2019 12 18 Liza Ferschtman + Enrico Pace
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Wo <strong>18</strong> dec <strong>2019</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong><br />
+ <strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong><br />
Van Beethoven tot Enescu<br />
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />
andere concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong><br />
+ <strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong><br />
Van Beethoven tot Enescu<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
Wo <strong>18</strong> dec <strong>2019</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 - 22.00 uur<br />
ca. 45 minuten voor de pauze<br />
ca. 40 minuten na de pauze<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong> viool<br />
<strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong> piano<br />
Bent u niet vergeten uw mobiele<br />
telefoon uit te zetten?<br />
Dank u wel.<br />
2
Programma<br />
Ludwig van Beethoven (1770 - <strong>18</strong>27)<br />
Vioolsonate nr. 6 in A op. 30/1 (<strong>18</strong>01-02)<br />
··<br />
Allegro<br />
··<br />
Adagio molto espressivo<br />
··<br />
Allegretto con variazioni<br />
Maurice Ravel (<strong>18</strong>75 - 1937)<br />
Vioolsonate in G (1923-27)<br />
··<br />
Allegretto<br />
··<br />
Blues: Moderato<br />
··<br />
Perpetuum mobile: Allegro<br />
Pauze<br />
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)<br />
Uit 24 Preludes op. 34 (1932-33) arr. Dmitri Tsyganov<br />
··<br />
Nr. 10 in cis: Moderato non troppo<br />
··<br />
Nr. 15 in Des: Allegretto<br />
··<br />
Nr. 16 in bes: Andantino<br />
··<br />
Nr. 17 in As: Largo<br />
··<br />
Nr. 24 in d: Allegretto<br />
··<br />
Nr. 2 in a: Allegretto<br />
··<br />
Nr. 6 in b: Allegretto<br />
··<br />
Nr. 22 in g: Adagio<br />
George Enescu (<strong>18</strong>81 - 1955)<br />
Vioolsonate nr. 3 in a op. 25 ‘Dans le caractère populaire roumain’ (1926)<br />
··<br />
Moderato malinconico<br />
··<br />
Andante sostenuto e misterioso<br />
··<br />
Allego con brio, ma non troppo mosso<br />
3
Toelichting<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong> en <strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong> openen met een niet zo vaak gespeelde, maar daarom niet<br />
minder mooie sonate van Ludwig van Beethoven. In het licht van Beethovens zorgelijke<br />
omstandigheden is het een overwegend opgeruimd stuk.<br />
Daarna klinkt Maurice Ravels virtuoze<br />
vioolsonate met een door jazz geïnspireerd<br />
middendeel. In zijn reeks Preludes op. 34 voor<br />
piano ontpopte Dmitri Sjostakovitsj zich als<br />
een miniaturist die een sfeer kon oproepen<br />
in een stukje van een minuut. Vanavond<br />
klinkt een geslaagde viool/pianobewerking<br />
van een selectie daaruit. Ravel verzorgde<br />
zelf de première van zijn vioolsonate, samen<br />
met violist George Enescu. En met diens<br />
meeslepende Derde vioolsonate, gedrenkt<br />
in Roemeense volksmuziek, besluiten zij de<br />
avond.<br />
Ludwig van Beethoven<br />
Vioolsonate nr. 6 op 30/1<br />
Beethoven componeerde de sonate van<br />
vandaag tussen <strong>18</strong>01 en <strong>18</strong>02 en zijn carrière<br />
ging voorspoedig. ‘Mijn composities zijn<br />
zeer winstgevend, en ik krijg bijna meer<br />
opdrachten dan ik aankan. Als ik wil kan<br />
ik voor elk stuk bij zes of zeven uitgevers<br />
terecht. Er wordt niet meer onderhandeld. Ik<br />
noem mijn vraagprijs en zij betalen.’<br />
Zo schrijft Beethoven zelfbewust in een<br />
brief aan een jeugdvriend. Maar even<br />
verderop in diezelfde brief klaagt hij<br />
over zijn gezondheidstoestand. Hij heeft<br />
continu diarree. En, nog veel erger, hij is<br />
onmiskenbaar doof aan het worden en<br />
probeert dat angstvallig geheim te houden.<br />
Zomer <strong>18</strong>02 schrijft een van de vele artsen<br />
die hij raadpleegt hem voor om tijdelijk de<br />
jachtigheid en het lawaai van Wenen vaarwel<br />
te zeggen en een paar maanden te bivakkeren<br />
in Heiligenstadt, destijds een vredig wijndorpje<br />
dat uitkijkt over de Donau. Beethoven<br />
wandelde daar heel wat af en probeerde ook<br />
nog in het reine te komen met zijn zoveelste<br />
ongelukkige liefde. Hij was opvallend vaak<br />
verliefd en meestal op voor hem sociaal gezien<br />
totaal onbereikbare vrouwen.<br />
Tegen het einde van zijn verblijf in<br />
Heiligenstadt begon hij te beseffen dat de<br />
achteruitgang van zijn gehoor niets te maken<br />
had met de omgeving. Wanhopig zinspeelde<br />
hij op zelfmoord en stelde een soort testament<br />
op, oorspronkelijk gericht aan zijn broers<br />
die nog van niks wisten, maar hij heeft het<br />
document nooit verstuurd. Hierin doet hij<br />
onder meer uit de doeken hoe belemmerend<br />
zijn doofheid was voor het onderhouden van<br />
normale sociale contacten. Uiteindelijk zag hij<br />
van zelfmoord af en besloot hij het noodlot bij<br />
de strot te grijpen. Zijn grootste drijfveer om<br />
door te gaan was de zekerheid dat hij muzikaal<br />
heel veel te melden had voor het nageslacht.<br />
En zo was Beethoven terechtgekomen op de<br />
drempel van zijn tweede periode, die vol zit<br />
met heroïsche muziek.<br />
Ook al werd de Sonate op. 30 nr. 1 in <strong>18</strong>03<br />
uitgegeven als ‘voor piano met viool-<br />
4
Toelichting<br />
begeleiding’, toch zijn de rollen van de twee<br />
instrumenten volstrekt gelijkwaardig. Dat<br />
kunnen we meteen al volop horen in het<br />
milde, enigszins Mozartiaans aandoende<br />
openingsdeel. Het Adagio daarna is mooi<br />
beschreven door de beroemde Hongaarse<br />
violiste Jelly d’Arányi, bron van inspiratie voor<br />
Maurice Ravel en Béla Bartók. ‘Het Adagio<br />
is mijn favoriete deel. De vermenging van<br />
de twee instrumenten is zo volmaakt… Het<br />
hele deel zit zo vol tederheid en verdriet<br />
dat het me doet denken aan Michelangelo’s<br />
Pietà. Ik zou het Adagio geen religieuze<br />
muziek willen noemen, maar het gaat mij<br />
in beide gevallen om het uitdrukken van<br />
oneindig veel tederheid en verdriet, hetzij<br />
in geluid omgezet of in steen gehouwen’.<br />
Oorspronkelijk schreef Beethoven een lange,<br />
briljante tarantella als finale. Bij nader inzien<br />
vond hij dit deel niet passen bij de rest van de<br />
sonate en dat deel kwam uiteindelijk terecht<br />
in een latere vioolsonate, de Kreutzer sonate.<br />
Daarvoor in de plaats schreef hij een veel<br />
milder variatiedeel. Hierin valt het weer op<br />
hoe volstrekt gelijkwaardig de viool- en de<br />
pianopartij zijn.<br />
Maurice Ravel<br />
Vioolsonate<br />
In 1923 beloofde Maurice Ravel een<br />
bevriende violiste om een sonate voor haar<br />
te schrijven. Hij begon eraan, maar toen<br />
bleek dat zij vanwege reumatische pijnen<br />
nooit meer zou kunnen spelen, legde hij het<br />
manuscript opzij.<br />
Daarna raakte hij erg onder de indruk<br />
van het spel van de eerdergenoemde<br />
Hongaarse violiste Jelly d’Arányi, nichtje<br />
van de beroemde violist Joseph Joachim en<br />
leerlinge van Jenö Hubay. Hij beloofde haar<br />
dat hij die vioolsonate zou afmaken. Na een<br />
huisconcert speelde zij voor een ademloos<br />
luisterende Ravel urenlang zigeunermuziek.<br />
Hij was nu eenmaal een muzikale spons en<br />
wilde graag iets met die zigeunermelodieën<br />
doen. Daarom schoof hij de vioolsonate wéér<br />
op de lange baan en begon in plaats daarvan<br />
aan Tzigane. Ravel was in die periode<br />
nogal depressief en er kwam erg weinig<br />
uit zijn handen. Hij werd soms gek van alle<br />
composities waaraan hij was begonnen en<br />
die maar niet afkwamen. Pas twee jaar later<br />
voltooide hij Tzigane.<br />
In 1927 zette zijn uitgever hem onder<br />
zware druk om nu toch eindelijk eens die<br />
vioolsonate af te maken. Violist George<br />
Enescu zou de première verzorgen en de<br />
datum van dat concert kwam angstig dichtbij.<br />
In de memoires van Yehudi Menuhin, die<br />
als elfjarige les kreeg van Enescu, lezen we:<br />
‘Maurice Ravel stormde ineens binnen met<br />
de partituur van een vioolsonate, waarvan<br />
de inkt nog nat was. Enescu vroeg of ik het<br />
erg vond om even te wachten en daarna<br />
speelden ze samen het ingewikkelde stuk<br />
door. Enescu stopte soms en vroeg Ravel om<br />
uitleg. Toen ze erdoorheen waren vond Ravel<br />
het welletjes, maar Enescu wilde hem nog een<br />
keer doorspelen. Dat deden ze, maar eerst<br />
legde Enescu het manuscript opzij; hij had het<br />
niet meer nodig want hij kende zijn partij al uit<br />
het hoofd’.<br />
5
Toelichting<br />
In het openingsdeel speelt de viool breed<br />
uitgesponnen melodieën, pinnig, tinkelend en<br />
soms humoristisch begeleid door de piano.<br />
In veel Parijse kroegen speelden rond 1920<br />
Amerikaanse jazzmusici. Vaak ging het om<br />
soldaten die na de Eerste Wereldoorlog in<br />
Frankrijk waren blijven hangen. Ravel was niet<br />
weg te slaan uit die cafés en luisterde met<br />
open mond naar hun instrumentbeheersing<br />
en hun vrije omgang met ritmiek en intonatie.<br />
In deel twee – niet voor niets voorzien van de<br />
titel Blues – blijkt hoe diep hij onder de indruk<br />
was van hun muziek. De viool imiteert al<br />
tokkelend een banjo en produceert glissando’s<br />
die je normaal op een trombone verwacht.<br />
In het midden van dit deel introduceert<br />
de piano een thema dat verdacht veel<br />
lijkt op de musical song I Got Rhythm van<br />
George Gershwin. Gershwin componeerde<br />
die evergreen twee jaar nadat hij Ravel en<br />
violist Joseph Szigeti Ravels Vioolsonate<br />
had horen uitvoeren in New York. Onbewust<br />
plagiaat? De finale bestaat uit tweehonderd<br />
maten razendsnelle nootjes voor de viool en<br />
de piano die hem probeert bij te houden en<br />
commentaar levert. We horen ook enkele korte<br />
verwijzingen naar thematisch materiaal uit de<br />
vorige twee delen.<br />
Dmitri Sjostakovitsj<br />
Selectie uit 24 Preludes<br />
Sjostakovitsj was 26 jaar toen hij zijn reeks<br />
Preludes op. 34 voor piano schreef. Dat<br />
was in 1932-33 en voor die tijd had hij als<br />
componist tegen heel wat schenen geschopt,<br />
getuige zijn recalcitrante Aforismen op. 13<br />
en zijn net zo bijtende Eerste pianosonate<br />
op. <strong>12</strong>.<br />
Misschien dat Sjostakovitsj zijn wilde haren<br />
een beetje was kwijtgeraakt omdat hij<br />
intussen veel muziek voor het theater had<br />
gecomponeerd. Tot 1927 was hij trouwens ook<br />
zeer actief als concertpianist. Maar toen hij in<br />
dat jaar meedeed aan het Chopin Concours en<br />
niet in de prijzen viel, stopte hij gefrustreerd<br />
met optreden. Rond 1932 overwoog hij om zijn<br />
pianocarrière toch weer op te pakken. Tegen<br />
die achtergrond begon hij ook weer voor piano<br />
te componeren, met als eerste resultaat de<br />
voor zijn doen milde Preludes op. 34, waaruit<br />
vandaag een selectie wordt gespeeld. Hij<br />
bewijst hierin dat hij ook zonder het brede<br />
gebaar van het orkest uiterst trefzeker<br />
een sfeer kan oproepen in miniatuurtjes.<br />
Sjostakovitsj was goed bevriend met de<br />
primarius van het beroemde Beethoven<br />
Kwartet, Dmitri Tsyganov. Die was zo weg<br />
van de preludes dat hij ze graag zelf wilde<br />
spelen en er daarom een aantal bewerkte.<br />
Toen Sjostakovitsj die bewerkingen hoorde<br />
zei hij: ‘Als ik die transcripties hoor vergeet ik<br />
gewoon dat ik ze oorspronkelijk voor piano<br />
heb gecomponeerd’.<br />
Prelude nr. 10 is bitterzoet. Telkens als we<br />
te treurig dreigen te worden relativeert<br />
Sjostakovitsj dat gevoel door ons op een<br />
vriendelijke manier op het verkeerde been<br />
te zetten. Het stukje doet denken aan een<br />
schilder die druk aan het experimenteren is<br />
met allerlei kleuren over elkaar. In Prelude<br />
nr. 15 horen we een speels walsje dat<br />
6
Toelichting<br />
bedachtzaam eindigt. Nummer 16 is een<br />
mars die qua sfeer sterk aan Prokofjevs<br />
balletmuziek Romeo en Julia doet denken,<br />
een paar jaar later gecomponeerd. De<br />
daaropvolgende Nummer 17 is een aarzelende<br />
wals die op een milde manier de spot drijft met<br />
sentimentaliteit. Het koddige en clownachtige<br />
overheerst in Prelude nr. 24. Nummer 2 klinkt<br />
soms wat onbezonnen en verder lichtvoetig<br />
en speels. De slungelachtige circusclown keert<br />
terug in Prelude nr. 6. En tenslotte horen we<br />
de verstilde en sombere Nummer 22, die soms<br />
even aan Chopin doet denken.<br />
George Enescu<br />
Vioolsonate nr. 3<br />
Hoe komt het dat maar weinig van Enescu’s<br />
composities tot het standaardrepertoire<br />
behoren? Gedeeltelijk ligt dat misschien<br />
aan zijn enorme veelzijdigheid. Hij was<br />
wereldberoemd als dirigent, violist en als<br />
pedagoog. Daardoor leidde hij een zeer<br />
kosmopolitisch bestaan.<br />
Als zevenjarige verhuisde hij al vanuit<br />
Roemenië naar Wenen, waar hij als wonderkind<br />
na speciale dispensatie werd toegelaten tot<br />
het conservatorium. Hij was twaalf toen hij<br />
afstudeerde. Op zijn veertiende ging hij naar<br />
Parijs, waar hij les kreeg van Gabriel Fauré<br />
en Jules Massenet. Hij had al heel vroeg last<br />
van het succes van zijn twee Roemeense<br />
rapsodieën die hij als twintigjarige schreef. Die<br />
overschaduwden al zijn andere composities en<br />
om die reden kreeg Enescu daar op den duur<br />
ook een hekel aan. In diezelfde Roemeense<br />
rapsodieën kunnen we horen dat Enescu –<br />
ondanks zijn verhuizing naar het buitenland<br />
op jonge leeftijd – de Roemeense volksmuziek<br />
tot diep in zijn vezels had laten doordringen.<br />
Deze volksmuziek vormt een kruispunt<br />
tussen West en Oost, een mengkroes van<br />
invloeden uit het Midden-Oosten, Hongarije<br />
en Slavische landen, en niet te vergeten<br />
de allesoverheersende invloed van de<br />
zigeunermuziek.<br />
Tegen de tijd dat Enescu zijn Derde<br />
vioolsonate schreef in 1926 was hij erachter<br />
gekomen dat het letterlijk citeren van<br />
volksmelodieën voor hem een doodlopende<br />
weg was geworden. Hij voelde duidelijk dat je<br />
die alleen maar een paar keer kon laten horen,<br />
en er niet mee aan de slag kon gaan in een<br />
sonatevorm zonder het volkse karakter aan te<br />
tasten. Daarom begon hij, net als Bartók, eigen<br />
volksmelodieën te componeren waarmee hij<br />
wel kon gaan stoeien.<br />
In zijn pogingen om de essentie van de<br />
Roemeense volksmuziek te raken heeft<br />
Enescu in deze sonate bijna een nieuwe<br />
manier van vioolspelen geïntroduceerd. De<br />
partituur staat vol uiterst gedetailleerde<br />
voorschriften voor de violist. Bijvoorbeeld<br />
de instructie: ‘flautato sulla tastiera colla<br />
punta del arco’, wat betekent: ‘fluitachtig, met<br />
de punt van de strijkstok op de toets’. Ook<br />
alle versieringen en verschillende soorten<br />
vibrato zijn minutieus voorgeschreven. Hier<br />
en daar staat aan het begin van een noot<br />
als aanwijzing een licht portamento (dat wil<br />
zeggen glijdend). Gecombineerd met het<br />
7
Toelichting<br />
gebruik van kwarttonen, de vele wisselingen<br />
van ritme, tempo, dynamiek en sfeer zorgt dit<br />
voor heel veel expressiviteit. Enescu’s leerling<br />
Menuhin zei erover: ‘Ik ken geen ander werk<br />
dat met zoveel angstvallige zorg is uitgegeven.<br />
Om het uit te voeren hoef je alleen maar de<br />
partituur te volgen’. Ook in de pianopartij<br />
heeft Enescu geprobeerd de Roemeense<br />
volksmuziek zo dicht mogelijk te naderen.<br />
Vaak imiteert de pianist met gebroken<br />
akkoorden de hamertjes van de cimbaal.<br />
Het tegenstrijdige is dat al deze minutieuze<br />
aanwijzingen in de partituur leiden tot muziek<br />
die geïmproviseerd klinkt.<br />
Tekst toelichting: Thijs Bonger<br />
8
Biografieën<br />
Componisten<br />
Ludwig van<br />
Beethoven<br />
portret: Joseph Karl Stieler (<strong>18</strong>20)<br />
Het werk van Ludwig van<br />
Beethoven (1770 - <strong>18</strong>27)<br />
geldt als het hoogtepunt<br />
van de klassieke tijd en<br />
tevens als de belangrijkste<br />
overgang naar de<br />
romantische periode.<br />
De componist uit Bonn is<br />
in feite de eerste freelance<br />
componist. Met zijn negen<br />
symfonieën, tweeëndertig<br />
pianosonates, zestien<br />
strijkkwartetten en meer<br />
definieerde hij diverse<br />
genres en werd hij voor de<br />
componisten na hem de<br />
maatstaf. Aan het einde van<br />
de achttiende eeuw vestigde<br />
Beethoven zich in Wenen<br />
waar hij onder de adel en<br />
gegoede burgerij furore<br />
maakte. Niet alleen zijn<br />
muziek, ook zijn gezondheid<br />
hield de gemoederen bezig.<br />
Vooral zijn opkomende<br />
doofheid is veelbesproken.<br />
Ondanks de vele<br />
gezondheidsproblemen bleef<br />
Beethoven tot enkele dagen<br />
voor zijn dood componeren.<br />
Maurice Ravel<br />
Maurice Ravel (<strong>18</strong>75 - 1937)<br />
werd geboren in Baskenland<br />
en groeide op in Parijs<br />
waar hij studeerde aan het<br />
conservatorium, bij onder<br />
anderen Gabriel Fauré.<br />
Hij was dertien jaar jonger<br />
dan Claude Debussy en<br />
hoewel hij door hem werd<br />
beïnvloed – bijvoorbeeld in<br />
zijn Strijkkwartet uit 1903 –<br />
was al snel duidelijk dat hij<br />
een andere weg insloeg. In<br />
tegenstelling tot Debussy<br />
hechtte hij groot belang aan<br />
de klassieke vormentaal. Zijn<br />
hang naar perfectie en zijn<br />
liefde voor een mechanische<br />
ritmiek wordt meestal in<br />
verband gebracht met<br />
zijn vader, een Zwitserse<br />
ingenieur.<br />
Na de Eerste Wereldoorlog<br />
leefde hij een vrij<br />
onopvallend en solitair<br />
leven in een klein huisje<br />
in een Parijse voorstad.<br />
In vrijwel alles was hij een<br />
perfectionist. Hij was een<br />
trage werker die in principe<br />
in elk genre slechts één werk<br />
schreef. Hij gaf de voorkeur<br />
aan de korte vorm. Tijdens<br />
zijn leven verwierf Ravel<br />
tot zijn stomme verbazing<br />
zijn grootste roem met de<br />
Boléro, volgens hemzelf een<br />
volslagen ‘inhoudsloos’ stuk.<br />
9
Biografieën<br />
Dmitri Sjostakovitsj<br />
Dmitri Sjostakovitsj (1906 -<br />
1975) is een van de meest<br />
gewaardeerde en meest<br />
gespeelde Russische<br />
componisten van de<br />
twintigste eeuw.<br />
Sjostakovitsj kwam tot bloei<br />
onder het Sovjetregime<br />
waar hij vervolgens<br />
veelvuldig mee in botsing<br />
kwam omdat zijn kleurrijke<br />
stijl niet voldeed aan de<br />
Russische eisen. Het werk<br />
van Prokofjev, romantiek,<br />
neoclassicisme, Russische<br />
volksmuziek, het komt<br />
allemaal samen in het<br />
werk van Sjostakovitsj<br />
10<br />
die in vele genres actief<br />
was. Hij schreef ook<br />
diverse filmscores om in<br />
zijn levensonderhoud te<br />
voorzien in tijden dat zijn<br />
vrije werk door de Russische<br />
machthebbers verboden<br />
was.<br />
George Enescu<br />
De Roemeense componist,<br />
violist, pianist, dirigent<br />
en docent George Enescu<br />
(<strong>18</strong>81 - 1955) gaf al vroeg<br />
blijk van een grote<br />
muzikale aanleg. Zijn<br />
ouders stuurden hem naar<br />
Wenen waar hij aan het<br />
conservatorium viool, piano<br />
en harmonieleer studeerde.<br />
Enescu leerde in Wenen<br />
Johannes Brahms kennen<br />
die veel bewondering voor<br />
de jonge componist had. In<br />
<strong>18</strong>95 verhuisde Enescu naar<br />
Parijs waar hij studeerde bij<br />
Jules Massenet en Gabriel<br />
Fauré. Hij maakte al snel<br />
naam met zijn werken,<br />
maar hij gooide vooral hoge<br />
ogen als viooldocent. Zo<br />
was hij docent van onder<br />
anderen Yehudi Menuhin,<br />
Arthur Grumiaux en Ida<br />
Haendel. Zijn werken<br />
hebben doorgaans een<br />
Roemeens karakter, zoals<br />
de Roemeense rapsodieën<br />
uit 1901. Hij werd zo een<br />
inspiratiebron voor volgende<br />
generaties Roemeense<br />
componisten en dat leverde<br />
hem een Enescu Museum in<br />
Boekarest op.
Biografieën<br />
Uitvoerenden<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong><br />
Viool<br />
Als dochter van befaamde<br />
Russische musici, kreeg<br />
<strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong> al op<br />
vijfjarige leeftijd haar<br />
eerste vioollessen. Zij<br />
volgde haar studie eerst bij<br />
Herman Krebbers en later<br />
aan het Curtis Institute of<br />
Music in Philadelphia en de<br />
Guildhall School of Music<br />
and Drama.<br />
Op 17-jarige leeftijd won ze<br />
het Nationaal Vioolconcours<br />
Oskar Back. In 2006<br />
ontving zij de prestigieuze<br />
Nederlandse Muziekprijs.<br />
Als soliste trad ze op met<br />
orkesten over de hele<br />
wereld,<br />
waaronder het Koninklijk<br />
Concertgebouworkest,<br />
het Dallas Symphony<br />
Orchestra en het London<br />
Philharmonic Orchestra.<br />
Een van de hoogtepunten<br />
was een uitgebreide<br />
internationale tournee met<br />
het Festival Orkest van<br />
Boedapest, dat door de<br />
New York Times als ‘niets<br />
minder dan een openbaring’<br />
werd omschreven. Op het<br />
gebied van kamermuziek<br />
musiceert <strong>Liza</strong> <strong>Ferschtman</strong><br />
met pianisten als Inon<br />
Barnatan, Jonathan Biss<br />
en <strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong> en bezocht<br />
ze befaamde podia als de<br />
Wiener Musikverein, de<br />
Wigmore Hall in Londen<br />
foto: Marco Borggreve<br />
en het Amsterdams<br />
Concertgebouw. Sinds 2007<br />
is ze artistiek leider van<br />
het Delft Chamber Music<br />
Festival, dat zij tot een<br />
toonaangevend festival in<br />
de wereld heeft gemaakt. Ze<br />
nam vele cd’s op, waaronder<br />
duo’s voor viool en cello<br />
met haar vader Dmitri<br />
<strong>Ferschtman</strong>.<br />
11
Biografieën<br />
<strong>Enrico</strong> <strong>Pace</strong><br />
Piano<br />
De Italiaanse pianist <strong>Enrico</strong><br />
<strong>Pace</strong> (1967) studeerde bij<br />
Franco Scala in Pesaro<br />
en Imola. Naast piano<br />
studeerde hij directie en<br />
compositie. Hij brak door<br />
na het winnen van de<br />
pianocompetitie in Stresa<br />
(1987) en de tweede Liszt<br />
competitie in Utrecht<br />
(1989).<br />
<strong>Pace</strong>s carrière is verdeeld<br />
tussen solistisch<br />
optreden, concerten met<br />
kamermuziekformaties en<br />
recitals (vier keer trad hij<br />
op in de Amsterdamse serie<br />
Meesterpianisten). Orkesten<br />
waar hij mee optreedt zijn<br />
bijvoorbeeld het Koninklijk<br />
Concertgebouworkest,<br />
het Rotterdams<br />
Philharmonisch Orkest,<br />
het Radio Filharmonisch<br />
Orkest, het London<br />
Symphony Orchestra en de<br />
Münchner Philharmoniker.<br />
Hij musiceerde met<br />
dirigenten als Gianandrea<br />
Noseda, Andrey Boreyko,<br />
David Robertson en<br />
Eliahu Inbal. Voor<br />
<strong>12</strong><br />
kamermuziekconcerten<br />
wordt hij gevraagd<br />
door onder andere het<br />
Sjostakovitsj Kwartet, het<br />
Vanbrugh Kwartet, het<br />
Prometeo Kwartet, door <strong>Liza</strong><br />
<strong>Ferschtman</strong> en Matthias<br />
Goerne. Hij speelde op<br />
de kamermuziekfestivals<br />
in Delft, Risor, Kuhmo en<br />
Stresa. Regelmatig werkt<br />
foto: Marco Borggreve<br />
hij samen met de violisten<br />
Leonidas Kavakos en<br />
Frank Peter Zimmermann,<br />
met pianist Igor Roma en<br />
klarinettiste Sharon Kam.<br />
Naast zijn volle muziekleven<br />
en zijn leven met zijn gezin,<br />
zoekt hij ontspanning op<br />
de fiets. Hij leest graag en<br />
heeft plezier in het bouwen<br />
van computers.
Verwacht<br />
Alexander Melnikov<br />
+ Isabelle Faust<br />
+ Jean-Guihen Queyras<br />
Beethoven-trio’s<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
Wo 8 jan 2020<br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Wie deze drie musici van absolute wereldklasse samen<br />
aan het werk kan zien en horen, mag zich – gezien hun<br />
overvolle agenda’s – gelukkig prijzen. Hun opnames op het<br />
platenlabel Harmonia Mundi zijn met prijzen overladen. Dat<br />
geldt ook voor de live-uitvoeringen. In het Muziekgebouw<br />
spelen ze een Beethoven-programma dat het hele leven<br />
van de componist bestrijkt. Een gedroomde aftrap van<br />
Beethovens 250e geboortejaar.<br />
Melnikov, Faust en Queyras beginnen met de bewerking<br />
voor pianotrio die Beethoven zelf maakte van zijn Tweede<br />
symfonie (<strong>18</strong>02). Na de pauze klinkt de lyriek en dramatiek<br />
van het Aartshertogtrio, waarvan Faust, Queyras en Melnikov<br />
eerder een bekroonde opname maakten.<br />
Programma: Ludwig van Beethoven Symfonie nr. 2 op. 36<br />
(bewerking voor pianotrio) / Pianotrio op. 97 ‘Aartshertog’<br />
Alexander Melnikov<br />
foto: Marco Borggreve<br />
13
Verwacht<br />
December <strong>2019</strong><br />
do 19 dec / <strong>12</strong>.30 uur<br />
Lunchconcert<br />
i.s.m. Conservatorium van<br />
Amsterdam<br />
do 19 dec / 20.15 uur<br />
Ensemble Resonanz<br />
Het alternatieve<br />
Weihnachtsoratorium<br />
vr 20 dec / 20.15 uur<br />
Música Temprana<br />
Misa Criolla<br />
za 21 dec / 20.15 uur<br />
Concerto Copenhagen<br />
Italiaanse kerstconcerten<br />
ma 23 dec / 15.00 + 19.30 uur<br />
Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />
Holland Baroque<br />
Kerstspel<br />
di 24 dec / 11.30 + 15.00 uur<br />
Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />
Holland Baroque<br />
Kerstspel<br />
za 28 dec / 19.30 uur<br />
Calefax<br />
PAN <strong>2019</strong><br />
di 31 dec / 20.30 uur<br />
Oud & Nieuw<br />
Daverend feest en muzikaal<br />
vuurwerk i.s.m. Bimhuis en<br />
Asko|Schönberg<br />
Januari 2020<br />
vr 3 jan / 13.00 uur<br />
Workshop SoundLAB /<br />
Groove Special<br />
Voor kinderen (7+) met<br />
volwassenen. I.s.m. Bimhuis<br />
za 4 jan / 20.30 uur<br />
FIBER X The Rest is Noise<br />
Robert Henke + Nkisi &<br />
Charlie Hope<br />
zo 5 jan / 15.00 uur<br />
Dudok Quartet<br />
Wat is het geheim van het<br />
strijkkwartet? (8+)<br />
wo 8 jan / 20.15 uur<br />
Alexander Melnikov +<br />
Isabelle Faust +<br />
Jean-Guihen Queyras<br />
Beethoven-trio’s<br />
do 9 jan / <strong>12</strong>.30 uur<br />
Lunchconcert<br />
i.s.m. Nationaal<br />
Muziekinstrumenten Fonds<br />
do 9 jan / <strong>12</strong>.30 uur<br />
Workshop SoundLAB XL<br />
Voor volwassenen<br />
do 9 jan / 20.15 uur<br />
PRJCT Amsterdam +<br />
Maarten Engeltjes<br />
Bosch Requiem van Calliope<br />
Tsoupaki<br />
vr 10 jan / 20.15 uur<br />
John Osborn +<br />
Lynette Tapia +<br />
Thomas Bagwell<br />
Spaanse furie en<br />
Amerikaanse swing<br />
WannaSwing<br />
Op de kade voor het<br />
Muziekgebouw staat de<br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing van theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan van hedendaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil van de Wolff<br />
Elke 22e van de maand<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonument Huil van de<br />
Wolff van Martijn Padding ter<br />
herinnering aan oprichter van<br />
het Muziekgebouw Jan Wolff<br />
(1941 - 20<strong>12</strong>). Zie voor meer<br />
informatie muziekgebouw. nl/<br />
huilvandewolfff<br />
Geheimtips<br />
Bijzondere concerten<br />
die je niet mag missen<br />
14
Foto: Erik van Gurp<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor het concert eten in<br />
Grand café 4’33. Reserveren:<br />
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />
Bij de prijs inbegrepen<br />
Reververingskosten en garderobe<br />
zijn bij de kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een pauzedrankje, tenzij anders<br />
vermeld op uw concertkaartje.<br />
Bij concerten zonder pauze staan<br />
drankjes klaar na afloop van het<br />
concert.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aanvang van het concert heeft<br />
u geen toegang meer tot de zaal.<br />
- Zet uw mobiele telefoon uit voor<br />
aanvang van het concert.<br />
- Het maken van beeld- of geluidsopnamen<br />
in de zaal alleen met<br />
schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Steun het Muziekgebouw<br />
Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />
ten dele onze kosten. Word vriend<br />
of doneer: met uw extra steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/steunons<br />
Op de hoogte blijven?<br />
Blijf op de hoogte van nieuw geboekte<br />
concerten of ander nieuws.<br />
Volg ons via onze e-nieuwsbrief<br />
(aanmelden op muziekgebouw.nl),<br />
Facebook, Twitter of Instagram.<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zonder de steun van<br />
onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
15