkoop,<br />
verhuur van strijkinstrumenten<br />
Herenstraat 12a<br />
2511 EA <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
T: 070 - 346 40 48<br />
E: Willembouwman@planet.nl
Koop kaarten en cadeaus van Unicef.<br />
www.unicefshop.nl
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
© Teun Berserik<br />
Conducteurs<br />
De conducteur komt terug op de tram.<br />
Voorlopig als proef op de tramlijnen 9<br />
en 16. De gemeente steekt hier drie jaar<br />
lang een miljoen euro in. Deze briljante<br />
vondst <strong>moet</strong> ‘op een menselijke manier’<br />
meer sociale veiligheid brengen in<br />
het openbaar vervoer. Daarnaast kan<br />
de conducteur kaartjes controleren,<br />
mensen wegwijs maken bij het overstappen<br />
en eventuele overlast in de<br />
kiem smoren. Kortom allemaal taken<br />
die vroeger heel gewoon waren.<br />
Toen in de jaren zestig van de vorige<br />
eeuw de conducteurs het veld moesten<br />
ruimen <strong>voor</strong> stempelautomaten,<br />
werd dat gepresenteerd als kostenbesparende<br />
vernieuwing. Het was de tijdgeest.<br />
Overal maakten banen plaats<br />
<strong>voor</strong> machines. De kaartjesknippers<br />
op de perrons waren al verdwenen,<br />
toezichthouders werden vervangen<br />
door camera’s etc. Maar <strong>voor</strong> we een<br />
paar jaar verder waren, rees het aantal<br />
zwartrijders de pan uit, zaten de banken<br />
en leuningen onder de messteken<br />
en scheuren en werden ramen en<br />
wanden beklad met viltstift of spuitbus.<br />
Een klein kind kon toen al zien<br />
dat het ontbreken van die ouderwetse<br />
conducteur – ‘goedemiddag dames,<br />
heren, mag ik even uw kaartje zien?<br />
– dit alles tot gevolg had.<br />
Van de buschauffeur of trambestuurder<br />
kon men in deze weinig verwachten.<br />
Die had zijn/haar ogen op de<br />
weg nodig en gaandeweg verhardde<br />
de maatschappij zozeer, dat zelfs al<br />
merkte hij of zij wat, het verstandiger<br />
was om recht <strong>voor</strong>uit te blijven kijken.<br />
Maar er zouden decennia overheen<br />
gaan <strong>voor</strong> de politiek dit wilde inzien.<br />
Het was een simpele rekensom. Wat<br />
derven we aan inkomsten en hoeveel<br />
kosten nieuwe banken versus de<br />
loonkosten van al die conducteurs. De<br />
enkeling die aan de orde stelde dat het<br />
ook om andere zaken en gevoelens<br />
ging, wachtte slechts hoon.<br />
Pas toen de agressiviteit en het vandalisme<br />
in het openbaar vervoer zodanig<br />
toenam dat buschauffeurs en trambestuurders<br />
werden gemolesteerd of<br />
zelfs met een mes gestoken, kregen<br />
de koude cijfers een andere betekenis.<br />
Maar nog viel het kwartje niet. Het<br />
antwoord op deze verwording van het<br />
openbaar vervoer kwam in de vorm<br />
van controleurs en toen dat te gevaarlijk<br />
werd, kwamen er complete ‘overvalteams’<br />
al dan niet met afzettingen<br />
op straat, bewakingscamera’s in de<br />
trams en op perrons en niet te vergeten<br />
de cursussen <strong>voor</strong> het personeel in<br />
omgaan met agressiviteit.<br />
Ruim veertig jaar later keren we bij<br />
wijze van proef terug naar de situatie<br />
van weleer. Soms is regeren ook een<br />
kwestie van achterom kijken.<br />
V e r s t e e g<br />
C a r T e u n<br />
‘Die galblaas op bed 3<br />
Thuis tijdens het eten kwam ineens ter<br />
sprake dat er tegenwoordig wel veel borden<br />
langs de hockey- en voetbalvelden staan, die<br />
reclame maken <strong>voor</strong> bedrijven van leden van<br />
de club. Bij<strong>voor</strong>beeld van advocaten, notarissen,<br />
makelaars, loodgieters enzo<strong>voor</strong>ts. Maar<br />
er zijn geen borden die reclame maken <strong>voor</strong><br />
huisartsen.<br />
Het is ‘not done’ <strong>voor</strong> huisartsen om reclame<br />
te maken. Toch slaat ook in de ‘huisartsenwereld’<br />
de commercie steeds meer toe. In<br />
het kader van de marktwerking worden<br />
we veel meer elkaars concurrent. In de toekomst<br />
zal het zodoende mogelijk zijn dat<br />
bij<strong>voor</strong>beeld de ene dokter het spiraaltje<br />
plaatst <strong>voor</strong> 20 euro en de ander <strong>voor</strong> 25.<br />
De zorgverzekeraars juichen: <strong>voor</strong> hen geldt<br />
alleen maar hoe goedkoper de zorg, hoe be-<br />
ter. Kwaliteit wordt uit het oog verloren.<br />
Tot <strong>voor</strong> kort hadden we in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> de<br />
Stichting Gezondheidscentra en HOEDEN<br />
(huisartsen onder een dak). Beide zonder<br />
winstoogmerk. Nu zijn er in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> een<br />
aantal grotere commerciële organisaties,<br />
die actief klanten proberen te werven door<br />
onder meer aan nieuwe bewoners van <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong> een folder te sturen. Ze vertellen<br />
dat bij hun organisatie een compleet programma<br />
wordt aangeboden en dat je altijd<br />
terecht kan. Ze hebben een aantal huisartsen<br />
in dienst. Die huisarts werkt dan op<br />
vaste tijden en dagen, hoeft zich minder<br />
met andere taken bezig te houden, maar<br />
levert een stuk inkomen in. De organisaties<br />
die dit allemaal opzetten, varen er wel bij.<br />
Ze kopen dure panden, waarin ze integrale<br />
zorg bieden. In zo’n pand is dan ook bijna<br />
alle zorg te vinden: huisarts, fysio, diëtiste,<br />
tandarts. Kortom: je hoeft dat pand niet<br />
Medisch<br />
meer uit <strong>voor</strong> ‘zorg’.<br />
Maar is dat nu allemaal wel zo prettig? Ik<br />
zet er mijn vraagtekens bij. Volgens mij<br />
wordt zorg een stuk onpersoonlijker. Het<br />
lijkt erop dat je niet meer als ‘zieke’ wordt<br />
behandeld, maar als ‘ziekte’. Het doet me<br />
denken aan mijn jaar in de verpleging<br />
waar de chirurg eens riep: “die galblaas op<br />
bed 3”. Het zijn mooie kreten dat je altijd<br />
terecht kan en zelfs ’s avonds, maar als iemand<br />
iedere keer een andere dokter krijgt<br />
en iedere keer hetzelfde verhaal <strong>moet</strong> vertellen,<br />
dan is het niet leuk meer. Ikzelf zou<br />
niet graag op deze manier willen werken.<br />
Ik ben nog van het oude principe: iedere<br />
patiënt zijn eigen vaste huisarts. Het is dan<br />
duidelijk wie verantwoordelijk is <strong>voor</strong> het<br />
dossier en <strong>voor</strong> het algeheel welbevinden<br />
van een patiënt.<br />
u w m e n i n g<br />
Van Kooten en De Bie<br />
Op dit moment is er een geweldig leuke tentoonstelling over het<br />
werk van Van Kooten en De Bie in Hilversum (Nederlands Instituut<br />
<strong>voor</strong> Beeld en Geluid). Deze tentoonstelling loopt binnenkort af.<br />
Emilie Bolsius<br />
huisarts<br />
Veel mensen zijn geweest, anderen zijn (nog) niet in de gelegenheid<br />
geweest om af te reizen naar Hilversum.<br />
Zou het niet geweldig zijn om een actie te starten om de<br />
tentoonstelling van Van Kooten en De Bie permanent naar <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
te halen? In het Atrium is vast wel een mooie plek te vinden en anders<br />
in een hoek van de Bibliotheek. Die mannen komen uit <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
en verdienen een permanente tentoonstelling en een locatie in het<br />
centrum zal veel publiek trekken.<br />
Dit <strong>moet</strong> de gemeente <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> toch aanspreken!<br />
M a r j a n O O s t e r w i j k<br />
Opinie<br />
Huis van de Democratie<br />
verdient betere huurbaas<br />
door Han Heemskerk<br />
De zojuist afgelopen Week van de Democratie bracht<br />
goed nieuws <strong>voor</strong> <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Minister Guusje ter Horst<br />
wil dat er in de regeringsstad een ‘Huis van de Democratie’<br />
komt, waar Nederlanders kunnen leren wat democratie<br />
is. Het gaat dan, zo zei ze letterlijk, om ‘het openstellen<br />
van de overheid <strong>voor</strong> signalen en goede ideeën<br />
vanuit de samenleving, waarbij burgers een belangrijke<br />
rol kunnen vinden’. Niet het meest oorspronkelijke idee<br />
– een partij als D66 noemde dit ruim 40 jaar geleden ‘het<br />
graven van kanalen tussen burger en overheid’ –, maar<br />
met die steeds breder wordende kloof tussen kiezers en<br />
politiek extra urgent. Zo bleek uit een recente internetenquête<br />
onder ruim 100.000 burgers (21minuten.nl) de<br />
helft van de Nederlandse bevolking zich niet vertegenwoordigd<br />
te voelen in de politiek.<br />
Is in dat geval <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> dan wel de meest geschikte<br />
stad <strong>voor</strong> een dergelijk initiatief ? De beste manier om<br />
een democratische houding te stimuleren is immers<br />
nog altijd het geven van het goede <strong>voor</strong>beeld. En in dat<br />
opzicht heeft het regenteske <strong>Haag</strong>se gemeentebestuur<br />
nogal wat pakken boter op het hoofd. Zo’n belangrijk<br />
initiatief verdient een betere huurbaas dan uitgerekend<br />
een stadsbestuur, dat het afgelopen jaar dichtgemetselde<br />
machtspolitiek tot hogere kunst heeft verheven.<br />
Dat is niet zomaar een achteloze constatering, maar de<br />
mening van de besturen van 21 <strong>Haag</strong>se wijkorganisaties,<br />
die samen een aanzienlijk deel van de <strong>Haag</strong>se bevolking<br />
vertegenwoordigen. Twee maanden geleden stuurden<br />
zij een brandbrief aan het gemeentebestuur, waarin ze<br />
een klemmend pleidooi hielden <strong>voor</strong> échte inspraak<br />
en samenspraak in plaats van ‘schijn-inspraak’. Aan de<br />
hand van meer dan tien actuele projecten toonden ze<br />
aan, dat het <strong>Haag</strong>se gemeentebestuur in z’n uppie bepaalt<br />
wat goed is <strong>voor</strong> de burger, zonder die burger of<br />
z’n wijkbestuur daar serieus bij te betrekken.<br />
De opgesomde klachten varieerden van het niet informeren<br />
van bewoners over megalomane bouwplannen<br />
tot het tegen de wil van de bewoners opruimen van<br />
volkstuinen, het kappen van honderden bomen en het<br />
dichtbouwen van groene zones. Zo was nog vorige week<br />
in een raadscommissie de bouw van het omstreden gebouwencomplex<br />
van Europol, waartegen honderden<br />
bezwaarschriften zijn ingediend, aan de orde. Alle vijf<br />
oppositiepartijen waren unaniem tegen.<br />
H e i l i g<br />
‘Dit is niet bepaald het laten meedenken van Hagenaars’,<br />
zei CDA-<strong>voor</strong>man Santbergen, niet de grootste<br />
raddraaier van de raad. Het vriendelijke verzoek van<br />
collegepartij Groen Links om de bewoners alsnog te<br />
Raadsvergadering. Zelden hebben zoveel raadsleden hun kritisch vermogen zo lang ingeleverd. Foto Pr<br />
informeren over mogelijke veiligheidsrisico’s beantwoordde<br />
VVD-wethouder Peter Smit met een bot nee.<br />
PvdA-raadslid Susan Cohen Jehoram liet nog weten<br />
er achteraf spijt van te hebben, dat onder druk van het<br />
college niet eerst het bestemmingsplan was behandeld,<br />
<strong>voor</strong>dat de bouwvergunning werd afgegeven. Daar<br />
verbond ze echter geen vervelende consequenties aan,<br />
omdat PvdA, VVD & Groen Links eerder hadden afgesproken<br />
het collegebeleid bij <strong>voor</strong>baat heilig te verklaren.<br />
Zelden hebben <strong>Haag</strong>se burgers zo’n monistisch<br />
gemeentebestuur zo’n ondemocratisch beleid zien voeren.<br />
En zelden hebben zoveel raadsleden hun kritisch<br />
vermogen zo lang ingeleverd.<br />
Dat maakt het manifest van de gezamenlijke wijkverenigingen<br />
begrijpelijk. Het is in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> uniek, dat<br />
zoveel <strong>wijken</strong> elkaar weten te vinden in hun onvrede<br />
over het beleid van een zittend gemeentebestuur. ‘Het<br />
wordt tijd, dat uw college beter gaat luisteren naar de eigen<br />
inwoners’, schreven de 21 wijkbesturen nog <strong>voor</strong>dat<br />
mevrouw Ter Horst het licht had gezien.<br />
Vorige week kregen ze namens het college antwoord<br />
van burgemeester Deetman. Op de concrete projecten<br />
ging hij niet in. In plaats daarvan werd letterlijk vastgesteld,<br />
dat het ‘onvermijdelijk is, dat verschillen van inzicht<br />
soms niet overbrugd kunnen worden’. Ambtelijke<br />
taal <strong>voor</strong> slikken of stikken. Wel is het college ‘<strong>voor</strong>ne-<br />
11<br />
mens om binnenkort een bijeenkomst te beleggen met<br />
de <strong>voor</strong>zitters van de <strong>Haag</strong>se bewonersorganisaties’.<br />
a c t i e V e r<br />
Tijdens de Week van de Democratie ontving mevrouw<br />
Ter Horst ook nog een rapport van de Raad <strong>voor</strong> Maatschappelijke<br />
Ontwikkeling, waarin bepleit werd om de<br />
democratische gezindheid van burgers op te krikken door<br />
ze actiever te laten functioneren in verenigingen. Dat zijn<br />
volgens de Raad ‘de geschikte plekken om democratische<br />
waarden te introduceren en te ervaren’.<br />
Op zich een loffelijk advies, de échte democratie begint in<br />
het klein. Alleen: deelname aan <strong>Haag</strong>se wijkverenigingen<br />
is in dat geval niet aan te bevelen. Die maken kennis met<br />
opvattingen van een <strong>Haag</strong>s gemeentebestuur, dat democratie<br />
anno 2007 <strong>voor</strong>al ziet als ‘verschillen van inzicht,<br />
die jammer genoeg niet overbrugd kunnen worden’. Het<br />
<strong>Haag</strong>s gemeentebestuur zou vrijkaartjes <strong>moet</strong>en krijgen<br />
<strong>voor</strong> de openingsdag van het Huis van de Democratie,<br />
maar dan in een andere gemeente. En mevrouw Ter Horst<br />
zou in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> eens een Week van het Dualisme <strong>moet</strong>en<br />
organiseren. Samen met de nieuwe burgemeester.<br />
H a n H e e M s k e r k<br />
Han Heemskerk is publicist en actief bewoner van het<br />
Statenkwartier
12<br />
Veldhuis en Kemper in<br />
een nieuwe levensfase<br />
‘Ik ben altijd de schouder, de troost<br />
in zekere zin. Ze noemen mij wel<br />
meer dan eens hun hartsvriendin. Ik<br />
ben altijd maar het broertje waarmee<br />
ze praten kan, een maatje, een<br />
klankbord maar nooit de geile man’.<br />
DOOR ERIC KORSTEN<br />
Het zijn de bitterzoete beginzinnetjes van<br />
de hitsong Ik wou dat ik jou was die het<br />
Haarlems / Heemskerkse duo Veldhuis<br />
en Kemper in 2003 naar de top bracht.<br />
Een lied dat aansloeg bij de gemelijke<br />
mannelijke Nederlanderse wederhelft<br />
- de helft die het nakijken heeft als hun<br />
machocollega’s er weer eens als vanouds<br />
met de buit vandoor gingen. Ook vrouwen<br />
stelden het halfzachte lied op prijs.<br />
Sindsdien heet het cabaretduo Veldhuis<br />
en Kemper doorgebroken. “Acda en de<br />
Munnik?”, verzuchtte Remco Veldhuis<br />
onlangs in het Leids Studentenblad<br />
Mare. “Wie ooit een <strong>voor</strong>stelling van ons<br />
gezien heeft, weet dat wij geen reet met<br />
Acda en de Munnik te maken hebben.<br />
Helaas houden mensen van stempeltjes<br />
drukken. Gelukkig hoor ik het steeds<br />
minder”.<br />
Hun reclameachtergrond (Danoontje Power,<br />
Hans Anders, Super de Boer en ‘effe<br />
checken’) geldt de ene keer als pre, dan<br />
weer werkt die faliekant tegen ze. “Ik heb<br />
inderdaad veel geld verdiend in de reclame.<br />
Dat is allemaal weer op trouwens’,<br />
aldus Kemper desgevraagd. Feit is dat<br />
ze als geboren liedjesschrijvers patent<br />
lijken te hebben op teksten die vaak net<br />
even verder reiken dan recht-toe-rechtaan.<br />
Daar doet hun <strong>voor</strong>keur <strong>voor</strong> al te<br />
stemmige samenzang of hun liefde <strong>voor</strong><br />
al te braaf tussen de lijntjes krijten niets<br />
Uit<br />
Geheimen van de farao ontrafeld<br />
Anoebis, de God met de kop van een jakhals leidt het ritueel van mummifi ceren.<br />
FOTO: PR<br />
aan af.<br />
Hun laatste <strong>voor</strong>stelling heet Tijd heelt<br />
alle Zonden en is al ruim 200 keer met<br />
veel succes in den lande gespeeld, terwijl<br />
de bijbehorende cd Wat heb je nodig, het<br />
ook in de ‘losse’verkoop goed doet. In<br />
het theaterprogramma ont<strong>moet</strong>en twee<br />
vrienden elkaar weer nadat ze elkaar<br />
even uit het oog zijn verloren. De een<br />
gaat trouwen en de ander heeft pas een<br />
kind gekregen. Beiden zijn net zo opgewonden<br />
als in de war van hun nieuwe levensfase.<br />
Er is dus genoeg te bespreken -<br />
noem het biechten - openhartig als altijd,<br />
en onvermijdelijk met een zeker autobiografi<br />
sch gehalte. Naast relaties, kinderen,<br />
vriendschap, vrouwen en keuzes maken<br />
komen ook Henk Westbroek, Daphne<br />
Deckers, een Duitser op zoek naar een<br />
nieuwe broek en een geheel nieuwe blik<br />
op de zeven hoofdzonden <strong>voor</strong>bij. Aloud<br />
cabaret dus, van een soort dat op uitsterven<br />
ligt, die waarin sketchje en liedje elkaar<br />
netjes opvolgen.<br />
“Noem ons zingende cabaretiers, geen<br />
grappenmakende zangers. De liedjes<br />
die wij maken staan altijd ten dienste<br />
van het programma dat we maken.” Bij<br />
Veldhuis en Kemper geen taalverruwing,<br />
zelfs geen al te stoere, krachtige powerrock,<br />
maar wél lekkere up-tempo songs,<br />
waarin ze worden bijgestaan door een<br />
eigen band. Maar ze zijn nog steeds ook<br />
erg goed in het bij tijd en wijle kwijlen<br />
op gevoelige ballades. “Richard heeft het<br />
sneue lot dat hij piano speelt, dus vaak<br />
komt hij met een half liedje of een begin<br />
aanzetten. Hoewel hij vaker <strong>voor</strong> de muziek<br />
zorgt, is er geen vaste verdeling. Wat<br />
de teksten betreft: het klinkt wat zweverig,<br />
maar wij maken ze vanuit onze beleving,<br />
vanuit wie we zelf zijn. De bron is<br />
het leven, alles wat we meemaken, tegenkomen<br />
of zien op tv”. Veldhuis & Kemper staan 11 en 12 oktober in Diligentia. FOTO: PR<br />
Weidse landschappen wisselen elkaar af. Je proeft bijna het zand van de<br />
woestijn. Egypte komt wel heel dichtbij met de � lm ‘Mummies, secrets of<br />
the Pharaohs’ die nu in het Omniversum te zien is. Schrijfster en producent<br />
Arabella Cecil maakt met deze � lm de vertaalslag tussen het verleden, het<br />
heden en de toekomst. “De oude Egyptenaren kunnen ons nog heel wat<br />
leren”, aldus Cecil.<br />
-ADVERTENTIE-<br />
DOOR MIRANDA FIERET<br />
Het Omniversum heeft met ‘Mummies’ de primeur <strong>voor</strong> Europa te pakken. “De fi lm<br />
is nog niet eens in mijn thuisland Engeland te zien”, zegt Cecil een beetje spottend.<br />
Ze is speciaal <strong>voor</strong> de première naar Nederland overgevlogen. De scenarioschrijfster<br />
en fotografe is blij met het eindresultaat. “De beelden zaten wel goed, daar heb ik als<br />
fotograaf genoeg kijk op. Ik maakte me <strong>voor</strong>al zorgen of de fi lm wel een integer beeld<br />
zou laten zien. Er zijn een aantal complexe ideeën in verwerkt, vandaar. Gelukkig is<br />
het goed uitgepakt”.<br />
Cecil heeft de combinatie gemaakt van geschiedenis, waarbij de tijd waar Ramses<br />
heerste centraal staat en het heden, met forensische experts die de mummies onderzoeken.<br />
Ook gaat ze in op de vondst van veertig koninklijke mummies in 1881. In de<br />
fi lm worden de diverse interesses in mummies belicht. Het mummifi ceren was <strong>voor</strong><br />
de oude Egyptenaren een bron van hoop op leven na de dood. Voor grafrovers is het<br />
een bron van inkomsten en <strong>voor</strong> geleerden een bron van kennis.<br />
WAARHEIDSGETROUW<br />
Volgens Cecil bestaan er genoeg veronderstellingen over de oude Egyptenaren die<br />
uit het verband worden gerukt. “Er wordt bij<strong>voor</strong>beeld gezegd dat Egyptenaren de<br />
zon aanbidden. Dat is wat kort door de bocht. Dat zou hetzelfde zijn als wanneer er<br />
zou worden gezegd dat de christenen van nu een lam aanbidden (Lam Gods is een<br />
naam <strong>voor</strong> Jezus Christus red.)”. Cecil heeft geprobeerd om het verhaal zoveel mogelijk<br />
waarheidsgetrouw te laten. Ruim zeven jaar is ze alleen al bezig geweest met<br />
de <strong>voor</strong>bereiding van de fi lm. “Ik heb met meer dan honderd experts gesproken om<br />
de informatie te toetsen en om de juiste ideeën te krijgen om in de fi lm te verwerken.<br />
Alles moest volledig zijn. Zo ging er bij<strong>voor</strong>beeld veel tijd zitten in de kostuums. We<br />
hebben zeker duizend kostuums bij elkaar <strong>moet</strong>en krijgen en veel ook met de hand<br />
gemaakt”.<br />
Naast de kostuums heeft Cecil ook veel tijd doorgebracht in forensische instituten.<br />
“Met de moderne technieken van nu is het mogelijk om veel meer bloot te leggen.<br />
Zo hoopt de wetenschap wat meer over de evolutie van bepaalde ziektes te weten te<br />
komen”. Maar nét wanneer je daar juist wat meer over te weten wilt komen, is de fi lm<br />
alweer afgelopen. “Tja, je kunt natuurlijk niet laten zien wat nog niet is ontdekt”, legt<br />
ze uit. Maar een deel twee van de Mummies? Dat ziet ze niet zitten. “Ik ga me nu richten<br />
op een andere eeuwenoude civilisatie. Misschien in India, China of Zuid Amerika.<br />
Maar de mummies... nee, dat zie ik niet gebeuren”, lacht ze.<br />
VRIJDAG 12 OKTOBER 2007<br />
Een soort van<br />
mooi: intimiteit<br />
op het podium<br />
“Laatst zei iemand tegen me: Jullie<br />
zijn alleen maar bij elkaar omdat<br />
jullie niet alleen kunnen zijn. Da’s<br />
geen liefde. Da’s een noodoplossing.<br />
En ik kon alleen maar denken: Ja,<br />
dat klopt. Het is een noodoplossing.<br />
Maar wel een hele goeie noodoplossing.”<br />
Dit fragment uit ‘Een soort van mooi’<br />
kenmerkt het gehele stuk: jong, eerlijk en<br />
uitdagend. En dat terwijl dit pas het eerste<br />
toneelstuk is van de hand van Marcel<br />
Osterop. Schrijven blijkt een verborgen<br />
talent te zijn van Osterop, die <strong>voor</strong>al bekend<br />
staat als acteur. Het is dan ook niet<br />
raar dat hij de hoofdrol in zijn eigen toneelstuk<br />
speelt.<br />
ARCHIEFSTUKKEN VAN BAS VAN PELT. FOTO: MYLÈNE SIEGERS<br />
DOOR MIRANDA FIERET<br />
Barok of neoclassicisme? Is die brief aan<br />
oma werkelijk van Piet Mondriaan? Op<br />
deze en vele andere vragen worden zaterdag<br />
13 oktober antwoorden gegeven.<br />
Tijdens de Landelijke Archieven Dag<br />
helpt het Rijksbureau <strong>voor</strong> Kunsthistorische<br />
Documentatie (RKD) om kunst van<br />
kitsch te onderscheiden. “Het zou mooi<br />
zijn als we op deze manier nieuwe dingen<br />
ontdekken”, aldus Hilda Stafl eu van<br />
het RKD.<br />
Het RKD heeft al een leger van experts<br />
klaarstaan om zaterdag de stroom van<br />
mensen met vragen over kunstwerken,<br />
zoals schilderijen, prenten en tekeningen,<br />
op te vangen. Kunsthistorici Ursula de<br />
Goede-Broug, Mayken Jonkman en archivaris<br />
Lidy Visser hopen zaterdag op<br />
nieuwe ontdekkingen. “Veel mensen weten<br />
niet dat ze iets bijzonders in huis hebben”,<br />
vertelt De Goede-Broug. “Zo kwam<br />
er wel eens iemand met werk van de bekende<br />
Duitse kunstenaar Kurt Schwitters<br />
(1887-1948). De familie wist niks van de<br />
collage af. Maar wij zagen dat het met KS<br />
Kunst
vrijdAg 12 oktoBer 2007<br />
scene uit ‘een soort vAn Mooi’ Met Acteurs MArcel osteroP en constAnce kruis. foto: Phile dePrez<br />
Samen met actrice Constance Kruis toont<br />
hij de meest intieme momenten van een<br />
liefdesrelatie in ‘Een soort van mooi’. Het<br />
toneelstuk is klein gehouden met een<br />
decor van twee stoelen en een tafeltje.<br />
De <strong>voor</strong>stelling <strong>moet</strong> het hebben van de<br />
bijzondere dialogen. Fijntjes schakelt hij<br />
tussen uiteenlopende gevoelens van zelfverzekerdheid<br />
en onbehagen en probeert<br />
hij de ware drijfveren van jonge mensen<br />
st of kitsch in RKD<br />
was gesigneerd. Na enig onderzoek kwamen<br />
we erachter dat de eigenaar van het<br />
werk in de tijd van Schwitters in Duitsland<br />
heeft gewoond”.<br />
Het RKD concentreert zich op Westerse<br />
beeldende kunst, maar <strong>voor</strong> andere zaken<br />
heeft het instituut genoeg adressen<br />
om door te verwijzen. De meeste kunstwerken<br />
die het RKD ter beoordeling<br />
krijgt, zijn eeuwenoud. “Je zou denken<br />
dat mensen veel sneller de hand weten<br />
te leggen op moderne kunst, maar dat is<br />
in de praktijk heel anders. We zien veel<br />
17de, 18de en 19-eeuwse kunst terug.<br />
Veel komt uit erfenissen, of staat onder<br />
een dikke laag stof op zolder. Om zeker<br />
te weten dat ze niks waardevols weggooien,<br />
komen mensen langs om van<br />
onze kennis gebruik te maken”, legt<br />
Mayken Jonkman uit.<br />
Volgens Stafleu is het niet ‘nieuw’ wat<br />
het RKD op de Landelijke Archieven Dag<br />
doet: “We bieden deze dienst al jaren aan,<br />
maar dan op een andere manier. Mensen<br />
kunnen een foto of een bericht naar ons<br />
sturen en deze worden eerst beoordeeld<br />
op kunststroming en daarna verdeeld<br />
bloot te leggen.<br />
Osterop speelde eerder bij Toneelschuur<br />
Producties en Toneelgroep Amsterdam.<br />
Zo was hij te zien in Olivier Provily’s<br />
<strong>voor</strong>stellingen ‘Fragmenten’, ‘Lichaam’<br />
en ‘De Pelikaan’. Provily heeft bij zijn<br />
debuut de eindregie <strong>voor</strong> zijn rekening<br />
genomen. Osterop’s <strong>voor</strong>stelling ‘Een<br />
soort van mooi’ was in eerste instantie<br />
alleen in het theater van Het Zuidelijk<br />
over de conservatoren. Voor deze dienst<br />
wordt bij diepgaand onderzoek (het eerste<br />
half uur is gratis) een uurtarief berekend.<br />
Zaterdag doen we het onderzoek<br />
<strong>voor</strong> niets”. De dames staan verbaasd<br />
over de werken die ze te zien krijgen.<br />
“We zijn geen taxateur, we geven alleen<br />
de kunsthistorische waarde, maar je<br />
staat wel te kijken hoeveel geld mensen<br />
uit kunnen geven aan kunst”. Het RKD<br />
heeft met deze service een kring vaste<br />
bezoekers opgebouwd. “Handelaren,<br />
maar ook gewoon particulieren weten<br />
het RKD te vinden <strong>voor</strong> het achterhalen<br />
van de geschiedenis van een kunstwerk.<br />
Je ziet mensen erin groeien, echt een oog<br />
<strong>voor</strong> kunst ontwikkelen”, vertelt De goede-Broug.<br />
<strong>voor</strong>bereiding<br />
Naast de kunstbeoordeling heeft het RKD<br />
meer te bieden. “We doen ook veel onderzoek<br />
en uiteraard draait het bij ons ook<br />
om de zorg <strong>voor</strong> de collecties beelddocumentatie,<br />
persdocumentatie, de bibliotheek<br />
en de archivalia”, vertelt Stafleu.<br />
“We zijn een van de grootste kunsthisto-<br />
Toneel te zien. Nu heeft Het Zuidelijk Toneel<br />
besloten dat deze <strong>voor</strong>stelling meer<br />
verdiende en is het debuut van de jonge<br />
acteur en schrijver <strong>voor</strong> het eerst in <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong>. (M.F.)<br />
‘Een soort van mooi’<br />
Zaterdag 13 oktober 20.30 uur in Theater<br />
aan het Spui.<br />
Voor meer info: www.mooi.hzt.nl<br />
rische documentatie-instellingen ter wereld.<br />
Veel informatie is ook al op internet<br />
te vinden. Erg handig <strong>voor</strong> onderzoekers,<br />
kunstenaars en studenten. Zo is de <strong>voor</strong>bereiding<br />
beter”. Archivaris Lidy Visser<br />
hoopt dat ook bedrijven tijdens de Landelijke<br />
Archieven Dag geprikkeld raken.<br />
“Ik zou graag een uitbreiding zien van<br />
de bedrijfsarchieven. Daarom hebben we<br />
ook Dick Brouwers gevraagd om aanwezig<br />
te zijn. Hij heeft de wooninrichtingszaak<br />
My home/Bas van Pelt in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
<strong>voor</strong>tgezet. De gehele geschiedenis van<br />
het bedrijf van zijn schoonvader heeft<br />
hij aan ons geschonken. Dat is echt heel<br />
waardevol <strong>voor</strong> ons”.<br />
Landelijke Archieven Dag<br />
Rijksbureau <strong>voor</strong> Kunsthistorische Documentatie,<br />
Prins Willem Alexanderhof<br />
5, 2595 BE <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. (naast het station<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> centraal).<br />
Zaterdag 13 oktober 11.00 - 15.00 uur. Zie<br />
<strong>voor</strong> het gehele programma:<br />
www.rkd.nl<br />
-Advertentie-<br />
Fiesta Latina<br />
Fiesta Latina is<br />
een heel ander<br />
soort zaak geworden<br />
CATEGORIE<br />
Italiaans/Argentijns<br />
Voorgerechten<br />
vanaf € 7,50<br />
Hoofdgerechten<br />
vanaf € 15,50<br />
Desserts vanaf € 6<br />
Visa, MC, AE & PIN<br />
ADRES<br />
<strong>Den</strong>neweg 138<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Telefoon 070<br />
3648175<br />
GEOPEND<br />
Dagelijks van 17<br />
tot 23.30 uur<br />
Uit 13<br />
De Eetrubriek<br />
vAn Coos versteeg<br />
“Restaurant Fiesta Latina op de <strong>Den</strong>neweg heeft een nieuwe<br />
eigenaar. Die heeft niet alleen zijn naam achter de restaurantnaam<br />
geplakt: Da Maurizio. Het is een compleet<br />
ander restaurant geworden. Oprecht Italiaans. Maar ook<br />
nog steeds Argentijns. De vrouw van de patron komt immers<br />
uit het land van Maxima. Een Italiaans-Argentijns restaurant,<br />
niet gek: 60% van de Argentijnen is van Italiaanse<br />
afkomst”.<br />
Met bovenstaande regels presenteert Fiesta Latina zich en<br />
het zegt meteen alles wat ik als introductie had willen opmerken.<br />
Fiesta Latina is een heel ander soort zaak geworden.<br />
Of dat verhaal van die 60% klopt durf ik niet te bevestigen,<br />
maar uit eigen ervaring weet ik dat de Italiaanse<br />
invloeden in Argentinië sterk aanwezig zijn - ook in de keuken.<br />
Hoewel ik vaak gecharmeerd ben van het ‘best of both<br />
worlds-principe’, heb ik hier toch wat gemengde gevoelens.<br />
Je kunt heel positief zeggen: <strong>voor</strong> elk wat wils, maar wil<br />
ik dat hier ook? Het heeft <strong>voor</strong> mij iets vreemds<br />
om op de kaart zowel chorizo-worstjes (€ 8,25)<br />
als bressaola met zwarte truffel (€ 13) te zien. En<br />
filetto funghi porcini (€ 24,50) naast Bife de lomo (€<br />
20,50). Wat meteen opvalt, de prijzen zijn er onder<br />
Maurizio niet lager op geworden. Nu pretendeert<br />
Maurizio ook meer te zijn dan een grillrestaurant.<br />
Hij vermeldt trots op zijn kaart dat dit restaurant<br />
lid is van de Accademia Italiana della Cucina, een<br />
niet-commerciële organisatie die tot doel heeft de<br />
tradities van de Italiaanse keuken te beschermen.<br />
Wat het gezelschap wat minder exclusief maakt, is<br />
dat er internationaal ruim 6500 leden zijn.<br />
Mijn echtgenote opent de avond met een salade<br />
van rucola met rivierkreeft, dungesneden paprika<br />
en tomaat (€ 12,50). Ze krijgt iets dat er in de verte<br />
op lijkt. In de keuken heeft men echter mis gegrepen<br />
en het is bepaald geen rucola wat er op het<br />
bord ligt. De gastvrouw put zich uit in verontschuldigingen,<br />
biedt aan de schotel alsnog te vervangen,<br />
en trekt de fout recht door ons terstond een glas<br />
wijn van het huis in te schenken. Zie ik het goed dat<br />
Maurizio zelf wat geïrriteerd<br />
kijkt en het liefst de kok een<br />
draai om zijn oren zou gaan<br />
geven? Die wijn is trouwens<br />
een Argentijnse chardonnay<br />
chenin madrigal (€ 4 per<br />
glas), redelijk van kwaliteit en<br />
zoals de meeste wijnen hier<br />
afkomstig uit Mendoza. Er is<br />
overigens ook een bescheiden<br />
assortiment Italiaanse wijnen<br />
en vanzelfsprekend komt de<br />
grote fles bubbelwater van<br />
San Pellegrino (€ 4).<br />
Mijn eigen <strong>voor</strong>gerecht pakt<br />
trouwens ook anders uit dan<br />
ik had gedacht. Mijn gegrilde<br />
geitenkaas met verse basilicum,<br />
parmezaanse kaas en<br />
noten (€ 9), was in mijn ver-<br />
BEOORDELING<br />
Sterke punten<br />
+ <strong>voor</strong> elk wat wils<br />
Minpunten<br />
- aan de prijs<br />
- hinkt op twee gedachten<br />
7 +<br />
onderstelling iets half gesmoltens op toast of bruschetta<br />
ofzo, maar blijkt een bakje waarin een soort Italiaanse kaasfondue<br />
drijft. Daarin kan ik naar hartelust het bijgeleverde<br />
Franse stokbrood dopen. Ach, ik hou wel van verrassingen.<br />
Omdat ik me had ingesteld op superieur Argentijns vlees<br />
en me nog niet zo goed bewust was van de Italiaanse coup<br />
aan de <strong>Den</strong>neweg, laat ik alle pasta en scaloppini <strong>voor</strong> wat<br />
ze wezen mogen en valt de keuze op een bife a la pimienta,<br />
een entrecote met verse groene pepersaus (€ 19). Die wordt<br />
geserveerd met een gepofte aardappel en gekookte broccoli.<br />
De pepersaus verraadt onmiskenbaar de Italiaanse aanpak,<br />
dat wil zeggen een beetje papperig. En dat is niet zoals ik<br />
‘m persoonlijk het liefst zie. Mijn vrouw heeft ingezet op<br />
de gestoofde lamsbout (€ 15,50) en dat is bepaald geen<br />
slechte keus. Van de nagerechten <strong>moet</strong>en we ons niet teveel<br />
<strong>voor</strong>stellen. Die bestaan <strong>voor</strong>namelijk uit ijs, opgesierd met<br />
amaretto, vers fruit, pannenkoekjes of combinaties daarvan.<br />
Zo is er een sundae de frutas (€ 6,50) zoals er dertien in een<br />
dozijn gaan. Mijn truffel van amaretto-ijs is vakkundig uit<br />
de folie gehaald en besprenkeld met amandellikeur (€ 6,50).<br />
Tot slot is er goede espresso (€ 2) en cappuccino (€ 2,25) en<br />
komen we <strong>voor</strong> ons tweetjes op een rekening van € 93,25.<br />
En het was niet slecht, maar ik heb toch liever of een echte<br />
Argentijn, of een volbloed Italiaan.
14<br />
Cultuur<br />
Kristian Bezuidenhout bij Residentie Orkest:<br />
De Krokante Klank<br />
van de Fortepiano<br />
door doron nagan<br />
“Beroemde Zuid-Afrikaanse klassieke musici?<br />
Ik denk niet dat ik ze ken”, zegt de van<br />
oorsprong Zuid-Afrikaanse Kristian Bezuidenhout<br />
(29) boven een cappuccino en een<br />
omelet in een café in Utrecht, de stad waar<br />
hij eerder dit jaar te gast was op het Festival<br />
Oude Muziek. “Zuid Afrika is domweg<br />
geen uitgesproken muziekland”.<br />
Op achtjarige leeftijd emigreerde Bezuidenhout<br />
met zijn familie naar Australië. “Zuid<br />
Afrika was geen prettige plek meer om te<br />
wonen. Mijn vader had een kleine boerderij<br />
in een streek waar veel misdaad, tot moorden<br />
toe, plaatsvond”.<br />
In Australië vond de familie rust en de<br />
kleine Bezuidenhout kreeg er de kans zich<br />
te ontplooien als pianist. De carrière van de<br />
jonge musicus verloopt <strong>voor</strong>spoedig. Hij is<br />
een veel gevraagde solist op de fortepiano,<br />
de achttiende eeuwse <strong>voor</strong>loper van de moderne<br />
vleugel en oogst bijzonder veel lof<br />
van de internationale pers. Concerten geeft<br />
hij over de gehele wereld en de komende<br />
dagen maakt hij zijn debuut bij het Residentie<br />
Orkest. Toch heeft Bezuidenhout, alvorens<br />
zo ver te komen, enige grote obstakels<br />
<strong>moet</strong>en overwinnen. “De lessen op de moderne<br />
piano, die ik op tienjarige leeftijd begon,<br />
verliepen niet soepel. Ik was een zeer<br />
slechte lezer van blad, kon een stuk niet<br />
<strong>voor</strong> de vuist weg spelen zonder het eerst te<br />
bestuderen. Dat is <strong>voor</strong> een pianist een grote<br />
door rob SoetenhorSt<br />
Prof. Wim Willems kan tevreden zijn.<br />
Sinds hij schrijft over de recente geschiedenis<br />
van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> en de Hagenaars,<br />
bloeien ook de publicaties van de inwoners<br />
van de stad. Lezen doet schrijven,<br />
gaat hier kennelijk op.<br />
Sjaak Zonneveld, literair historicus, heeft de<br />
herinneringen van zijn<br />
vader en moeder, bewoners<br />
van de Vlierboomstraat<br />
sinds de jaren dertig<br />
van de vorige eeuw,<br />
zorgvuldig verzorgd. Dat<br />
komt <strong>voor</strong>al tot uiting in<br />
zijn boek Herinneringen<br />
van mijn moeder, die hij<br />
in lange gesprekken heel<br />
veel herinneringen heeft<br />
ontlokt aan het leven<br />
in de <strong>Haag</strong>se vruchtenbuurt<br />
vanaf de jaren dertig.<br />
Mijna Zonneveld-Van<br />
der Meijden heeft een fenomenaal<br />
geheugen en<br />
haar herinneringen hebben<br />
een eerbetoon aan<br />
de <strong>Haag</strong>se middenstand<br />
opgeleverd. Er is geen<br />
winkelhoek tussen de<br />
Vlierboomstraat, Appelstraat en Mient aan<br />
haar aandacht ontsnapt. Haar zoon denkt<br />
dat dit geheugen <strong>voor</strong> namen en de duidelijke<br />
indrukken samenhangen met het feit<br />
dat zijn ouders zelf middenstanders waren.<br />
Mevrouw Zonneveld heeft kennelijk een<br />
vlotte vertelstijl en <strong>voor</strong> een recensent die<br />
ooit zelf in de buurt woonde, vormt het<br />
boek een feest van herkenning. O ja, de<br />
groentewinkel van Wilja in de Appelstraat<br />
en bovenal de gebakjes van Hoendermis<br />
in de galerij. Het relaas verveelt geen moment.<br />
Aardig is dat de schrijver ook de huidige<br />
bestemming van de winkels van toen<br />
weergeeft. Kortom een boekje om mee uit<br />
wandelen te nemen.<br />
Bij de Herinneringen van zijn vader, kapper<br />
Freek Zonneveld, had de schrijver het<br />
moeilijker en makkelijker. Makkelijker<br />
omdat zijn vader zijn eigen herinneringen<br />
had genoteerd. Moeilijker omdat ook de<br />
stijl vast lag en er geen aanvullingen meer<br />
mogelijk waren. Het is allemaal wat droger<br />
dan de herinneringen van mevrouw Zonneveld<br />
maar het geeft een aardig inzicht en<br />
<strong>voor</strong>al het korte overzicht van de oorlogsjaren<br />
is instructief door zijn onopgesmuktheid.<br />
Al met al geven deze beide royaal en<br />
instructief geïllustreerde boeken een mooi<br />
handicap. Het zegt iets over je vermogen tot<br />
het (snel) verwerken van informatie”. Omdat<br />
hij altijd al dol was op de dwarsfluit en<br />
de pianolessen niet bepaald succesvol waren,<br />
begon hij na drie jaar met fluitles. Wel<br />
bleef hij ook piano spelen. “Het ging heel<br />
goed met de fluit, ik maakte er veel snellere<br />
<strong>voor</strong>uitgang op dan op de piano. Ook het<br />
van blad spelen ging gemakkelijker met de<br />
fluit. Hierdoor steeg mijn zelfvertrouwen<br />
en dat kwam mijn pianospel weer ten goede.<br />
Mijn fluitlessen waren als het ware een<br />
soort psychologische injectie <strong>voor</strong> mijn pianospel.<br />
Ik besefte ineens dat je best <strong>voor</strong>uitgang<br />
kunt boeken op een instrument als je<br />
maar de juiste instelling hebt”. Dat het met<br />
de piano eerst niet zo goed ging, kwam volgens<br />
de jonge pianist mede door de te hoge<br />
verwachtingen van zijn lerares. “Ze wilde<br />
meteen een concertpianist van me maken.<br />
Ze was vreselijk veeleisend, zeer kritisch.<br />
En ik zou tóch nooit een concertpianist worden.<br />
Dus waarom zo streng? Maar op een<br />
gegeven moment realiseerde ik me, dat ze<br />
alleen maar het uiterste uit haar leerlingen<br />
wilde halen. En achteraf ben ik haar daar<br />
dankbaar <strong>voor</strong>; zij was eigenlijk onmisbaar<br />
<strong>voor</strong> een serieuze carrière”.<br />
Rond zijn vijftiende besloot Bezuidenhout<br />
van de muziek zijn beroep te maken. Vier<br />
jaar later vertrok hij naar Amerika <strong>voor</strong><br />
een pianostudie aan de Eastman School of<br />
Music (Rochester, New York), nog steeds<br />
op een moderne vleugel. Tot hij fortepiano-<br />
Ode aan de<br />
Vruchtenbuurt<br />
Mijna en Freek Zonneveld<br />
omstreeks 1937.<br />
Foto particuliere collectie<br />
overzicht van het leven van twee ‘gewone’<br />
Hagenaars uit de vorige eeuw. Wie nieuwsgierig<br />
is geworden, <strong>moet</strong> zich haasten: de<br />
boeken zijn bijna uitverkocht en de uitgever<br />
heeft al laten bijdrukken.<br />
D u i t s l a n D<br />
Ben Spanjaard was 23 toen hij in april een<br />
oproep kreeg om in Duitsland te werk te<br />
worden gesteld. Hij was<br />
op dat moment al zo’n<br />
tien jaar werkzaam als<br />
goudsmid, <strong>voor</strong> een belangrijk<br />
deel van de tijd<br />
bij zijn vaders zaak aan<br />
het Westeinde. Hij moest<br />
gaan werken in München<br />
bij een optische fabriek<br />
en dat ging hem tamelijk<br />
goed af, maar heimwee<br />
naar het thuisfront knaagde<br />
aan hem. In september<br />
zag hij zijn kans schoon.<br />
Hij kocht een treinbiljet<br />
en reisde af naar Holland,<br />
meestal verstopt onder de<br />
banken bij Nederlandse<br />
verlofgangers. Hij dook<br />
onder in het Westland.<br />
Die periode kende zoals<br />
hij later kennelijk laconiek<br />
opmerkte ‘weinig negatieve uitschieters’.<br />
Bestemming München, opgeschreven door<br />
zoon Aad Spanjaard, bevat veel informatie<br />
door bewaard gebleven brieven over het<br />
leven van een <strong>Haag</strong>s gezin gedurende de<br />
bezetting. Ook de tewerkstelling zelf is<br />
nuchter beschreven en geeft een goede indruk<br />
van het deels grauwe, deels spannende<br />
leven in die tijd, bij<strong>voor</strong>beeld in verband<br />
met bombardementen of overvliegende<br />
V-2’s aan het eind van de oorlog. Het sober<br />
uitgegeven en ook weer goed geïllustreerde<br />
boek is een welkome aanvulling<br />
op de Grote Verhalen uit de periode van<br />
de oorlog. Goed dat zoon Aad zijn vader<br />
heeft aangespoord zijn herinneringen aan<br />
die periode op te schrijven en vervolgens<br />
uit te werken.<br />
Sjaak Zonneveld: Herinneringen van mijn<br />
moeder, 172 pagina’s, uitgeverij De Nieuwe<br />
<strong>Haag</strong>sche, € 13,50.<br />
Sjaak Zonneveld: Herinneringen van mijn vader<br />
Frederik Marinus Leendert Zonneveld, 72 pagina’s,<br />
uitgeverij De Nieuwe <strong>Haag</strong>sche, € 13,50.<br />
Aad Spanjaard: Bestemming München,<br />
gedwongen tewerkstelling in de Hauptstadt<br />
der Bewegung, 186 pagina’s, uitgeverij Van<br />
Wonsdorp, € 17,95.<br />
specialist Malcolm Bilson ont<strong>moet</strong>te. Deze<br />
moedigde hem aan iets op de fortepiano<br />
te proberen. Bezuidenhout was meteen gewonnen.<br />
“Ik speelde een sonate van Mozart<br />
en ineens kon ik me er helemaal ingooien,<br />
kon ik spelen met alle energie en kracht<br />
die ik wenste, zonder me in te houden, zoals<br />
je met Mozart op een moderne vleugel<br />
genoodzaakt bent”. Enthousiast somt hij<br />
de <strong>voor</strong>delen van de fortepiano boven die<br />
van de moderne vleugel op, als het om het<br />
repertoire uit de achttiende en vroeg negentiende<br />
eeuw gaat. “Elk register van de<br />
fortepiano heeft een eigen kleur. Want de<br />
achttiende eeuwse bouwers van de Weense<br />
fortepiano’s streefden hier bewust naar.<br />
Zo klinken de basnoten een beetje roestig,<br />
bijna als een fagot, en het hoge register doet<br />
aan een harp denken, zo helder klinkt het.<br />
Terwijl de firma Steinway, die eind negentiende<br />
eeuw met de moderne vleugel de<br />
markt veroverde, juist jarenlang gewerkt<br />
heeft aan het verkrijgen van een homogene<br />
klank van laag tot hoog.<br />
K l e u r s c h a K e r i n g<br />
“De fortepiano heeft dus een rijke kleurschakering<br />
waar de componisten dan ook<br />
dankbaar gebruik van maakten. Beethoven<br />
schrijft vaak zware passages in de bassen,<br />
en tegelijkertijd prachtige melodieën in dat<br />
wonderbaarlijke transparante, zeg maar<br />
hemelse hoge register. Dat was <strong>voor</strong> mij een<br />
grote ontdekking. Net als het feit dat je op<br />
Scène uit ‘Bij de beesten af’. Foto rimko haanStra<br />
door bert janSma<br />
Wie twijfelt of er een Nederlandse identiteit<br />
bestaat, kent het werk van cineast<br />
Bert Haanstra (1918-1997) niet. Want<br />
de optelsom van zijn documentaires en<br />
speelfilms is zó specifiek Nederlands dat<br />
het er bijna afdrúipt. De strijd tegen het<br />
water (‘Delta Phase 1’), de kerkklokken<br />
van Zeeland en het piepkleine drama van<br />
de zwemles in ‘De stem van het water’,<br />
de klungelige kuisheid van de uitkleedscènes<br />
aan het strand in ‘Alleman’, de<br />
concurrerende dorpsmuziekcorpsen in<br />
‘Fanfare’, Nederlandser kan bijna niet.<br />
Maar misschien is dat Nederland van<br />
Haanstra wel mét Haanstra begraven.<br />
Een retrospectief van zijn werk dat nu<br />
langs de filmhuizen rouleert en nu in<br />
het <strong>Haag</strong>s Filmhuis te zien is (11 t/m 17<br />
oktober) is de proef op de som. Haanstra<br />
kreeg een Oscar <strong>voor</strong> zijn documentaire<br />
‘Glas’. Maar Hollywood was nog véél te<br />
ver weg. Haanstra ontving hem netjes in<br />
de Amerikaanse ambassade aan het Voorhout<br />
uit handen van ambassadeur Philip<br />
Young. En het Polygoon journaal had er<br />
een zeer opsmukloos verslagje van.<br />
Jan Blokker schreef het scenario <strong>voor</strong><br />
de eerste speelfilm van Haanstra, ‘Fan-<br />
Kristian Bezuidenhout. Foto pr<br />
een fortepiano de begeleiding in de linker<br />
hand met veel energie kunt uitvoeren zonder<br />
het gevaar te lopen de hogere registers<br />
te overspelen. Weense bouwers wilden een<br />
krokante en verfijnde maar wel directe en<br />
gevoelige, flexibele klank <strong>voor</strong> hun fortepiano’s<br />
– zo’n klank spreekt boekdelen<br />
over de manier van spelen die Haydn,<br />
Mozart en Beethoven <strong>voor</strong> ogen hadden”.<br />
Wat je met Beethoven op de fortepiano<br />
kunt doen, kunnen we horen als Bezuidenhout<br />
met het Residentie Orkest en dirigent<br />
Christopher Hogwood, specialist in de his-<br />
fare’(1958). Over dat muziekcorps dat<br />
‘Kunst en Vriendschap’ heet en dat uiteenvalt<br />
in twee kampen. Jan Blokker,<br />
toen filmjournalist, later de vlijmscherpe<br />
columnist, schreef in de boekuitgave van<br />
zijn scenario over het ‘waarom’ van dat<br />
boekje: “Ach, misschien <strong>voor</strong>al om van<br />
die film toch nog iets tastbaars te bewaren.<br />
Het zou beter zijn wanneer we allemaal<br />
de hele filmstrook konden kopen –<br />
de hele Fanfare in de boekenkast zouden<br />
zetten naast Goethe en een Beknopte Muziekgeschiedenis,<br />
maar daar zijn we nog<br />
niet aan toe, aan filmotheken”. Inmiddels<br />
hebben we via video en dvd compleet<br />
Hollywood in de boekenkast.<br />
Voor ‘Alleman’ (1963) ging Haanstra zonder<br />
scenario te werk. Het werd een vernieuwend<br />
werkstuk van de ‘verborgen<br />
camera’. Cameraman Anton Munster zat<br />
er anderhalf jaar lang <strong>voor</strong> opgevouwen<br />
in een strandtentje bij de Scheveningse<br />
pier, in een bakfiets bedolven onder takken<br />
en bladeren in een Amsterdams park<br />
en in een omgebouwde stationcar te filmen.<br />
Peter Ustinov sprak de Engelstalige<br />
versie in, ‘The human Dutch’. In Berlijn<br />
kreeg de film een Gouden Beer. En alweer<br />
een Oscarnominatie <strong>voor</strong> de beste<br />
documentaire.<br />
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
torische uitvoeringspraktijk, Beethovens<br />
Eerste Pianoconcert speelt. “Beethoven is<br />
soms onhandig om te spelen, maar nog<br />
niet in het eerste concert, waar hij nog in<br />
de stijl van Mozart schrijft. Toch eist hij al<br />
meer van de solist. Ook deze muziek is vol<br />
extremen en eist bij het spelen veel van hart<br />
en spieren”.<br />
Residentie Orkest<br />
‘De betovering van Bezuidenhout’<br />
Dr. Anton Philipszaal op 13 oktober om 20.15 uur<br />
Voor meer informatie: www.ldt.nl<br />
De meester van de<br />
Nederlandse identiteit<br />
Het commentaar in die film kwam van<br />
Simon Carmiggelt. Haanstra voelde zich<br />
het meest verwant met de auteur van de<br />
Kronkels, maar durfde hem niet te vragen,.<br />
Tot hij een enthousiast briefje van<br />
Carmiggelt ontving over zijn documentaire<br />
‘Zoo’ (1962). Dus kregen de milde<br />
beelden van Haanstra het even milde<br />
commentaar van Carmiggelt. ‘De stem<br />
van het water’ werd ook door hem ingesproken.<br />
Een documentaire met wedstrijdzeilen<br />
<strong>voor</strong> binnenschippers, recreatie<br />
op de plassen, reddingswerk op zee,<br />
de visafslag in IJmuiden, en de aankomst<br />
van Sinterklaas in een aantal dorpjes.<br />
Kan het Nederlandser?<br />
En dan die beroemde zwemles. Kinderen<br />
die <strong>moet</strong>en leren kopje onder te gaan:<br />
één jongetje durft niet. De camera blijft<br />
draaien en de watervrees van dat jongetje<br />
wordt een complete watersnoodramp.<br />
Haanstra zag de beelden bij de montage<br />
en werd opeens bang dat het publiek dat<br />
drama misschien té hard zou vinden.<br />
Dus belde hij de zweminstructeur uit<br />
die scène. Met de vraag of dat knulletje<br />
inmiddels al zwemmen kon. Jazeker, en<br />
hoe, zei de man. En Haanstra ging terug<br />
om dát <strong>voor</strong> alle zekerheid óók te filmen.<br />
www.filmhuisdenhaag.nl
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
door iSabella lanz<br />
Ze passeren elkaar rakelings, boven hen<br />
uit torenen de verticale façades van Wall<br />
Street. En toch zijn de snelle beurshandelaren<br />
in downtown Manhattan niet geënsceneerd,<br />
weet Wim van Sinderen, conservator<br />
bij het <strong>Haag</strong>se Fotomuseum. Al<br />
zou je dat misschien wel denken. De foto<br />
‘Wall Street’ (1956) heeft de fotograaf op<br />
een geniaal toevalsmoment genomen. Oprijzend<br />
vanuit de metro, dus vanuit een<br />
kikkerperspectief, is het dynamische leven<br />
van zakenlui en moneymakers in het<br />
New York van de jaren vijftig vastgelegd.<br />
Zeven jaar later fotografeert hij op een<br />
noordelijker deel van dit eiland een geheel<br />
ander beeld: een zwart straatjongetje<br />
uit Harlem demonstreert aan de fotograaf<br />
zijn spierballen, en kijkt met een verbeten<br />
soort trots van dichtbij direct in de lens.<br />
Niet alleen inhoudelijk zijn deze twee foto’s<br />
mijlenver van elkaar verwijderd, qua<br />
beeld en sfeer verschillen ze eveneens<br />
sterk. Dat gevarieerde, het letterlijk en figuurlijk<br />
telkens vanuit andere invalshoeken<br />
de wereld beschouwen, lijkt typerend<br />
<strong>voor</strong> het oeuvre van de Amerikaanse<br />
Magnum-fotograaf Leonard Freed (1929-<br />
2006). Postuum is Freed geëerd met een<br />
uitgebreide retrospectief – waaraan hij<br />
overigens zelf nog meewerkte.<br />
Leonard Freed – Worldview is na Lausanne<br />
nu te zien in het Fotomuseum <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong>. Van de 220 foto’s die de overzichtstentoonstelling<br />
oorspronkelijk telde, hangen<br />
er hier ruim 180. Dat is goed <strong>voor</strong><br />
minimaal anderhalf uur kijken. Dat wil<br />
zeggen: je ogen de kost geven. Freeds foto’s<br />
zijn namelijk uitermate levendige en<br />
kleurrijke getuigenissen van een halve<br />
eeuw geschiedenis. Daarmee is deze tentoonstelling<br />
behalve <strong>voor</strong> liefhebbers van<br />
fotografie, ook interessant <strong>voor</strong> hen die<br />
van journalistiek en geschiedenis houden.<br />
Freeds zwart-wit foto’s – consequent gehangen<br />
in afwisselend zwarte en witte<br />
zalen – zijn chronologisch gepresenteerd,<br />
vanaf 1952 tot 2006, dus bijna tot op de<br />
dag van zijn dood. In de tussenliggende<br />
vijftig jaar heeft hij als een ware chroniqueur<br />
verslag gedaan van het wel en wee<br />
in de westerse wereld: met het accent op<br />
het naoorlogse Amerika en Europa, de<br />
De dichter Baudelaire zei er ooit<br />
van: “Als dit boek brandt, dan<br />
alleen op de manier waarop ijs kan<br />
branden”. Hij doelde op ‘Liaisons<br />
dangereuses’ van Choderlos de<br />
Laclos uit 1782, een revolutionaire<br />
brievenroman van vlak vóór de<br />
Franse revolutie waarin twee<br />
leden van de Franse adel, gewezen<br />
minnaars, een amoreel spel spelen<br />
met de liefde. En de onschuld<br />
van anderen corrumperen in een<br />
machtsstrijd op leven en dood.<br />
door bert janSma<br />
Een reeks films werd er gemaakt naar die<br />
roman, met als belangrijkste de bijna gelijktijdig<br />
(1989) verschenen ‘Dangerous Liaisons’(Stephen<br />
Frears) en ‘Valmont’ (Milos<br />
Forman). Het was echter schrijver Christopher<br />
Hampton die met zijn theaterversie<br />
in 1985 opnieuw de schijnwerper richtte op<br />
Choderlos de Laclos. Bijna twintig jaar ná<br />
die films, doet regisseur Johan Doesburg dat<br />
bij Het Nationale Toneel. Met in de hoofdrollen<br />
twee van Nederlands topacteurs,<br />
Ariane Schluter en Gijs Scholten van Aschat.<br />
Zaterdag is de première in de Koninklijke<br />
Schouwburg.<br />
“Die films heb ik destijds ook gezien”, zegt<br />
Gijs Scholten van Aschat, “twee weken geleden<br />
kwam ‘Dangerous Liaisons’ weer<br />
eens <strong>voor</strong>bij en ik dacht eerst: ik ga er níet<br />
naar kijken. Maar daarna had ik het gevoel<br />
van: die rol zít nu wel, ik ga ’m toch even<br />
zien”. Of hij er iets aan gehad heeft? “Toneel<br />
en film zijn zo anders. Dáár doe je alles met<br />
‘shots’ en met blikken. Het is heel ingehou-<br />
Gijs Scholten van Aschat in ‘Liaisons dangereuses’<br />
Cultuur<br />
Kleurrijke blik op een<br />
wereld in zwart-wit<br />
Wall Street, New York, 1956<br />
© FotomuSeum den haag/ magnum photoS<br />
taaie jaren vijftig van economisch herstel,<br />
hippe jaren zestig in onder meer Nederland.<br />
Wat een belangrijke periode in zijn<br />
persoonlijke leven was, maar toch een<br />
voetnoot in zijn gehele oeuvre.<br />
t r a D i t i e s<br />
Als zoon van Oost-Europese joden raakte<br />
Freed in zijn geboortestad Brooklyn geboeid<br />
door tradities van Hassidische joden.<br />
Een mannen bruiloftsdans belicht hij<br />
Rembrandtesk, wat een dramatisch effect<br />
heeft, een religieus dispuut in een synagoge<br />
zet Freed door een piramidale opbouw<br />
van gesticulerende heren uiterst beweeglijk<br />
neer. Je hoort bijna de argumenten die<br />
over en weer schieten. Scherp uitgelichte<br />
en à la Vermeer gecomponeerd is daarentegen<br />
zijn reportage van de mijnstreek te<br />
Charleroi, waarin hij het desolate en treurige<br />
bestaan van de kompels benadrukt.<br />
Zijn achtergrond bracht Freed naar Israël<br />
tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967, waarin<br />
de Sinaï werd veroverd en Oost Jeruzalem<br />
heroverd. Soms is Freed de nieuwsfotograaf<br />
die <strong>voor</strong> grote bladen verslag doet:<br />
van Israëlische soldaten die triomfantelijk<br />
het portret van de Jordaanse koning Hoessein<br />
door de Oude Stad meetronen, vals<br />
op zijn kop gehangen. Ondanks zijn verbondenheid<br />
met Israël toont Freed ook opvallend<br />
veel aandacht <strong>voor</strong> de Palestijnse<br />
kant: hij toont hun cultuur, met dansende<br />
Arabieren, en hun armoedige leven, met<br />
verpauperde vluchtelingen. De oorlog zelf<br />
brengt hij macaber in beeld: de knekels van<br />
een soldaat en het gezwollen lijk van een<br />
gesneuvelde militair ergens in de Sinaï zijn<br />
bittere oorlogsmonumenten.<br />
e n g a g e m e n t<br />
Geëngageerd was Freed zeker, zoals collega<br />
fotograaf Cornell Capa – jongere broer<br />
van de beroemde oorlogsfotograaf Robert<br />
Capa – en lid van Magnum Photo’s hem<br />
noemde; een ‘concerned photographer’.<br />
Dat sociale engagement gold <strong>voor</strong>al<br />
Freeds foto’s over het dagelijkse leven van<br />
Afro-Amerikanen in New York en hun<br />
strijd <strong>voor</strong> burgerrechten. Nadien uitgebracht<br />
in het boek Black in White America<br />
(1967). De beroemdste foto is die van de<br />
energieke Martin Luther King, pal na uitreiking<br />
van de Nobelprijs <strong>voor</strong> Vrede aan<br />
hem. Had Freed in deze Black in White<br />
America toch ook oog <strong>voor</strong> de vrolijke<br />
kanten van het leven in de zwarte getto’s,<br />
echt deprimerend en navrant is zijn reportage<br />
van politie werk te New York (Police<br />
Work, 1980). Het gewelddadige en verloederde<br />
leven in de zwarte <strong>wijken</strong> – verziekt<br />
door criminaliteit en drugs – liet nog maar<br />
weinig ruimte over <strong>voor</strong> het optimisme<br />
van de jaren zestig. Die keiharde realiteit<br />
heeft hij uitermate dramatisch in beeld gebracht,<br />
waarmee deze reeks tot de hoogtepunten<br />
in zijn werk behoort. Dat Freed in<br />
Nederland – waar hij toch ruim tien jaar<br />
woonde, trouwde, een dochter kreeg en<br />
zijn leven als ongebonden fotograaf begon<br />
– relatief onbekend bleef, wordt met deze<br />
magnifieke fototentoonstelling <strong>voor</strong> eens<br />
en <strong>voor</strong> altijd rechtgezet.<br />
Leonard Freed – Worldview Retrospectief.<br />
Fotomuseum <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Stadshouderslaan 43.<br />
T/m 13 januari 2008. di. – zo. 12.00-18.00 uur.<br />
Catalogus: 40 euro, met teksten van William<br />
A. Ewing, Nathalie Herschdorfer en Wim van<br />
Sinderen. Info diverse activiteiten: www.<br />
fotomuseumdenhaag.nl<br />
Het slagveld van de liefde<br />
den, heel mooi, heel goed getimed. Toneel<br />
is veel weerbarstiger. Bovendien spelen wij<br />
een nieuwe bewerking door Marcel Otten.<br />
Die heeft oorspronkelijke dingen van Laclos<br />
erin teruggehaald”.<br />
s c h o f t o f D e u g n i e t ?<br />
Ariane Schluter speelt de Markiezin de Merteuil,<br />
Scholten van Aschat de Graaf Valmont.<br />
Zij sluiten een weddenschap waarbij hij de<br />
zuiverste, trouwste vrouw van Parijs <strong>moet</strong><br />
verleiden. De vraag is: wie de ‘held’ is, wie<br />
de hoofdpersoon in dit spel? Scholten van<br />
Aschat: “De ‘driving force’ is de Marquise de<br />
Merteuil. Zij is de protagonist, degene die de<br />
actie in gang zet. Valmont is haar middel, dus<br />
is hij tweemaal zo veel op het toneel. Hij <strong>moet</strong><br />
het allemaal doen, tussen al die dames”.<br />
Valmont, een ijskoude schoft of een libertijnse<br />
deugniet? “Dat laatste ook”, zegt Gijs<br />
Scholten van Aschat. “Hij heeft absoluut Don<br />
Juan-trekjes, eigenlijk nog meer Casanova.<br />
Hij houdt van de gevaarlijke kanten van het<br />
leven. En ook al kan hij gemakkelijk iets of ie-<br />
Jeruzalem, 1962 © FotomuSeum den haag/ magnum photoS<br />
mand krijgen, dan brengt hij er een complicerende<br />
factor in om zijn genot te verhogen. Je<br />
<strong>moet</strong> hem <strong>voor</strong>al spelen vanuit zijn ijdelheid,<br />
en zijn naïviteit. Omdat hij niet door heeft dat<br />
hij de pion is van Merteuil. Hij ziet niet dat zij<br />
eigenlijk wil, dat hij <strong>voor</strong> háár kiest. Maar zij<br />
weet dat ze hem kwijt is op het moment dat<br />
zij zich blootgeeft. Hij heeft dat niet door. Aan<br />
het eind van elke scène met haar probeer ik<br />
steeds weer met haar naar bed te gaan. Maar<br />
zij houdt af. Ze wil macht houden”.<br />
Een klassiek kostuumstuk met de pruiken<br />
Gijs Scholten van Aschat met zijn tegenspeelster Ariane Schluter in ‘Liaisons dangereuses’. Foto leo Van Velzen<br />
15<br />
van de Franse ‘beau monde’ van de achttiende<br />
eeuw, wordt het niet in de enscènering<br />
van Johan Doesburg. De kostuums, vertelt<br />
Gijs Scholten van Aschat, zijn ‘jaren veertig,<br />
vijftig’. En over dat oude gegeven anno 2007:<br />
“Het is allereerst een spannend en geestig<br />
verhaal. Het is hartverscheurend triest, maar<br />
in die triestheid zit ook weer schoonheid.<br />
Een mooie zin uit de tekst: ‘IJdelheid en geluk<br />
gaan zelden samen’. Het gaat over de<br />
liefde in vele facetten. En het eindigt in een<br />
slagveld, met alleen maar slachtoffers. Een<br />
stuk dat stof tot nadenken geeft. Hoe doe ík<br />
dat? Wat <strong>voor</strong> dingen doe je allemaal wanneer<br />
je macht wilt over een ander, wanneer<br />
je ijdel bent? En wat wanneer je toch wordt<br />
overvallen door een Ware Liefde? Driekwart<br />
van de wereldliteratuur gaat daarover en het<br />
blijft altijd weer verbijsterend interessant. Iedereen,<br />
op zijn eigen manier, manipuleert.<br />
Vergelijk je het vreselijke gedrag van deze<br />
personages met de Gouden Kooi, dan is dat<br />
totaal onderaan de ladder. De machinaties<br />
zijn hetzelfde. Maar deze personages doen<br />
het tot in het extreme, op hoog niveau”.<br />
h a a g s e c o m e D i e<br />
Gijs Scholten van Aschat voelt zich in zijn<br />
element met een rol als deze. “Ik heb vroeger<br />
bij de <strong>Haag</strong>se Comedie en Het Nationale<br />
Toneel veel Oscar Wilde en Noel Coward<br />
gespeeld. Die stijl vind ik erg leuk,<br />
wars van naturalisme. Het is zwaar, je hebt<br />
een hoop tekst, maar het is <strong>voor</strong>al het feit<br />
dat je heel hard <strong>moet</strong> werken en dat niet<br />
mag laten zien. Bij Shakespeare bouw je<br />
je rol op door het gevecht met die rijke,<br />
poëtische taal. Hier <strong>moet</strong> je al die tekst<br />
veroveren en dan terug naar simpelheid.<br />
Doe je teveel moeite, dan wordt die figuur<br />
ongeloofwaardig. Deze mensen doen alles<br />
moeiteloos. Ik heb het gevoel dat ik me<br />
de ‘kolere’ sta te werken om de spanning<br />
te houden en tegelijkertijd zo nonchalant<br />
mogelijk te spelen”.
16<br />
Cultuur<br />
Ciske, uit de Jordaaahaaaaaan!<br />
door Coos Versteeg<br />
Eindelijk, eindelijk heeft Joop van den Ende<br />
Theaterproducties het <strong>voor</strong> elkaar. Een volledig<br />
zelf ontwikkelde en zelf geproduceerde<br />
Nederlandse musical die klinkt als een<br />
klok: Ciske de Rat.<br />
Tot nu toe toonde het Amsterdamse entertainmentbedrijf<br />
zich steeds meesterlijk<br />
in het omzetten van grote buitenlandse<br />
musicals naar een Nederlandse conversie<br />
(Miss Saigon, Aida, Sound of Music, Lion<br />
King etc.), maar bleven de eigen scheppingen<br />
(Cyrano, Joe, Drie Musketiers) artistiek<br />
steeds ver achter. Aan het geld lag het niet,<br />
aan de kwaliteit van de artiesten evenmin.<br />
Maar altijd zat er wel iets scheef in de verhaallijn,<br />
in de spanningsboog, in de muziek,<br />
de dialogen in duizend-en-een kleine<br />
dingetjes.<br />
Bij Ciske de Rat valt echter alles op zijn<br />
plaats. Terwijl zeker niet <strong>voor</strong> de makkelijkste<br />
weg is gekozen. Deze Ciske de Rat<br />
speelt namelijk in twee tijden: in 1939, tijdens<br />
de mobilisatie van het Nederlandse<br />
leger op de Veluwe en via flash backs in de<br />
Amsterdamse Jordaan van halverwege de<br />
jaren twintig. Het deel uit de flash backs is<br />
het bekende verhaal van Ciske Vrij<strong>moet</strong>h,<br />
het aandoenlijke straatschoffie dat – emotioneel<br />
verwaarloosd – opgroeit <strong>voor</strong> galg en<br />
rat en uiteindelijk in een vlaag van woede<br />
zijn moeder vermoordt.<br />
Maar dat verhaal beslaat slechts twee van de<br />
drie Ciske-boeken die journalist Piet Bakker<br />
(1897-1960) schreef. In de musical is daar nu<br />
het derde deel, Cis de Man, heel slim aan<br />
toegevoegd. Dat is de episode, waarin de<br />
volwassen Cis wordt opgeroepen de Grebbelinie<br />
tegen de Duitsers te verdedigen. De<br />
bevelvoerend officier blijkt zijn vroegere<br />
schoolmeester en gezinsvoogd Bruijs en<br />
dat brengt veel herinneringen naar boven.<br />
We leren de volwassen Cis kennen als een<br />
ogenschijnlijk vrolijk, maar innerlijk gekweld<br />
en getraumatiseerd man.<br />
H e n n y V r i e n t e n<br />
Het knappe van de boekbewerkers André<br />
Breedland en Maurice Wijnen is dat die<br />
verweving van tijden nergens geforceerd<br />
of onbegrijpelijk is geworden. Zowel Cis<br />
(Danny de Munk) als wachtmeester Bruijs<br />
(Hugo Haenen) stappen probleemloos van<br />
de ene in de andere tijd en weer terug. Het<br />
geeft het overbekende verhaal van Ciske<br />
de Rat een compleet nieuwe dimensie.<br />
En tegelijk zwelgt deze musical in nostalgie.<br />
Ciske de Musical is – ondanks de eigentijdse<br />
muziek van niemand minder dan Hen-<br />
ny Vrienten – gemaakt in de beste traditie<br />
van het Amsterdams Volkstoneel. Dit is het<br />
muziektheater zoals we dat kennen uit de<br />
begindagen van de televisie, met de liedjes<br />
van Johnnie Jordaan. Danny de Munk is de<br />
laatste tijd volledig in de ban van dit met<br />
uitsterven bedreigde genre en dat laat hij in<br />
deze musical horen ook. Van die lange aan<br />
de opera gerelateerde uithalen, met achter<br />
elke noot een snik en een traan. In de<br />
liedteksten klinkt het <strong>voor</strong>tdurend van de<br />
Westertoren (die je dan meteen hoort klingelen),<br />
van Mokum, de son en de see, de<br />
baaie rokken en de Jordaaaaahaaaan. Puur<br />
Hollands cultuurgoed, puur Amsterdams<br />
sentiment.<br />
D i a p r o j e c t i e s<br />
Danny de Munk is perfect op zijn plaats<br />
in de volwassen personage van de rol die<br />
hem in 1984 als kindster in de film beroemd<br />
maakte. Alsof het eigenlijk niet anders kon.<br />
Met de hem omringende artiesten als Hugo<br />
Haenen, Hajo Bruijns, Mariska van Kolck<br />
en Marjolijn Touw staat er een uitstekende<br />
cast. Voeg daarbij dat een en ander zich in<br />
een even simpel als ingenieus koepeldecor<br />
afspeelt, waarbij op meesterlijke wijze<br />
van diaprojecties gebruik wordt gemaakt<br />
(<strong>voor</strong> het eerst groot toegepast in de Duitse<br />
versie van Drie Musketiers) en er in grote<br />
vaart zonder enig echt changement van<br />
school naar het strand, naar de kroeg, de<br />
dierentuin, de tuchtschool, de Grebbeberg<br />
of de Jordaan wordt verplaatst.<br />
Het verhaal van Ciske de Rat, het milieu<br />
van de Jordaan, het taalgebruik en alle<br />
emotie die daarbij komt, draagt alle risico’s<br />
in zich om af te glijden naar plat volksvermaak.<br />
Maar onder de strakke regie van<br />
Paul Eenens (die eerder al met Sound of<br />
Music en Passion bewees het beste paard<br />
uit de Van den Ende-stal te zijn) is een<br />
schitterende show tot stand gekomen.<br />
Geen musical die Van den Ende nu over<br />
de hele wereld kan verkopen, daar<strong>voor</strong> is<br />
Ciske te Hollands – te Mokums. Maar de<br />
producenten Joop van den Ende en Erwin<br />
van Lambaart zijn een weg van artistieke<br />
zelfstandigheid ingeslagen, die beloftes<br />
<strong>voor</strong> de toekomst inhoudt.<br />
Ciske de Rat – de Musical staat van 12 december<br />
2007 t/m 13 januari 2008 in <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong> in het World Forum Theater (Congresgebouw,<br />
PWA-zaal). Avond<strong>voor</strong>stellingen<br />
om 20.00 uur met uitzondering van de zondagavond<strong>voor</strong>stellingen<br />
(19.00 uur). De matinee<strong>voor</strong>stelling<br />
begint om 14.00 uur. Zie<br />
ook www.ciskederat.nl<br />
Halleluja-effect blijft uit<br />
ondanks orgelmuziek<br />
door babeth knol<br />
Stilte, rust, ruimte, gebed, muziek, gesprek,<br />
kunst. De poster die op een raam van de<br />
Christus Triumfatorkerk hangt, belooft veel.<br />
Dat van die stilte blijkt wel mee te vallen.<br />
De trap na de ingang oplopend hoor ik de<br />
muziek aanzwellen. Als ik de deur opendoe,<br />
wordt ik overspoeld door een golf van orgelmuziek.<br />
Misschien is het daarom dat de<br />
kunst van Conny Kim Pols mij in eerste instantie<br />
teleurstelde: bij zo’n entree verwacht<br />
je Groots en Meeslepend. Maar dat halleluja<br />
effect bleef uit.<br />
Sinds drie jaar is de Christus Triumfatorkerk<br />
dé plaats in het Bezuidenhout waar kunst<br />
te zien is. Regelmatig zijn er spannende installaties<br />
en groot ruimtelijk werk te vinden.<br />
Ze komen steeds van professionele <strong>Haag</strong>se<br />
kunstenaars, die worden geselecteerd door<br />
tentoonstellingsmaker Ariane Pikaar. Nu is<br />
het de beurt aan Conny Kim Pols, die <strong>voor</strong>al<br />
bekend is om haar gedetailleerde tekeningen<br />
in pastel en houtskool. Ze staan op papier,<br />
maar ook ter plaatse op muren.<br />
Voor deze gelegenheid koos de kunstenares<br />
twee van haar toch al vaak mans- en<br />
muurhoge tekeningen en vergrootte deze op<br />
stroken van transparant materiaal. De organische<br />
woelige landschappen, die door het<br />
formaat bijna volledig abstract zijn geworden,<br />
fungeren zo als glas-in-lood-achtige<br />
objecten in de sobere en strakke kerk. Het<br />
contrast wordt <strong>voor</strong>al goed duidelijk waar<br />
een kleiner werk met in elkaar kronkelende<br />
boomstammen recht tegenover het minimalistische<br />
roestvrijstalen kruisbeeld in het<br />
centrum van de kerk is geplaatst. Maar waar<br />
in theorie ruimte en kunst elkaar versterken,<br />
blijkt de praktijk tegen te vallen. De Christus<br />
Triumfatorkerk, een ontwerp uit 1962 van<br />
architect G. Drexhage, valt op door de bijzondere<br />
muren. Honderdvierenveertig zuilen<br />
en evenzoveel smalle ramen wisselen elkaar<br />
af en zorgen <strong>voor</strong> een indrukwekkende<br />
Werk van Conny Kim Pols in de kerk. Photo: Pr<br />
lichtval in het gebouw. Een imposant staaltje<br />
eenvoud, dat zelfs op de grootste ongelovige<br />
indruk zal maken.<br />
Maar nu is het juist die bijzondere lichtinval<br />
die afbreuk doet aan de expositie. Het<br />
licht reflecteert vanuit de meeste hoeken te<br />
direct op het plastic, waardoor van de <strong>voor</strong>stelling<br />
niets meer zichtbaar is. De verschillende<br />
lichtbronnen <strong>voor</strong>, achter en boven<br />
het werk maken het lastig om de tekening<br />
goed te zien. Ook de vrijwilligers die in de<br />
kerk aanwezig zijn vertrouwen mij toe dat<br />
ze deze expositie eigenlijk ‘niet zo’ vinden.<br />
De vrouwelijke vrijwilliger houdt meer van<br />
schilderijen. Haar mannelijke collega twijfelt<br />
net als ik over de combinatie van ruimte en<br />
kunst. Gelukkig heeft hij al ruim tijd gehad<br />
om het werk te leren kennen en hij kan mij<br />
dan ook precies laten zien waar ik <strong>moet</strong> gaan<br />
staan om het werk wél goed te ervaren. En<br />
jawel, wanneer ik de juiste hoek gevonden<br />
heb, gaat Conny Kim Pols ‘Breinstorm’ dan<br />
Cis herbeleeft het moment dat Ciske het mes naar zijn moeder werpt. Foto joris-jan bos<br />
toch <strong>voor</strong> mij leven. Vind je een effen vlak<br />
als achtergrond van de tekening, of juist een<br />
hoek waar veel licht van achter het werk<br />
schijnt als de zon even doorbreekt, dan zie<br />
je de subtiele kleuren, de fijne details en de<br />
dromerige vormen in de tekening. Zoals een<br />
Rorschachtest neemt de tekening gedachten<br />
mee. Vast een aangename ervaring <strong>voor</strong> degenen<br />
die in de juiste bankjes zitten tijdens<br />
de zondagsdienst. Het is te hopen dat er<br />
nog een paar mooie zonnige dagen volgen,<br />
want die zullen het werk ongetwijfeld beter<br />
tot zijn recht laten komen. Voor een ‘storm’<br />
<strong>moet</strong> er nu wel veel moeite worden gedaan<br />
om het te ervaren. Het is meer een waaier<br />
waar je zelf mee <strong>moet</strong> wapperen.<br />
‘Breinstorm’, t/m 19 oktober te zien in de Christus<br />
Triumfatorkerk, Laan van Nieuw Oost- Indië<br />
145, <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Open: werkdagen van<br />
12.00 tot 14.00 uur.<br />
Meer informatie: www.christustriumfatorkerk.nl<br />
Rob van Kreeveld in<br />
de Regentenkamer<br />
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
Op naar De Regentenkamer zolang het nog kan. Want organisatrice Thea van<br />
Loon is op zoek naar een andere ruimte <strong>voor</strong> haar jazzclub. Onenigheid met<br />
de buren over het geluid is hier de oorzaak. Triest. Want eenzelfde soort ‘burengerucht’<br />
maakte dat ooit die Regentenkamer uit het Hofje van Nieuwkoop<br />
verdween (waar het zijn naam aan ontleende, want daar werd jazz gespeeld in<br />
de échte regentenkamer), nu gaat ook dat mooie zestiger jaren keldertje aan de<br />
Laan van Meerder<strong>voor</strong>t verleden tijd worden. Het is wat met die jazz. Van hot<br />
naar haar. Jazzmusici als de grote stadsnomaden. Van het ene kampement naar<br />
het andere. Maar <strong>voor</strong>lopig kunt u nog bij Thea van Loon terecht. Zaterdag bij<strong>voor</strong>beeld<br />
<strong>voor</strong> meesterpianist Rob van Kreeveld, altijd een genot om te horen,<br />
die hier zangeres Rachel Gould begeleid.<br />
Op de zondag zijn er twee mogelijkheden <strong>voor</strong> wie de café-jazz niet schuwt. In<br />
de stadsbrouwerij The Fiddler (Riviervismarkt) brengt saxofonist Ruud Bergamin<br />
weer vast zijn sessie om drie uur in de middag. Ditmaal Tango & Jazz, met als<br />
gastpianist Wim Warman die ook aan de toetsen zat in het beroemde Sexteto<br />
Canyengue van Carel Kraaijenhof. En natuurlijk is er een bandoneon. Hier bespeeld<br />
door Santiago Cimadevilla. Met zo’n naam kan het alleen maar mooi zijn.<br />
Op exact dezelfde tijd programmeert drummer Dolf Helge zijn jazzmiddagen in<br />
Herberg Vlietzigt aan het Jaagpad in Rijswijk. Zondag a.s. zit daar Joep Peeters<br />
achter de piano, bekend uit diverse oude stijl- en swingorkesten en vader van<br />
twee mooie zangeressen. Met hem speelt Robert Veen en die zal vast wel alle<br />
saxen en klarinetten uit de kast halen. Want hij heeft nogal een verzameling en<br />
hij speelt ze allemaal even smaakvol.<br />
Op de maandag en de dinsdag zijn er de jamsessies in Murphy’s Law en in Pavlov<br />
naast de Nieuwe Kerk. Altijd goed <strong>voor</strong> verrassingen. Rijp en groen door en naast<br />
elkaar, conservatoriumstudenten en binnenvallende jazzmusici die even niets te<br />
doen hebben en komen meespelen. Vrijdag 19 oktober in De Tobbe een Echte<br />
Aanrader: het concert van het internationale kwartet van bassist Joris Teepe die<br />
met pianist David Berkman, drummer Gene Jackson en saxofonist Don Braden<br />
tien dagen door Nederland toert ter promotie van zijn nieuwe cd ‘Going Dutch’.<br />
En wie meer de ‘grooves’ en ‘cross over’-jazz zoekt <strong>moet</strong> eens gaan kijken op de<br />
site van De Boerderij in Zoetermeer. Want daar staat van 23 oktober tot en met<br />
7 november een hele reeks sterren van naam op het podium. Niet allemaal ‘puur<br />
jazz’, maar toch. Zangeres Joan Armatrading (23/10), bassist en zanger Victor<br />
Wooten (bekend van o.a. Bela Fleck en de Flecktones) met zijn band (24/10), de<br />
groep van keyboardspeler Jeff Lorber (28/10) – en die combinatie zit vol grote<br />
namen: Randy Brecker (trompet), Eric Marienthal (saxen), Brian Bromberg (bas)<br />
en Dave Weckl (drums) – , de Britse blues-man Ian Segal (3/11) en gitarist Mike<br />
Stern (7/11). Niet gering dus.<br />
n www.dolfhelge.nl, www.regentenkamer.nl, www.boerderij.org, www.fiddler.nl<br />
Jazz deze week door Bert Jansma
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
Frank Bijloos was even lastig als doeltreffend:<br />
‘Tegen HBS en Quick<br />
was het altijd<br />
‘bloed aan de paal’<br />
Frank Bijloos HVV’er, in hart en nieren. Foto: CreatiVe images<br />
Veertien seizoenen speelde Frank<br />
Bijloos onafgebroken in HVV 1. Liefst<br />
180 competitietreffers scoorde de<br />
lastige spits, waarvan een groot aantal<br />
met het hoofd. Het waren vaak<br />
pittige duels, die Bijloos en de zijnen<br />
uitvochten. Tegen HBS en Quick<br />
was het altijd ‘bloed aan de paal’,<br />
en tijdens de confrontaties tussen<br />
de ‘kakkers van HVV’ en de ‘<strong>Haag</strong>se<br />
gestampte pot’ als Texas/DHB, ODB<br />
en HMSH ging het ook vaak van-dik-<br />
hout-zaagt-men-planken.<br />
door andré buurman<br />
Frank Bijloos: “Ik ben een echte HVV’er,<br />
in hart en nieren. Toch ben ik er pas gaan<br />
voetballen toen ik twintig jaar was. Mijn<br />
ouders woonden namelijk vroeger in<br />
Voorburg en dus was HVV nog helemaal<br />
niet in beeld. Wilhelmus was destijds een<br />
logische keuze. Maar op mijn vijftiende<br />
verhuisden wij naar Limburg. Mijn vader<br />
was namelijk als gynaecoloog verbonden<br />
aan het oude Bethlehem ziekenhuis aan<br />
In september begonnen de voetbalverenigingen<br />
de nieuwe competitie<br />
met frisse moed. Inmiddels hebben<br />
de verborgen en open ambities een<br />
eerste toetsing doorstaan. Bij welke<br />
clubs zullen de komende weken de<br />
spelers met een negatieve spanning<br />
het veld op stappen? En bij welke<br />
verenigingen is men tevreden over<br />
de prestaties tot nu toe?<br />
door ePPo Ford<br />
In Scheveningen zal de haring in ieder geval<br />
door tevreden kelen glijden. Na de degradatie<br />
in 2006 wil de club zo snel mogelijk<br />
terug naar wat algemeen wordt gezien<br />
als de mooiste amateurvoetbalcompetitie<br />
van Nederland: de Hoofdklasse A, waarin<br />
clubs als Quick Boys, Katwijk en Rijnsburgse<br />
Boys actief zijn. Vorig seizoen werd<br />
Scheveningen tweede, maar kwam het net<br />
tekort in de finale van de nacompetitie. Dit<br />
jaar gaat de club <strong>voor</strong> directe promotie.<br />
Trainer John Kila: “We hebben eerst afgesproken<br />
dat we de rust terug wilden in de<br />
selectie en club, want het is pijnlijk om na<br />
zeventien jaar te degraderen uit de Hoofdklasse,<br />
en om een nieuw elftal op te bouwen<br />
dat in twee, drie jaar kan promoveren.<br />
Vorig jaar wonnen we de derde periode<br />
en werden we tweede. We lagen <strong>voor</strong> op<br />
de Vrederustlaan in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. En toen<br />
dat ziekenhuis zijn deuren sloot, besloot<br />
hij zijn praktijk in Limburg <strong>voor</strong>t te zetten.<br />
Met mijn vijftien jaar was ik nog te jong<br />
om hier achter te blijven’’.<br />
‘’Vijf jaar hield mijn vader het uit daar in<br />
het Limburgse land. Hij kon er zijn draai<br />
niet vinden. Het taaltje, de vrouwen met<br />
hun eeuwige ‘pien in de buuk’, op een gegeven<br />
moment was hij Limburg zat’’.<br />
“Op mijn zestiende speelde ik al in het<br />
eerste elftal van de tweedeklasser RKBSV,<br />
de plaatselijke voetbalclub uit Brunssum<br />
waar ik me na aankomst had aangemeld’’.<br />
“Eenmaal terug in het westen ben ik door<br />
mijn oudste broer Jan overgehaald om<br />
naar HVV te komen. Met Jan heb ik overigens<br />
nog een paar jaar in het eerste gespeeld.<br />
Uiteindelijk heb ik het veertien seizoenen<br />
in HVV 1 volgehouden. Van 1971<br />
tot 1985 en goed <strong>voor</strong> 180 doelpunten als<br />
ik het wel heb. Beker- en oefenwedstrijden<br />
niet meegerekend. Ik zou het <strong>voor</strong> geen<br />
goud hebben willen missen. Mijn debuutseizoen<br />
bij HVV was tevens ook de meest<br />
bizarre uit mijn voetballoopbaan. Op een<br />
avond bleef de trainer, Sjoerd de Vos dood<br />
op het trainingsveld. En tot overmaat van<br />
ramp degradeerde HVV ook uit de Derde<br />
Klasse. Een jaar later promoveerden we al<br />
weer. Dus dat was snel rechtgebreid.’’<br />
‘’Wedstrijden tegen HBS en Quick waren<br />
natuurlijk altijd apart. Je mocht bij wijze<br />
van spreken in de competitie alles verliezen,<br />
maar niet van HBS en Quick. Zo’n<br />
1.500 toeschouwers langs de lijn en in het<br />
veld ging de beuk er in. Bloed aan de paal,<br />
heette dat. Prestigeduels waren het en het<br />
ging er absoluut niet zachtzinnig aan toe.<br />
En hij die het in zijn hoofd haalde om van<br />
bij<strong>voor</strong>beeld Quick of HBS naar HVV, of<br />
andersom, overschrijving aan te vragen,<br />
die was in de eerste onderlinge confrontatie<br />
wat je noemt ‘ten dode opgeschreven’.<br />
Dat heeft Sjoerd Keilholz aan den lijve<br />
ondervonden. Die kwam over van HBS<br />
naar HVV. Een grotere doodzonde kon<br />
Sjoerd in de ogen van alles wat HBS was<br />
niet begaan. En hij heeft het geweten. Zijn<br />
oud-ploeggenoten hadden het de hele<br />
wedstrijd op hem gemunt’’.<br />
“Maar ook de wedstrijden tegen Texas/<br />
DHB, ODB en HMSH waren apart. Clubs<br />
van de zogenoemde <strong>Haag</strong>se gestampte<br />
pot, die de kakkers, want dat waren wij<br />
tenslotte in hun ogen, wel even onder de<br />
graszoden zouden stoppen. Maar die kakkers,<br />
zoals Lex van der Gun en Eric Smits,<br />
om maar een paar namen te noemen,<br />
knalden er net zo hard in. Uiteraard liet ik<br />
me ook niet onbetuigd. De meeste van de<br />
180 doelpunten heb ik ook met mijn hoofd<br />
gescoord. En verbaal was ik erg sterk. Kon<br />
Björn Borg en<br />
John McEnroe<br />
Sport<br />
In 1980 speelden deze twee tennisgroot-<br />
heden de mooiste Wimbledon-finale ooit<br />
die Borg in een thriller van vijf sets won. Bij<br />
de Alex Tennis Classics, het seniorentoernooi<br />
van Paul Haarhuis en Jacco Eltingh, lieten ze<br />
vorige week het verleden herleven. Björn Borg<br />
was met zijn lange blonde haren, zijn strakke<br />
Fila pakkie en zijn Donnay tennisracket het<br />
allereerste tieneridool in de tennissport. Nu<br />
op 51-jarige leeftijd laat hij de harten van<br />
vele vrouwen nog steeds sneller kloppen. Bij<br />
de clinics die hij gaf, kwamen de vrouwelijke<br />
fans als bijen op de honing op hem af. Geen<br />
pas kon hij verzetten zonder door hen te<br />
worden gestopt <strong>voor</strong> een handtekening of<br />
foto. Jong en oud wilden de legendarische<br />
Zweed in levende lijve zien. Oude fans<br />
vanwege zijn historische tennisprestaties<br />
van weleer. Jonge fans omdat zijn naam<br />
op hun ondergoed staat en dus zette Björn<br />
Borg, aardig als hij is, gewoon zijn krabbel op<br />
de trendy onderbroeken die overal vandaan<br />
kwamen. Zijn haren zijn inmiddels wat korter<br />
en grijzer, de benen wat strammer maar nog<br />
steeds heeft hij een enorme uitstraling. Dat<br />
bleek tijdens het moment suprème toen<br />
Borg en McEnroe de baan betraden. De<br />
vreselijk zuigen en daar waren met name<br />
die <strong>Haag</strong>se schoffies niet zo van gediend.<br />
Maar wat er ook in het veld gebeurde, al<br />
zaten de bloedspetters op de doelpaal, na<br />
afloop was het altijd handjes schudden en<br />
in het clubhuis samen een biertje drinken.<br />
Niet meer over zeiken’’.<br />
M e i s j e s<br />
“Met de komst van Geoff Burch, een Engelsman,<br />
haalde HVV in 1972 zijn eerste<br />
fulltimetrainer in huis. Maar tegelijkertijd<br />
ook een hoop opschudding. HVV was<br />
op dat moment een volledig ingekakte<br />
vereniging zonder enige ambities. Burch<br />
zorgde met zijn aanpak dat er in een<br />
paar jaar tijd weer een prestatiegerichte<br />
club stond. Tien jaar is Burch gebleven en<br />
Tussen hoop en werkelijkheid<br />
schema. Dit jaar is de doelstelling anders:<br />
we willen zo lang mogelijk meedoen <strong>voor</strong><br />
het kampioenschap”. Hoewel de club de<br />
eerste plek bezet, had Kila gehoopt op één<br />
punt meer. “Maar ik ben erg tevreden”, aldus<br />
de trainer die als grootste verschil ten<br />
opzichte van vorig jaar ziet dat hij de spelers<br />
kent en andersom.<br />
Heel wat anders lijkt het in de Tweede<br />
Klasse bij Forum Sport te gaan, dat het<br />
lastiger heeft dan de regiogenoten en middenmoters<br />
JAC, DUNO en Die Haghe, en<br />
op de één na laatste positie terecht is gekomen,<br />
vlak boven Semper Altius. Routinier<br />
Douwe Kuijper, al een decennia lang<br />
linksback bij de club, aarzelt niet over een<br />
goede afloop. Kuijper, op de vraag of Forum<br />
Sport een degradatiekandidaat is, net<br />
zoals in de eerste helft van vorig seizoen:<br />
“Ik hoop en verwacht het niet. Dit seizoen<br />
zijn we naar mijn gevoel wel sterker dan<br />
vorig jaar. Het komt echt alleen maar door<br />
pech”. Zeker na de laatste wedstrijd is zijn<br />
vertrouwen gegroeid. “We speelden tegen<br />
de koploper MVV ’27; we waren duidelijk<br />
sterker en hadden <strong>moet</strong>en winnen”.<br />
In de klasse eronder heeft SV’35 het mogelijk<br />
nog lastiger. Het won in de Derde klasse<br />
A nog niet staat één na laatste. De zaterdagdag<br />
van <strong>Haag</strong>landia doet het in dezelfde<br />
poule aanzienlijk beter, en staat derde, net<br />
zoals PEC <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> in 3C. De zaterdagtak<br />
van GDA draait in 4C ook bovenin mee,<br />
evenals PGS/Vogel, dat vorig jaar degradeerde<br />
maar op de weg terug lijkt.<br />
Nog meer kanshebbers <strong>voor</strong> de eerste<br />
periode en mogelijk de titel hebben zich<br />
in het zondagvoetbal gemeld. <strong>Haag</strong>landia<br />
heeft zich met haar prestaties nog niet direct<br />
kandidaat gesteld, al kan het met een<br />
overwinning in de inhaalwedstrijd tegen<br />
VUC, dat slechts drie keer gelijk speelde,<br />
naar de gedeelde derde plek sluipen in<br />
de Hoofdklasse.<br />
Grotere kanshebbers voetballen er in de<br />
Eerste Klasse B. Tonegido verrast ronduit<br />
met haar verjongde elftal, en voert de lijst<br />
aan met vijftien punten uit zes wedstrijden.<br />
Maar ook HBS presteert weer uitstekend, en<br />
staat met twaalf punten op de derde plek.<br />
In de ‘<strong>Haag</strong>se poule’, de Tweede Klasse<br />
C, maakt Wilhelmus tot dusverre haar<br />
titelaspiraties waar. De Voorburgse club<br />
die zich onder andere heeft versterkt met<br />
spelers van het ‘oude’ Tonegido staat<br />
<strong>Haag</strong>landia, hier met Yassine Asrih in de lucht, heeft zich nog niet aan de top<br />
gemeld. Foto: arnaud roeloFsz<br />
17<br />
Marcella<br />
opkomst van de twee deed je haren recht<br />
overeind staan. Het applaus met name <strong>voor</strong><br />
Borg was overweldigend. McEnroe was in<br />
de partij aardig <strong>voor</strong> de Zweed, liet hem<br />
in de wedstrijd komen en maakte er een<br />
mooi gevecht van dat hij uiteraard wel zelf<br />
won in twee tiebreaksets. De Amerikaan<br />
gunde Borg een mooie rentree in het<br />
Seniorencircuit. En ik mocht er bij zijn en<br />
niet alleen dat, ik mocht ze ook interviewen<br />
op de baan direct na afloop van hun partij. U<br />
kunt begrijpen dat ik op dat moment <strong>voor</strong><br />
velen een te benijden persoon was. Daar<br />
stond ik dan op het centre court, met links<br />
van mij Björn Borg en rechts John McEnroe.<br />
Het werd een memorabel interview dat ik<br />
nooit zal vergeten. Voor een uitverkocht<br />
huis, met een publiek dat aan de lippen hing<br />
van deze legendarische mannen. De rustige,<br />
beleefde Borg en de scherpe McEnroe die<br />
met een kwinkslag hier en daar <strong>voor</strong> de<br />
spice zorgde in het gesprek. Het respect<br />
tussen deze twee mannen droop er vanaf. Ik<br />
had lang nagedacht over hoe ik het moest<br />
aanpakken. Maar het interview liep als<br />
vanzelf. Ik eindigde met de vraag of zij elkaar<br />
na al die jaren nog iets te vragen hadden,<br />
waarop McEnroe adrem antwoordde. Björn,<br />
Why did you win in 1980?<br />
M a r c e l l a M e s k e r<br />
onder hem bereikten we ook de Tweede<br />
Klasse. Het was ook in die periode dat de<br />
meisjes van de spelers een oude traditie<br />
binnen HVV doorbraken. Zondagmiddag<br />
klokslag vijf uur was het binnen HVV gewoon,<br />
dat alle dames het clubhuis verlieten<br />
en huiswaarts keerden. Niemand die<br />
dat vreemd vond. Het hoorde allemaal bij<br />
de oude traditie van HVV. Maar onze meiden<br />
vonden het er veel te gezellig en bleven,<br />
min of meer demonstratief, gewoon<br />
zitten toen het klokje van gehoorzaamheid<br />
vijf uur had geslagen. Uiteraard leverden<br />
dat in het begin <strong>voor</strong>al bij de gevestigde<br />
orde de nodige fronsende wenkbrauwen<br />
en afkeurende blikken op. Maar de meisjes<br />
trokken zich er niets van aan. En wij,<br />
de spelers, die vonden het prachtig. Beetje<br />
tweede. Het wordt gevolgd door GDA.<br />
Het gedegradeerde VCS heeft net als<br />
Quick een middenmootpositie ingenomen.<br />
Al <strong>moet</strong> gezegd worden dat in deze<br />
fase van de competitie twee overwinningen<br />
tot een grote stijging op de ranglijst<br />
kunnen leiden.<br />
Het is een wetenschap die ze bij HVV<br />
en Laakkwartier goed in het achterhoofd<br />
kunnen houden wanneer ze het veld op<br />
stappen. Waar nieuwkomer HVV nog<br />
één keer wist te winnen, heeft ex-Eersteklasser<br />
Laakkwartier het dit jaar wederom<br />
moeilijk. Het haalde niet meer dan<br />
twee punten.<br />
In de klassen eronder strijden diverse<br />
<strong>Haag</strong>se ploegen om de koppositie.<br />
GONA, HMSH en ODB (3C). Wateringse<br />
Veld en GSC Esdo (4C). HMC (4D). Oranjeplein<br />
(5C), dat de verhuizing naar Sportpark<br />
Madestein prima bevalt, en het beter<br />
doet dan de nieuwe complexgenoot<br />
en competitiegenoot Postduiven, dat nog<br />
geen punt pakte.<br />
Bij Graaf Willem II/VAC (5A) vallen daarentegen<br />
de matige prestaties op. Het won<br />
één keer. Zeker <strong>voor</strong> een club die met<br />
ruim veertig teams een van de grootste<br />
jeugdafdelingen van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> bezit,<br />
tegenvallend. Voorzitter Eppe Nieuwenhuis:<br />
“We hadden gehoopt op een betere<br />
start. Het valt allemaal wat tegen, is zuur,<br />
maar we gaan niet bij de pakken neerzitten.”.<br />
De ambitie om over vijf jaar, wanneer<br />
de vereniging een eeuw bestaat, in de<br />
Derde Klasse te voetballen, staat volgens<br />
de <strong>voor</strong>zitter nog steeds fier overeind.
18<br />
Sport<br />
Wedstrijdkanoën trekt<br />
nog weinig publiek<br />
In Zoetermeer ligt sinds vorig jaar<br />
het watersportcomplex Dutch Water<br />
Dreams, met een wildwaterbaan<br />
van Olympisch niveau. Bezoekers<br />
kunnen onder andere indoorsurfen,<br />
raften en kanoën. En er wordt<br />
topsport bedreven. Afgelopen<br />
weekend streden kanoërs er om de<br />
nationale titel en werd er <strong>voor</strong> de<br />
tweede keer de Dutch Open<br />
georganiseerd.<br />
door eppo Ford<br />
Buiten op het parkeerterrein hangen<br />
wetsuits en tentjes te drogen over busjes<br />
met internationale kentekenplaten.<br />
De zon schijnt op de hoofden van het<br />
publiek dat op de bruggen staat die<br />
over de baan lopen, terwijl tieners binnen<br />
in het complex nonchalant op hun<br />
flowboards staan te surfen en weinig<br />
interesse tonen in de wedstrijden. Een<br />
speaker ontbreekt, ex-kanoër Sam Oud<br />
was geboekt maar liet het op het laatste<br />
moment afweten, zodat de wedstrijden<br />
<strong>voor</strong> niet-kenners lastig te volgen zijn.<br />
Het geeft een rustige oncompetitieve<br />
sfeer, die slechts wordt verstoord door<br />
de langs de baan mee rennende begeleidingsteams<br />
van de kanoërs.<br />
Toch is de Dutch Water Dreams-coördinator,<br />
Janneke van Leeuwen, tevreden<br />
over het evenement. “Vorig jaar hadden<br />
we tijdens het openingsweekeinde<br />
minder goed weer. Daar ben je toch<br />
afhankelijk van”. Ook over het aantal<br />
aanmeldingen is ze tevreden. “Aan<br />
het Dutch Open doen 95 mensen mee,<br />
verdeeld over de vier categorieën. Op<br />
het NK gisteren hadden we 40 deelnemers”.<br />
M e e r a a n d a c h t<br />
Wel kan de publieke belangstelling beter,<br />
erkent ze. De eerste editie viel samen<br />
met het openingsweekeinde. Een<br />
optreden van Bløf en overige activiteiten<br />
zorgden <strong>voor</strong> meer aandacht. Ook<br />
waren de NOS en Eurosport aanwezig<br />
om de wedstrijden te verslaan; beiden<br />
ontbreken dit jaar.<br />
Robert Bouten, die de Nederlandse titel<br />
in de K1 <strong>voor</strong> de derde achtereenvolgende<br />
keer wist te winnen, loopt wel rond.<br />
Michael van den Boogaard Foto CreatiVe images<br />
Hoewel hij tevreden is over de prolongatie<br />
van zijn titel gisteren, en links en<br />
rechts de felicitaties in ontvangst neemt,<br />
baalt hij dat hij ’s ochtends in de eerste<br />
run van het Dutch Open zijn schouder<br />
blesseerde. “Ik ben de wedstrijd net iets<br />
te fanatiek ingegaan. Ik sloeg om, het<br />
duurde even <strong>voor</strong>dat ik bovenkwam en<br />
de stroming kwam op mijn blad”.<br />
Spijtig, want sinds kort woont de uit<br />
Eersel afkomstige Brabander die <strong>voor</strong>heen<br />
op de Dommel trainde, in de Zoetermeerse<br />
wijk Zegwaard, zodat hij zich<br />
volledig op het kanoën kan richten. Hij<br />
had graag in de thuiswedstrijd zijn<br />
kater willen wegspoelen van het WK<br />
in Brazilië, twee weken eerder, waar<br />
hij zich net niet wist te kwalificeren<br />
<strong>voor</strong> de Olympische Spelen. Bouten:<br />
“Ik deed het niet slecht en werd 25ste,<br />
maar ik heb een poortje aangeraakt en<br />
dat kostte me twee strafseconden. Het<br />
was het verschil <strong>voor</strong> kwalificatie, want<br />
anders was ik zeventiende geworden<br />
en dat was genoeg”.<br />
Hij is overigens niet de enige die moeite<br />
heeft met de wildwaterbaan, want we<br />
De baan is ontworpen naar het model in Beijing en kent geen rustpunten. Foto CreatiVe images<br />
zien hoe Fabien Lefèvre, tweevoudig<br />
wereldkampioen (2002 en 2003) en<br />
winnaar van de Bronzen medaille in<br />
Athene, tijdens de tweede run zijn eerste<br />
positie verliest door het half missen<br />
van een poortje en het raken van een<br />
andere. Net als de winnaar van het vorige<br />
Dutch Open, het Duitse kanotalent<br />
Sebastian Schubert die op hetzelfde<br />
punt twee ‘tikkers’ heeft.<br />
O l y M p i s c h e v O O r b e r e i d i n g<br />
Het kenmerkt de moeilijkheidsgraad<br />
van de baan, die geen rustpunten kent<br />
en die is ontworpen naar het model in<br />
Beijing en samen met deze en de olympische<br />
baan in Athene behoort tot de<br />
top drie wildwaterparkoersen van de<br />
wereld.<br />
Jaap van Engers, <strong>voor</strong>zitter van de slalomcommissie<br />
en teammanager, heeft er<br />
dan ook alle vertrouwen in dat Bouten<br />
zich in mei van volgend jaar tijdens het<br />
EK in Polen alsnog plaatst. Weinigen<br />
hebben het <strong>voor</strong>deel om bijna dagelijks<br />
te kunnen trainen op zo’n toplocatie;<br />
iets dat ook de Britten hebben ontdekt.<br />
Zij komen maandelijks een trainingsweek<br />
houden in Zoetermeer. En zelfs<br />
de Fransen, afkomstig uit de beste kanonatie<br />
ter wereld, denken er over na<br />
om Dutch Water Dreams te gebruiken<br />
in hun programma ter <strong>voor</strong>bereiding<br />
op de spelen.<br />
tO e k O M s t<br />
Toch denkt Van Engers dat Nederland<br />
in 2008 nog niet zal meedoen om de medailles,<br />
al is het met Ariane Herde al verzekerd<br />
van één startbewijs. Van Engers:<br />
“In Beijing is deelnemen al een prestatie<br />
op zich. We hopen op een plaats bij de<br />
eerste twaalf. Het plan is om in Londen<br />
medailles te halen”. Vooral in de jeugd<br />
ziet hij toekomst <strong>voor</strong> het Nederlandse<br />
kanoën, <strong>voor</strong> Londen en later. “In de<br />
regio <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> en Rotterdam wonen<br />
twee miljoen mensen”, aldus Van Engers.<br />
“En met zo’n baan in de buurt<br />
<strong>moet</strong> dat kunnen”.<br />
U i t s l a g e n d U t c h O p e n<br />
K1 heren (Kayak):<br />
1. Jens Ewald (GER)<br />
2. Rob Neave (GBR)<br />
3. Ivan Mario Da Silva (POR)<br />
Beste Nederlander: Jasper Fonteijn (10)<br />
K1 dames (Kayak):<br />
1. Jana Dukatova (SVK)<br />
2. Louise Donington (GBR)<br />
3. Melanie Pfeifer (GER)<br />
Beste Nederlandse: Ariane Herde (9)<br />
C1 (Canadese eenpersoonskano)<br />
1. Christian Bahman (GER)<br />
(geen Nederlandse deelnemers)<br />
C2 (Canadese tweepersoonskano)<br />
1. Martin Hammer en Ladislav Vlcek<br />
(CZK)<br />
(geen Nederlandse deelnemers)<br />
U i t s l a g n k<br />
K1 heren:<br />
1. Robert Bouten<br />
2. Jasper Fonteijn<br />
3. Floris Braat<br />
K1 dames:<br />
1. Ariane Herde<br />
2. Annelies van der Zwart<br />
3. Michelle Keeris<br />
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
Handbalvereniging<br />
Hercules verrast<br />
Vorig seizoen promoveerde de Rijswijkse<br />
handbalvereniging Hercules naar de<br />
Eerste Divisie. Na vijf wedstrijden in de<br />
nieuwe competitie delen ze de bovenste<br />
plek. <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong> belde rechteropbouwer<br />
Jelle Jorna (32) die de meest recente<br />
overwinning wist binnen te slepen<br />
door in de laatste minuut tegen Internos<br />
een penalty te verzilveren. Uitslag: 27-26.<br />
Je neemt altijd de penalty’s?<br />
“Vroeger wel, de laatste tijd niet. Ik heb<br />
er een beetje veel gemist. Maar het was<br />
spannend en dan kan beter de oudste<br />
hem nemen, dan dat een jongere speler<br />
de penalty mist. Er zijn bij ons in het team<br />
drie personen die hem nemen. De speler<br />
tegen wie de overtreding is gemaakt<br />
schiet sowieso niet, want die kan een<br />
blessure hebben”.<br />
Nu wel raak, verlost van een trauma?<br />
“Dat is ook weer overdreven. Maar het<br />
was wel spannend”.<br />
Verrast het je dat jullie weer bovenin meedraaien?<br />
“Je hoopt het, maar je kent de tegenstanders<br />
niet. Wellicht dat ze ons onderschatten<br />
omdat we uit een lagere poule komen.<br />
We hebben ook geluk gehad met de ploegen,<br />
die bestonden uit middenmoters.<br />
R&O staat ook op de eerste plaats en die<br />
verloren we”.<br />
Wat is jullie sterke punt?<br />
“Het blijkt dat we met een hele jonge<br />
ploeg, na mij is de oudste 26, heel gedisciplineerd<br />
als team samenspelen. Bij de<br />
tegenstanders lopen wel eens spelers die<br />
denken: ‘Ik ga het verschil maken’.<br />
Wat is nu de doelstelling?<br />
“Persoonlijk wil ik een van de vier periodes<br />
winnen. Dan doe je aan het einde van de<br />
competitie mee aan de play-offs <strong>voor</strong> promotie.<br />
We willen hogerop. Dat is dit seizoen<br />
moeilijk, maar wel het uiteindelijke doel”.<br />
En volgende week?<br />
“Dan spelen we tegen MHV’81. Zij zijn<br />
een kampioenskandidaat, wij officieel<br />
nog niet. Het zou weer verrassend zijn<br />
als we die weten te winnen”.<br />
Tip 5<br />
Ook komende week staan er interessante<br />
sportevenementen op de agenda.<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong> maakte <strong>voor</strong> u een<br />
kleine selectie. Wat valt er allemaal te<br />
doen, zien en beleven?<br />
1. h y s t h e h a g U e - F l y e r s h e e r e n-<br />
v e e n. De eerste thuiswedstrijd van het<br />
nieuwe ijshockeyteam is tegen Heerenveen,<br />
in de bekercompetitie. De ambities<br />
<strong>voor</strong> de toekomst bij Hys The Hague zijn<br />
groot; ze willen het <strong>Haag</strong>se ijshockey weer<br />
op de kaart zetten en hebben veel nieuwe<br />
spelers aangetrokken. Vrijdag 12 oktober,<br />
aanvang 20.45 uur, Uithof.<br />
2. nk-kite. Vorig weekeinde ging het<br />
NK niet door wegens de matige windverwachting,<br />
dus is het doorgeschoven naar 13<br />
en 14 oktober. Waarschijnlijk is de Noordwijker<br />
Kevin Langerlee van de partij, de<br />
nummer twee op de internationale ranking.<br />
Duidelijkheid over een definitieve doorgang<br />
is vanaf donderdagmiddag te vinden op<br />
www.nkkite.nl. Eerste startoptie, beide dagen<br />
10.00 uur, ter hoogte van strandtent Waterreus,<br />
Scheveningen (links van de pier).<br />
3. s t O r k s – ehs. De <strong>Haag</strong>se softballers<br />
wonnen de eerste twee wedstrijden van de<br />
Holland Series, de finale om de Nederlandse<br />
titel die beslist wordt door een ‘best of five’<br />
serie. Aan één thuisoverwinning hebben ze<br />
genoeg om het derde kampioenschap op rij<br />
te winnen. Zaterdag 13 oktober, aanvang<br />
eerste wedstrijd 14.00 uur. Aanvang tweede<br />
wedstrijd 15.45 uur. Schapenatjesduin te<br />
Kijkduin, Machiel Vrijenhoeklaan.<br />
4. hdM – p i n O k é. De dames van<br />
HDM hebben in de Hoofdklasse nog geen<br />
punt weten te pakken, al zaten ze er een<br />
paar keer dicht tegenaan. Wellicht dat ze<br />
in de vijfde wedstrijd succesvoller zijn.<br />
Zondag 14 oktober, 12.45 uur, Theo Mann<br />
Bouwmeesterpad.<br />
5. hvv- gda. De gepromoveerde<br />
Benoorderhouters <strong>moet</strong>en wennen in de<br />
Tweede Klasse, en vertoeven momenteel in<br />
het rechterrijtje. GDA doet het heel wat beter,<br />
en volgt in de competitie kort na koploper<br />
SJC en runner-up Wilhelmus. Zondag<br />
14 oktober, aanvang 14.00 uur, De Diepput,<br />
Van Hogenhoucklaan.
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
De Wedstrijden<br />
Zaterdag Eerste Klasse B<br />
13 oktober, 14.30 uur<br />
SVV Scheveningen - Naaldwijk<br />
Voorschoten ‘97 - Deltasport (15.00)<br />
S ta n d<br />
1 Scheveningen 6 15<br />
2 Gravenzandse SV 6 15<br />
3 Vitesse Delft 6 13<br />
4 Voorschoten ‘97 6 10<br />
5 XerxesDZB 6 9<br />
6 Rijnvogels 6 9<br />
7 Jodan Boys 6 6<br />
8 Spijkenisse 6 6<br />
9 ‘s-Gravendeel 6 6<br />
10 Naaldwijk 6 5<br />
11 Lyra 6 4<br />
12 Deltasport 6 4<br />
Zaterdag Tweede Klasse C<br />
13 oktober, 14.30 uur:<br />
Spirit - JAC<br />
Zevenhoven - Forum Sport<br />
Gouda - Die Haghe<br />
DUNO - Gravenzandse VV (15.00 uur)<br />
S ta n d<br />
1 MVV ‘27 6 14<br />
2 Gravenzandse VV 6 12<br />
3 DSO 5 10<br />
4 JAC 6 10<br />
5 Spirit 5 9<br />
6 DUNO 5 9<br />
7 Die Haghe 6 7<br />
8 Zevenhoven 6 7<br />
9 Valken ‘68 6 6<br />
10 Gouda 5 5<br />
11 Forum Sport 6 5<br />
12 Semper Altius 6 3<br />
Handbal heren (Eredivisie)<br />
Zaterdag 13 oktober, 20.00 uur<br />
RFD-RAG/Tachos - Hellas<br />
Handbal dames (Eerste Divisie)<br />
Zaterdag 13 oktober, 19.30 uur<br />
Olympia - Hellas<br />
Zaterdag Derde Klasse A<br />
13 oktober, 14.30 uur:<br />
RAS - <strong>Haag</strong>landia<br />
SEV - Oegstgeest<br />
SV’35 - Kagia<br />
S ta n d<br />
1 RCL 6 15<br />
2 Koudekerk 6 15<br />
3 <strong>Haag</strong>landia 6 12<br />
4 BSC ‘68 6 10<br />
5 Leiden 6 10<br />
6 Kagia 6 10<br />
7 Oegstgeest 6 9<br />
8 LSVV ‘70 6 8<br />
9 SEV 6 5<br />
10 RAS 6 5<br />
11 SV ‘35 6 2<br />
12 Hazerswoudse Boys 6 0<br />
Zondag Hoofdklasse A<br />
14 oktober: 14.00 uur<br />
DWS - Hollandia<br />
VUC - VVSB<br />
S ta n d<br />
1 Hollandia 5 12<br />
2 Argon 5 10<br />
3 Turkiyemspor 5 10<br />
4 AFC 5 9<br />
5 Omniworld 5 8<br />
6 ADO ‘20 5 8<br />
7 VVSB 5 7<br />
8 DWV 5 7<br />
9 Elinkwijk 5 7<br />
10 <strong>Haag</strong>landia 4 5<br />
11 DCV 5 4<br />
12 VUC 4 2<br />
13 DWS 5 2<br />
14 Westlandia 5 2<br />
Korfbal (Hoofdklasse)<br />
Zaterdag 13 oktober, 15.30 uur<br />
Die Haghe - KVS<br />
Zondag 14 oktober, 14.30<br />
HKV/Ons Eibernest - DOS WK<br />
Rugby (Ereklasse)<br />
Zaterdag 13 oktober, 15.30 uur<br />
HRC - ING<br />
GDA (in het rood) gaat zondag op bezoek bij HVV. Foto: bert tielemans.<br />
Zondag Eerste Klasse B<br />
14 oktober, 14.00 uur<br />
ADO <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> - Nieuwenhoorn<br />
HBS - UVS<br />
RKAVV - Feyenoord AV<br />
S ta n d<br />
1 Feyenoord AV 5 13<br />
2 Tonegido 5 12<br />
3 HBS 5 11<br />
4 Leonidas 4 9<br />
5 JHR 5 7<br />
6 RKAVV 5 6<br />
7 DHC 5 6<br />
8 Neptunus 5 6<br />
9 Nieuwenhoorn 4 5<br />
10 Excelsior ‘20 5 4<br />
11 ADO den <strong>Haag</strong> 5 3<br />
12 UVS 5 0<br />
Zondag Tweede Klasse C<br />
14 oktober, 14.00 uur<br />
HVV - GDA<br />
Verburch - Quick<br />
Wilhelmus - VCS<br />
Concordia - Laakkwartier (14.30 uur)<br />
S ta n d<br />
1 SJC 5 10<br />
2 GDA 5 10<br />
3 Wilhelmus 5 10<br />
4 Boshuizen 5 9<br />
5 TOGB 4 7<br />
6 Quick 5 6<br />
7 Verburch 5 6<br />
8 Alphense Boys 4 5<br />
9 VCS 5 5<br />
10 HVV 5 5<br />
11 Concordia 5 2<br />
12 Laakkwartier 5 1<br />
Hockey heren (Hoofdklasse)<br />
Zondag 14 oktober 14.45 uur<br />
Tilburg - HGC<br />
Hockey heren (Overgangsklasse)<br />
Zondag 14 oktober, 12.45 uur:<br />
Scharweide - HCKZ<br />
HDM - VVV (14.30 uur)<br />
Zaterdag 13 en<br />
zondag 14<br />
oktober<br />
Zondag Derde Klasse C<br />
14 oktober, 14.00 uur<br />
Gona - HMSH<br />
HS Texas DZS - Escamp<br />
BMT - Victoria ‘04 (14.30 uur)<br />
Mozaïek - ODB (14.30 uur)<br />
Vredenburch - SVVSMC<br />
S ta n d<br />
1 GONA 5 13<br />
2 HMSH 5 11<br />
3 ODB 5 10<br />
4 BMT 5 8<br />
5 HSTexasDZS 5 7<br />
6 SVVSMC 5 7<br />
7 Escamp 5 6<br />
8 VFC 5 5<br />
9 Mozaiek 5 5<br />
10 Victoria ‘04 5 5<br />
11 Vredenburch 5 3<br />
12 SVDPW 5 2<br />
Hockey Dames (Hoofdklasse)<br />
Zondag 14 oktober, 15.15 uur<br />
<strong>Den</strong> Bosch - HCKZ<br />
hdm - pinoke (12.45 uur)<br />
Service<br />
Hockey Dames (Overgangsklasse)<br />
Zondag 14 oktober, 12.45 uur<br />
Wageningen - HGC<br />
19<br />
Werk in uitvoering<br />
n Amsterdamse Veerkade; riolering<br />
Het riool in deze straat komt in de rijbaan richting<br />
Spui te liggen zodat deze baan dan <strong>moet</strong> worden<br />
afgesloten <strong>voor</strong> rijverkeer. Het rijverkeer wordt<br />
gedurende de werkzaamheden in beide richtingen<br />
afgewikkeld op de noordelijke rijbaan die<br />
daartoe wel wordt verbreed. De verkeerslichten<br />
bij de Kranestraat en bij de Wagenstraat zijn dan<br />
uitgeschakeld. De werkzaamheden duren tot half<br />
november.<br />
n Doornstraat; afsluiting<br />
In verband met rioleringswerkzaamheden is deze<br />
straat tussen de Helmstraat en de Duinstraat afgesloten<br />
<strong>voor</strong> doorgaand rijverkeer.<br />
n Frederik Hendriklaan; afsluiting<br />
De Frederik Hendriklaan is tussen de Prins Mauritslaan<br />
en de Johan van Oldebarneveltlaan afgesloten<br />
<strong>voor</strong> doorgaand rijverkeer. Dit in verband met<br />
het vernieuwen van de riolering.<br />
n Hubertusviaduct<br />
In de tweede helft van 2007 wordt gelijktijdig met<br />
het maken van de aansluiting op de Hubertustunnel<br />
groot onderhoud uitgevoerd aan het Hubertusviaduct,<br />
daarna kan ook het zware vrachtverkeer<br />
weer van het viaduct gebruik maken.<br />
n Kijkduinsestraat; asfaltering ts<br />
Teunisbloemplein en Heliotrooplaan<br />
Het herstellen van de kantopsluiting wordt uitgevoerd<br />
in de periode tot 15 oktober. De rijweg<br />
wordt dan versmald naar een rijstrook.<br />
n Laan van Nieuw Oost-Indië<br />
De rioolwerkzaamheden zijn gestart tussen de<br />
Juliana van Stolberglaan en de Schenkkade aan<br />
beide zijden van dat deel. Na het rioolwerk wordt<br />
de wegverharding tot aan de asfaltdeklaag terug<br />
gebracht en worden bomen geplant. Deze werkzaamheden<br />
<strong>voor</strong> dit deel duren tot medio januari<br />
2008.<br />
n Loevesteinweg: aanleg tramsporen<br />
Op de Loevesteinlaan tussen de Steenwijklaan<br />
en de Erasmusweg wordt tot begin november<br />
gewerkt. De Loevesteinlaan is afgesloten <strong>voor</strong><br />
het verkeer in de richting van de Erasmusweg<br />
tussen de Steenwijklaan en de Erasmusweg.<br />
De ventweg Loevesteinlaan is bereikbaar <strong>voor</strong><br />
bestemmingsverkeer (wordt met borden aangegeven).<br />
Doorgaand verkeer wordt met borden<br />
omgeleid.<br />
n Madepolderweg; asfaltering Nieuweweg en<br />
Oorberlaan<br />
De asfalteringswerkzaamheden aan de Madepolderweg,<br />
het herstellen van de kantopsluitingen<br />
en het herstraten van de parkeervakken duren<br />
tot en met 25 oktober. Er zal niet aan beide zijden<br />
van de weg gelijktijdig worden gewerkt. In deze<br />
periode wordt de rijweg niet afgesloten, maar wel<br />
versmald.<br />
n Mauritskade/Dr.Kuyperstraat; afsluiting<br />
De riolering in de Mauritskade, de Koninginnegracht<br />
en de Prinsessegracht is aan vervanging<br />
toe. Het totale werk duurt tot eind 2007. De<br />
werkzaamheden in de Mauritskade duren tot half<br />
oktober. De rioolwerkzaamheden in de Koninginnegracht<br />
en de Prinsessegracht (tussen Javastraat<br />
tot de Korte Voorhout) zijn gestart.<br />
Advies: Het wordt druk in de Javastraat en de Laan<br />
Copes van Cattenburch. Mijdt zoveel mogelijk deze<br />
routes.<br />
n Oude <strong>Haag</strong>weg<br />
Op de Oude <strong>Haag</strong>weg wordt de komende periode<br />
het asfalt vernieuwd. De werkzaamheden<br />
duren tot en met 2 november.<br />
n Rijswijkseweg; spoorvernieuwing<br />
Tot 26 oktober worden de tramsporen tussen de<br />
Neherkade en de Van Leeuwenhoekstraat vernieuwd.<br />
In verband hiermee <strong>moet</strong> de rijbaan richting<br />
centrum (Rijswijksepklein) <strong>voor</strong> doorgaand<br />
rijverkeer worden afgesloten. Dit verkeer wordt<br />
omgeleid via de Mercuriusweg, Binckhorstlaan<br />
en Weteringkade.<br />
n Schaapweg/Generaal Spoorlaan (Rijswijk)<br />
Tot 9 november wordt er gewerkt aan de verbetering<br />
van deze kruising. Houdt u rekening met<br />
vertragingen.<br />
n Westvlietweg<br />
Tot en met half december krijgt de Westvlietweg<br />
een nieuwe laag asfalt. De weg is dan afgesloten<br />
<strong>voor</strong> het doorgaand verkeer. De omleidingen lopen<br />
over de Prins Bernhardlaan – Prinses Mariannelaan<br />
(Leidschendam-Voorburg). Voor langzaam<br />
verkeer loopt de omleiding via Leidschenveen-<br />
Ypenburg. Doorgaand verkeer wordt aangeraden<br />
de A4 te gebruiken. Woningen en bedrijven aan<br />
de Westvlietweg zijn wel toegankelijk via een omleiding.<br />
Een abonnement op<br />
den <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong>?<br />
Kijk op www.denhaagcentraal.net
20<br />
Service<br />
Theater / muziek / evenementen<br />
vrijdag 12 oktober<br />
10.00 Goeverneurlaan: ‘Najaarsmarkt<br />
Goeverneurlaan’<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’ € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
20.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella.<br />
Uitverkocht. www.stella.nl<br />
20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘C’est la<br />
vie - Zo is het leven’. Een programma<br />
met de mooiste en bekendste<br />
chansons van Franse en Nederlandse<br />
grootheden. € 26,- UITpas 24,50. www.<br />
rijswijkseschouwburg.nl<br />
20.15 Dr. Anton Philipszaal: ‘Residentie<br />
Orkest onder leiding van Christopher<br />
Hogwood - Schumann, Beethoven<br />
en Haydn’. Residentie Orkest. Gratis<br />
inleiding om 19.15 uur. € 20,- t/m<br />
35,- UITpas 17,50 t/m 32,50; jeugd 10,-.<br />
www.philipszaal.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Liaisons<br />
Dangereuses’. Het Nationale Toneel.<br />
Graaf Valmont en Markiezin de Merteuil,<br />
zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht<br />
<strong>voor</strong> elkaar is niet gedoofd en vindt<br />
een uitweg in een ziekelijk spel: het<br />
corrumperen van onschuldige zielen.<br />
€ 20,- UITpas 18,50; jeugd 11,-. www.<br />
ks.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘In duizend<br />
zoete armen’. 1942 en 2005. Etty houdt<br />
een dagboek bij, Julia sms-t met de<br />
buurman. Julika Marijn speelt twee<br />
vrouwen die binnen het decor van hun<br />
eigen tijd, op zoek zijn naar zichzelf.<br />
Zij worstelen met hun spiritualiteit,<br />
talenten en verliefdheid. € 13,- UITpas<br />
11,50. www.ks.nl<br />
20.15 Lucent Danstheater: ‘Drawn Onward’<br />
Nederlands Dans Theater I, Holland<br />
Symfonia. € 34,- t/m 39,- UITpas 31,50<br />
t/m 36,50. www.ldt.nl<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Tijd heelt alle<br />
zonden’ Veldhuis & Kemper. € 22,-<br />
UITpas 20,50. www.theater-diligentia.nl<br />
20.30 Korzo Theater: ‘Bruno Listopad<br />
- erva daninha’. Listopads filosofische<br />
inspiratie leidt nergens tot droog<br />
intellectualisme. De intense<br />
bewegingen blijven boeien. € 11,-<br />
UITpas 9,50. www.korzo.nl<br />
20.30 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’<br />
het Nationale Toneel. Madeleine, een<br />
zangeres in de nadagen van haar<br />
carrière, krijgt bezoek van haar dochter<br />
Gwen. Arthur vlucht weg van het huis<br />
waar zijn tweeling-broer net zelfmoord<br />
heeft gepleegd. € 10,- UITpas 8,50;<br />
jeugd 5,-. www.nationaletoneel.nl<br />
20.30 Theater aan het Spui: ‘Sic transit gloria<br />
mundi’ Toneelgroep Alaska. Op een<br />
luchthaven ergens tussen Londen en<br />
Tokio wachten Billy Bradshaw, Angel<br />
en Jan en Hanna op een vlucht. Dan<br />
worden alle vluchten geannuleerd.<br />
Niemand stijgt nog op. En niemand<br />
weet waarom. € 13,- UITpas 11,50.<br />
www.theateraanhetspui.nl<br />
20.30 Theater Camuz: ‘Vincent Bijlo - Mijn<br />
laatste sigaret’. Een ode aan de vrijheid.<br />
€ 13,-. www.camuz.nl<br />
20.30 Theater de Tobbe: ‘Cameretten<br />
- selectie’. Aanstormend cabarettalent<br />
strijdt <strong>voor</strong> een plek in de <strong>voor</strong>rondes<br />
van Cameretten. € 10,- UITpas 8,50.<br />
www.detobbe.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Alex Agnew - Morimos<br />
solamente’. Stormachtig rock ‘n roll<br />
cabaret met veel energie en een scala<br />
aan geluiden en bewegingen. En<br />
opgelet: ook nu is de rode draad weer<br />
opvallend afwezig. € 12,- UITpas 11,-.<br />
www.theater-pepijn.nl<br />
20.30 Theater Zwembad de Regentes:<br />
‘pARaDIsE...a woman?’ Gumarang Sakti<br />
Dansspektakel met videoprojecties.<br />
€ 14,- UITpas 12,50. www.deregentes.nl<br />
zaterdag 13 oktober<br />
10.00 Goeveneurlaan: ‘Najaarsmarkt<br />
Goeverneurlaan’<br />
-Ad v e r t e n t i e -<br />
10.00 Het Nationaal Archief: ‘Landelijke<br />
Archievendag’. Op bezoek bij het archief<br />
in de buurt. 70 archieven nodigen het<br />
publiek uit een kijkje te nemen in het<br />
collectieve geheugen van Nederland.<br />
In <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> algemene rondleidingen<br />
en Cuypers rondleidingen. Gratis. www.<br />
nationaalarchief.nl<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
14.30 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’. € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
15.00 Theater Zwembad de Regentes:<br />
‘Huisvuil’. Het vuilnis maakt piepfijne<br />
vuilnismuziek. Plots valt op de<br />
stortplaats een gitaar. Met een jongen<br />
eraan vast. € 10,- UITpas 8,50; jeugd 8,-.<br />
www.deregentes.nl<br />
18.00 Regentenkamer: ‘Regentenkamer<br />
- Jazzconcert’. Rob van Kreeveld (piano),<br />
Rachel Gould (zang), Frans van der<br />
Hoeven (bas) en Joost van Schaik<br />
(drums). € 5,-. www.regentenkamer.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’.<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
20.00 Elandstraatkerk: ‘Concert ter<br />
gelegenheid van de 125ste verjaardag<br />
van Zoltan Kodály’ COV Scheveningen,<br />
Budapest Ifjúsági Kórus, Miskolci<br />
Szimfonikus Zenekar. € 20,-. www.<br />
elandstraatkerk.nl<br />
20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’. € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
20.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong>. € 10,- UITpas 8,50; jeugd 5,-.<br />
www.stella.nl<br />
20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Fred<br />
Zuiderwijk - Integratie, UIT De Gratie’.<br />
Zuiderwijk loodst zijn publiek door<br />
de belevenissen van een <strong>Haag</strong>se<br />
autochtoon. Absurde persoonlijke<br />
verhalen en anekdotes volgen elkaar in<br />
razend tempo op. € 17,- UITpas € 15,50.<br />
www.rijswijkseschouwburg.nl<br />
20.15 Dr. Anton Philipszaal: ‘Residentie<br />
Orkest onder leiding van Christopher<br />
Hogwood - Schumann, Beethoven<br />
en Haydn’ Residentie Orkest. Gratis<br />
inleiding om 19.15 uur. € 20,- t/m 35,-<br />
UITpas € 17,50 t/m € 32,50; jeugd € 10,-.<br />
www.philipszaal.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Liaisons<br />
Dangereuses’. Het Nationale Toneel<br />
Graaf Valmont en Markiezin de Merteuil,<br />
beiden mooi, talentvol, rijk en verveeld,<br />
zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht<br />
<strong>voor</strong> elkaar is niet gedoofd en vindt<br />
een uitweg in een ziekelijk spel: het<br />
corrumperen van onschuldige zielen. €<br />
16,- t/m 24,- UITpas € 14,50 t/m<br />
€ 22,50; jeugd € 11,-. www.ks.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘In duizend<br />
zoete armen’. 1942 en 2005. Etty houdt<br />
een dagboek bij, Julia sms-t met de<br />
buurman. Julika Marijn speelt twee<br />
vrouwen die binnen het decor van hun<br />
eigen tijd, op zoek zijn naar zichzelf.<br />
€ 13,- UITpas 11,50. www.ks.nl<br />
20.15 Lucent Danstheater: ‘Drawn Onward’<br />
Nederlands Dans Theater I, Holland<br />
Symfonia. In ‘Bella figura’ ont<strong>moet</strong>en<br />
droom en werkelijkheid elkaar in<br />
flitsende beelden. In ‘Trio’ onderzoeken<br />
drie dansers het gewicht van het<br />
lichaam. In ‘Drawn onward’ voert het<br />
gesproken woord de boventoon, de<br />
dansers bewegen traag, plastisch en<br />
abstract. € 34,- t/m € 39,- UITpas € 31,50<br />
t/m € 36,50. www.ldt.nl<br />
20.15 Paleiskerk: ‘Contrasto Armonico onder<br />
leiding van Marco Vitale - Händel’<br />
Contrasto Armonico. € 17,50.<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Micha Wertheim<br />
<strong>voor</strong> gevorderden’. Wertheim is een<br />
gewiekste manipulator en geestig<br />
provocateur die het controversiële niet<br />
schuwt. € 14,- UITpas € 12,50. www.<br />
theater-diligentia.nl<br />
20.15 World Forum Theater: ‘Live in Concert:<br />
K.K. & Mahalakshmi’. Twee van de meest<br />
populaire zangers uit India. € 22,50 t/m<br />
€ 60,-. www.worldforumcc.com<br />
20.30 Korzo Theater: ‘Bruno Listopad<br />
Adressen<br />
THEATERS<br />
Appeltheater/Appelstudio<br />
Duinstraat 6-8 070-3502200<br />
Fortis Circustheater<br />
Circusstraat 4 070-4167600<br />
Concordia Theater & Zalen<br />
Hoge Zand 42 070-3022680<br />
Diligentia<br />
Lange Voorhout 5 0900-4104104<br />
Dr. Anton Philipszaal<br />
Spui 070-8800333<br />
Koninklijke Schouwburg<br />
Korte Voorhout 3 0900-3456789<br />
- erva daninha’. Listopads filosofische<br />
inspiratie leidt nergens tot droog<br />
intellectualisme. € 11,- UITpas € 9,50.<br />
www.korzo.nl<br />
20.30 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’<br />
het Nationale Toneel. Madeleine, een<br />
zangeres in de nadagen van haar<br />
carrière, krijgt bezoek van haar dochter<br />
Gwen. Arthur vlucht weg van het huis<br />
waar zijn tweeling-broer net zelfmoord<br />
heeft gepleegd. € 10,- UITpas € 8,50;<br />
jeugd € 5,-. www.nationaletoneel.nl<br />
20.30 Theater aan het Spui: ‘Een soort van<br />
mooi’ Het Zuidelijk Toneel. € 13,- UITpas<br />
€ 11,50. www.theateraanhetspui.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Astrid Nijgh<br />
- Tegen het lijf’. Deze theatertournee<br />
is gebaseerd op haar nieuwe,<br />
gelijknamige album waar<strong>voor</strong> ze zelf<br />
alle teksten en muziek schreef. Tevens<br />
brengt ze stukken van Lennaert Nijgh. €<br />
12,- UITpas € 11,-. www.theater-pepijn.<br />
nl<br />
20.30 Zeeheldentheater: ‘Indo?Rock!’<br />
Theatergroep Delta. Spectaculaire<br />
Indo Rock Show <strong>voor</strong> de Teenagers<br />
van Toen met in de hoofdrol “The<br />
Raw Feet Players”, bestaande uit de<br />
rasmuzikanten Harry Koster, Ronnie<br />
Nijendorff, Rudy Tuhusula en Erwin van<br />
Ligten. € 14,-. www.zeeheldentheater.nl<br />
zondag 14 oktober<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
11.00 Atrium <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>: ‘<strong>Haag</strong>se<br />
Kinderboekenmarkt’. Gratis. www.<br />
kinderboekenmarkt.nl<br />
11.00 Grote Kerk <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>: ‘WeddingFair<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>’. Trouwbeurs met alles<br />
<strong>voor</strong> aanstaande bruidsparen,<br />
met onder andere modeshows en<br />
informatiestands. € 7,50. www.<br />
grotekerkdenhaag.nl<br />
11.00 <strong>Haag</strong>s Historisch Museum:<br />
‘Gevangenpoort lezing’. Prominente<br />
sprekers houden een lezing rondom<br />
het thema: <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>, Legal Capital.<br />
‘Een locatie in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>’, door<br />
Edmund Wellenstein. € 10,-. www.<br />
haagshistorischmuseum.nl<br />
11.30 Première Parterre: ‘Camille Claudel’.<br />
Verhaal van het tragisch verlopen leven<br />
van beeldhouwster Claudel. € 15,-.<br />
www.premiereparterre.nl<br />
12.00 Schilderswijk: ‘Kaschba’. Muziek en<br />
cultuur uit alle windstreken op vier<br />
muziekpodia en een markt met eten,<br />
drinken, kleding en sieraden op en<br />
rondom het Oranjeplein. Gratis. www.<br />
doenevenementen.nl<br />
14.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’. € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
14.00 Theater Pierrot: ‘Culturalis The Hague<br />
Moves’. Een uitdaging <strong>voor</strong> jong<br />
choreografietalent, met of zonder<br />
ervaring. www.theaterpierrot.nl<br />
14.00 World Forum Theater: ‘Work<br />
Kooman’s Poppentheater<br />
Frankenstraat 66 070-3559305<br />
Korzo Theater<br />
Prinsestraat 42 070-3637540<br />
Literairtheater Branoul<br />
Maliestraat 12 070-3657285<br />
Lucent Danstheater<br />
Spui 070-8800333<br />
Rijswijkse Schouwburg<br />
G. Spoorln. 10 Rijswijk 070-3360336<br />
Stella Theater<br />
Kerkstraat 11 070-3307070<br />
Theater Camuz / Leidschendam<br />
Damlaan 44 070-3875314<br />
Theater Merlijn<br />
Bilderdijkstraat 33 070-3450996<br />
Theater Pepijn<br />
N. Schoolstr. 21-23 0900-4104104<br />
Theater Pierrot<br />
Ferrandweg 4 070-3933348<br />
Theater in de Steeg<br />
Westeinde 165a 070-3648408<br />
Theater aan het Spui<br />
Spui 187 070-3465272<br />
Theater Rest. Toussaint Spectacle<br />
Toussaintkade 21 070-3609324<br />
Theater de Tobbe / Voorburg<br />
Burg. Feithplein 96 070-3864880<br />
Theater Zeebelt 070-3656546<br />
De Constant Rebequeplein 20a<br />
Theater Zwembad De Regentes<br />
Weimarstraat 63 070-3656515<br />
World Forum Convention Center<br />
Churchillplein 10 070-3066228<br />
- Balletstudio Pola Lichtendahl’.<br />
Voorstelling door leerlingen<br />
vanaf 3 jaar. € 14,- t/m 18,-. www.<br />
worldforumcc.com<br />
14.30 Lucent Danstheater: ‘Drawn Onward’<br />
Nederlands Dans Theater I, Holland<br />
Symfonia. € 34,- t/m 39,- UITpas € 31,50<br />
t/m € 36,50. www.ldt.nl<br />
WeddingFair in de Grote Kerk. Trouwbeurs met alles <strong>voor</strong> aanstaande bruidsparen.<br />
Foto: Pr<br />
15.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella <strong>Den</strong><br />
<strong>Haag</strong>. € 10,- UITpas € 8,50; jeugd € 5,-.<br />
www.stella.nl<br />
15.00 Zeeheldentheater: ‘Indo?Rock!’<br />
Theatergroep Delta. Spectaculaire<br />
Indo Rock Show <strong>voor</strong> de Teenagers<br />
van Toen met in de hoofdrol “The<br />
Raw Feet Players”, bestaande uit de<br />
rasmuzikanten Harry Koster, Ronnie<br />
Nijendorff, Rudy Tuhusula en Erwin van<br />
Ligten. € 14,-. www.zeeheldentheater.nl<br />
16.00 Koninklijke Schouwburg:<br />
‘Liefdesbrieven’. € 17,50 t/m € 33,-<br />
UITpas € 16,- t/m € 31,50; jeugd<br />
€ 10,- t/m € 31,50. www.ks.nl<br />
19.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’. € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg:<br />
‘Liefdesbrieven’. Iedereen heeft wel<br />
eens een liefdesbrief geschreven in<br />
de hoop dat het verlangen en de<br />
diepgekoesterde wens zo spoedig<br />
mogelijk in vervulling gaat. € 17,50 t/m<br />
€ 33,- UITpas € 16,- t/m 31,50; jeugd<br />
€ 10,- t/m € 31,50. www.ks.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Astrid Nijgh -<br />
Tegen het lijf’. Deze theatertournee<br />
is gebaseerd op haar nieuwe,<br />
gelijknamige album waar<strong>voor</strong> ze zelf<br />
alle teksten en muziek schreef. Tevens<br />
brengt ze stukken van Lennaert Nijgh.<br />
€ 12,- UITpas € 11,-. www.theaterpepijn.nl<br />
maandag 15 oktober<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
www.omniversum.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg:<br />
‘Liefdesbrieven’. Iedereen heeft wel<br />
eens een liefdesbrief geschreven in<br />
de hoop dat het verlangen en de<br />
diepgekoesterde wens zo spoedig<br />
mogelijk in vervulling gaat. € 17,50 t/m<br />
€ 33,- UITpas €16,- t/m € 31,50; jeugd<br />
€ 10,- t/m € 31,50. www.ks.nl<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Jan Jaap van<br />
der Wal - Oudejaarsconference 2007<br />
- Onderbewust’. € 16,- UITpas € 14,50.<br />
www.theater-diligentia.nl<br />
20.15 World Forum Theater: ‘Musical<br />
Toppers’. Een keur van Nederlandse<br />
musicalsterren waaronder Joke de<br />
Kruijf, Tony Neef, Maaike Widdershoven,<br />
Frans Schraven en Brigitte Nijman<br />
presenteren fonkelende hoogtepunten<br />
Zeeheldentheater<br />
Trompstraat 342 070-3991000<br />
MUZIEKCENTRA<br />
ASTA<br />
Spui 27 070-3461096<br />
Café restaurant Greve<br />
Torenstraat 138 070-3603919<br />
<strong>Haag</strong>se Jazz Club/<br />
BowlingWorld Zuiderpark<br />
(ingang Melis Stokelaan) 070-4020777<br />
Mr. P. Droogl. Fortuijnweg 79<br />
<strong>Haag</strong>s Pop Centrum<br />
Burg. Hovylaan 12 070-4400086<br />
Lokaal Vredebreuk<br />
Papestraat 38 070-3656046<br />
V r i j d a g 1 2 o k t o b e r 2 0 0 7<br />
uit musicals van toen tot nu. € 24,50 t/m<br />
€ 33,50. www.worldforumcc.com<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Klaas van der Eerden -<br />
Wortels’. Kom niet <strong>voor</strong> maatschappelijk<br />
engagement of poëtische liedjes,<br />
Klaas wil je laten lachen, genieten en<br />
verbazen. € 12,- UITpas 11,-. www.<br />
theater-pepijn.nl<br />
dinsdag 16 oktober<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
12.30 Nieuwe Kerk <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>:<br />
‘Lunchconcert Prijswinnaars Prinses<br />
Christina Concours’. Gratis. www.<br />
christinaconcours.nl<br />
12.30 Theater de Tobbe: ‘Piano trio<br />
- Koffieconcert’. Met onder andere Eva<br />
Maria Rauter. € 3,-. www.detobbe.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’.<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’ € 29,- t/m € 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
20.00 Malieveld: ‘Bellissimo’ Circus Herman<br />
Renz. € 15,- t/m € 30,-; jeugd € 10,- t/m<br />
€ 25,- (kind t/m 14 jaar). www.renz.nl<br />
20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘La dia’.<br />
Een vrouw kan door haar gehaaste<br />
levensstijl niet meer dromen, maar<br />
krijgt door een aantal bijzondere<br />
gebeurtenissen haar dromen terug.<br />
Combinatie tussen musical, Cirque<br />
du Soleil-achtige acts, fysiek en<br />
muziektheater. € 36,- UITpas € 34,-.<br />
www.rijswijkseschouwburg.nl<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Jan Jaap van<br />
der Wal - Oudejaarsconference 2007<br />
- Onderbewust’. € 16,- UITpas € 14,50.<br />
www.theater-diligentia.nl<br />
20.30 Literair Theater Branoul: ‘On<strong>moet</strong>ing<br />
met Lulu Wang’. Presentatie van het<br />
nieuwe boek ‘Heldere Maan’ van Lulu<br />
Wang. € 11,-. www.branoul.nl<br />
20.30 Theater aan het Spui: ‘Decoyed’<br />
Dansity. Rhapsody in zang en dans over<br />
verleiding en verlokking. Wat gebeurt<br />
er als de halfgodinnen in vertwijfeling<br />
raken en hun verleidingsstrategie<br />
verstoord wordt? € 13,- UITpas € 11,50.<br />
www.theateraanhetspui.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Terugspeeltheater’<br />
Theater Draad. Improvisatie<strong>voor</strong>stelling<br />
waarin gebeurtenissen uit het publiek<br />
worden ‘teruggespeeld’ tot mooie,<br />
spannende of hilarische scenes.<br />
€ 11,- UITpas € 8,50; jeugd € 6,50. www.<br />
theater-pepijn.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Klaas van der Eerden -<br />
Wortels’. Kom niet <strong>voor</strong> maatschappelijk<br />
engagement of poëtische liedjes,<br />
Klaas wil je laten lachen, genieten en<br />
verbazen. € 12,- UITpas € 11,-. www.<br />
theater-pepijn.nl<br />
woensdag 17 oktober<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
14.00 Koninklijke Schouwburg: ‘Niels<br />
Brandaan Cotterink - Birdoe’. Een<br />
muzikale familie<strong>voor</strong>stelling gebaseerd<br />
op een waargebeurd verhaal. € 12,50<br />
UITpas € 10,50; jeugd € 5,-. www.ks.nl<br />
14.00 Theater Pierrot: ‘Zeg ik lekker niet’<br />
Jeugdtheater aan Zee. € 6,-. www.<br />
theaterpierrot.nl<br />
15.00 Malieveld: ‘Bellissimo’ Circus Herman<br />
Renz. € 15,- t/m € 30,-; jeugd € 10,- t/m<br />
€ 25,- (kind t/m 14 jaar). www.renz.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’.<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
19.30 Theater aan het Spui: ‘Alptraum’<br />
Toneelgroep Oostpool. Over de<br />
keerzijden van de droom van de variété<br />
artiest: de aspiratie naar de hoogste top<br />
en de nachtmerrie van de val.<br />
€ 13,- UITpas € 11,50; jeugd € 10,-.<br />
www.theateraanhetspui.nl<br />
20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan,<br />
de musical’ € 29,- t/m 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
Koorenhuis<br />
Prinsegracht 27 070-3422722<br />
Musicon<br />
Soestdijksekade 345 070-3686800<br />
Muziekcafé De Paap<br />
Papestraat 32 070-3652002<br />
Muziekcafé De Pater<br />
Achterom 8 070-3450852<br />
Paard van Troje<br />
Prinsegracht 12 070-3<strong>601</strong>838<br />
Podium Vocale<br />
Laan v. Meerder<strong>voor</strong>t 32 070-3451423<br />
Regentenkamer<br />
Laan v. Meerder<strong>voor</strong>t 34 070-3658612<br />
‘t Syndicaat<br />
Nieuwe Molstraat 10 070-3600053
V r i j d a g 1 2 o k t o b e r 2 0 0 7 Service 21<br />
20.00 Malieveld: ‘Bellissimo’ Circus Herman<br />
Renz. € 15,- t/m € 30,-; jeugd € 10,- t/m<br />
€ 25,- (kind t/m 14 jaar). www.renz.nl<br />
20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘The<br />
spirit of gospel anniversary-tour’The<br />
Angels in Harlem Gospel Choir. Soul- en<br />
gospelshow. € 28,- UITpas € 26,50.<br />
www.rijswijkseschouwburg.nl<br />
20.15 Lucent Danstheater: ‘Het zwanenmeer’<br />
Sint-Petersburg Ballet, Nationaal<br />
Filharmonisch Orkest van Oekraïne<br />
(Lvov). € 33,- t/m € 38,50 UITpas € 30,50<br />
t/m € 36,-; jeugd € 20,-. www.ldt.nl<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Sanne Wallis de<br />
Vries - Best’. Een compilatie van vier<br />
soloprogramma’s, de beste scènes van<br />
Sanne in het theater. Stop de persen:<br />
Sanne gaat retro. € 20,- UITpas € 18,50.<br />
www.theater-diligentia.nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Culture Comedy Award<br />
- <strong>voor</strong>ronde’ € 12,- UITpas € 11,-. www.<br />
theater-pepijn.nl<br />
donderdag 18 oktober<br />
10.00 Omniversum: ‘Rondom Spectaculair’.<br />
Prachtige films op een gigantisch<br />
koepelscherm. www.omniversum.nl<br />
10.00 Plein <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>: ‘Antiek-, Curiosa- en<br />
Boekenmarkt’. Gratis.<br />
19.00 Koninklijke Schouwburg: ‘Niels<br />
Brandaan Cotterink - Birdoe’. Een<br />
muzikale familie<strong>voor</strong>stelling gebaseerd<br />
op een waargebeurd verhaal. Birdoe<br />
vertelt waarom hij vlucht uit het dorp<br />
waar hij samen met zijn vader, moeder<br />
en zusjes woont. € 12,50 UITpas € 10,50;<br />
jeugd € 5,-. www.ks.nl<br />
19.00 Madurodam: ‘Madurodam by Light’.<br />
€ 13,-; jeugd € 9,25 (kind 3-11 jaar).<br />
www.madurodam.nl<br />
19.30 Theater aan het Spui: ‘Alptraum’<br />
Toneelgroep Oostpool. Over de<br />
keerzijden van de droom van de variété<br />
artiest: de aspiratie naar de hoogste top<br />
en de nachtmerrie van de val.<br />
€ 13,- UITpas € 11,50; jeugd € 10,-.<br />
www.theateraanhetspui.nl<br />
20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de<br />
musical’. € 29,- t/m € 79,-. www.<br />
circustheater.nl<br />
20.00 Museum de Gevangenpoort: ‘Ralph<br />
Meulenbroeks - Back with Bach’<br />
Meulenbroeks speelt een drietal<br />
sonates <strong>voor</strong> viola da gamba en<br />
klavecimbel.<br />
€ 15,-. www.gevangenpoort.nl<br />
20.00 Tweede Binnenhaven Scheveningen:<br />
‘Illuminada - Hear See Sea’. Derde<br />
Illuminada, een kunstproject van<br />
Harkes/Ten Wolde. Een muzikale ode<br />
aan de haven van Scheveningen. Gratis.<br />
www.harkestenwolde.nl<br />
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Het licht’<br />
Noord Nederlands Toneel. Een jonge<br />
boer uit Kadis gaat naar de stad en<br />
komt terug met een drachtig konijn. De<br />
boer sterft nog diezelfde dag: het konijn<br />
is besmet. Slechts zes dorpsbewoners<br />
overleven de epidemie die volgt. € 16,t/m<br />
€ 24,- UITpas € 14,50 t/m<br />
€ 22,50; jeugd € 7,50. www.ks.nl<br />
20.15 Lucent Danstheater: ‘Het zwanenmeer’<br />
Sint-Petersburg Ballet, Nationaal<br />
Filharmonisch Orkest van Oekraïne<br />
(Lvov). € 33,- t/m € 38,50 UITpas € 30,50<br />
t/m € 36,-; jeugd € 20,-. www.ldt.nl<br />
20.15 Theater Diligentia: ‘Sanne Wallis de<br />
Vries - Best’. € 20,- UITpas € 18,50. www.<br />
theater-diligentia.nl<br />
20.30 Korzo Theater: ‘Zeeuwse nachten<br />
2 - Dan liever de lucht in’ Het<br />
Volksoperahuis. Als het stuurloos<br />
geworden Nederland opgeheven<br />
dreigt te worden (en daarmee de<br />
afdeling Hollandse Zeehelden in het<br />
hiernamaals), daalt nationale zeeheld<br />
Van Speijk persoonlijk af om de<br />
Nederlandse Leeuw nieuwe tanden te<br />
geven. € 11,- UITpas € 9,50. www.korzo.<br />
nl<br />
20.30 Theater PePijn: ‘Culture Comedy Award<br />
- <strong>voor</strong>ronde’. € 12,- UITpas € 11,- www.<br />
theater-pepijn.nl<br />
20.30 Theater Zwembad de Regentes: ‘Ad<br />
Visser - F#ck the 70’s’. Stories, songs<br />
& videoclips in cabaretvorm is het<br />
sleutelwoord van deze <strong>voor</strong>stelling. Ad<br />
Visser opent zijn geheime archief vol<br />
sappige stories, bizarre belevenissen,<br />
nimmer verschenen beelden en de zin<br />
en onzin van nu. € 16,- UITpas € 14,50.<br />
www.deregentes.nl<br />
Brongegevens Agenda<br />
Dit is een selectie van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Marketing, <strong>voor</strong> de volledige agenda en<br />
het toeristische en recreatieve aanbod<br />
kijk op www.denhaag.com Voor<br />
cultureel aanbod, kaartverkoop en Last<br />
MinuteTickets kijk op www.uitburo.nl<br />
Tips <strong>voor</strong> de agenda kunt u mailen naar<br />
Arja Kalhorn: info@denhaag.com<br />
Exposities<br />
De Affiche Galerij<br />
Het Souterrain (Station Spui), 070-<br />
3537006, ma. t/m zo. 06-24 uur<br />
Van 28 september t/m 12 november:<br />
Schoon of Schijn. Affiches van hedendaagse<br />
<strong>Haag</strong>se ontwerpers op het thema<br />
Schoon of Schijn.<br />
Gallery Art Korner<br />
Bezuidenhoutseweg 407, 070-3351484,<br />
do. t/m zo. 13-18 uur en op afspraak<br />
Van 1 oktober t/m 28 oktober:<br />
Masoud Gharibi, 15 years artist in Holland<br />
Artoteek<br />
<strong>Den</strong>neweg 14, 070-3465337, wo. t/m vr.<br />
11-18, za. 10-17 en 1ste en laatste zondag<br />
van de maand 12-17 uur<br />
Van 12 september t/m 7 oktober:<br />
Landing Soon #2. Resultaat van artist-inresidence<br />
programma <strong>voor</strong> Indonesische<br />
en Nederlandse kunstenaars.<br />
Museum Beelden aan Zee<br />
Harteveltstraat 1, 070-3585857, di. t/m<br />
zo. 11-17 uur<br />
Van 26 juni t/m 28 oktober:<br />
De goddelijke aardwormen van Jan<br />
Snoeck. Overzicht van beeldhouwer<br />
Snoeck, met werk in keramiek, metaal en<br />
papier.<br />
Van 27 juni t/m 31 december:<br />
Sprookjesbeelden aan zee<br />
Permanente sculptuurexpositie van Tom<br />
Otterness aan de boulevard.<br />
Van 28 september t/m 6 januari:<br />
Zeezucht<br />
Foto’s van Paul Kramer.<br />
Centrale Bibliotheek<br />
Spui 68, 070-3534455, ma. 12-20, di. t/m<br />
vr. 10-20, za. 11-17 en zo. 12-17 uur<br />
Van 2 oktober t/m 5 november:<br />
Een feestzaal <strong>voor</strong> de democratie<br />
Een tentoonstelling over hoe kunstenaars<br />
en innovatieve ambachtslieden de Ridderzaal<br />
in 2006 opnieuw hebben ‘aangekleed’.<br />
Museum <strong>voor</strong> Communicatie<br />
Zeestraat 82, 070-3307500, di. t/m vr. 10-<br />
17, za. & zo. 12-17 uur<br />
Van 26 juni t/m 31 december:<br />
Alles werkt!<br />
Contact in de jaren ‘50 en ‘60.<br />
Van 1 september t/m 1 juni:<br />
ZieZo<br />
Kindertentoonstelling (5 t/m 11 jr.) waar<br />
je ogen proeven, je oren ruiken en je<br />
mond kan zien.<br />
Van 10 juli t/m 6 januari:<br />
Respect the Mailman<br />
Weer of geen weer, de postbode bezorgt<br />
al jarenlang onze brieven en pakketjes.<br />
Hoog tijd om de postbode aan het woord<br />
te laten!<br />
Van 12 oktober t/m 31 december:<br />
Eye Opener - de kracht van beeldtaal<br />
De tentoonstelling laat zien hoe grafisch<br />
ontwerpers wereldwijd communiceren<br />
met een taal die we allemaal (vaak onbewust)<br />
kennen: beeldtaal.<br />
Van 7 oktober t/m 17 februari:<br />
Briefgeheimen<br />
Briefgeheimen toont een selectie van<br />
honderden kaarten waarop Nederlanders<br />
en Vlamingen hun geheim anoniem<br />
opbiechten.<br />
FAS3<br />
Korte Koediefstraat 3, 06 44858188, do.<br />
t/m za. 14-17 uur<br />
Van 12 oktober t/m 15 november:<br />
Vers<br />
Niek Hylkema, Jan Hylkema en Nelleke<br />
Lettinga. Beeld & geluid, beeldende kunst<br />
en mode in het kader van ToDaysArt.<br />
Fotomuseum <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Stadhouderslaan 43, 070-3381144, di. t/m<br />
zo. 12-18 uur<br />
Van 6 oktober t/m 13 januari:<br />
Leonard Freed - Worldview<br />
Omvangrijke tentoonstelling van het<br />
werk van de veelzijdige en geëngageerde<br />
fotograaf Freed (1929 - 2006).<br />
Van 26 juni t/m 28 oktober:<br />
Drie Australische Fotografen<br />
Bill Henson, Tracey Moffatt & Anne Zahalka.<br />
GEM<br />
Stadhouderslaan 43, 070-3381133, di. t/m<br />
zo. 12-18 uur<br />
Van 2 oktober t/m 24 maart 2008:<br />
Daniel Richter<br />
Retrospectief van deze Duitse kunstschilder.<br />
<strong>Haag</strong>s Gemeentearchief<br />
Spui 70, 070-3537020, ma. t/m vr. 07-19<br />
(do. tot 21uur), za. 9.30-17 uur<br />
Van 8 september t/m 3 november:<br />
Langs Lijn 6<br />
Fototentoonstelling i.h.k.v. 100 jaar <strong>Haag</strong>-<br />
sche Amateur-Fotografen Vereeniging.<br />
Gemeentemuseum <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Stadhouderslaan 41, 070-3381111, di. t/m<br />
zo. 11-17 uur<br />
Van 1 september t/m 16 december:<br />
Willem van Konijnenburg. Schepper van<br />
de ideale schoonheid<br />
Overzichtstentoonstelling Willem van de<br />
Konijnenburg.<br />
Van 18 augustus t/m 11 november:<br />
Over licht in de schilderkunst<br />
Werk van Ton Boelhouwer, Soll LeWitt,<br />
Bruce Naumann en JCJ Vanderheyden.<br />
Van 17 juli t/m 16 december:<br />
Têtes Fleuries. Het portret in de collectie<br />
van de Triton Foundation<br />
In de Triton-reeks, staat deze keer het<br />
portret centraal. Met onder meer werken<br />
van Picasso, Daumier, Van Dongen,<br />
Appel, Westerik en Auerbach wordt een<br />
overzicht geschetst van de ontwikkeling<br />
van de portretkunst vanaf de tweede<br />
helft van de 19e eeuw.<br />
Van 25 augustus t/m 2 december:<br />
Ordrupgaard. Van Courbet tot Købke<br />
De oprichter van Ordrupgaard collectie,<br />
de Deense Wilhelm Hansen (1868-1936),<br />
veramelde al Franse Impressionisten en<br />
werken uit de Deense Gouden Eeuw toen<br />
deze nog lang niet zo bekend en gewild<br />
waren als nu. Het museum toont een<br />
groot aantal werken.<br />
Van 6 oktober t/m 20 januari:<br />
Rozenburg: plateel uit <strong>Haag</strong>se kringen<br />
De tentoonstelling probeert een zo volledig<br />
mogelijk beeld te geven van de<br />
Koninklijke Plateelbakkerij Rozenburg<br />
(1883-1917).<br />
Van 12 juli t/m 28 oktober:<br />
Michael Kirkham<br />
Schilderijen van <strong>voor</strong>al meisjes en vrouwen,<br />
die zich bewegen in een wereld van<br />
melancholie en apathie.<br />
Van 15 september t/m 2 december:<br />
<strong>Haag</strong>se hofmode<br />
Kledingstukken uit de 18e tot 20e eeuw<br />
vertellen een indrukwekkend verhaal<br />
over de hofcultuur uit vervlogen tijden.<br />
<strong>Haag</strong>s Historisch Museum<br />
Korte Vijverberg 7, 070-3646940, di. t/m<br />
vr. 10-17, za. & zo. 12-17 uur<br />
Van 27 februari t/m 7 januari:<br />
Geboeid! Zeven eeuwen Gevangenpoort<br />
Geschiedenis van de Gevangenpoort,<br />
waarbij straf- en martelwerktuigen centraal<br />
staan.<br />
Van 29 juni t/m 1 juli:<br />
Rijksmuseum aan de Hofvijver<br />
Topstukken van de vaderlandse geschiedenis.<br />
<strong>Haag</strong>se Kunstkring<br />
<strong>Den</strong>neweg 64, 070-3647585, di. t/m za.<br />
12-17, zo. 13-17 uur<br />
Van 6 oktober t/m 23 oktober:<br />
5 aan Z<br />
Luut de Gelder, beelden. Fanny Mazure,<br />
schilderijen en gemengde technieken,<br />
Bunny Soeters, tekeningen en grafiek.<br />
Bettien Scherft, grafiek en Carla Krutzen,<br />
sieraden.<br />
Van 27 oktober t/m 13 november:<br />
de expositie ‘Vers’ is Vanaf 12 oktober te zien in fas3. foto: pr<br />
Van den Oudenaller, Oldenhave en De<br />
Geus<br />
Peggy van den Oudenaller, Eliza Oldenhave<br />
en Josien de Geus.<br />
Van 1 september t/m 2 oktober:<br />
Na de explosie<br />
Reprise van de ledententoonstelling<br />
(1957) en van de tentoonstelling Nederlandse<br />
zeefdrukkunst (1971), met werk<br />
van onder andere Willem Hussem, Piet<br />
Ouborg en Co Westerik.<br />
Letterkundig Museum / Kinderboekenmuseum<br />
Prins Wilem-Alexanderhof 5, 070-<br />
3339666, di. t/m vr. 09-17, za. & zo. 12-17<br />
uur<br />
Van 29 september t/m 31 december:<br />
Geheimen<br />
In het Kinderboekenmuseum leer je op<br />
een actieve manier Paul van Loon, Francine<br />
Oomen en Jacques Vriens kennen.<br />
Geheimen sluit aan bij het thema van de<br />
Kinderboekenweek 2007: Sub rosa, boeken<br />
vol geheimen.<br />
Galerie De Lotus<br />
Zwolsestraat 50, 070-3509589, do. t/m za.<br />
13-17 uur en op afspraak<br />
Van 22 september t/m 27 oktober:<br />
Taj Devi/Marieke Cordesius<br />
Schilderijen en objecten<br />
Louis Couperus Museum<br />
Javastraat 17, 070-3640653, do. t/m zo. 12-<br />
17 uur<br />
Van 26 juni t/m 18 november:<br />
De grenzen der betamelijkheid<br />
Schilderijen, aquarellen en reproducties<br />
geven een beeld van de ontwikkeling in<br />
de visie op het lezen door vrouwen in de<br />
19de eeuw.<br />
MalieBeeld<br />
Bezuidenhoutseweg 12, 070-3490250<br />
Van 26 juni t/m 30 november:<br />
ICN in Beeld<br />
Moderne beeldhouwkunst uit de rijkscollectie<br />
met werk van onder andere Arie<br />
Berkulin, Marinus Boezem en Theo Niermeijer.<br />
Galerie Matiz<br />
Piet Heinstraat 89, do. t/m za. 13-17 uur<br />
Van 1 oktober t/m 27 oktober:<br />
Portraits & Landscapes, van figuratief tot<br />
abstract<br />
Werken van Jaqueline Louz, Joep Fransen,<br />
Javier Lozar, Peter Holman en anderen.<br />
Galerie Maurits van de Laar<br />
Anthonie Duyckstraat 183, 070-3640151,<br />
wo. t/m za. 12-18 uur laatste zondag van<br />
de maand 13-17 uur<br />
Van 5 oktober t/m 28 oktober:<br />
Paul van der Eerden en Elmar Trenkwalder<br />
Paul van der Eerden, tekeningen. Elmar<br />
Trenkwalder, tekeningen en keramische<br />
sculpturen.<br />
Mauritshuis<br />
Korte Vijverberg 8, 070-3023456, ma. t/m<br />
za. 10-17, zo. 11-17 uur<br />
Van 13 oktober t/m 13 januari:<br />
Hollanders in beeld<br />
Portretten uit de Gouden Eeuw van onder<br />
andere Rembrandt en Frans Hals.<br />
Museum Meermanno<br />
Prinsessegracht 30, 070-3462700, Di. t/m<br />
vr. 11-17 uur, za. & zo. 12-17 uur<br />
Van 22 september t/m 25 november:<br />
Henry van de Velde (1863-1957)<br />
Boekontwerp tussen Art Nouveau en<br />
Nieuwe Zakelijkheid.<br />
Museum Mesdag<br />
Laan van Meerder<strong>voor</strong>t 7, 070-3621434,<br />
di. t/m zo. 12-17 uur<br />
Van 5 oktober t/m 6 januari:<br />
Dwars door de stad. Stadsgezichten uit<br />
de 19de eew, Floris Arntzenius als portretteur<br />
van <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Ontwikkeling van het stadsgezicht in de<br />
19de eeuw, waarin zowel het realistische<br />
als het romantische stadsgezicht aan bod<br />
komt.<br />
Museon<br />
Stadhouderslaan 37, 070-3381338, di. t/m<br />
zo. 11-17 uur<br />
Van 20 juni t/m 28 oktober:<br />
Het gezicht van de zee<br />
Een tentoonstelling met foto’s van de ge-<br />
renommeerde onderwaterfotograaf Dos<br />
Winkel.<br />
Van 26 juni t/m 11 november:<br />
Apenkoppen<br />
Op reusachtig formaat geëxposeerde foto’s<br />
van mensapen.<br />
Van 26 juni t/m 28 oktober:<br />
Robot Zoo<br />
Enorme robot dieren laten zien hoe ze in<br />
elkaar zitten en wat ze allemaal kunnen.<br />
Van 26 juni t/m 31 december:<br />
Een krijgersgraf uit de zevende eeuw<br />
Muzee Scheveningen<br />
Neptunusstraat 90-92, 070-3500830, di.<br />
t/m za. 10-17 uur, zo. 12-17 uur<br />
Van 14 juli t/m 28 oktober:<br />
Pootjebaden & Beachlife<br />
Badmode in Scheveningen vanaf 1818 tot<br />
heden.<br />
Galerie Nouvelles Images<br />
Westeinde 22, 070-3461998, di. t/m za. 11-<br />
17 uur<br />
Van 6 oktober t/m 7 november:<br />
Hussem, Keizer en Tutytel<br />
Willem Hussem, schilderijen en werken<br />
op papier. Jerry Keizer, schilderijen. Piet<br />
Tutytel, beelden en werken op papier.<br />
Panorama Mesdag<br />
Zeestraat 65, 070-3644544, ma. t/m za.<br />
10-17 uur, zo. 12-17 uur<br />
Van 26 juni t/m 28 oktober:<br />
Jonkheer Jan de Jonge<br />
Aquarellen en tekeningen; strandtafereeltjes,<br />
portretten en figuren op klein<br />
formaat van het dagelijkse leven rond<br />
1900 gemaakt door Mesdags tijdgenoot.<br />
Kunsthandel R. Polak<br />
Jan van Nassaustraat 17, 070-3280020, za.<br />
13-17 uur en op afspraak<br />
Van 10 juli t/m 31 december:<br />
<strong>Haag</strong>se School en tijdgenoten<br />
Schilderijen en aquarellen van de 19de<br />
en begin 20de eeuw, met het accent op de<br />
<strong>Haag</strong>se School. Gratis<br />
Pulchri Studio<br />
Lange Voorhout 15, 070-3461735, di. t/m<br />
zo. 11-17 uur<br />
Van 22 september t/m 14 oktober:<br />
Najaarssalon<br />
Divers werk van Pulchri-leden.<br />
Van 13 oktober t/m 1 november:<br />
Cees Post & Anneke Schat<br />
Cees Post en Anneke Schat, edelsmeedkunst<br />
en werken papier.<br />
Van 13 oktober t/m 1 november:<br />
Heleen Ong, schilderijen.<br />
Galerie Ramakers<br />
Toussaintkade 51, 070-3634308, wo. t/m<br />
za. 11-17, zo. 13-17 uur<br />
Van 14 oktober t/m 13 november:<br />
Hieke Luik/Mat van der Heijden<br />
Beelden en tekeningen/Schilderijen en<br />
tekeningen.<br />
Regentenkamer<br />
Laan van Meerder<strong>voor</strong>t 34, 070-3658612,<br />
wo. t/m zo. 12-17 uur (za. tot 21 uur)<br />
Van 6 oktober t/m 4 november:<br />
Schellekens, Van den Donk<br />
Paméla Schellekens en Paul van Donk,<br />
beeldende kunst. Design form Finland.<br />
Museum Rijswijk<br />
Herenstraat 67, Rijswijk, 070-3903617,<br />
di. t/m vr. en zo. 14-17 uur, za. 11-17 uur<br />
Van 22 september t/m 21 oktober:<br />
Wij5en<br />
Experimenteel werk van texielkunstenaars<br />
Marion Jacobs, Hanneke Leeuwerink,<br />
Manja Markies, Tineke Oost, Gerda<br />
Soufan.<br />
Stroom <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Hogewal 1-9, 070-3658985, wo. t/m zo.<br />
12-17 uur<br />
Van 23 september t/m 11 november:<br />
Ombouwen / Restructure<br />
Tentoonstelling door 2012Architecten,<br />
Lightness Studios. Met medewerking<br />
van Cradle to Cradle Nederland. Gratis<br />
De Verdieping van Nederland<br />
Prins Willem Alexanderhof 5, 070-<br />
3140911, ma. & zo. 12-17 uur, di. 09-20,<br />
wo. t/m za. 09-17 uur<br />
Van 3 oktober t/m 13 februari:<br />
In het geheugen geprent<br />
Prentenboeken uit de 19de en 20ste<br />
eeuw.<br />
Van 3 oktober t/m 13 februari:<br />
In het geheugen geprent<br />
Prentenboeken uit de 19de en 20ste<br />
eeuw.<br />
Galerie West<br />
Groenewegje 136, 070-3925359, wo. t/m<br />
za. 13-18 uur en op afspraak.<br />
Van 6 oktober t/m 3 november:<br />
Bad Beuys Entertainment, Boling en anderen.
22<br />
g Cryptogram<br />
Service<br />
H o r i z o n t a a l<br />
1. Niet geschikt <strong>voor</strong> een lopende rekening. (9) – 5. Uiteindelijk<br />
is hij toch de baas onder haar. (5) – 9. Bazen om<br />
op te schieten. (8) – 11. Horlogemaker. (6) – 12. Belasting<br />
<strong>voor</strong> ’n verblijf in de lik. (7) – 13. De maat van een tengel.<br />
(6) – 14. Groeiende verklaringen. (15) – 17. Detectives.<br />
(15) – 21. Een diepvriesvak. (6) – 23. Een winkel <strong>voor</strong> dameskleding.<br />
(7) – 25. Straatdeuntje. (6) – 26. Ook de grote<br />
voetballes zijn klein geweest. (8) – 27. Ter herinnering sla<br />
ik de zangbundel open. (5) – 28. Het is echter alleen een<br />
bezigheid, die je samen <strong>moet</strong> doen. (9)<br />
Ve r t i c a a l<br />
2. Dit wordt gedragen, maar kan zelf ook lopen (7) – 3. Wij<br />
vinden het goed, dat u dit invult. (5) – 4. Vloeistof om af te<br />
vallen (7) – 6. De atleten doen de loop regelmatig. (7) – 7.<br />
Het klinkt, of hij last heeft van een breuk. (13) – 8. De koe<br />
was bang, dat iemand het meenam.(4) – 10. Werkdruk.<br />
(13) – 15. Dat is toch wel het minste. (3) – 16. Bij terugkomst<br />
is dat beestje bedorven. (3) – 18. Zeilgoed. (7) – 19.<br />
Het was een behoorlijke ravage, toen het schip verdween.<br />
(7) – 20. Twee vogels spreken die taal. (7) – 22. Gerecht van<br />
een pianist zonder energie (4) – 24. Deze borrel is goed<br />
zichtbaar. (5)<br />
g Sudoku<br />
Een sudoku bestaat uit een veld van<br />
9 x 9 hokjes. Dit gebied is weer onderverdeeld<br />
in negen vierkanten van<br />
3 x 3 hokjes. Hierin <strong>moet</strong>en steeds de<br />
getallen 1 tot en met 9 worden ingevuld,<br />
zodat elk getal precies één keer<br />
<strong>voor</strong>komt in elke rij, in elke kolom en<br />
elk vakje van 3 x 3.<br />
Oplossing vorig nummer<br />
Oplossing<br />
vorig<br />
nummer<br />
programmering<br />
Radio West en TV West<br />
Van de Bollenstreek tot het Westland, van het Scheveningse strand tot de markt<br />
in Gouda. Het uitzendgebied van Omroep West is groter dan <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> alleen.<br />
Maar van al die steden en dorpen is <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> onbetwist de grootste. En dat maakt<br />
dat de residentie en haar bewoners in onze programma’s vaak aan bod komen.<br />
Hieronder een greep uit die programma’s. Actuele programma-informatie over de<br />
programma’s van Radio West en TV West vindt u op onze website Westonline.nl.<br />
TV West<br />
�<br />
�<br />
�<br />
�<br />
�<br />
�<br />
�<br />
donderdag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
Westpop<br />
Play<br />
Het Andere Oog<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
vrijdag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
Zooi<br />
Filmspot<br />
Cor achter de Dijken<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
zaterdag vanaf 17.00 uur<br />
Nieuwsweek<br />
Qwesti van Zaken<br />
Verkeer en Meer<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
zondag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
TV West Sport<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
maandag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
West trapt na<br />
Agnes loopt Stage<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
dinsdag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
Vieg<br />
Lekkerbekkerijtjes<br />
Het Andere Oog<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
woensdag vanaf 17.00 uur<br />
TV West Nieuws<br />
Team West<br />
WestWeek<br />
Het Andere Oog<br />
Ik op TV<br />
PlaceMatch<br />
89.3 Radio West<br />
�<br />
maandag t/m vrijdag<br />
06-09 uur WestNieuws<br />
09-12 uur Negentwaalf.nl<br />
12-14 uur Roukost<br />
14-16 uur Geniet van je Middag<br />
16-18 uur WestNieuws<br />
18-19 uur Het Gesprek van de Dag<br />
19-23 uur Non-stop muziek<br />
23-00 uur Met het Oog op Morgen<br />
� op woensdag<br />
20-22 uur Stork on Air<br />
� op donderdag<br />
19-20 uur Vitamine W<br />
�<br />
�<br />
21-23 uur Jazz op West<br />
zaterdag<br />
08-11 uur ZEP<br />
11-12 uur … And the beat goes on<br />
12-14 uur Ik hou van Holland<br />
14-17 uur Radio West Sport<br />
17-18 uur Non-stop muziek<br />
18-20 uur Jazz op West<br />
20-23 uur Non-stop muziek<br />
23-00 uur Met het Oog op Morgen<br />
zondag<br />
08-09 uur ZEP<br />
09-10 uur Ouwe Joekels<br />
10-12 uur Klassiek op West<br />
12-14 uur Non-stop muziek<br />
14-17 uur Radio West Sport<br />
17-18 uur Non-Stop muziek<br />
18-19 uur Ouwe Joekels<br />
19-21 uur Klassiek op West<br />
21-23 uur Hot Talk<br />
23-00 uur Met het Oog op Morgen<br />
Filmspot<br />
Jac Goderie bespreekt op geheel<br />
eigen wijze de nieuwste films die<br />
in Nederlandse bioscopen en<br />
filmhuizen draaien. Met steevast<br />
gedegen achtergrondinformatie<br />
en een uitgesproken mening.<br />
Cor achter de dijken<br />
Cor Bakker praat én musiceert met<br />
bekende en latente talenten. Een<br />
verrassend muzikaal programma<br />
over en op Hollands water.<br />
ZEP<br />
Elke zaterdag- en zondagmorgen<br />
presenteert Radio West u een<br />
uitgebreid menu aan tips <strong>voor</strong> een<br />
actief of cultureel weekenduitje.<br />
Regelmatig is de artiest zelf te<br />
gast in de studio om de <strong>voor</strong>stelling<br />
van die avond toe te lichten. En ..<br />
presentator Rogier van der Zanden<br />
geeft wekelijks vrijkaarten weg<br />
<strong>voor</strong> besproken optredens en<br />
tentoonstellingen.<br />
Radio West doet live<br />
verslag van alle<br />
wedstrijden van ADO<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>. Zie <strong>voor</strong> alle<br />
programmainformatie<br />
en uitzendtijden:<br />
Westonline.nl<br />
of TV West teletext
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
g Wat <strong>voor</strong> weer zou het zijn in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>?<br />
Vrijdag 12-10 Zaterdag 13-10 Zondag 14-10 Maandag 15-10<br />
Min. 9º<br />
Max. 18º<br />
Zon 25%<br />
Wind W3<br />
Min. 11º<br />
Max. 16º<br />
Zon 35%<br />
Wind O3<br />
© Marcello’s Art Factory / bron: weeronline<br />
g Bioscopen<br />
Pathé Buitenhof<br />
A Mighty Heart<br />
dagelijks 21:40<br />
do/vr/ma/di ook om 14:10<br />
Alles is Liefde<br />
dagelijks 13:20 16:00 21:30<br />
vr/za/zo/ma/di/wo ook om 18:50<br />
zo ook om 10:40<br />
Babel<br />
di 13:30<br />
Duska<br />
dagelijks 19:20<br />
do/vr/ma/di ook om 16:40<br />
Knocked Up<br />
dagelijks 18:30 21:20<br />
do/vr/ma/di ook om 12:50 15:30<br />
Meet the Robinsons (NL)<br />
za/zo/wo 14:00 16:30<br />
zo ook om 11:30<br />
No Reservations<br />
dagelijks 18:45<br />
Plop en de pinguïn<br />
za/zo/wo 12:45 14:30<br />
zo ook om 10:50<br />
Ratatouille (NL)<br />
za/zo/wo 16:15<br />
Sneak Preview<br />
di 21:20<br />
Stardust<br />
dagelijks 21:10<br />
do/vr/ma/di ook om 13:00 15:50<br />
Surf’s Up: Een Oceanimatiefilm (NL)<br />
za/zo/wo 13:30 15:50<br />
zo ook om 11:20<br />
The Bourne Ultimatum<br />
dagelijks 18:20<br />
do/vr/za/zo/ma/wo ook om 21:00<br />
The Kingdom<br />
dagelijks 19:10 21:50<br />
do/vr/ma/di ook om 13:50 16:30<br />
Timboektoe<br />
do/vr/za/zo/ma/wo 13:10 15:40<br />
zo ook om 10:30<br />
Waar is het paard van Sinterklaas?<br />
za/zo/wo 13:40 16:20<br />
zo ook om 11:10<br />
Voor mee informatie: www.pathe.nl/buitenhof tel.<br />
0900-1458 (35cpm)<br />
Pathé Scheveningen<br />
1408<br />
do/vr/za/ma/di 17:50<br />
Alles is Liefde<br />
dagelijks 13:30 16:00 18:30 21:00<br />
vr/za ook om 23:50<br />
Evan Almighty<br />
vr/za 00:10<br />
Hairspray<br />
do/vr/ma/di 14:20<br />
Harry Potter and the Order of the<br />
Phoenix (OV)<br />
do/vr/za/zo/ma/di 13:10<br />
Knocked Up<br />
do/vr/za/zo/ma/di 21:10<br />
vr/za ook om 00:20<br />
Meet the Robinsons (NL)<br />
za/zo/wo 13:00 15:30<br />
Mr. Brooks<br />
vr/za 00:00<br />
No Reservations<br />
dagelijks 18:20<br />
vr/za ook om 00:00<br />
Plop en de pinguïn<br />
za/zo/wo 12:30 14:40<br />
Ratatouille (NL)<br />
za/zo/wo 13:40<br />
Rush Hour 3<br />
dagelijks 16:50<br />
do/vr/za/zo/ma/wo ook om 19:30 21:50<br />
do/vr/ma/di ook om 14:30<br />
vr/za ook om 00:10<br />
di ook om 19:20<br />
Min. 9º<br />
Max. 17º<br />
Zon 60%<br />
Wind Z3<br />
Shoot ‘em Up<br />
dagelijks 17:00 19:20 21:30<br />
Sneak Preview<br />
di 21:30<br />
Stardust<br />
dagelijks 18:40 21:30<br />
do/vr/ma/di ook om 13:10 15:50<br />
vr/za ook om 00:30<br />
Surf’s Up: Een Oceanimatiefilm (NL)<br />
za/zo/wo 12:50 15:00<br />
The Bourne Ultimatum<br />
dagelijks 16:20 18:50 21:20<br />
do/vr/ma/di ook om 13:50<br />
The Brave One<br />
dagelijks 20:50<br />
The Heartbreak Kid<br />
vr/za 00:30<br />
wo ook om 13:00 15:40 18:20 21:10<br />
The Kingdom<br />
dagelijks 16:40 19:10 21:40<br />
do/vr/ma/di ook om 14:10<br />
Timboektoe<br />
dagelijks 13:20 15:50<br />
Waar is het paard van Sinterklaas?<br />
za/zo/wo 12:20 14:30<br />
Voor mee informatie: www.pathe.nl/scheveningen<br />
tel. 0900-1458 (35cpm)<br />
filmhuiS <strong>Den</strong> haag<br />
Kruistocht in spijkerbroek/ Ben Sombogaart<br />
Crusade in jeans<br />
zo 14:00 uur<br />
Manufactured landscapes/ Jennifer Baichwal<br />
zo13:00 uur<br />
do/vr/za/zo/ma 17:00 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:30 uur<br />
Control / Anton Corbijn<br />
zo 13:30 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:45 uur<br />
Duska / Jos Stelling<br />
vr 19:00 uur<br />
do/za/zo/ma/di/wo 21:45 uur<br />
Vier minuten/ Chris Kraus<br />
vr 21:45 uur<br />
zo/di 16:45 uur<br />
do/za/zo/ma/di/wo | 21:15 uur<br />
The diving bell and the butterfly/<br />
Julian Schnabel<br />
Le scaphandre et le papillon<br />
do/vr/za/ma/wo16:30 uur<br />
di 16:45 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di 21:45 uur<br />
Scenè uit ‘Control’. Photo: Pr<br />
Min. 10º<br />
Max. 17º<br />
Zon 25%<br />
Wind ZW3<br />
Iklimler / Nuri Bilge Ceylan<br />
Seizoenen<br />
vr 21:45 uur<br />
zo 14:00 uur<br />
do/vr/za/ma/wo 16:45 uur<br />
do/za/zo/ma/di/wo 19:15 uur<br />
Das leben der anderen /<br />
Florian Henckel von Donnersmarck<br />
zo 13:30 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 16:30 uur<br />
Black narcissus /<br />
Michael Powell en Emeric Pressburger<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30 uur<br />
De zaak M.P../ Bert Haanstra<br />
wo 19:30 uur<br />
De stem van het water/ Bert Haanstra<br />
di 19:30 uur<br />
Vroeger kon je lachen / Bert Haanstra<br />
ma 19:30 uur<br />
Alleman / Bert Haanstra<br />
zo 19:30 uur<br />
Een pak slaag/ Bert Haanstra<br />
zo 17:00 uur<br />
Het Haanstra moment/ Het beeld van<br />
Nederland van toen en nu<br />
zo 15:00 uur<br />
Dokter Pulder zaait papavers /<br />
Bert Haanstra<br />
za19:30 uur<br />
Fanfare / Bert Haanstra<br />
vr 19:30 uur<br />
Bij de beesten af / Bert Haanstra<br />
do 19:30 uur<br />
Goud / Regisseur Niek Koppen<br />
zo 15:00 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/wo 17:00 uur<br />
do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30 uur<br />
Children of nature/ Fridrik Thór Fridriksson<br />
Börn náttúrunnar<br />
di 14:00 uur<br />
Beyond the rocks / Sam Wood<br />
Gouden boeien<br />
wo 21:30 uur<br />
The way I spent the end of world /<br />
Catalin Mitulescu<br />
di/wo 17:00 uur<br />
Uitgelicht #10/<br />
vr 20:00 uur<br />
Uitgelicht #9/<br />
do 18:00 uur<br />
Voor meer informatie: www.filmhuisdenhaag.nl<br />
Pierre Wind<br />
Pierre’s Droom: stamppot hete kip<br />
In een lege keuken sta ik te experimenteren.<br />
Serene rust. Het enige geluid wat er<br />
hoorbaar is, zijn de potten en pannen die<br />
worden geroerd. Maar in het hoofd is er<br />
grote onrust. Ergens in het lichaam voelt<br />
dat er een nieuwe creatie in bloei is. Iets<br />
met stamppot en chocolade. Urenlang ben<br />
ik aan het stoeien met allerlei soorten chocolade.<br />
Van wit tot puur. De stamppot met<br />
de witte chocolade wint het van de rest.<br />
Toch ben ik niet in een hallelujastemming,<br />
want het is wel Lekkâh, maar nog niet subliem.<br />
Ik ga er nog maar eens een nachtje<br />
over slapen. Tot dat moment <strong>moet</strong> ik het<br />
maar doen met het overheerlijke stamppotrecept,<br />
waar geen chocolade inzit.<br />
Aardappels schillen en wassen. In gelijke,<br />
niet te kleine stukken, snijden.<br />
Opzetten met koude bouillon. De aardappels<br />
<strong>moet</strong>en minimaal de lengte van twee<br />
vingerkootjes onder de bouillon staan.<br />
Gaar koken ± 25 minuten nadat de bouillon kookt. Eventueel afschuimen. Afgieten (en<br />
kookvocht bewaren). Intussen: ontzaden en haal het wit uit de paprika. Snij de paprika dan<br />
in blokjes.<br />
Snij de bosui in ringen en was deze. Pel en hak de knoflooktenen heel fijn.<br />
Snij de Spaanse peper, zonder zaad en wit, tot status ragfijn. Ontdoe de appel van schil en<br />
klokhuis en snij er blokjes van. Direct besprenkelen met citroensap. Zout de kipfilet.<br />
Doe de helft van de olijfolie in de hete bakpan. Bak de kipfilet tot status gaar, maar voeg halverwege<br />
het bakproces eerst de knoflook, fijngesneden Spaanse peper, sap van 1 citroen en 3dl<br />
aardappelkookvocht toe. Zet het vuur laag. Voeg wanneer de kip gaar is de blaadjes koriander<br />
toe. Haal de kip van het vuur. Intussen kun je in de hete wok, in de overgebleven olijfolie, de<br />
paprikablokjes en de in ringen gesneden bosui (groen & wit) aanzetten. Wanneer de paprika<br />
beetgaar is zeef dan het geheel. Voeg dan het sap van een citroen en de aardappelpuree toe.<br />
Brengt het geheel op smaak met zout en peper. Serveer de kip met de stampot.<br />
Ingrediënten 4 personen<br />
4 1,2 kg gram aardappels<br />
4 ongeveer 2 lt. kippenbouillon<br />
4 2 citroenen<br />
4 2 paprika rood (blokjes)<br />
4 8 stuks bosuitjes<br />
4 6 blaadjes lavas (‘maggieplant’)<br />
4 1/ 4 Spaans rood pepertje<br />
Service<br />
g Spoedgevallen<br />
Alarmcentrale: 112<br />
Politie <strong>Haag</strong>landen: 0900 8844<br />
SMASH (Stichting Mobiele Artsen Service<br />
<strong>Haag</strong>landen)<br />
SMASH is een samenwerkingsverband van<br />
alle huisartsen in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>, Leidschendam,<br />
Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Wassenaar.<br />
SMASH regelt spoedeisende huisartsenhulp<br />
buiten kantoortijden. Iedere dag tussen 17.00<br />
uur ‘s avonds en 8.00 uur ‘s morgens; gedurende<br />
het hele weekend en op alle erkende<br />
feestdagen. Tel. 070 - 346 96 69<br />
Website: www.smashaaglanden.nl<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong> B.V.<br />
Korte Poten 9, 2511 EB <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
T: 070-3644040 / F: 070-3633570<br />
info@denhaagcentraal.net<br />
redactie@denhaagcentraal.net<br />
advertentie@denhaagcentraal.net<br />
abonnementen@denhaagcentraal.net<br />
23<br />
Informatie dienstdoende apotheken<br />
Tel. 070 345 10 00<br />
Tandartsendienst: avond- en weekenddienst<br />
(alleen spoedgevallen): (070) 311 03 05.<br />
Overig<br />
Stichting Dierenambulance <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong><br />
Tel. 070 - 328 28 28 (dag en nacht bereikbaar)<br />
Website: www.dierenambulancedenhaag.nl<br />
Dierenartsen weekenddienst<br />
Spoedgevallen nacht en weekend<br />
Tel. 0900 - 222 6 333 en 0900 - 2222 456<br />
Website: www.dierenartsenkring-denhaag.nl<br />
Klantenservice <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong><br />
Voor opgave abonnementen, verhuizingen en bezorging: Servicenummer<br />
Adrepak Abonnementenregistratie: 070-3590723 (ma t/m<br />
vr: 09.00 tot 17.00 uur) Antwoordnummer 45001 2504 VC <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>.<br />
Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken <strong>voor</strong><br />
einde abonnementsperiode)<br />
<strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> <strong>Centraal</strong> postbus 45666 2504 BB <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>.<br />
Abonnementsprijzen: Kwartaal € 12,95 / Jaar € 49,95<br />
4 8 blaadjes koriander<br />
4 3 teentjes knoflook<br />
4 4 stuks kipfilet<br />
4 20 gram verse geraspte gember<br />
4 2 stuks Granny Smit<br />
4 Peper & zout<br />
4 0,5 dl olijfolie (bakken)<br />
Hoofdredacteur: Coos Versteeg<br />
Coördinatie redactie: Miranda Fieret<br />
Coördinatie cultuur: Roos van Put<br />
Coördinatie sport: Martin van Zaanen<br />
Eindredactie: Dick Toet, Wouter Storm (corrector)<br />
Algemene Zaken: Marianne ten Have<br />
Medewerkers: Floor de Booys, Peter Breedveld, Maarten van Doorn, Mirjam Flore,<br />
Eppo Ford, Bert Jansma, Babeth Knol, Elske Koopman, Eric Korsten,<br />
Joke Korving, Isabella Lanz, Alexander Münninghoff, Doron Nagan,<br />
Monique van Oostrum, Anneke Ruys, Menno schraven, Hans<br />
Schmit, Rob Soetenhorst, Rogier Slop, Kees Stal, Jill Stolk, Alexandra<br />
Sweers, Aad van der Ven, Renate van der Zee<br />
Feuilleton: Tomas Ross<br />
Columnisten: Kees Jansma, Vilan van de Loo, Marcella Mesker, Marc Delissen<br />
Rubrieken: Teun Berserik (cartoon), Emilie Bolsius (medisch), Hugo Dirksmeier<br />
(onderwijs), Bas Martens (juridisch), Marnix van Rij (financieel),<br />
Pierre Wind (culinair)<br />
Illustraties: Marcello’s Art Factory<br />
Vormgeving: Rob Hofland / Grafische Zaken<br />
Fotografie: C&R, Anna Green, Willy Jolly, Harmen de Jong, Mylène Siegers, Otto<br />
Snoek en fotopersbureau’s Hollandse Hoogte en WFA<br />
Advertentiebeheer: Dory Danckaarts<br />
Uitgever/directeur: Robert Conijn<br />
Zie <strong>voor</strong> een compleet overzicht: www.denhaagcentraal.net
24<br />
Society<br />
Roos Renate & de Residentie<br />
M e t f o t o’s v a n M y l e n è S i e g e r s<br />
Zeelucht.<br />
En ambitie<br />
De vernederingen die je je als journalist<br />
<strong>moet</strong> laten welgevallen; dat niemand<br />
daar nou eens iets van zegt. Dan sturen<br />
ze je een persbericht dat het speelfilmdebuut<br />
van de wereldberoemde fotograaf<br />
Anton Corbijn in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> in<br />
première gaat, maar als je enthousiast<br />
naar de organisatie belt, blijkt dat je alleen<br />
langs de rode loper mag staan om<br />
van achter een hek de arriverende gasten<br />
te bekijken.<br />
Een normaal mens zegt dan: dank u, ik<br />
weet genoeg. En brengt vervolgens de<br />
dinsdagavond door met het bekijken<br />
van Puberruil of duikt vroeg in bed<br />
met, zeg, ‘Jeugdherinneringen’ van<br />
Tolstoj. Maar een journalist zegt: goed,<br />
ik zal er zijn. Om half zeven, zoals het u<br />
belieft, terwijl het programma pas om<br />
acht uur begint.<br />
Want mijn hoofdredacteur had gezegd:<br />
‘Met die Corbijn weet je het nooit, <strong>voor</strong><br />
je het weet komt heel U2 opdraven bij<br />
die bioscoop’. Ik hield mijn gezicht<br />
strak in de plooi en zei op vastberaden<br />
toon: ‘Dat mogen wij niet missen’.<br />
Ondertussen bad ik dat een tyfoon<br />
het volledige luchtverkeer tussen Engeland<br />
en Nederland zou platleggen,<br />
want ik zou die lui van U2 nog niet<br />
herkennen als ze bij me in bed lagen.<br />
Wat God verhoede overigens, want ik<br />
houd er niet van als er gerookt wordt<br />
in mijn slaapkamer.<br />
Dus daar stond ik dan, met mijn<br />
opschrijfboekje achter het hek. Het<br />
regende ook nog en dan zo dat je aanvoelt<br />
dat dat <strong>voor</strong>lopig niet ophoudt<br />
ook. Natuurlijk niks geen U2. Maar<br />
wel totaal oninteressante types als<br />
Frits Wester, Jan Douwe Kroeske en<br />
Jan Rot, met een diadeem in zijn haar,<br />
die gretig aan de cameraploeg van<br />
RTL Boulevard vertelde dat hij een<br />
heel mapje met ‘Corbijns’ van zichzelf<br />
had. Het is te hopen dat je daar<strong>voor</strong><br />
die belachelijke diadeem hebt afgedaan,<br />
Jan!<br />
Even <strong>voor</strong> uw informatie: de film van<br />
Corbijn, ‘Control’, gaat over Ian Curtis,<br />
de zanger van de new wave-band<br />
Joy Division, die op jonge leeftijd<br />
zelfmoord pleegde. Ikzelf kan me Joy<br />
Division nog levendig herinneren. Ik<br />
was indertijd helemaal punk en waarschijnlijk<br />
de eerste <strong>Haag</strong>se vrouw met<br />
groene spikes. Mijn trommelvliezen<br />
waren dus wel wat gewend, maar Joy<br />
Division, dat ging zelfs mij te ver.<br />
Vandaar dat ik de gasten van Corbijns<br />
premièreparty eigenlijk een beetje<br />
verdacht vond. Ik geloof er namelijk<br />
niets van dat die dertig jaar geleden<br />
en masse op hun zolderkamertje naar<br />
zulke deprimerende muziek hebben<br />
zitten luisteren. Toch beweerde uitgerekend<br />
de olijke ADHD-tweeling Bart<br />
Chabot en Pierre Wind dat ze dat wel<br />
degelijk hadden gedaan – wat trouwens<br />
weinig geholpen heeft, maar dat<br />
daargelaten.<br />
Volgens Wind was het niet de muziek<br />
van Joy Division zelf, maar de geluidskwaliteit<br />
die gruwelijk slecht was. En<br />
Chabot vertelde dat hij het was die<br />
Corbijn met Joy Division kennis liet<br />
maken. ,,Hij stribbelde eerst nog tegen<br />
toen ik ’s avonds laat een plaat van<br />
Joy Division wilde opzetten. Hij riep:<br />
‘Niet weer die teringherrie van jou,<br />
Bart’. Maar ik heb gewoon doorgezet<br />
en toen was hij verkocht’.<br />
De avond vorderde en ik schreef in<br />
mijn opschrijfboekje: Barry Hay (zonder<br />
zonnebril) Hans van den Burg<br />
(niets veranderd) Mathilde Santing<br />
(nieuw haar). De maestro zelf, opvallend<br />
gewoon gebleven, arriveerde<br />
in gezelschap van hoofdrolspeelster<br />
Alexandra Maria Lara. Hij vertelde<br />
dat hij <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong> had gekozen <strong>voor</strong> de<br />
première omdat dat zijn favoriete stad<br />
is. ,,Zeelucht’’, verklaarde hij. ,,En ambitie’’.<br />
Van dat laatste begreep ik niks. Ik<br />
had namelijk, volkomen natgeregend<br />
en vereenzaamd langs de lege rode<br />
loper, net staan denken: ‘Waarom wil<br />
het met de glamour nou toch nooit<br />
lukken in <strong>Den</strong> <strong>Haag</strong>?’ Want er was<br />
ter elfder ure wel een prinses komen<br />
Zoenen met de prinses. Dat willen we allemaal wel.<br />
opdagen in een avondjurk, maar ja,<br />
dat was prinses Laurentien. En dan<br />
kun je wel zeggen: een prinses is een<br />
prinses, maar toch. De meest glamoureuze<br />
verschijning op die hele rode<br />
loper was een jonge vrouw met een<br />
tas in de vorm van een gieter. Alsof<br />
het niet genoeg regende! ,,Wacht<br />
even, dan film ik haar <strong>voor</strong> de lifestyleredactie’’,<br />
riep de alerte cameraman<br />
van RTL Boulevard nog.<br />
Ik knapte iets op toen de jongens van<br />
Di-rect arriveerden, die duidelijk geen<br />
flauw idee hadden wat Joy Division<br />
was, maar dat konden zij niet helpen<br />
want zij waren nog niet eens geboren<br />
toen Ian Curtis overleed. Niettemin<br />
had Spike enorm zijn best gedaan op<br />
zijn vetkuif en bleef hij uitgebreid<br />
in de regen <strong>voor</strong> de camera’s staan.<br />
Wat een van de fotografen verschrikt<br />
deed uitroepen: ,,Pas op Spike! Je haar<br />
smelt!’’<br />
R e n a t e v a n d e R Z e e<br />
Goed <strong>voor</strong> de lifestyleredactie van<br />
RTL.<br />
Vrijdag 12 oktober 2007<br />
Kiekeboe! Mathilde Santing heeft in het kader van Pink Ribbon heur haar<br />
een beetje pink gespoten.<br />
Anton Corbijn (links), opvallend gewoon gebleven, met Alexandra Maria Lara, hoofdrolspeelster in de film, en Peter Hook de vroegere bassist van Joy<br />
Division.
Change language