2019 12 01 Holland Baroque + London Community Gospel Choir

Za 1 dec 2019
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Koren
Holland Baroque +
London Community
Gospel Choir
Gospel Baroque:
Hallelujah!
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Holland Baroque + London
Community Gospel Choir
Gospel Baroque: Hallelujah!
Serie Koren
Serie Holland
Baroque
Zo 1 dec 2019
Grote Zaal
20.15 - 21.40 uur
ca. 80 minuten zonder pauze
Alex Potter countertenor
Musici van het Koninklijk Conservatorium Den Haag
Judith en Tineke Steenbrink arrangementen
Sven Keet vocal arrangement advice
Dit concert is mede mogelijk
gemaakt door
Bent u niet vergeten uw mobiele
telefoon uit te zetten?
Dank u wel.
2

Programma
Georg Friedrich Händel (1685 - 1759)
Eternal source of light divine uit Ode for the Birthday of Queen Anne HWV 74 (1713)
Zadok The Priest uit Coronation Anthem for George II HWV 258 (1727)
Donald Lawrence (1961)
When the saints go worship
Georg Friedrich Händel
Arrival of the Queen of Sheba uit Solomon HWV 67 (1748)
O Fatal Day uit Saul HWV 53 (1738)
Jean-Philippe Rameau (1683 - 1764)
Les vents uit Les boreades (ca. 1763)
William Hayes (1708 - 1777)
Lo a Blue Tempest uit The Fall of Jericho (ca. 1748)
Judith Steenbrink (1977)
Silk Baroque
Georg Friedrich Händel
Andante larghetto uit Orgelconcert op. 7. nr. 5 HWV 310 in g (1761)
Richard Smallwood (1948)
Anthem of Praise
Georg Friedrich Händel
Oh God of truth! uit Belshazzar HWV 61 (1744)
Richard Smallwood
Bless the Lord
Georg Friedrich Händel
Passacaille - Gigue uit Alessandro HWV 21a (1726)
O Sacred Oracles - Thus saith the Lord uit Belshazzar
Quincy Jones (1933)
Hallelujah! uit Handel’s Messiah: a soulful celebration
3

Toelichting
Ze moeten in de achttiende eeuw ooit gelijktijdig aan beide zijden van de Atlantische
Oceaan geklonken hebben: de machtige koren en aria’s uit Händels oratoria en de even
melancholische als uitbundige gezangen van de veelal Afrikaanse slaven in de zuidelijke
staten van de Verenigde Staten. Zij zongen zich hoop, liefde en vooral geloof in op de
tabaks- en katoenplantages.
Daar, in de doorvoelde negro spirituals
ligt de oorsprong van gospel. Deze steeds
complexer wordende meerstemmige
gezangen hadden tot doel het evangelie
uit te dragen. Het Engelse gospel komt van
de woorden goð (goed) en spell (nieuws,
boodschap) en betekent dus hetzelfde
als het uit het Grieks afkomstige woord
evangelie: de goede (blijde) boodschap.
Het begrip gospel is niet eenduidig. De
gospel die we kennen als black gospel,
ontwikkelde zich vanuit de Amerikaanse
slavencultuur en vermengde zich aan het
begin van de twintigste eeuw met de blues.
Denk aan Mahalia Jackson en Aretha
Franklin. Heel wat anders is de urban
contemporary gospel of de UK Gospel, die
in de twintigste eeuw in het stedelijke milieu
van Engeland ontstond en zich vermengde
met Caribische invloeden. En dan hebben
we het nog niet eens over de white gospel
en de Christian country gospel. Feit blijft dat
iedereen zich een voorstelling kan maken bij
de muziek als de term gospel valt.
Geloofsbelijdenis of zakendeal
Zou Georg Friedrich Händel dat ook al
gekund hebben? Wist hij van de slavenzang
aan de andere kant van de oceaan? Schreef
hij zijn Hallelujah! of zijn O God of truth om
het evangelie uit te dragen – en zo zijn eigen
vorm van gospel te componeren – of was
de componist gewoon een goede zakenman
met gevoel voor de publieke smaak? Na de
teloorgang van de belangstelling voor de
Italiaanse opera in Londen gooide hij het
over een andere boeg door het spectaculaire
Engelstalige oratorium in het leven te roepen.
Vooral de wijze waarop hij in het gat van het
verbod op opera-uitvoeringen gedurende
de vastentijd dook, en juist in die periode
jaarlijks met een oratorium kwam, getuigt van
zakelijk instinct.
Händel schreef koorwerken
die in een Afro-Amerikaanse
gospelcontext niet zouden
misstaan.
Hoewel Händel ongetwijfeld oprecht was
in zijn geloofsbelijdenis, maakte hij handig
gebruik van de mazen in de regelgeving
en zette daarmee een ijzersterke traditie
neer. Met stukken als Messiah, waaruit het
beroemde Hallelujah! afkomstig is, Saul,
waaruit het meesterlijke O Fatal Day vandaag
klinkt, en Belshazzar dat het indringende
Oh God of truth! bevat, maakte de
barokcomponist van het oratorium een genre
dat een brug sloeg tussen kerk en theater,
4

Toelichting
tussen eredienst en opera. Bovendien
schreef hij met deze werken een aantal koren
en aria’s die niet zouden misstaan in een
Afro-Amerikaanse gospelcontext.
Ontmoeting tussen barok en gospel
Zie daar het begin van Gospel Baroque,
het even verrassende als vanzelfsprekende
programma van Holland Baroque. ‘We
hebben gekeken naar waar Händel een
opening geeft die ons deed denken aan
gospel’, verklaart Judith Steenbrink, muzikaal
leider en violiste van Holland Baroque,
het ontstaan van het programma. Händel
kreeg op het programma gezelschap van
zijn Engelse bewonderaar William Hayes,
die in 1740 met The Fall of Jericho een zeer
Händeliaans oratorium schreef, en van Jean
Philippe Rameau, die met zijn suggestieve
Les Vents uit de in 1763 voltooide tragédie
lyrique Les Boréades voor een instrumentaal
intermezzo zorg draagt. Ook instrumentaal
zijn het prachtige Andante larghetto uit
Händels Orgelconcert op. 7 nr. 5, diens
Passacaille en Gigue uit de opera Alessandro
en de even serieuze als maffe pastiche Silk
Baroque van Judith Steenbrink, dat terloops
verwijst naar een eerder programma van het
gezelschap met shengspeler Wu Wei.
Hoe de ontmoeting tussen barok en gospel
had kunnen klinken, laten Holland Baroque
en het London Community Gospel Choir
horen. Niet alleen in Händels koren en aria’s,
maar ook in songs als When the saints go
worship van de hedendaagse Amerikaanse
gospelcomponist Donald Lawrence en de
Anthem of praise en Bless the Lord van zijn
iets oudere landgenoot Richard Smallwood.
Hedendaagse gospel, gecomponeerd op de
fundamenten van een eeuwenoude traditie
waarin, voor wie het horen wil, ook de invloed
van Händel en zijn oratoria te vinden is.
Toch heeft Holland Baroque bij monde van
Judith en haar zus, klaveciniste en medemuzikaal
leider Tineke Steenbrink geen
antwoord op de vraag waar nu werkelijk
het zaadje ligt voor de combinatie Händel
en gospel. ‘Uiteindelijk is het een optelsom
van gedachtes die ontstaan bij andere
projecten. Ons onderzoek is er naast het
duiken in bibliotheken een van de werkvloer;
bij het ene project ontstaat het idee voor
het andere.’ Niet voor niets heeft Tineke
een tegeltje aan haar muur hangen met de
uitspraak: ‘van het ene idee komt het andere’.
Een sleutel tot een goede combinatie
is ongetwijfeld het swingende
gospelarrangement dat Quincy Jones in 1992
van Händels Hallelujah! maakte voor het
conceptalbum Handel’s Messiah: a soulful
celebration dat een Grammy Award won.
Opeens bleken Händel en gospel dicht bij
elkaar te staan. Een ontwikkeling die Holland
Baroque weer omdraaide: het orkest geeft
het arrangement van Jones zijn barokke
oorsprong weer terug, terwijl de extase
die zo bij gospel hoort bewaard blijft in het
uitzinnige koor.
Verbinding
Dat koor vonden Judith en Tineke
Steenbrink in Londen en ze waren direct
overtuigd. ‘In de ontmoeting met een solist
5

Toelichting
of in dit geval een gospelkoor gaat het om
inleven in de ander en een gezamenlijke
muzikale grond vinden. Al het andere is van
ondergeschikt belang. Interesse voor elkaars
repertoire en klank is de muzikale sleutel. Wij
hebben gemerkt dat het ook in gospel terugen
vooruitkijken is. Uiteindelijk gaat het
net als in de barokmuziek over een traditie
die in ontwikkeling is. Zo blijft zij levend.
Toen wij in Londen bij repetities van het
London Community Gospel Choir aanwezig
waren, was het charisma van de zangers
overdonderend. In de repetitie riepen ze
vaak: ‘let’s sing once more for Jesus’, wat
wij aanvoelden en vertaalden als ‘muziek
verbindt ons allen’.’
En die verbinding vonden ze, al was er wel
wat voor nodig. ‘In onze arrangementen
hebben we sommige stukken vanuit het
barokke oogpunt bekeken en andere weer
via de gospelbeginselen. Sommige stukken
hebben we in zichzelf laten ontwikkelen.
Zadok The Priest begint bijvoorbeeld heel
barok maar gaat daarna een iets andere kant
op. Waarom? Omdat we dat zo in de lucht
voelen hangen: het is onze muzikale intuïtie.
Iedereen zal dat op zijn eigen manier doen.
Wij doen het zo.’
komt het overtuigend over’.’ Toen het koor
uiteindelijk voor het eerst naar Nederland
kwam, was er weinig repetitietijd. ‘Het
moest in no-time gebeuren en de koorleden
waren moe van de reis. Wij hebben toen aan
oprichter en dirigent Bazil Meade gevraagd
hoe we ze vanuit hun hart Händel en Hayes
konden laten zingen. Wij hebben dan wel
de nootjes op papier gezet, maar het koor
moet ze zingen zoals ze de muziek willen
en kunnen zingen. Hij zei vervolgens tegen
de koorleden: ‘It has to be gospel’. Toen was
het vuur ontstoken.’ En dat was ongetwijfeld
het moment dat Händel vanaf zijn wolk in de
hemel een luid ‘Hallelujah!’ liet horen.
Tekst toelichting: Paul Janssen
Händel vanuit het hart
En hoewel het wat voeten in de aarde
had, ontmoetten barok en gospel elkaar
uiteindelijk volledig. ‘Het koor probeerde
ons in het begin tegemoet te komen en
het wat klassiek te zingen. Daardoor werd
het een beetje stijf. Wij zeiden: ‘dit is barok,
maar zing het op je eigen manier. Alleen dan
6

Liedteksten
Georg Friedrich Händel
Eternal source of light divine
uit: Ode for the Birthday of Queen Anne
Tekst: John Dryden (1631-1700)
Eternal source of light divine!
With double warmth they beams display,
And with distinguished glory shine,
To add a lustre to this day.
Eeuwige bron van goddelijk licht
toon met dubbele warmte Uw stralen
en schijn met majesteuze glorie
om deze dag luister bij te zetten.
Zadok The Priest
uit: Coronation Anthem for George II
Zadok, the Priest,
And Nathan, the Prophet,
Anointed Solomon King;
And all the people rejoiced, and said:
God save the King, long live the King,
May the King live for ever!
Amen!
Alleluja!
Zadok de priester
en Nathan de profeet
zalfden Salomo tot koning.
En het hele volk verheugde zich en zei:
God bescherme de koning, lang leve de koning.
Moge de koning voor eeuwig leven.
Amen!
Halleluja!
7

Liedteksten
Donald Lawrence
When the saints go Worship
When the saints go to worship
That’s when the King of Kings will come in
When the saints go up in praise
That’s when the Spirit shall inhabit this place
When the saints get on one accord
And begin to bless the Lord
Then the King who is strong and mighty
Oh, the King who is mighty in battle
Yea, the King of Glory shall come in
When the saints go to worship
That’s when deliverance will take place
When the saints go up in praise
All satan’s powers are erased
Every trap, the enemy set
Can’t work, won’t work
When the king who is strong and mighty
Oh, the King who is mighty in battle
Yea, the King of Glory shall come in
We welcome You in
You’re the King and You’re invited to come in
To this sanctuary, this tabernacle
You’re the King and You’re invited to come in
Als de heiligen gaan aanbidden
Zal de Koning der Koningen binnenkomen
Als de heiligen in gebed gaan
Zal de Geest deze plaats bewonen
Als de heiligen het eens worden
En de Heer zegenen
Dan zal de koning die sterk en machtig is
Oh, de koning die machtig is in de strijd
Ja, de Koning der ere binnenkomen
Als de heiligen gaan aanbidden
Zal bevrijding plaatsvinden
Als de heiligen in gebed gaan
Zijn alle krachten van satan verdwenen
Elke val, door de vijand gezet
Doet het niet, werkt niet
Als de koning die sterk en machtig is
Oh, de koning die machtig is in de strijd
Ja, de Koning der ere zal binnenkomen
Wij heten U welkom
U bent de Koning en uitgenodigd om
Dit heiligdom, deze tabernakel te betreden
U bent de Koning en uitgenodigd om binnen
te komen
8

Liedteksten
Georg Friedrich Händel
O fatal Day
uit: Saul
Tekst: Charles Jennens (1700 - 1773)
O fatal day! How low the mighty lie!
Oh Jonathan!
How nobly didst thou die,
For thy king and country slain!
For thee, my brother Jonathan,
How great is my distress!
What language can my grief express?
Great was the pleasure I enjoyed in thee,
And more than women’s love thy wondrous
love to me!
Oh fatal day!
How low the mighty lie!
O noodlotsdag! Hoe diep liggen de
machtigen nu terneer!
O Jonathan,
welk een edele dood zijt gij gestorven!
Gesneuveld voor uw koning en uw land!
Welk een groot verdriet lijd ik om jou,
mijn broeder Jonathan!
Mijn smart kan met geen woorden worden
beschreven.
Groot was de vreugde die ik bij jou genoot!
En jouw buitengewone genegenheid
betekende voor mij meer dan de liefde van
een vrouw!
O noodlotsdag! Hoe diep liggen de
machtigen nu terneer!
William Hayes
Lo a Blue Tempest
uit: The Fall of Jericho
Tekst: Henry Travers (Miscellaneous Poems and Translations, York 1740)
Lo! a blue Tempest of consuming Fire
Out from his flaming Nostrils flies
And everlasting Mountains melt before his Ire.
Zie! een razende Storm van alverterend Vuur
Steekt uit zijn ziedende Adem op,
En eeuwige Bergen smelten door zijn toorn.
9

Liedteksten
Richard Smallwood
Anthem of Praise
Praise Him with the timbrel and dance
Praise Him with the sound of the trumpet
Praise Him with the psaltery and harp
Let everything that hath breath praise the
Lord
Praise Him with timbrel and dance
Praise Him on the high sounding cymbals
Oh praise Him with string instruments
Let everything that hath breath praise the
Lord
Oh magnify the Lord, magnify the Lord with
me
Let us exalt His name together
Oh be joyful all ye people and clap your
hands
Oh, praise Him
Praise His Name
Lift Him up
Higher and Higher
Let everything that hath breath praise Him
Let everything that hath breath praise The
Lord!
Loof Hem met tamboerijn en dans
Loof Hem met het geluid van de bazuin
Loof Hem met psalter en harp
Laat alles wat adem heeft de Heer loven
Loof Hem met tamboerijn en dans
Loof Hem met helder klinkende cimbalen
Oh prijs Hem met snaarinstrumenten
Laat alles wat adem heeft de Heer loven
Oh verheerlijk de Heer, verheerlijk de Heer
met mij
Laten we zijn naam samen verheerlijken
Oh, wees vreugdevol, gij mensen en klap in
uw handen
Oh, prijs Hem
Loof zijn naam
Verhef hem
Hoger en hoger
Laat alles wat adem heeft Hem prijzen
Laat alles wat adem heeft de Heer loven!
10

Liedteksten
Georg Friedrich Händel
Oh God of truth!
uit: Belshazzar
Tekst: Charles Jennens
Oh God of truth!
Oh faithful guide!
Well hast thou kept thy word!
Deep waves at my approach subside,
The brazen portals open wide,
Glad to receive their lord.
Oh God of truth!
Oh faithful guide!
Well hast thou kept thy word!
The hostile nations scattered fly,
Nor dare my presence stay:
Wherever I go, sure victory attends,
For God is always nigh,
And He prepares my way.
God van de waarheid,
o gids die mij zal bewaren,
Gij hebt woord gehouden, telkens weer!
Mijn komst brengt diepe golven tot bedaren,
de schaamteloze poorten openbaren
blijdschap om de aankomst van hun heer.
God van de waarheid,
o gids die mij zal bewaren,
Gij hebt woord gehouden, telkens weer!
Vijandelijke volken vliegen uiteen,
en durven mij niet weerstaan.
Waar ik ook ga, overwinningen achtereen,
want God laat mij niet alleen,
en hij bereidt mijn baan.
Vertaling: Bavo Hopman
11

Liedteksten
Richard Smallwood
Bless the Lord
Bless the Lord, oh my soul,
And all that is within me.
With my whole heart,
I will bless Him.
With my spirit,
I will give Him the praise.
Bless the Lord, oh my soul,
And all that is within me.
He is worthy of the glory;
Praise Him.
He is worthy of the honor.
I will bless Him.
I will bless the Lord at all times,
And my heart shall sing His praise;
I will bless the Lord.
Bless His name!
Why don’t you bless His name!
Prijs de Heer, oh mijn ziel,
en al wat binnen in mij is.
Met mijn hele hart
Zal ik zal hem loven
Met mijn geest,
Zal ik Hem eren.
Prijs de Heer, oh mijn ziel,
en al wat binnen in mij is.
Hij is de glorie waardig;
Loof hem.
Hij is de eer waard.
Ik zal hem loven,
Ik zal de Heer te allen tijde loven,
En mijn hart zal Zijn lof zingen;
Ik zal de Heer loven,
Prijs zijn naam!
Waarom prijs je Zijn naam niet!
Georg Friedrich Händel
O Sacred Oracles
uit: Belshazzar
Tekst: Charles Jennens
Oh sacred oracles of truth!
Oh living spring of purest joy!
By day be ever in my mouth,
And all my nightly thoughts employ.
Whoever withhold attention due,
Neglect themselves, despising you.
O gewijde ware woorden der profeten,
O levende bron van de puurste vreugd!
Wees elke dag mijn woord en mijn geweten,
maak al mijn nachtgedachten weer verheugd.
Wie ook maar zijn gepaste aandacht onthoudt,
versmaadt u achteloos en gaat zelf in de fout.
12

Liedteksten
Rejoice, my countrymen:
The time draws near,
The long-expected time herein foretold.
Seek now the Lord your God
With all your heart,
And you shall surely find him.
He shall turn your long captivity:
He shall gather you from all the nations
Wither you are driven,
And to your native land in peace restore you.
For long ago, whole ages
Ere this Cyrus yet was born or thought of,
Great Jehovah, by his Prophet,
In words of comfort to his captive people
foretold,
And called by name the wondrous man.
‘Thus saith the Lord to Cyrus his anointed,
Whose right hand I have holden,
To subdue nations before him:
I will go before thee,
To loose the strong knit loins of mighty kings,
Make straight the crooked places,
Break in pieces the gates of solid brass,
And cut in sunder the bars of iron.
For my servant’s sake,
Israel my chosen,
Though thou hast not known me,
I have surnamed thee:
I have girded thee:
That from the rising to the setting sun
The nations may confess,
I am the Lord, there is non else,
There is no God besides me.
Thou shalt perform my pleasure,
To Jerusalem saying,
Thou shalt be built;
and to the Temple,
Thy razed foundation shall again be laid.’
Verheugt u, landgenoten!
De tijd nadert,
de langverwachte tijd die werd voorspeld:
Zoek nu de Heer uw God
met uw ganse hart,
en gij zult hem zeker vinden.
Hij zal in uw lange gevangenschap een keer
brengen: hij zal u verzamelen uit alle volken
waarheen u gedreven zijt, en hij zal u in vrede
terugbrengen naar uw geboorteland.
Want lang geleden, nog eeuwen
voordat Cyrus werd geboren of gedacht,
voorspelde de grote Jehova, met naam en
toenaam, bij monde van zijn profeet, de
komst van de wonderlijke man,
tot troost van zijn geslagen volk.
‘Zo spreekt de Heer tot Cyrus, zijn gezalfde,
wiens rechterhand Ik gevat heb
om volken voor hem neer te werpen:
Ik zal voor u uitgaan, om de strakgeknoopte
lendenen van machtige koningen te ontgorden,
om oneffenheden weg te nemen,
massief koperen poorten te verbrijzelen,
en ijzeren grendels in stukken te breken,
ter wille van mijn knecht,
Israël, mijn uitverkorene.
Hoewel gij Mij niet kende,
gaf ik u een naam.
Ik gordde u:
dat de volkeren erkennen,
van waar de zon opgaat tot waar hij ondergaat,
Ik ben de Heer, er is geen andere,
er is geen God buiten mij.
Gij zult al mijn welbehagen volvoeren
door tot Jeruzalem te zeggen:
het worde herbouwd
en de verwoeste fundamenten van de tempel
worden opnieuw gegrondvest”.
Vertaling Bavo Hopman, naar Jesaja 45: 1-16; 44: 28
13

Liedteksten
Quincy Jones
Hallelujah!
uit: Messiah van Georg Friedrich Händel
Tekst: Charles Jennens
Hallelujah!
For the Lord God omnipotent reigneth.
The kingdom of this world is become,
The kingdom of our Lord, and of His Christ.
And He shall reign forever and ever.
King of Kings, and Lord of Lords.
Praise Him!
We praise Him!
His glory!
Hallelujah!
Halleluja!
Want de Heer, God Almachtig regeert!
Halleluja!
Het koninkrijk van deze wereld is het
koninkrijk geworden
van de Heer en Zijn Christus;
en Hij zal heersen tot in eeuwigheid.
Koning der koningen en Heer der heren!
Looft hem!
We prijzen Hem!
Zijn glorie!
Halleluja!
14

Biografieën
Componisten
Georg Friedrich
Händel
portret: Balthasar Denner
De Duitse componist
Georg Friedrich Händel
(1685 - 1759) was een
leeftijdgenoot en goede
kennis van Johann
Sebastian Bach. Waar Bach
zich vooral richtte op het
vervolmaken en doorgeven
van de meerstemmige
barokke stijl, was Händel
vooral ook een zakenman
die zijn werk aan de man
wist te brengen.
Händel werd opgeleid tot
organist en componist, maar
vond zijn eerste betrekking als
violist in het operaorkest van
Hamburg. Daar componeerde
hij zijn eerste opera Almira.
Het succes bracht hem naar
Italië waar hij zijn stijl vol
Duitse, Franse en Italiaanse
invloeden vervolmaakt. In
1710 kreeg hij een betrekking
als kapelmeester aan het
hof van Hannover, maar
reisde al snel naar Engeland
waar hij zijn opera Rinaldo
produceerde. Als zijn
broodheer in Hannover
koning van Engeland
wordt, vestigt Händel zich
permanent in Londen. Hij
werd in 1729 genaturaliseerd
tot Engels staatsburger
en populariseerde
ondertussen de Italiaanse
opera in Engeland. Als de
belangstelling terugloopt,
‘vindt’ hij het Engelse
oratorium uit dat zijn
hoogtepunt beleeft met
het succes in 1741 van
de Messiah. Hij groeide
daarmee uit tot een van
de meest gewaardeerde
‘Engelse’ componisten. Naast
internationale waardering
vindt zijn werk nog steeds een
plek bij officiële koninklijke
gelegenheden in Engeland.
Donald Lawrence
De Amerikaanse componist,
musicus en producer Donald
Lawrence (1961) studeerde
aan het conservatorium
van Cincinnati en was
tegelijkertijd actief als
‘minister of music’ van de
Southern Baptist Church in
Cincinnati.
Lawrence richtte de
gospelgroep Tri-City-Singers
op waarvoor hij zelf vele
songs schreef en waarmee
hij vanaf de debuut-cd
A songwriter’s point of view
uit 1993 tot het opheffen
van de groep in 2006 veel
succes had. Lawrence
15

Biografieën
ontwikkelde zich daarnaast
tot ‘vocal coach’ voor diverse
gospelgroepen en vocalisten
en werkte als producer
en songwriter samen met
artiesten als Kirk Franklin,
Karen Clark-Sheard, Donnie
McClurkin en Mary J. Blige.
Jean-Philippe
Rameau
De Franse componist,
organist, klavecinist,
muziekpedagoog en
-theoreticus Jean-Philippe
Rameau (1683 - 1764)
groeide uit tot een van
de belangrijkste Franse
barokcomponisten naast
Jean-Baptiste Lully.
16
De eerste veertig jaar
van zijn leven was hij
vooral actief als organist
in Dijon. In 1722 vertrok
hij naar Parijs waar hij
een van de belangrijkste
muziektheoretische
werken uit de achttiende
eeuw publiceerde. Zijn
Traité de l’harmonie bevat
alle grondslagen van de
klassieke functionele
harmonieleer. Daarnaast
ontwikkelde hij zich met
opera’s als Hyppolyte et
Aricie en Castor et Pollux
en het opera-ballet Les
Indes Galantes tot een
invloedrijk operacomponist.
Met de komst van de Franse
verlichtingsfilosofen taande
zijn invloed en faam en na
zijn dood in 1764 raakten
zijn composities in de
vergetelheid. Pas vanaf de
laatste decennia van de
twintigste eeuw krijgt zijn
werk weer meer aandacht.
William Hayes
De Engelse componist,
organist en dirigent William
Hayes (1708 - 1777) kreeg
zijn opleiding aan de
Gloucester Cathedral en
was actief als organist van
de St. Mary’s in Shrewsbury
en de Worcester Cathedral.
In 1734 werd Hayes
aangesteld als organist
van het Magdalen College
aan de Universiteit van
Oxford. In 1741 werd hij
aldaar unaniem gekozen tot
Heather Professor of Music
en organist van de University
Church of St. Mary the
Virgin, een functie die hij
de rest van zijn leven zou
uitoefenen.
Als dirigent ontwikkelde
hij zicht tot steun en
toeverlaat van Händel en
dirigeerde hij vele oratoria
van Händel buiten Londen.
Ook als componist bleek
hij een Händel-adept, al

Biografieën
schreef hij vooral werken in
vormen waar Händel minder
aandacht aan besteedde
zoals de kamercantate en
door het orgel begeleide
anthems. Zijn ode The
Passions en het oratorium
The Fall of Jericho genoten
ook na zijn dood veel
populariteit in Engeland.
Met zijn boek The Art of
Composing Music, dat
de eerste gepubliceerde
beschrijving van vormen
van aleatorische muziek
bevat, begaf hij zich ook op
muziektheoretisch vlak.
en producent betrokken bij
het project Handel’s Messiah:
A Soulful Celebration van
Quincy Jones.
Lionel Hampton en Dizzy
Gillespie.
Vanaf de jaren zestig legde
Jones zich steeds meer toe
op het schrijven, arrangeren
en produceren van muziek.
In eerste instantie nog in
de jazzwereld, maar allengs
meer op het gebied van de
pop- en de filmmuziek.
Richard Smallwood
De Amerikaanse gospelzanger
en -componist
Richard Smallwood (1948)
studeerde zang, piano
en etnomusicologie aan
de Howard University in
Washington DC waar hij het
eerste gospelkoor van de
universiteit oprichtte.
In 1977 formeerde hij zijn
eigen Richard Smallwood
Singers waarmee hij na het
verschijnen van de debuut-lp
in 1982 internationaal furore
maakte. In de jaren negentig
was Smallwood als arrangeur
Zijn songs worden door
vele artiesten uitgevoerd
zoals Destiny’s Child, Karen
Clark-Sheard en Yolanda
Adams. Tegenwoordig is hij
succesvol met zijn huidige
groep Visions.
Quincy Jones
De Amerikaanse musicus,
componist, bandleider en
producer Quincy Jones
(1933) vond zijn weg in
eerste instantie in de jazz.
Hij speelde met grootheden
als Dinah Washington,
In 1982 maakte hij zichzelf
onsterfelijk als producer van
het succesalbum Thriller
van Michael Jackson. Zijn
compositie Chump Change is
in Nederland vooral bekend
als herkenningstune van
het Nederlandse radioprogramma
Langs de Lijn.
Als oprichter van het
Institute for Black American
17

Biografieën
Music, dat fondsen werft
voor de oprichting van een
nationale bibliotheek voor
Afro-Amerikaanse kunst
en muziek, en de Quincy
Jones Listen Up Foundation,
waarmee hij kansarme
jongeren in contact brengt
met onderwijs, technologie,
muziek en cultuur is hij ook
op sociaal-cultureel vlak zeer
actief.
Uitvoerenden
Alex Potter
Countertenor
De Engelse countertenor
Alex Potter begon
zijn muzikale carrière
als koorknaap aan de
kathedraal van Southwark.
Potter studeerde in
Oxford en vervolgde zijn
zangstudie aan de Schola
Cantorum van Bazel, waar
hij les had van Gerd Türk.
Hij geldt als van ’s werelds
beste countertenors van
dit moment. Als barokzanger
werkte hij onder
meer met de dirigenten
Philippe Herreweghe,
18
Thomas Hengelbrock,
Peter Neumann en Frieder
Bernius en bouwde hij een
omvangrijke discografie op.
foto: Annelies van der Vegt
London Community
Gospel Choir
Het London Community
Gospel Choir (LCGC) is
het ‘flagship of gospel in
Europe’. De groep ontstond
in 1982 op initiatief van
dominee Bazil Meade.
Ze zouden slechts één keer
optreden, maar dat ene
optreden was zo succesvol
dat dat het startsein werd
voor nu al meer dan 35
jaar bejubelde concerten,
opnames en internationale
tournees. Alles nog steeds
onder de leiding van
diezelfde Bazil Meade. Het
koor dat de lijfspreuk ‘Go
hard or go home’ hanteert,
staat bekend om zijn
opzwepende en doorvoelde
uitvoeringen, gelardeerd
met invloeden uit de funk,
soul, rhythm and blues En
dat alles natuurlijk met de
bijpassende choreografie die
gospel zo aanstekelijk maakt.
Het LCGC trad op met
artiesten als George Michael,
Liza Minelli, Madonna, Eric
Clapton en Kylie Minogue.
sopraan
Annette Bowen
Catraoine Hickey
Deborah Osibodu
Yvonne Garsong
alt
Felicia Bhebhe
Geneta Crooke
Neresa Maye
Sarah Farrell
tenor
Ennis Langdon
Kiing Gardener
Patrick Reis
Joshua Hammersley

Biografieën
Holland Baroque & London Cummunity Gospel Choir
Holland Baroque
Holland Baroque begon
in 2006 als de Holland
Baroque Society en
ontwikkelde zich tot een
eigenzinnig barokorkest.
Vanuit de barokke
traditie zoekt het door
de tweelingzussen en
respectievelijk klaveciniste
en violiste Tineke en Judith
Steenbrink opgerichte
ensemble regelmatig
samenwerking met musici
en artiesten uit andere
genres en disciplines.
Deze ontmoetingen met
solisten en componisten
monden regelmatig uit in
nieuwe klankwerelden. En
met succes. Zo ontving
Holland Baroque in 2017
een Edison Klassiek voor
het album Carrousel dat
het ensemble samen met
trompettist en componist
Eric Vloeimans maakte. Ook
maakte het ensemble furore
door de samenwerking met
Reinbert de Leeuw rond
Bachs Matthäus Passion. De
documentaire De Matthäus
Missie van Reinbert de
Leeuw vond zijn weg naar
de nationale bioscopen en
is inmiddels ook op dvd
verkrijgbaar.
19

Biografieën
orgel, klavecimbel
Tineke Steenbrink, muzikale
leiding
viool
Judith Steenbrink, muzikale
leiding
Katarina Aleksić
Simone Pirri
Anna Jane Lester
Placida Ho*
Chloe Prendergast
Filip Rekieć
Saioa Alonso Allue*
Edmond Chan*
Méline Aléonard*
altviool
Stefano Rossi
Emma van Schoonhoven
Jasper Snow*
cello
Emilia Gliozzi
Joanna Neuschatz*
Gülce Sucular*
contrabas
Michał Bąk
Claudia Velez Ruiz*
luit
Alon Sariel
Giorgia Zanin*
traverso
Sofia Vieira*
Georgia Williams
hobo
Marta Blawat
Mario Topper
fagot
Kim Stockx
Carles Vallès Castelló
trompet
Fruzsina Hara
Emilio Botto*
slagwerk
Matteo Rabolini
* student Koninklijk
Conservatorium Den Haag
De afdeling Oude Muziek van
het Koninklijk Conservatorium
is de plaats waar musici op
een praktijkgerichte wijze
tot professionals met eigen
signatuur wordt opgeleid.
Om kennis rond Oude Muziek
in de huidige tijd gestalte
te geven werkt het KC met
partners als het Orkest van
de Achttiende Eeuw en de
Nederlandse Bachvereniging.
Gospel Baroque is een
welkome verruiming van het
leertraject.
20

Verwacht
Serie Koren
Do 20 feb 2020
Grote Zaal
20.15 uur
Ests Filharmonisch
Kamerkoor
Rachmaninov en Pärt
Begin 2018 was het Ests Filharmonisch Kamerkoor te
gast in het Muziekgebouw met muziek van Arvo Pärt en
andere componisten uit Estland. Het liep storm en ook het
extra concert was in korte tijd uitverkocht. Nu komen ze
terug met op het programma de grootse Liturgie van de
heilige Johannes Chrysostomos van Rachmaninov, een
hoogtepunt van de Slavische koorliteratuur. Uiteraard
nemen de Esten ook muziek van Arvo Pärt mee.
De Chrysostomos-liturgie van Rachmaninov is minder
bekend dan zijn Vespers. Dat is niet terecht. Wat een rijke
klanken roept hij op met deze muziek die aanleunt tegen
Russisch-orthodoxe gezangen. ‘Te mooi om bij te kunnen
bidden’, was het oordeel uit kerkelijke hoek. Wie de rijke
klanken kent van het Kerk-Slavisch en weet dat het Ests
Kamerkoor een Gramophone Award 2018 ontving voor Nunc
dimittis van Arvo Pärt, weet dat ook dit concert vermoedelijk
‘te mooi’ wordt.
Sergej Rachmaninov
Programma: Arvo Pärt Summa / Nunc dimittis
Sergej Rachmaninov Liturgie van de heilige Johannes
Chrysostomos
21

Verwacht
December
wo 4 dec / 20.15 uur + GT
Pavel Kolesnikov
De romantische kant van
Beethoven
do 5 dec / 20.15 uur
Nieuw Ensemble
Sinterklaasavond – stuur je
verlanglijstje!
Weinberg Marathon
vr 6 t/m zo 8 dec
vr 6 dec / 20.15 uur
Quatuor Danel
Weinbergs oude ziel
za 7 dec / 15.00 uur
Quatuor Danel
Vroege meesterproef
za 7 dec / 20.15 uur
Quatuor Danel
Weinberg tot de tien
zo 8 dec / 15.00 uur
Quatuor Danel
Alleen op de wereld
zo 8 dec / 20.15 uur
Quatuor Danel
De late Weinberg
wo 11 dec / 20.15 uur
Camerata Bern +
Patricia Kopatchinskaja +
Anna Prohaska
Maria Mater Meterix
do 12 dec / 20.00 uur /
De School
ssaliva + Malibu
Muziekgebouw aan de Ring
do 12 dec / 20.15 uur
Ives Ensemble
Luisteren naar beelden
vr 13 dec / 20.15 uur
Asko|Schönberg
Schatkamer Kagel
za 14 dec / 19.30 uur
Amsterdam Baroque
Orchestra and Choir
Weihnachtsoratorium
zo 15 dec / 13.00 uur /
Atriumzaal
Workshop SoundLAB
Voor kinderen (7+) met
volwassenen
zo 15 dec / 15.00 uur
Nederlandse Bachvereniging
Mariavespers
zo 15 dec / 20.30 uur
Kurt Elling
The Beautiful Day | Kurt
Elling Sings Christmas
di 17 dec / 20.15 uur
Stille Nacht am Silbersee
Bezinning met Glenn Helberg
wo 18 dec / 20.15 uur
Liza Ferschtman +
Enrico Pace
Van Beethoven tot Enescu
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van de
Wolff van Martijn Padding ter
herinnering aan oprichter van
het Muziekgebouw Jan Wolff
(1941 - 2012). Zie voor meer
informatie muziekgebouw. nl/
huilvandewolfff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen
22

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor het concert eten in
Grand café 4’33. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reververingskosten en garderobe
zijn bij de kaartprijs inbegrepen.
Ook een pauzedrankje, tenzij anders
vermeld op uw concertkaartje.
Bij concerten zonder pauze staan
drankjes klaar na afloop van het
concert.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heeft
u geen toegang meer tot de zaal.
- Zet uw mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of geluidsopnamen
in de zaal alleen met
schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met uw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw geboekte
concerten of ander nieuws.
Volg ons via onze e-nieuwsbrief
(aanmelden op muziekgebouw.nl),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
23