KLK September 2019

Nuusblad van
KLK Landbou Bpk
Vol 31 • September 2019
KLK
Gesprek
Key points of the report on
Land Reform and Agriculture
WHAT ARE THE key takeaways from the report by the
Presidential Advisory Panel on Land Reform and Agriculture?
In 2018, President Ramaphosa convened a panel of experts
to formulate proposals to fast track land reform and stimulate
agricultural development. Panellists were not nominated nor
did they serve to represent any constituencies. Instead, they
were chosen on the basis of their expertise and served in their
personal capacity. The report was fi nalised early in 2019 and
the Presidency made it available to the public in July 2019.
Context
It is important to note that the report contains the ideas and
recommendations of experts, but has no formal standing in
offi cial government policy. As the president exercised discretion
in appointing the panel, he is entitled to exercise discretion as to
which recommendations, if any, are adopted as government policy.
It was never the intention to outsource policy making functions to
the panel.
Whether the panel's
recommendations will
be made available for
comments or not, is
unclear. The state is
under no obligation to
request comments until
such time as the recommendations, if any, are adopted as draft
policy of the state. Not all proposals in the report require legal
amendment, but those that do will have to follow the usual route
of public consultation – in which case Agbiz and other affected
stakeholders will make use of all available avenues to provide
inputs.
Proposals
The following recommendations do not require legal amendments
but merely political will and stakeholder commitment to initiate:
• Create innovative fi nancing mechanisms.
• Create a 'land register' to house donations.
• Identify and release state land.
• Conduct a land audit.
• Subdivide land already acquired by the state.
• Provide tenure grants for certain occupiers.
• Root out corruption.
• Reallocate water rights in conjunction with land allocation.
• Finalise outstanding restitution and labour tenant claims.
• Split the budget between reforming the commercial farming
sector vis-à-vis land reform for social considerations.
In theory these proposals, if accepted by government, can be
immediately implemented. It will, however, require substantial
political will as the existing business processes of the department
will need to be adjusted.
Continues on
3
bl6
bl8
Riglyne om ’n beter luisteraar te word
Toekenningsgeleentheid
vereer uitblinkers
bl4

2 Aan die woord... KLK Gesprek
Uit die
Raadsaal
Stephen van Huyssteen
Besturende Direkteur: KLK
Marksake
Jan Schutte
Bestuurder: KLK Vleis
Algemene Jaarvergadering – 2019
KLK SE ALGEMENE Jaarvergadering het op
23 Julie 2019 plaasgevind en die bywoning (met
89,42% stemverteenwoordiging in persoon en/
of volmag) was hoog as gevolg van die Senwesbelang
van 57,63%.
Die finansiële jaarstate sowel as die gewone en
spesiale besluite is eenparig goedgekeur. ’n Dividend
van 73 sent per aandeel of R12,50 miljoen
voor inagneming van dividendbelasting van 20%,
waar van toepassing, is op 30 Augustus 2019
aan aandeelhouers uitbetaal.
Die Direksie het die terugkoopprys vir September
2019 tot November 2019 op R18,50 vasgestel.
Mnre Kobus Marais en Gert Olivier is vir ’n verdere
termyn van drie jaar tot die Direksie herkies.
Du Toit Van den Heever is heraangestel as ouditeure
vir die 2019/20-finansiële jaar. Die KLK
Oudit-en-Risikokomitee is deur die aandeelhouers
bekragtig en bestaan uit mnre JPN Stander, WSB
du Toit en GC Olivier.
Mnr Kobus Marais is as Voorsitter en mnr Pieter
Stander as Vise-Voorsitter van die Direksie herkies.
Die lede van die Menslikehulpbronkomitee,
die Sosiale-en-Etiesekomitee en Uitvoerende
komitee kan op KLK se webtuiste besigtig word.
KLK het die afgelope jaar tot Februarie 2019
onder uitdagende landbou- en ekonomiese
toestande goed presteer deur ’n verdienste van
R52,1 miljoen te behaal, wat ’n 12,5%-styging
teenoor die vorige jaar verteenwoordig.
Die Senwes-aanbod is in Junie 2019 afgehandel
met die Senwes Groep wat ’n meerderheidsbelang
in KLK verkry het.
KLK se Direksie en Bestuur is opgewonde oor die
rol wat Senwes as ankeraandeelhouer kan speel
en veral oor die potensiële strategiese sinergieë
wat tussen KLK en Senwes ontsluit kan word.
Markoorsig: Augustus 2019
SEDERT DIE VORIGE uitgawe het
daar min verandering plaasgevind wat
die rampdroogte en die bek-en-klouseer-
probleem betref. Die uitbraak is
onder beheer en beperk tot die Vhembedistrik
in die Limpopo-provinsie. Daar
is reeds aansoek gedoen by die OIE
(Wêreldorganisasie vir Dieregesondheid)
vir die herstel van die groter gedeelte
van die RSA as bek-en-klouseer-vry.
Daar is egter, met die skrywe hiervan,
nog geen amptelike besluit hieroor
geneem nie. Dit moet gemeld word dat
hierdie uitbraak baie ander produksiebedrywe
ook erg negatief beïnvloed
het, soos byvoorbeeld produsente van
Swakara-pels, wat reeds sedert Januarie
se uitbraak nog geen inkomste
kon genereer nie. Die uitvoer van
die pelse word ook deur die verbod
geraak en geen verkope kon plaasvind
nie. Terselfdertyd is dit steeds kritiek
droog in die grootste gedeelte van die
KLK-bedieningsgebied, alhoewel daar
dele in die winterreënvalarea is wat
wel goeie reën gekry het.
Beesvleis het nasionaal verhandel teen
R45,54/kg vir Klas A en R37,28/kg
Pitkos vir
die siel...
Ryk of arm
“Party mense hou hul ryk, maar
het niks nie; party doen hul
arm voor, maar besit baie.”
(Spreuke 13:7)
vir Klas C soos gerapporteer in die
FNB Agri-Weekly: Livestock and Fibre
Markets van 31 Julie 2019. Pryse het
dus hoofsaaklik sywaarts beweeg gedurende
hierdie periode. Die vooruitsig
vir die volgende paar maande is dat
die slagpryse rondom dieselfde vlakke
sal verhandel, grotendeels omdat die
verbruiker se finansiële posisie swak is
en steeds verder verswak. Die nasionale
speenkalfprys is tans R27,26/kg lewendige
gewig en die vooruitskatting is dat
dit sywaarts sal beweeg.
Die gemiddelde nasionale produsen -
te prys vir Klas A2/A3-lamsvleis het
verstewig na R71,06/kg terwyl die
gemiddelde prys vir C-graad-skaap vleis
verder gedaal het na R47,36/kg. Die
gemiddelde prys vir voerlammers het
verstewig na R36,52/kg lewendige gewig
vir Merino-lammers. Die vooruitsig is dat
beide slagpryse en die pryse vir voerlammers
sywaarts behoort te beweeg vir die
volgende maande.
Bronne:
FNB: Agri-Weekly: Livestock and Fibre Markets:
31 Julie 2019
Floris Lategan
Met sulke optrede het die wysheidsleraar
van Spreuke ’n probleem
gehad: Mense wat hulle ryk hou
– of mense wat hulle arm hou.
Dit is tog snaaks hoe baie dit vir ons
saak maak wat “die mense” van ons
dink. Daarom doen ons ons anders
voor as wat ons regtig is.
Die mense moet net nie aan my
klere, huis of voertuig sien dat ek
maar min besit nie.
Dan is daar weer mense wat regtig
baie besittings het, maar nie wil
uitstaan nie. Daarom doen hulle hul
arm voor.
Ons weet dat God ons deur en deur
ken. Hy weet of ons eerlik is of nie
en Hy haat valsheid. Daarom het
dit geen sin om vals voor Hom te
probeer wees nie – ook as dit gaan
oor materiële besittings. Dit is nie ’n
sonde om ryk te wees nie, ook nie
’n skande om minder te hê nie.
Kom ons wees eerlik oor wat ons is.
Geniet dit om in jou eie unieke jywees
voor God en mense te ontspan.

September 2019
Maatskappynuus
3
Continued from
Key points of...
1
Other recommendations require amendments to the legal framework, including the
following:
• Institutional arrangements such as the creation of a land reform ombudsman.
• Create legally enforceable rights for the holders of off-register tenure rights.
• Amendments to the municipal property rates regime.
• Altering the legal framework regulating land rights on farms (ESTA).
• Clarifying the role of traditional councils and communities in natural resource
governance in communal areas.
• Expand the capacity and mandate of the Land Claims Court.
• A compensation policy for expropriation.
The latter issues require legal amendments which cannot be undertaken without
substantive public consultation, usually characterised by processes such as:
• Gazetting for public comments;
• a Nedlac process; and
• public hearings in the Portfolio Committee and Select Committee of the NCOP
where applicable.
Agbiz is well positioned to participate on each platform.
Empowering and contentious proposals
Agbiz will study the merits of each recommendation in great detail and if permitted, submit
comments on the proposals in the report. As outlined earlier, there is a strong chance that
the report will not be subject to public comments, but the recommendations that are taken
on board as offi cial government policy will be. If and when such an opportunity arises,
Agbiz will obtain mandates and submit thorough comments on each proposal.
On face value, the report contains a mixed bag of proposals – some of which are enabling
and others contentious. The contentious proposals include potential amendments to ESTA
that would make it more diffi cult to evict occupiers on commercial land, increased taxes
on unused land as well as the recommendation to amend the Constitution to allow for
expropriation without compensation. It must be noted, however, that the parliamentary
process has largely overtaken the panel's process regarding the latter point. There are also
several enabling recommendations including blended fi nance mechanisms, a land register,
tenure grants, a division of the budget, an ombudsman as well as strengthening the legal
rights for off-register tenants on communal land.
Reform to the water rights legal framework and institutional arrangements in the water
space is a related matter which Agbiz is already pursuing through parallel channels. We
have recently been approached to provide inputs as thought leaders regarding the future
of water rights in South Africa and we are currently working on proposals that will be
presented to members once the fi rst draft is fi nalised.
Article by Agbiz.
Nuwe uitdaging vir oudonderwyser
KOTIE MOUTON IS die nuwe takbestuurder van die
KLK-handelstak op Rietfontein.
Bedrywige ma neem
leiding op Keimoes
ANGELA ELLIS IS onlangs aangestel as
bestuurder van die KLK-handelstak op Keimoes.
Haar hoofdoelwit is om die tak se naam in
die gemeenskap te hervestig en die
potensiaal daarvan uit te bou.
Angela en haar gesin woon
op Upington en sy pak
soggens vroeg die 40 km van
daar na Keimoes aan. As ma
van twee woelwaters, ’n seun
van tien jaar en ’n dogter
van nege jaar, het sy
nie veel tyd tot haar
beskikking vir
stokperdjies en
ontspanning nie.
Ben nou bestuurder van
KLK-tak op Pofadder
MET ’N HELE aantal jare ervaring as takbestuurder
by verskeie landboumaatskappye,
is Ben van Staden uitgeknip vir die pos as takbestuurder
van KLK Pofadder-tak waar hy op
1 September die leisels oorneem.
Dié boorling van Klerksdorp in Noordwes sê ’n
groot uitdaging in dié pos is om die suksesvlakke
van die tak te ewenaar en te verbeter.
Ben hou van jag en hengel. Hy geniet dit ook
om boeke deur die Britse skrywer, Wilbur Smith,
kaf te draf.
Hy is die afgelope
19 jaar reeds getroud
met Tanja en hulle is
die trotse ouers van ’n
dogter in matriek en ’n
seun in graad 9.
Die gebore Namibiër en voormalige onderwyser se eerste
uitdaging is om
die voorraad in die tak by klantebehoeftes
aan te pas – en dit sal dan natuurlik in die omset
refl ekteer.
Kotie is lief vir die buitelewe en bring heelwat
van sy vrye tyd op sy plaas in die Askham-
omgewing deur. Hy is die pa van ’n seun
van 26 en ’n dogter van 21.
Jou vennoot in landbou

4 Maatskappynuus KLK Gesprek
Klimaatsvooruitsigte vir 2019/2020
EKSTREME KLIMAATSTOESTANDE IS wêreldwyd
besig om toe te neem. Gedeeltes van die sentrale tot suidoostelike
dele van die VSA het byvoorbeeld die natste jaar op rekord gehad,
met Europa wat twee agtereenvolgende hittegolwe met rekordtemperature
in Junie en Julie ondervind het. Junie 2019 was globaal die
warmste Junie ooit.
Die swak El Niño wat sedert Oktober 2018 geheers het, het eers in
die afgelope paar maande ’n redelik sterk mate van koppeling met
die atmosfeer gevind – een van die redes vir die goeie reënvalneerslae
in die winterreënvalgebied en moontlik ook bydraend tot die
swaar reën wat in die VSA voorgekom het.
Daar is sterk aanduidings dat die huidige El Niño besig is om te
verswak en die meeste voorspellings dui op ’n neutrale fase van
see-oppervlaktemperature in die Stille Oseaan vanaf die lente en
somer. Teen die einde van Julie 2019 was daar egter steeds heelwat
onsekerheid, aangesien sommige voorspellingsmodelle geneig het
na die ontwikkeling van ’n La Niña, ander na ’n swak El Niño en ’n
klomp modelle na neutraal. Meer sekerheid behoort in Augustus en
September verkry te word.
Tans is die mees waarskynlike voorspelling dat die swak El Niñotoestande
wat geheers het, besig is om verder te verswak. Dit kan in
terme van reënval oor die somerreënvalgebied beteken dat die begin
van die reënvalseisoen weer laat gaan wees, maar dit kan in die
Johan van den Berg
Santam Landbou
mid- tot laatsomer gunstige reënvaltoestande tot gevolg hê. Dit word
versterk deur die kort- tot mediumtermynvoorspellings wat redelik
gunstige reënvaltoestande oor die winterreënvalgebiede voorspel tot
ten minste die einde van September 2019. Die winterreënval moet
eers ophou voordat die somerreënval begin want die oorsprong
van winter- en somerreënval is totaal verskillend.
Winterreënval oor Suidelike Afrika word gevorm deur koue fronte
wat vanaf Antarktika noordooswaarts beweeg en die land vanaf
die suidweste nader. ’n Koue front is ’n massa koue lug wat op die
oppervlak beweeg (koue lug is swaarder as warm lug), onder die
warmer lug inbeweeg en dan die opstyging van die warm en vogtige
lug veroorsaak. Hierdie stygende lug koel dan af in die hoër luglae
van die atmosfeer en vorm reën. Daar is gewoonlik geen donderweer
betrokke nie. Wat betref somerreënvalstelsels is die vorming
van laagdrukstelsels die meganisme om vogtige lug na hoër luglae
van die atmosfeer te neem. ’n Laagdrukstelsel is stygende lug en laat
tropiese vog suidwaarts beweeg vanaf die ewenaar om die lugleegte
gelaat deur die stygende lug te vul. Hier is baie hitte-energie en
wind betrokke en somerreënvalstelsels gaan oor die algemeen
gepaard met donderweer en baie onstuimige toestande. Dus is die
voorkoms van beide somer- en winterstelsels op dieselfde tydstip
redelik ongewoon.
Van niks tot 2 000 kg
WAT 20 JAAR gelede letterlik uit niks uit ontstaan het om te help om die
boerdery-inkomste aan te vul, is vandag ’n mededingende krag in die beskuitmark.
Christa van der Merwe van die Postmasburg-omgewing vertel sy het destyds
namens iemand anders beskuit verkoop. Toe hy nie langer daarmee kon
voortgaan nie, het sy die beskuitmark begin toets deur baksels by kleuterskole
in die omgewing af te laai sodat die kleingoed dit huis toe kon neem em en sy
so terugvoer kon kry.
Vandag verskaf Bospoort-beskuit werk aan 30 mense wat almal op die
plaas woon en word meer as 2 000 kg beskuit per maand gelewer.
Daar is sewe soorte beskuit beskikbaar – by KLK-handelstakke asook ok by groot
supermarkgroepe feitlik regoor die hele land.
Persoonlike bemarking is vir Christa en haar man, Johan, besonder er belangrik en
hulle poog om een maal per jaar by al hulle afsetpunte uit te kom.

September 2019
Kuilvoer – ’n uitstekende aanvulling
Tegnies
5
KUILVOER WORD MEESTAL
in die voeding van herkouers soos vee en
wildsbokke gebruik, maar perde, varke en
renosters kan ook daarby baat. Dit is die
bekendste metode ter wêreld om ruvoer in
groot hoeveelhede te bewaar.
Soetvoersorghum soos die gehalteproduk van
Winterstorm Investments is een van die mees
algemene gewasse wat ingekuil word. Kuilvoer
kan besonder lank bewaar word – daar
is gevalle aangeteken waar dit vir meer as
20 jaar lank bewaar gebly het.
In teenstelling met hooi het kuilvoer heelwat
minder verliese met langtermynstoring
en uitvoer.
As gefermenteerde voer is kuilvoer baie
smaaklik vir alle herkouende veespesies.
Die positiewe olfaktoriese reaksie kom
Eiesoortige ekspo op Calvinia
DIE KLK-HANDELSTAK op Calvinia het einde Mei
’n unieke ekspo met die oog op die gasvryheidsbedryf in die
omgewing aangebied.
Takbestuurder Marius Burger vertel die idee het sy oorsprong gekry
in die feit dat hy gereeld in gastehuise oornag. “Ek het besef dat ons
die gasvryheidsbedryf heelwat kan bied in terme van opknapping,
gifstowwe, skoonmaakmiddels, sap en beskuit.”
Geluk, Raymond!
van die soet, vrugtige reuk en smaak van
melksuur en vlugtige vetsure soos asynsuur
en propionsuur.
Kuilvoer is ’n uitstekende aanvullende
voedingsbron, maar kan ook op sy eie as
Die ekspo is in die KLK-raadsaal gehou en verteenwoordigers van
bykans al die gastehuise op die dorp het ’n draai gemaak.
Verskaffers by die geleentheid
was Duram (verf), Nemtek
(elektrifi sering), Protek
(gif), Coopers (gif),
Magalies (sap), Bospoort
(beskuit) en Halsted
(skoonmaakmiddels).
Marius oorweeg dit om
die ekspo ’n jaarlike
instelling te maak.
RAYMOND YOUNG VAN Upington is die gelukkige wenner
van ’n Vortex Viper-teleskoop wat tydens KLK se Winterpromosie van
1 Mei tot 15 Junie op die spel was.
Aandelenuus
volledige onderhoudsvoer of aanvulling in
die veld gebruik word.
Die enigste moontlike beperking tot die
inname van kuilvoer is tydens aanpassing.
Met vee wat heeltemal vreemd vir die reuk
en smaak van kuilvoer is, kan geleidelike
aanpassing na kuilvoer binne ’n week
suksesvol gedoen word.
Daar word sterk aanbeveel dat natuurlike
veldweiding of hooi nooit heeltemal
uitgeskakel word nie, aangesien diere
steeds hul innamepotensiaal daarmee kan
bereik, veral wanneer kuilvoer beperkend
gevoer word. Waar moontlik moet ’n geba
lan seerde dieet – soos saamgestel deur ’n
dierevoedingkundige – altyd gegee word.
Inligting verskaf deur Richardt Venter,
AgSci Unlimited, kuilvoerkonsultant,
richardt@agsci.co.za/083 590 3014
Fisiese Wetenskap-opleidingsessie
GRAAD 10 TOT 12 ONDERWYSERS in die ZFMen
Namakwa-distrikte het eersdaags die geleentheid om ’n opleidingsessie
in Fisiese Wetenskap by te woon.
KLK Landbou bied volgehoue ondersteuning aan opvoedkundige
projekte in hul bedieningsgebied en die wetenskapprojek vorm
deel daarvan. Dit word van 18 tot 21 September in samewerking
met Hoërskool Upington deur mnr Andries Olivier aangebied.
Sowat 51 onderwysers sal die geleent heid bywoon.
VANAF 1 TOT 31 Mei 2019 het ’n totaal van 10 069 696
KLK-aandele verhandel op vlakke tussen R19,00 en R19,50 per
aandeel, met 2 kopers en 1 076 verkopers.
Geen aandele het gedurende Junie 2019 verhandel nie.
779 837 aandele het in Julie 2019 verhandel teen R19,50 per
aandeel, met 4 kopers en 17 verkopers.
Gideon van Zyl van KLK Upington Tak het die prys aan Raymond Young oorhandig.
Jou vennoot in landbou

6 Aktueel
KLK Gesprek
Wat doen goeie luisteraars?
Cobus Booysen
Bestuurder: Menslike Hulpbronne
’N ONLANGSE STUDIE deur die
George Washington Universiteit in Amerika
het getoon dat om goed te luister tot soveel
as 40% van ’n leier se prestasie kan bepaal.
“The word listen contains the
same letters as the word silent.”
– Alfred Brendel
Effektiewe luister is iets wat aangeleer kan
word, al vind jy dit moeilik of somtyds vervelig.
Fokus. Mense is dikwels so gefokus op wat
hulle self wil sê of hoe dit wat gesê word
hulle gaan beïnvloed, dat hulle glad nie na
die ander persoon luister nie. Fokus mag
klink na ’n eenvoudige voorstel, maar dit
is nie so maklik nie, aangesien ’n mens se
gedagtes baie maklik dwaal.
Bêre jou selfoon. Dit is onmoontlik om
effektief te luister en terselfdertyd jou foon
te monitor. Niks is meer irriterend tydens ’n
gesprek as ’n vinnige blik na jou selfoon
nie. Gesprekke is meer aangenaam en effektief
wanneer jy jou volle aandag gee aan
die persoon wat met jou praat.
Vra goeie vrae. Eenvoudige vrae sal bevestig
dat jy luister en ook dat jy omgee wat
die ander persoon te sê het. Jy sal verbaas
wees hoeveel respek en waarde ring jy daardeur
wen. Maak seker wat die bedoeling is
van wat gesê word deur vrae te vra – moenie
net probeer om die gespreks onderwerp te
verander nie.
Oefen reflektiewe luister. “Reflektiewe
luister” is ’n luisterstrategie wat gebruik word
om te verseker dat dit wat gesê word, korrek
geïnterpreteer word. Sodoende gee jy die
spreker die geleentheid om duidelikheid te
gee oor wat presies bedoel word. Moenie net
bloot woorde herhaal nie, maar gebruik jou
eie woorde om te wys jy verstaan.
Gebruik positiewe liggaamstaal.
Positiewe liggaamstaal sal mense na jou
toe aantrek. Gebruik ’n entoesiastiese
stemtoon, moenie jou arms oor jou bors
vou nie, behou oogkontak en leun in die
rigting van die spreker.
Moenie oordeel nie. Jy moet altyd met
’n oop gemoed luister, veral in die werksplek
waar dit toegang tot nuwe idees en ondersteuning
beteken. Om vooropgestelde idees
en oordeel te vermy, moet jy die wêreld deur
ander mense se oë kan sien. Jy hoef nie
noodwendig saam te stem met hulle optrede
nie, maar weerhou jou veroordeling lank
genoeg om te verstaan wat gesê word.
Hou jou mond toe. Behalwe wanneer jy
praat om seker te maak jy verstaan of ’n
relevante vraag te vra, behoort jy stil te bly
wanneer iemand anders praat. Wanneer jy
iemand in die rede val, is dit nie net slegte
maniere nie, maar ook arrogant. Dit beteken
dat jy nie moet inspring met oplossings vir
die spreker se probleme nie, al is dit menslike
natuur om ander te wil help.
Samevatting
Aktiewe, effektiewe luister is ’n vaardigheid
wat aangeleer kan word, maar dit vereis ’n
bewuste poging.
Hoofkantoor verbly babaharte
VERSKEIE WERKNEMERS VAN die KLK-hoofkantoor
het onder leiding van dié maatskappy se Feeskomitee hul deel vir
Mandela-dag gedoen.
Susan Botes, lid van die Feeskomitee, vertel dat personeel kontant,
babaklere, weggooidoeke en formulemelk bygedra het.
Dié items is aan die Jogebed-babahuis geskenk wat
besonder dankbaar daarvoor was.
Build it se bydrae help slagoffers
BUILD IT OP Upington het as deel van hul bydrae tot
Mandela-dag boumateriaal ter waarde van R7 000 aan
die plaaslike SAPD geskenk vir die oprigting van huise vir
traumaslagoffers.
Volgens die bestuurder, Johann Meyer, bestaan die skenking
hoofsaaklik uit hout, bekleding, deurrame en deure.
Die huise word in Paballelo en Rosedale opgerig.

Lekaanvullings in die winter
DIE HOOFDOEL VAN enige winteraanvulling moet wees om
voedingstowwe aan te vul wat die veld nie langer kan voorsien nie.
Sodoende word die benutting van beskikbare weiding geoptimaliseer.
Gevolglik kan gewigsverlies by teeldiere beperk word om in ’n relatiewe
goeie kondisie te kalf/lam en die moontlikheid van herkonsepsie in die
volgende seisoen te verbeter.
Die winter word op grond van die beskikbare weiding en die gehalte
daarvan in twee periodes verdeel: Vroeg- en laatwinter.
September 2019
Aktueel
7
In die vroegwinter is wintergras van lae gehalte die oorheersende
bron van beskikbare energie vir weidende diere. Wanneer die gras
volwas se begin raak, verhoog die veselinhoud en verlaag die proteïeninhoud.
Dit lei tot ’n laer inname van gras en gevolglik neem die
dier se totale energie-inname af omdat veselfraksies onsmaaklik en
moeilik verteerbaar is.
Proteïenaanvulling is een van die duurste komponente van ’n lek en
die uitdaging vir produsente is om die regte hoeveelheid proteïene
teen die laagste koste moontlik te verskaf.
Weens die herkouer se vermoë om ureum (’n nie-proteïenstikstof)
na ’n mikrobiese proteïen van hoë gehalte om te skakel, kan die
meeste van die natuurlike proteïene in veral vroeëwinterlekke met
ureum vervang word. Volgens die praktyk kan 2,5 kg swael per
50 kg ureum bygevoeg word. Die byvoeging van ’n maklik verteerba
re energiebron soos Kalori 3000 of melassemeel is verder vir die
optimale benutting van ureum nodig.
Dié onderhoudslek kan vir skape, bokke en beeste
gemeng word:
Kg/mengsel
Kg/mengsel
Grondstof Vroeëwinterlek Laatwinterlek
Mieliemeel 250 300
Oliekoek 150 300
Voergraadureum 100 100
Kimtrafos 12 Grande 100 75
Kalori 3000 50 25
Voergraadswael 5 5
Sout 350 300
Totaal 1 005 1 105
Inname (g/bees/dag) 450 - 650 500 - 600
Inname (g/skaap/dag) 80 - 120 150 - 170
Wen lekaanvullings van Yara
DRIE GELUKKIGE LESERS
kan elk die volgende wen deur ’n
maklike vraag te beantwoord:
1 x Kalori 3000 (25 kg)
1 x Ureum Voergraad (50 kg)
1 x Swael Voergraad (25 kg)
Vraag: Wat is die kenmerkende
reuk en smaak van Kalori 3000?
Stuur voltooide inskrywingsvorms aan:
Liezel Kotze, KLK Landbou Bpk,
Posbus 86, Upington, 8800; of per faks
na 086 5500 224; of per e-pos na
liezel@klk.co.za. Inskrywings sluit
30 September 2019.
Reëls
Werknemers van die KLK-groep mag nie
aan die kompetisie deelneem nie • Slegs een
inskrywing per persoon • Die wenner sal telefonies
in kennis gestel word en in die volgende
KLK Gesprek bekendgemaak word • Die prys
sal na die naaste KLK-handels tak gestuur word
en kan daar afgehaal word • Die prys kan nie
vir kontant omgeruil word nie.
Inskrywingsvorm
Naam en van: ..........................................
...............................................................
Adres: ......................................................
...............................................................
...............................................................
Tel: ..........................................................
Antwoord: ...............................................
...............................................................
Baie geluk aan Henk Flemming van
Olyfenhoudtsdrift, Upington, die gelukkige
wenner van die Stevenson-Hamiltonjagbaadjie
wat in die vorige uitgawe te
wen was.
In die laatwinter begin die beskikbare
weiding afneem. Nie alleen is die gehalte
van die weiding op ’n laagtepunt nie, maar
’n tekort aan weiding lei ook daartoe dat
vee ’n energietekort ondervind.
In dié tydperk is diere dikwels dragtig of
reeds lakterend en dit is dan noodsaaklik
om meer energie te voorsien – veral aan
reproduserende diere. Lekke vir die laatwinter
bestaan dus uit groter hoeveelhede natuurlike
proteïene en nie net ureum soos by die
vroeëwinterlekke nie.
Die belangrikheid van winterlekke moenie
onderskat word nie. Ureumgebaseerde
proteïenlekke kan vroegwinter gegee word,
maar swak veldtoestande noop produsente
dikwels om oor te skakel na lekke wat
energie en natuurlike proteïene bevat om te
verseker dat veral reproduserende diere so
min as moontlik massa verloor.
Skakel gerus vir Alina Taute by 082 322 0333
of Jaco Noëth by 079 527 2149 vir meer
besonderhede.
*Kalori 3000 is ’n gekonsentreerde melasse-oplossing. Dit
het ’n aangename smaak en reuk en kan die verteerbaarheid
van enige voer of lek waarby dit gevoeg word, verbeter.
is ’n nuusblad wat vier keer
per jaar namens KLK deur
saamgestel en uitgegee word.
NAMENS KLK LANDBOU BPK
Liezel Kotze *
054 337 6202 •
* Vir navrae oor die verspreiding van
, of adreswysigings,
kontak vir Liezel Kotze.
REDAKSIE
Jadine van Heerden
018 468 2716
Johan Smit
018 468 2716
BLADUITLEG EN DRUK
Infoworks
(uitlegkunstenaar: Joritha Hechter)
018 468 2716
your ideas can fly
Jou vennoot in landbou

8 Maatskappynuus
Uitblinkers kry eer
KLK HET IN Mei vanjaar hul jaarlikse
toekenningsgeleentheid op Upington
aangebied waartydens uitblinkertakke,
-personeel en -verskaffers vereer is.
Daar is ’n lys met beoordelingskriteria
waarvolgens takke en individue streng
gekeur word. Die eer vir die Tak van die
Jaar het aan Upington Build it gegaan.
Gesamentlik in die tweede plek was die
KLK-handelstakke op Kuruman en Calvinia.
Build it op Postmasburg het veral geskitter
en is vereer vir die Beste Ouditverslag en
ook die Beste Groei.
Groblershoop-tak het die toekenning vir
die Beste Personeelbestuur gekry, terwyl
die Kuruman-handelstak vereer is vir hul
Voorraadbestuur. Build it op Upington het
die Beste Administratiewe Bestuur getoon.
Lourens Toerien is aangewys as die Kategorie
bestuurder van die Jaar.
Wat toekennings aan verskaffers betref,
kry die Verkrygingsafdeling terugvoer van
takbestuurders in terme van die verskaffers
se ondersteuning, vernuwing en reaksietyd.
Administratiewe doeltreffendheid in die
krediteure-afdeling is ook in aanmerking
geneem in die bepaling van die wenners.
Wenners hier was soos volg: Hardeware en
Doen-dit-self – Diesel Electric; Produksiemiddels
– Macsteel; Landbou-insette – Oranjeri vier
Veevoer en Verbruikersgoedere – Halsted.
Ontvangers van die toekennings vir handel- en Build it-takke is Marius Burger (Calvinia), Johann Meyer (Build it
Upington), Wihann Oosthuizen (Groblershoop), Jan Smith (Kuruman) en Annalize Sekgoro (Build it Postmasburg).
Lourens Toerien (Kategoriebestuurder van die Jaar) saam met
Annette Lategan (Verkrygingsbestuurder).
Diesel Electric het die afdeling vir Hardeware en Doen-dit-self gewen. Hier is Annette Lategan
by Riaan Marais en Ruaan von Molendorff.
Johan Botha en Wimpie Spangenberg van Oranjerivier Veevoer het in die afdeling vir
Landbou-insette gewen. By hulle is Annette Lategan.
In die afdeling vir Produksiemiddels het die eer aan Macsteel gegaan. Hier is Maswala Garekoe
en Hennie Swarts van dié onderneming by Lourens Toerien.
Maré van den Heever en Zani Olivier (Halsted) by Chris Erasmus (Kategoriebestuurder).
Halsted het die afdeling vir Verbruikersgoedere gewen.