Roadmap Next Economy

1. Transformatie van de arbeidsmarkt
De arbeidsmarktsituatie in de regio is relatief ongunstig. De groei van de
werkgelegenheid in Rotterdam en Den Haag blijft achter bij de andere grote
steden in Nederland en elders in Europa. Voor de regio is dit een structureel
fenomeen. Het vloeit voort uit het feit dat de belangrijkste economische sectoren
in onze regio – industrie, logistiek en openbare diensten – kleiner worden,
terwijl de sectoren die groei vertoonden – zoals zakelijke diensten – juist minder
sterk zijn vertegenwoordigd. De meest recente regionale cijfers over BNP en
werkgelegenheid zijn weergegeven in onderstaande tabel:
2015 2009-2015
niveau gemiddeld % per jaar
Populatie (x1000) 2.298 0,7
GDP (miljard) 101 -0,4
GDP/CAP (x1000 per inwoner) 44 -1,1
Werkgelegenheid (x1000) 1.195 -0,5
Participatie (% van populatie 15-74) 68,6 -0,7
Werkloosheid (% van populatie 15-74) 9,0 3,9
R&D (% van GDP) 2,0 0,3
Bron: NEO Observatory
Binnen de huidige regionale economische structuur zal dit niet veranderen. Er is
geen weg terug: de industrie die op fossiele brandstoffen is gebaseerd zal moeten
worden uitgefaseerd en opkomende niches in de nieuwe economie zullen
moeten worden gestimuleerd. De voorwaarden voor nieuwe bedrijfsmodellen,
producten en diensten bieden ook kansen voor nieuwe werkgelegenheid.
Voorwaarde is dat de RNE nieuwe ontwikkelingen sneller en op grotere schaal
tot speerpunt kan maken dan elders. Zo ontstaat een concurrentievoordeel
dat talenten en bedrijven aantrekt. Zelfs binnen de bestaande economische
structuur en arbeidsmarkt zullen we rekening moeten houden met de volgende
ontwikkelingen, die nu al overal zichtbaar zijn:
• Innovatie is cruciaal
De moderne economie wordt gedreven door de behoefte aan innovatie.
Om concurrerend te zijn is het nodig producten en diensten voortdurend
en stapsgewijs te verbeteren. De transitie naar de nieuwe economie brengt
innovaties voort die zowel exponentieel als ontwrichtend zijn zodat de focus
moet worden gelegd op radicale innovaties.
• Bedrijfsorganisaties veranderen
Permanente verandering dwingt bedrijven om hun organisatie flexibeler en
adaptiever te maken (exponentiële organisaties). Ze zullen hun werknemers
steeds nieuwe mogelijkheden en vaardigheden moeten aanbieden, strategische
allianties vormen en opereren in netwerken als onderdeel van een of meer
waardeketens. Bestaande functies worden minder belangrijk, personeel krijgt
vaker wisselende opdrachten en de hiërarchie binnen bedrijven wordt flexibeler.
• Arbeidsverhoudingen en dienstverbanden veranderen
De vorm van arbeidsovereenkomsten verandert: steeds minder stabiele
verbintenissen voor de lange termijn, steeds meer losse en tijdelijke contracten
en opdrachten voor de korte termijn. Productieprocessen hebben invloed op
arbeidsverhoudingen. Dat geldt ook voor de veranderende houding van de
werknemers zelf, die niet langer de voorkeur geven aan vaste banen voor het
leven.
• Het werk verandert
Het traditionele model van een vaste baan in loondienst maakt plaats voor
een dynamischer model met lossere aanstellingen en veel minder zekerheid.
De inhoud van veel banen verandert ook. Er komt meer aandacht voor ICT en
‘zachte’ vaardigheden.
Tegelijkertijd zien we de opkomst van de deeleconomie, waarbij de volgende
elementen van belang zijn:
• De impact van onbenut kapitaal: de ‘deeleconomie’ leidt tot meer gebruik van
‘ongebruikte of reservecapaciteit’ (bijvoorbeeld tijd, ruimte, transportmiddelen,
apparaten en ongebruikte vaardigheden);
• Verandering in consumptie: van bezit bewegen we naar gebruik. Via het
gebruik van coöperatieve deelplatforms ontstaan nieuwe toegangsmodellen en
een grotere variëteit van consumptie;
• Door de hierboven genoemde ontwikkeling ontstaan schaalvoordelen aan de
vraagzijde, ook wel het netwerkeffect genoemd (verhoging van de waarde van
het product door toename in gebruik);
• Democratisering van economische kansen; talrijke nieuwe vormen voor een
individu om via digitale platforms deel te nemen aan het economisch verkeer,
waardoor inclusieve groei mogelijk wordt.
Roadmap Next Economy 43