2019 11 07 Ensemble Modern

Do 7 nov 2019
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
Ensemble Modern
Ligeti en Ter Schiphorst
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Ensemble Modern
Ligeti en Ter Schiphorst
Enno Poppe dirigent
Sarah Maria Sun sopraan
Imri Talgam piano
Enno Poppe (1969)
Scherben (2000/2001)
Donderdag
avondserie
Do 7 nov 2019
Grote Zaal
20.15 - 22.00 uur
ca. 40 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 - 19.45 uur
Thea Derks in gesprek
met de componisten Iris
ter Schiphorst en Zeynep
Gedizlioğlu
Iris ter Schiphorst (1956)
Assange - Fragmente einer Unzeit (2019; wereldpremière)*
Pauze
Zeynep Gedizlioğlu (1977)
Nacht (2019; wereldpremière)**
György Ligeti (1923 - 2006)
Concert voor piano en orkest (1985-1988)
I Vivace molto ritmico e preciso
II Lento e deserto
III Vivace cantabile
IV Allegro risoluto, molto ritmico
V Presto luminoso
* in opdracht van Ensemble Modern en Muziekgebouw aan
‘t IJ met ondersteuning van Ammodo en Die Beauftragte
der Bundesregierung für Kultur und Medien
** in opdracht van Ensemble Modern met
ondersteuning van Die Beauftragte der
Bundesregierung für Kultur und Medien
Bent u niet vergeten uw mobiele
telefoon uit te zetten?
Dank u wel.
2

Toelichting
In dit concert geeft Ensemble Modern een overzicht van ontwikkelingen in het componeren
voor ensembles in de afgelopen veertig jaar door hoogtepunten uit hun repertoire te
combineren met werken die onlangs voor het ensemble zijn geschreven.
Ensemble Modern werkte in nauwe
samenspraak met György Ligeti in de laatste
periode van diens leven. Het Pianoconcert
wordt gezien als het stuk waarin Ligeti alle
stilistische ontwikkelingen sublimeerde die
hij toen doormaakte. Dennerlein: ‘Zo is ook
de samenwerking met Enno Poppe, die in
deze concerten aanwezig is als dirigent en
als componist, steeds van belang geweest
voor het ensemble. De wereldpremière van
Scherben tijdens de Wittener Tage für Neue
Kammermusik in 2001 uitgevoerd door
Ensemble Modern, markeerde het begin van
die samenwerking.’
Als tegenhanger voor deze twee werken voert
het ensemble wereldpremières uit van twee
vrouwelijke componisten, Iris ter Schiphorst en
Zeynep Gedizlioğlu. Zij zijn representatief voor
de almaar meer uitgesproken diversiteit in
de muziek die tegenwoordig voor ensembles
geschreven wordt. Beide componisten
vertrekken vanuit sterk verschillende hoeken,
maar vragen allebei van de musici dat ze in
deze stukken teksten voordragen. Toeval, al is
het veelbetekenend. Er spreekt een wens uit
om in hun composities buiten de begrenzingen
van het puur instrumentale te bewegen.
De compositieopdrachten voor Ter Schiphorst
en Gedizlioğlu zijn onderdeel van een serie
van zeven werken die Ensemble Modern laat
schrijven door vrouwen. Eerder dit jaar ging
een stuk van Birke Bertelsmeier in première.
Volgend jaar komt nieuw werk aan bod van
Ashley Fure, Anna Korsun, Elena Mendoza en
Shiva Feshareki.
Enno Poppe
Scherben
Een Fremdkörper, een object dat ergens
niet thuishoort, dat is het uitgangspunt
van Scherben. Voor Enno Poppe leidde
de vraag wat wel en wat niet thuishoort
in een muzikaal samenhangende context
rechtstreeks naar de essentie van
beslissingen die gemaakt worden op grond
van esthetiek. ‘Want er is altijd sprake van
een zekere samenhang, om het woord ‘stijl’
uit de weg te gaan’, zegt hij.
‘Het publiek zal altijd een samenhang
veronderstellen, ook wanneer ongelijkwaardige
elementen op vernuftige wijze bij elkaar
geplaatst zijn. Het ongerijmde is geen kwestie
van het materiaal dat je gebruikt, maar van de
context. In een microtonale omgeving klinkt
een piano vals. Voor ik een element bedenk
dat ergens niet thuishoort, moet ik dus eerst
bepalen wat daarin wel thuishoort. In een stuk
voor piano en kartonnen doos is het karton
geen Fremdkörper, maar is het onderdeel
van de systematiek van het stuk. Pas als
in een stuk duidelijk is wat er onderdeel
van uitmaakt, is het mogelijk elementen te
3

Toelichting
herkennen die van buitenaf binnengedrongen
zijn. Het blijft een uitdaging om door de muur
van samenhang te breken. Al jaren wordt mijn
componeren gekenmerkt door systemen. Dat
houdt in dat ik ordeningen van materiaal of
compositietechnieken (al zijn er ook andere
systemen denkbaar) niet zomaar toepas
om een stuk te produceren. Ik ben eerder
geïnteresseerd in processen waar de systemen
aan onderhevig zijn: ontstaan, bestendiging
of vervloeiing. Veel van mijn stukken zijn
gebouwd op processen waarvan de regels,
wanneer ze toegepast worden, vanzelf tot een
uitkomst leiden.’
Scherben is bijzonder streng geconstrueerd.
Poppe heeft daarvoor gebruik gemaakt
van een vierkant van elf bij elf, waarin hij de
onderdelen nummerde van 1.1 tot 11.11. Elk
deel duurt vijf en een halve seconde. Delen
die uit dezelfde twee cijfers bestaan, zijn
min of meer gelijk aan elkaar. Zo ontstaat
een bont stuk vol abrupte onderbrekingen,
overgangen, contrasten en onvoorspelbare
herhalingen. Hoe strikt Poppe ook geweest
mag zijn in het bedenken en toepassen
van dit systeem, het resultaat doet sterk
denken aan een dolgedraaid blaasorkest.
De titel verwijst naar de korte duur van de
fragmenten.
Iris ter Schiphorst
Assange - Fragmente einer Unzeit
Het is zonder meer duidelijk waar Iris ter
Schiphorst haar nieuwe compositie op
inspireerde. Maar het werk gaat niet over
de persoon Julian Assange, en over wat er
met hem gebeurd is, zegt ze.
‘Als componist schrijf ik altijd over
onderwerpen die me bezighouden. Assange
staat voor iets dat veel groter is dan hijzelf:
de bedreiging van persoonlijke vrijheid. Dat
is een wereldwijde tendens, die zich niet
beperkt tot landen die we er gewoonlijk mee
associëren, zoals China en Arabië, maar ook
in democratieën, zoals de Verenigde Staten
en het Verenigd Koninkrijk.
Assange staat voor de
wereldwijde bedreiging van
persoonlijke vrijheid.
Terwijl gevoelens van onzekerheid en onrust
groeien, zoeken mensen hun heil in ‘sterke
mannen’. Tegelijkertijd zie je dat bepaalde
stemmen het zwijgen opgelegd krijgen.
Rationele argumenten die gebaseerd zijn op
feiten, overstemd worden door emoties, door
argumenten van de onderbuik. Daar hebben
we de chaos rond de Brexit aan te danken.
We leven in wat ik een Unzeit zou willen
noemen. De vraag is hoe je deze zaken in
muziek om kunt zetten.’
Dat doet Ter Schiphorst enerzijds door het
gebruik van gesamplede fragmenten uit het
nieuws. Daarnaast bestaat de muziek uit een
groot aantal afzonderlijke bewegingen die
door elkaar lopen. Die beweeglijkheid heeft
geen doel of richting. Al die energie leidt tot
stilstand. De zangeres heeft daarin een rol
4

Toelichting
die vergelijkbaar is met het koor in klassiek
Griekse tragedies. ‘Ze ondergaat wat er in
de muziek gebeurt’, zegt Ter Schiphorst.
‘Dat uit ze niet in woorden, maar in klanken
en vocalises. Zo verklankt ze dat we geen
woorden meer hebben waarin we ons kunnen
uitdrukken. Wat mij met dit stuk voor ogen
staat, is dat mensen in beweging komen, op
nieuwe gedachten gebracht worden.’
Zeynep Gedizlioğlu
Nacht
In Nacht stelt Zeynep Gedizlioğlu zich
de nacht eerder voor als een plek of een
ruimte dan als een verschijnsel dat zich
over een bepaalde tijd uitstrekt. Het is een
plaats van fluisteringen, van vergeefse
pogingen om iets te zeggen.
‘Als ik me gefluister voor de geest haal, roept
dat bij mij het gevoel op van een textuur,
iets waar je met je vingertoppen overheen
kunt strijken’, zegt Gedizlioğlu. ‘Er zitten
percussieve elementen in, maar gedreven
door adem is het ook een veranderlijke,
brede band van ruis. In Nacht laat ik het
ensemble niet alleen spelen met extended
techniques, ik gebruik ook de stemmen van
de musici. Ze moeten een tekst voordragen
binnen beperkte tijd, waardoor er vanzelf
een zekere hectiek insluipt, een gevoel van
urgentie. Doordat de woorden niet gelijktijdig
klinken, worden het golven van fluisteringen.
Voor luisteraars is het niet gemakkelijk om de
tekst te volgen, of zelfs maar te verstaan.’
In het stuk wisselen zachte en luide passages
elkaar abrupt af. Tussen die uitersten zitten
momenten van stilte, die door hun plaatsing
extra nadruk krijgen. Eigenlijk zijn het die
momenten die cruciaal zijn in het werk, aldus
Gedizlioğlu.
György Ligeti
Concert voor piano en orkest
Het Concert voor piano en orkest heeft
een moeizame ontstaansgeschiedenis. Een
groot aantal concepten die Ligeti schreef
voor het eerste deel, belandden in de
prullenmand. Het uiteindelijke resultaat
voldeed wel aan zijn eisen. Hij bestempelde
het tot zijn artistieke credo.
In een toelichting bij de compositie schrijft
hij: ‘Ik betuig mijn onafhankelijkheid
van zowel de criteria die de traditionele
avant-garde hanteert, als die van het
modieuze postmodernisme. De muzikale
zinsbegoochelingen, die ik zo belangrijk
vind, zijn geen doel op zich maar veeleer de
grondslag van mijn esthetische stellingname.
Ik geef de voorkeur aan muzikale vormen die
niet zozeer procesmatig zijn, maar eerder het
karakter van voorwerpen hebben: muziek
als bevroren tijd, als een voorwerp in een
imaginaire ruimte, die in onze verbeelding
opgeroepen is, als een structuur die zich
in het echt weliswaar ontvouwt in de
verstrijkende tijd, maar denkbeeldig in al
zijn ogenblikken tegelijkertijd bestaat. Mijn
belangrijkste doel als componist is het
5

Toelichting
uitbannen van de tijd, het opheffen van haar
verglijden, haar op te sluiten in het heden van
het ogenblik.’
Om dat te bereiken gebruikte hij middelen
die hij ontdekt had in Afrikaanse muziek
en in het werk van Conlon Nancarrow:
het tegelijkertijd toepassen van gelaagde
ritmes en tempi. Etnomusicoloog Simha
Arom had hem in de jaren tachtig opnamen
laten horen die hij in Afrika gemaakt had,
waarbij hij de mensen gevraagd had met
de muziek mee te klappen. Daaruit bleek
dat ze in hun gestapelde ritmepatronen
geen accenten aanbrachten, waardoor de
muziek als het ware leek te gaan zweven.
Ligeti was gefascineerd door dat fenomeen
en gaf het een plek in zijn muzikale denken.
Hij paste dat toe in het eerste deel van
het Pianoconcert, waarin hij eenvoudige
maatsoorten over elkaar heen legt. Doordat
die zich met verschillende snelheden
voortbewegen, gaan ze niet rond in
herkenbare cycli. Het effect is muziek die lijkt
te gaan vliegen. In het derde deel werkt hij
het idee van gestapelde maatsoorten verder
uit. Door met wisselende accenten te werken,
lijken zich steeds andere maatsoorten
te manifesteren, vergelijkbaar met een
moiré-effect (een interferentiepatroon).
Denkbeeldige ritmes, noemt hij die.
geringere omvang, waardoor ze uitgroeien
tot intrigerende, complexe beelden, vaak
gekruld tot spiralen. Dat gegeven paste hij
toe in het vierde deel, waarin de muziek
zich ontwikkelt tot een caleidoscopische
werveling van gelaagde fragmenten die soms
uitdijen en inkrimpen. Zijn belangstelling
voor tonen en samenklanken buiten het
westerse toonsysteem is te horen in het
gebruik van trekfluitjes en ocarina’s. Die zet
hij, naast twee mondharmonica’s, ook in om
bijzondere klankeffecten teweeg te brengen,
met name in het langzame tweede deel.
Tekst toelichting: René van Peer
Een andere ontdekking die hij in het
Pianoconcert verwerkte was die van de
fractals, een van de exponenten van de
chaostheorie. Met behulp van wiskundige
formules kunnen betrekkelijk eenvoudige
vormen eindeloos herhaald worden in steeds
6

Liedteksten
Zeynep Gedizlioğlu
Nacht
Flüstern, das ist es, das ist, was ich will, flüstern, ich will nur flüstern, was ich sage, spielt keine
Rolle, es soll keine Rolle spielen, oder doch?, ich weiß es nicht, jedenfalls der Text, der Inhalt
des Texts, das ist nicht das Wichtigste, nein, er ist sogar überhaupt nicht wichtig, was wichtig
ist, das Flüstern selbst, seine Klang und Agogik, der Rhythmus, seine Textur, wie es sich
anfühlt, in meinem Hals, wenn ich flüstere, wenn ich immer weiter und so beharrlich flüstere,
und so forciert, es ist anstrengend, anstrengend ist es, und dennoch, immer weiter, immer
weiter, immer weiter, und weiter und weiter und weiter und weiter, und so insistierend, ja
warum denn? Wegen seines Klangs, gerade eben gesagt, besser gesagt: geflüstert, flüsternd
gesagt also, gerade eben, wegen seiner Textur, der Agogik, seines Klangs, was ist es denn
die Agogik?!, wegen seiner Textur, seines Rhythmus, seines Klangs, und wegen der Aktion
selbst, Flüstern als Aktion, eine anstrengende, die sich in meinen Stimmbändern abspielt,
es ist anstrengend, anstrengend ist es, und so beharrlich, und immer weiter geht es voran,
jetzt in einer anderen Sprache, die mir fremd ist, werde ich dennoch weiter flüstern, immer
weiter, immer weiter und weiter, bis wohin, weiß ich nicht, weiß doch keiner, bis dahin, wo sich
ein Riss gebildet hat zwischen dem, was ich mir vorstelle und, was wirklich geschieht, sonst
immer weiter, bis zum nicht mehr, in einer Sprache, einer anderen, die mir (nicht mehr) fremd
ist? ein Riss? bis wohin? Bis dahin, wo der Sinn des Vergangenen sich im Festhalten des
Augenblicks findet, wahnsinnig muss man werden, aber wie? Spannung, wessen Spannung?
Klang, jetzt? Stimme, jetzt, schimmdi, in einer anderen Sprache, einer anderen, die mir fremd
ist, oder nicht mehr, nie mehr, flüstern, immer weiter, beharrend, unaufhörlich fremd, flüsternd
in einen Riss hinein, ins Leere, in die Erwartung, in ihrer Spannung, unaufhörlich fremd und
flüsternd hinein.
7

Biografieën
Componisten
Enno Poppe
Preis voor ‘voortreffelijke
prestaties’. Naast zijn
activiteiten als componist
treedt hij op als dirigent
(sinds 1998 van ensemble
mosaik) en pianist. Hij geeft
onder meer les tijdens de
jaarlijkse zomercursussen
in Darmstadt. Hij is lid van
de Akademie der Künste
in Berlijn, de Akademie
der Wissenschaften und
Künste in Düsseldorf en de
Bayerische Akademie der
Schönen Künste in München.
Iris ter Schiphorst
8
foto: Harald Hoffmann
Enno Poppe (1969)
studeerde aan de
Hochschule der Künste in
Berlijn. Poppe geldt als een
van de meest prominente
Duitse componisten van het
moment.
Poppe heeft talrijke prijzen
ontvangen voor zijn werk,
waaronder een prijs van
de Akademie der Künste
in Berlijn en in 2013 de
Hans-Werner-Henze-
foto: Bettina Stoess
Iris ter Schiphorst (1956) is
geboren in Hamburg. Haar
vader was een Nederlandse
technicus, haar moeder
een Duitse pianiste. Ze
heeft jarenlang gespeeld
als klassiek pianist,
maar ook als bassiste,
slagwerker, toetsenspeler
en geluidstechnicus in
uiteenlopende rockbands.
In haar muziek bestrijkt Ter
Schiphorst alle mogelijke
genres. Zo schreef ze
stukken voor muziektheater,
voor film, en voor

Biografieën
symfonieorkesten waaronder
het Symphonieorchester
des Bayerischen Rundfunks
in München, het Rundfunk-
Sinfonieorchester Berlin, het
BBC Symphony Orchestra
in London, en het BBC
Symphony Orchestra in
Glasgow. Sinds het einde
van de jaren tachtig
legt ze zich ook toe op
multimediastukken. Haar
werk werd uitgevoerd door
gerenommeerde ensembles
als London Sinfonietta,
Ensemble Modern, Ictus
Ensemble, Ensemble
Mosaik, Neue Vokalsolisten,
Ensemble Musikfabrik, het
Arditti Quartet, het Doelen
Kwartet en Quatuor Bozzini.
In 2015 ontving ze de
prestigieuze Heidelberger
Künstlerinnenpreis. Sinds
2013 is ze lid van de
Akademie der Künste in
Berlijn. In 2015 werd ze
benoemd tot professor
mediacompositie aan de
Universität für Musik und
darstellende Kunst in Wenen.
Zeynep Gedizlioğlu
foto: Manu Theobald
Geboren in de Turkse
stad Izmir studeerde
Zeynep Gedizlioğlu
(1977) compositie bij
Cengiz Tanç in Istanbul,
Theo Brandmüller in
Saarbrücken, Ivan Fedele
in Straatsburg en Wolfgang
Rihm in Karlsruhe. Ze woont
tegenwoordig in Berlijn.
Gedizlioğlu is als docent
verbonden geweest aan
diverse opleidingen in Turkije
en Duitsland. Haar muziek is
uitgevoerd tijdens festivals
in Duitsland en daarbuiten,
waaronder MaerzMusik,
Wien Modern, de Salzburger
Festspiele, SoundState
Festival in London en
Festival Mixtur in Barcelona.
Ze heeft muziek geschreven
voor diverse ensembles en
orkesten, zoals de Neuen
Vocalsolisten Stuttgart,
het hr-Sinfonieorchester,
Klangforum Wien, Ensemble
Modern, Quatuor Diotima
en het Arditti Quartet.
In 2012 ontving ze de
compositieprijs van de Ernst
von Siemens Musikstiftung.
In 2014 was ze ‘Componist
van het jaar’ bij de vijfde
Donizetti Classical Music
Awards in Istanboel. Vorig
jaar won ze de Heidelberger
Künstlerinnenpreis. Dit jaar
ontving ze de Kunstpreis
Berlin in de afdeling muziek.
9

Biografieën
György Ligeti
György Ligeti (1923 - 2006)
geldt als een van de belangrijkste
componisten van de
afgelopen eeuw. Hij werd
geboren als kind van Joodse
Hongaarstalige ouders in
een dorpje in Transsylvanië.
Tijdens de Tweede
Wereldoorlog ontsnapte hij
meermalen ternauwernood
aan een zekere dood, terwijl
zijn vader en zijn broer
omgebracht werden in
concentratiekampen.
In het naoorlogse
Hongarije probeerde
Ligeti na zijn studie aan
het conservatorium van
Boedapest een bestaan als
10
componist op te bouwen. Hij
kreeg daar te maken met een
Stalinistisch regime, dat niet
gediend was van dissonante
muziek en vluchtte in 1956
naar Wenen. Ligeti bleef zijn
hele leven een grondige hekel
houden aan elk systeem dat
vrijheid wil inperken. Eind
jaren vijftig ontwikkelde
hij een volstrekt eigen stijl
van componeren, die hij
micropolyfonie noemde. In
de jaren tachtig kwam hij in
aanraking met de composities
van Conlon Nancarrow en
muzikale tradities uit Afrika
en Indonesië. Dat leidde tot
het verwerken van gelaagde
ritmepatronen in zijn muziek.
Andere invloeden op zijn
muziek zijn de rijkdom van
vorm, klank en betekenis in
de gedichten van landgenoot
Sándor Weöres; de boeken
van Lewis Carroll met hun
subversieve humor; de
schilderijen van Jeroen Bosch
en Pieter Breugel de Oude,
die hem inspireerden tot zijn
opera Le Grand Macabre; en
fractals, meetkundige figuren
die op basis van betrekkelijk
eenvoudige formules leiden
tot complexe beelden.
In april 2018 wijdde het
Muziekgebouw een festival
aan Ligeti.
Uitvoerenden
Sarah Maria Sun
Sopraan
foto: Ruediger Schestag
De Duitse sopraan Sarah
Maria Sun (1978) begon op
tienjarige leeftijd met
zingen. Later studeerde ze
lied en opera aan de
Musikhochschulen in Keulen
en Stuttgart. Hoewel haar
repertoire de hele
muziekgeschiedenis beslaat,
ontwikkelde zij zich daar tot
een specialiste in de muziek
van de twintigste en
eenentwintigste eeuw.

Biografieën
Sun heeft meer dan zevenhonderd
hedendaagse
werken op haar repertoire
staan, waaronder vele
premières. Ze zong
met grote orkesten en
belangrijke ensembles als
de Berliner Philharmoniker,
het Gewandhausorchester,
ensemble recherche,
Klangfabrik, Klangforum
Wien en Ensemble
intercontemporain. Ook op
het gebied van de moderne
opera is zij actief. In 2017 was
ze genomineerd voor zanger
van het jaar voor haar rol van
Elsa in Sciarrino’s monodrama
Lohengrin. Van 2007 tot
2014 was Sun sopraan van de
Neue Vokalisten in Stuttgart,
het ensemble dat al dertig
jaar aan het front van de
hedendaagse muziek staat
en veel met componisten
samenwerkt. Naast haar
uitvoeringspraktijk geeft Sun
jaarlijks masterclasses en
workshops.
Imri Talgam
Piano
Geboren in Jeruzalem
groeide Imri Talgam (1987)
op in Tel Aviv. Nadat hij
was afgestudeerd aan de
Tel-Aviv University en de
Hochschule für Musik und
Theater in Hannover zette
hij zijn studie voort aan de
befaamde Juilliard School
in New York en haalde daar
zijn diploma in 2012.
foto: Jean-Baptiste Millot
In een doctoraalstudie aan
de Graduate Center van
de Columbia University of
New York onderzocht hij
de perceptie en uitvoering
van ritmische complexiteit.
Daarnaast studeerde
hij elektronische en
computermuziek aan het
Brooklyn College Computer
Music Center. In 2014 won
hij de eerste prijs in het
Concours International
de Piano d’Orléans voor
eigentijdse muziek. Voor zijn
debuut-cd uit 2015 op het
Franse Solstice label nam
hij werken op van Conlon
Nancarrow, Mauricio Kagel,
Karlheinz Stockhausen en
Beat Furrer. In 2017 ontving
hij samen met componist
Yair Klartag de prijs van de
Yvar Mikhashoff Foundation.
Talgams repertoire strekt
zich uit van Frescobaldi tot
tientallen wereldpremières.
Hij voert oudere en recente
werken vaak in samenhang
uit om beide in een nieuw
licht te zetten. Tot zijn
basisrepertoire horen
Bachs Goldbergvariaties,
Vingt Regards van Olivier
Messiaen en de volledige
Etudes van György Ligeti.
Daarnaast speelt hij zelden
uitgevoerde transcripties van
de Studies voor pianola van
Conlon Nancarrow. Naast de
concerten die hij verzorgt als
solist en met ensembles geeft
hij lessen en masterclasses
bij uiteenlopende
opleidingsinstituten, onder
meer in New York, Parijs en
Tel Aviv.
11

Biografieën
Ensemble Modern
Ensemble Modern werd
opgericht in 1980 en geldt
als een van de meest
vooraanstaande ensembles
voor eigentijdse muziek.
Het heeft een internationale
bezetting van musici uit
verschillende Europese
landen, maar ook uit
India, Israel, Japan en de
Verenigde Staten.
Het ensemble is gevestigd
in Frankfurt am Main, en
kent een democratische
organisatievorm.
Beslissingen op elk
denkbaar gebied worden
gezamenlijk genomen. Het
ensemble wordt ingezet bij
muziektheater, dans- en
videoprojecten. Daarnaast
speelt het ook meer reguliere
concerten in grotere en
kleinere bezettingen. Het
ensemble heeft opgetreden
12
in festivals en zalen over de
hele wereld, waaronder de
Berliner Festspiele, Cité de la
Musique, het Concertgebouw
in Amsterdam, de
Elbphilharmonie in Hamburg,
het Holland Festival,
de Ruhrtriennale en de
Salzburger Festspiele. Elk
jaar speelt het zo’n zeventig
hedendaagse composities.
Twintig daarvan zijn
wereldpremières. Het heeft
gewerkt met componisten
als John Adams, George
Benjamin, Peter Eötvös,
Brian Ferneyhough, Heiner
Goebbels, Hans Werner
Henze, Mauricio Kagel,
György Kurtág, Helmut
Lachenmann, György Ligeti,
Olga Neuwirth, Enno Poppe,
Rebecca Saunders, Karlheinz
Stockhausen, Steve Reich en
Frank Zappa. Het veertigjarig
bestaan van het ensemble
wordt volgend jaar gevierd
met uitgebreide tournees.
foto: Vincent Stefan
Dietmar Wiesner dwarsfluit
Christian Hommel hobo
Jaan Bossier klarinet
Johannes Schwarz fagot
Deepa Goonetilleke hoorn
Sava Stoianov trompet
Uwe Dierksen trombone
Jozsef Juhasz tuba
Dimitri Vassilakis piano
Imri Talgam piano
Rumi Ogawa slagwerk
Rainer Römer slagwerk
David Haller slagwerk
Noah Rosen slagwerk
Jagdish Mistry viool
Giorgos Panagiotidis viool
Megumi Kasakawa altviool
Michael M. Kasper cello
Paul Cannon contrabas
Norbert Ommer
geluidstechniek

Verwacht
Asko|Schönberg + Wu Wei
Zinsbegoocheling en
mysterie
Donderdag
avondserie
Do 14 nov 2019
Grote Zaal
20.15 uur
Een gloed van ongehoorde klankkleuren hangt over
deze avond met een vleug oosterse mysterie. De vier
componisten komen uit alle windstreken, maar delen een
voorliefde voor uitzonderlijke timbres. Wilbert Bulsink
gooide in 2018 hoge ogen met zijn zinsbegoochelende
harpconcert Spelingen, waarin Miriam Overlach de
harp met schuursponsjes te lijf gaat. Met de Chinees-
Amerikaanse componist Huang Ruo heeft Asko|Schönberg
inmiddels een hechte band opgebouwd.
De Tsjechische Ondřej Adámek maakte furore met
zelfgebouwde instrumenten, zoals de Airmachine. Zijn nieuwe
Lost Prayer Book, mede in opdracht van Asko|Schönberg,
is een soloconcert voor het Chinese mondorgel sheng. De
Koreaanse Unsuk Chin, een van de meest spraakmakende
componisten van deze tijd, creëerde met haar Fantaisie
mécanique een paradox van vrije improvisatie en rigide
structuur.
Programma: Huang Ruo The Lost Garden Chamber
Concerto no. 2 / Wilbert Bulsink Spelingen (wereldpremière)*
Ondřej Adámek Lost Prayer Book** / Unsuk Chin Fantaisie
mécanique
Wu Wei
foto: Janet Sinica
* ensemblebewerking, met steun van Fonds Podiumkunsten
** compositieopdracht van Ensemble Musikfabrik, Ensemble 2e2m,
Philharmonia Orchestra, Asko|Schönberg, November Music
13

Verwacht
November
Ongehoord
Bruckner
vr 8 nov t/m 10 nov
vr 8 nov
20.15 uur
Noord Nederlands Orkest
Bruckners Achtste
za 9 nov
15.00 uur
Dudok Quartet
Bruckners Strijkkwintet
20.15 uur
Residentie Orkest Den Haag
Bruckners Vierde
zo 10 nov
11.00 uur / Kleine Zaal
Ere Lievonen
Bruckners orgelwerken
15.00 uur
Het Gelders Orkest
Bruckners Derde
zo 10 nov / Atriumzaal
Workshop SoundLAB /
Groove Special
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. I.s.m. Bimhuis
zo 10 nov / 20.30 uur
Hiromi
wo 13 nov / 20.00 uur /
De School
Moor Mother
Muziekgebouw aan de Ring
wo 13 nov / 20.15 uur
Kreutzer vs. Kreutzer
Amsterdam Sinfonietta +
Orkater
do 14 nov / 12.30 uur
Elisabeth Hetherington
Lunchconcert Dutch
Classical Talent
do 14 nov / 20.15 uur
Asko|Schönberg + Wu Wei
Zinsbegoocheling en
mysterie
vr 15 nov / 20.15 uur
Kreutzer vs. Kreutzer
Amsterdam Sinfonietta +
Orkater
za 16 nov / 20.15 uur
Javier Perianes +
Cuarteto Quiroga
Ginastera, Granados en
Brahms
zo 17 nov / 12.00 uur /
Entreehal
Muziekgebouw Park
Picknick
wo 20 nov / 20.15 uur
Calefax
Het orgel de kerk uit!
do 21 nov / 20.15 uur
Het arsenaal der
ongeleefde dingen
Nieuw Amsterdams Peil
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van de
Wolff van Martijn Padding ter
herinnering aan oprichter van
het Muziekgebouw Jan Wolff
(1941 - 2012). Zie voor meer
informatie muziekgebouw. nl/
huilvandewolfff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen
14

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor het concert eten in
Grand café 4’33. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reververingskosten en garderobe
zijn bij de kaartprijs inbegrepen.
Ook een pauzedrankje, tenzij anders
vermeld op uw concertkaartje.
Bij concerten zonder pauze staan
drankjes klaar na afloop van het
concert.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heeft
u geen toegang meer tot de zaal.
- Zet uw mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of geluidsopnamen
in de zaal alleen met
schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met uw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw geboekte
concerten of ander nieuws.
Volg ons via onze e-nieuwsbrief
(aanmelden op muziekgebouw.nl),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
15