Roadmap Next Economy

Een randvoorwaarde voor de energietransitie is dat de lokale, regionale
en landelijke overheid een voldoende groot en stabiel aanbod van energie
(leveringszekerheid) faciliteert, net als de mogelijkheid om hernieuwbare
energie terug te leveren aan het net. Dit kan worden gerealiseerd door een
Smart Multi Commodity Grid, een energie-infrastructuur die de verschillende
lokale energiesystemen kan verbinden en maximaal gebruik kan maken
van verschillende energiebronnen, zoals windenergie op zee en op land,
zonnepanelen op daken en gevels, industriële en geothermische warmte,
biomassa, getijdekracht, et cetera. Als deze infrastructuur eenmaal gereed is, kan
waterstof een nieuwe energiedrager worden met vrijwel verwaarloosbare kosten.
De Rotterdamse haven heeft een lange geschiedenis van productie, distributie en
gebruik van waterstof, en hier ligt het grootste waterstofnetwerk ter wereld.
Haven Industrieel Complex
De haven van Rotterdam is de grootste haven buiten Azië en huisvest het grootste
industriële complex op petrochemische basis in Noordwest-Europa, met invoer,
uitvoer, doorvoer, opslag en conversie van kolen, aardolie en (vloeibaar) aardgas.
Een CO 2 -vrije economie heeft natuurlijk vergaande gevolgen voor de haven op
alle terreinen: transport, distributie, conversie en opslagsystemen. De transitie
naar een koolstofvrije samenleving is een formidabele opgave zonder precedent,
maar het Haven Industrieel Complex heeft alles in zich om de omvorming naar
een post-fossiele energieopslag, -conversie en -distributieknooppunt mogelijk te
maken: de schaal en de (chemisch gerelateerde) technologische basis.
Greenport
De Nederlandse (glas)tuinbouw is wereldleider. Ze levert de hoogste productie
per hectare en heeft een indrukwekkende exportpositie op het gebied van
voedsel en bloemen. Zuid-Holland huisvest het grootste deel van de uitgebreide
en energie-intensieve Nederlandse kassensector. Op dit moment gebruikt
de Greenport veel CO 2 voor de groei van gewassen. Dat is een complicerende
factor in de discussies over de energietransitie. Als de aardgasaanvoer naar de
kassensector wordt stilgelegd, zal deze aanvoer gecompenseerd moeten worden
door andere CO 2 -bronnen. Hiervoor is een specifieke infrastructuur nodig, die
tegelijk een unieke kans biedt om CO 2 in te zetten als grondstof. De regionale
kassensector is zeer gemotiveerd om duurzame productie serieus te nemen en
zijn leidende rol en marktpositie vast te houden, met een toenemend wereldwijd
bewustzijn van het belang van betaalbare en duurzame voedselproductie.
De stedelijke gebouwde omgeving
De Metropoolregio Rotterdam Den Haag bestaat als onderdeel van de zuidelijke
Randstad uit twee grote stedelijke gebieden - Den Haag en Rotterdam, met
een onderlinge afstand van 20 km. Rond deze steden liggen kleinere steden en
dorpen. In totaal telt de provincie Zuid-Holland 3,6 miljoen inwoners, waarvan
2,3 miljoen in de metropoolregio, op een oppervlak van 3400 km 2 . Daarmee is de
provincie Zuid-Holland het meest dichtbevolkte stedelijke gebied van Nederland.
Transformatie van de bestaande gebouwde omgeving is een grote uitdaging. De
gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor 30% van de totale energievraag
in de regio. Als we kijken naar het beperken van de vraag naar energie en
duurzame energievoorziening, verdient de bebouwing dus een groot deel van de
aandacht. Er is een industriële aanpak nodig van renovatie, isolatie, grootschalige
installatie van zonnepanelen en ontwikkeling van geïntegreerde zonnepanelen,
lokale energie-opslag en robuuste energiesystemen. In de bestaande stedelijke
omgeving moet de gasinfrastructuur worden vernieuwd. Tegelijk daarmee
moet rekening worden gehouden worden met alle energie-opties, waaronder
renovatie of herbouw en gebruik van elektrische voertuigen voor opslag van
energie. In nieuwbouwwijken wordt energieneutraliteit de standaard.
Woningbouwcorporaties, netwerkbeheerders en gemeenten zullen moeten
samenwerken en burgers moeten stimuleren tot energiebesparend gedrag
en investeringen. Ook de rol van energiecoöperaties (ESCO’s) is belangrijk
en moet verder worden gestimuleerd. De betrokkenheid van alle partners is
noodzakelijk om gezamenlijk en pro-actief te investeren in energiebesparing en
hernieuwbare energieproductie. Essentieel is dat bewoners zelf betrokken zijn;
projecten moeten daarom niet alleen gericht zijn op energie, maar ook op de
aantrekkelijkheid van de buurt in bredere zin.
Mobiliteit
Wegtransport heeft overduidelijk te maken met (sectoroverstijgende)
uitdagingen als het gaat om emissiereductie (CO 2 , NOx, roetdeeltjes). Een
volledige transitie naar elektrisch transport en/of transport aangedreven door
duurzame brandstoffen zoals waterstof (in combinatie met brandstofcellen),
reduceert alle lokale gevaarlijke emissies uit de transportsector tot een minimum
of zelfs tot nul. De energietransitie in de transportsector zorgt op die manier voor
“gratis” schonere lucht. Belangrijker nog is dat de schonere auto’s en schepen van
de toekomst grote hoeveelheden hoogwaardige energie (elektriciteit, waterstof
of andere duurzame brandstof) meedragen. Op die manier functioneren verkeer
en vervoer als een extra distributienetwerk voor energie. De ontwikkelingen in de
transportsector kunnen een grote invloed hebben op onze visie op het gebruik en
de distributie van energie.
Smart Multi Commodity Grid
Een Smart Multi Commodity Grid is een energiesysteem dat gebruik maakt
van ICT-oplossingen om controle en flexibiliteit sterk te verbeteren: het maakt
maximaal efficiënt gebruik van meerdere energiebronnen en waarborgt
leveringszekerheid door de mogelijkheid om snel in te grijpen bij pieken in
het energiegebruik. Gas-, elektriciteit- en warmtenetwerk worden aan elkaar
gekoppeld en optimaal aangepast aan de integratie van hernieuwbare energie.
Zo maakt het netwerk de overgang naar een schone energievoorziening mogelijk.
Het fluctuerende aanbod van hernieuwbare energiebronnen als zon en wind
vereist een systeem dat niet alleen traditioneel top-down werkt, maar een
systeem voor tweerichtingsverkeer dat naadloos en onder alle omstandigheden
vraag en aanbod aan elkaar aanpast.
Roadmap Next Economy 19