Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Jun</strong>ie <strong>2016</strong><br />
Aktueel<br />
5<br />
Is die droogte verby?<br />
Johan van den Berg<br />
Santam Landbou<br />
Wanneer is daar ‘n droogte?<br />
Net soos ons nie die spesifieke begindatum van ‘n droogte kan<br />
bepaal nie, so onseker is die presiese einddatum ook. Om hierdie<br />
vraag te beantwoord moet daar gekyk word na die definisie van<br />
droogte, want dit het verskillende betekenisse vir verskillende<br />
belanghebbendes.<br />
Die sogenaamde “weerkundige droogte” is wanneer daar lang tye<br />
van ondergemiddelde reënval voorkom. ‘n “Hidrologiese droogte”<br />
is wanneer die damme se stand en ondergrondse water swak is en<br />
‘n “landboukundige droogte” is wanneer daar ondergemiddelde<br />
reënval in veral kritiese produksiestadiums voorkom. Dan is daar<br />
nog die “sosio-ekonomiese droogte” waar daar ‘n aan loop of<br />
groep van klimaats- en ander omstandighede is wat die produsent<br />
se kapitaalvermoë verswak, byvoorbeeld die gebrek<br />
aan aanteelvee na ‘n droogte, skuld gedurende die droogte<br />
opgebou, ensovoorts.<br />
Dus kan baie reën voorkom maar nie noodwendig die “finansiële<br />
droogte” of selfs landboukundige droogte breek nie. Reën<br />
kan byvoorbeeld gedurende nie-produserende stadiums soos<br />
die winter voorkom, maar dit gaan nie die droogte ophef nie.<br />
So ook kan selfs bogemiddelde reënval gedurende ‘n seisoen<br />
wat voorafgegaan is deur langdurige droë toestande, nie die<br />
droogte breek nie. Dus is ‘n landboukundige droogte ‘n funksie<br />
van reënval (watter tyd van die jaar, hoeveelheid reën, tipe reën,<br />
opvolgreën), tydsverloop na reënval en die bestuur van weiding<br />
nadat reënval voorgekom het. ‘n Sosio-ekonomiese of finansiële<br />
droogte kan egter nog lank na die ander tipes droogtes gebreek<br />
is, aanhou.<br />
Hoe lyk die reënvaltoestande vir die<br />
komende seisoen?<br />
Die huidige El Niño-verskynsel het heelwat verswak en was teen<br />
einde April <strong>2016</strong> slegs ongeveer 30% van wat dit was teen einde<br />
November toe die piek bereik is. Voorspellings dui daarop dat<br />
daar waarskynlik reeds in Augustus <strong>2016</strong> na ‘n La Niña-verskynsel<br />
oor gegaan sal word. Die kanse vir ‘n volskaalse La Niña-verskynsel<br />
vir <strong>2016</strong>/2017 word tans op meer as 70% weergegee. Die<br />
kanse vir die herontwikkeling van ‘n El Niño is minder as 5% met<br />
‘n 25% kans vir neutrale toestande.<br />
Die effek van die Indiese oseaan is nog onbekend maar dit wil<br />
voorkom asof dit veral tydens sterk La Niña-seisoene ‘n kleiner<br />
Jou vennoot in landbou<br />
negatiewe effek op reënval kan uitoefen. Gegewe die verwagting<br />
vir ‘n La Niña-verskynsel vir <strong>2016</strong>/2017, skep dit goeie vooruitsigte<br />
vir reënval vir sekere tye van die seisoen:<br />
• Daar is nog ‘n bogemiddelde kans vir reën in die eerste deel van<br />
die winter veral oor die suidelike dele van die land (insluitende<br />
suidelike dele van die Noord-Kaap).<br />
• Die kanse vir lentereën (Augustus - Oktober) lyk ondergemiddeld.<br />
• Daar is ‘n baie goeie kans vir reën vanaf die tweede deel van<br />
Oktober maar veral rondom Desember asook Februarie/<br />
Maart 2017. Dit is veral die sentrale tot westelike dele van die<br />
land waar bogemiddelde reënval verwag word.<br />
Implikasies vir landbou in veral die<br />
Noord-Kaap<br />
• Wat weidingstoestande betref, kan die volgende seisoen hopelik<br />
help om veldherstel te laat plaasvind en nie net voldoende<br />
produksie nie. Hier is dit waar goeie weidingsbestuur van<br />
uiterste belang gaan wees om te verseker dat vinnige en goeie<br />
veldherstel kan plaasvind.<br />
• Dit is nie uitgesluit dat bogemiddelde reënval kan voorkom wat<br />
siektes en peste en plae kan bevorder nie. Weerstand teen siektes<br />
het verswak omdat dit so droog was die afgelope jare. Dit sou<br />
raadsaam wees om vee vroegtydig in te ent.<br />
• Die goeie kans vir reën in die midsomer kan groot negatiewe<br />
implikasies vir veral druiwe- en lusernprodusente inhou. Dit kan<br />
ook die stroop van koring beïnvloed indien dit al teen einde<br />
Oktober begin reën.<br />
• Gewoonlik is La Nina jare verantwoordelik vir genoeg water<br />
om damvlakke te laat styg en dit behoort alreeds teen einde<br />
Desember ‘n positiewe effek te hê.<br />
Opsommend<br />
Dit lyk asof die kanse goed is dat die weerkundige en hidrologiese<br />
droogtes teen die einde van <strong>2016</strong> gebreek kan wees<br />
maar die landboukundige en veral sosio-ekonomiese droogte kan<br />
nog langer duur. Net goeie bestuur is dan verantwoordelik om te<br />
bepaal wanneer laasgenoemde twee tipes droogtes gebreek<br />
gaan word.