15.01.2020 Views

2020 01 18 Al Ayre Espanol

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Za <strong>18</strong> jan <strong>2020</strong><br />

Grote Zaal<br />

19.00 uur college<br />

20.15 uur concert<br />

Serie Oude<br />

Muziek<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español<br />

Het Spaanse barokvuur<br />

Met college van Jan Van den Bossche<br />

Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />

programmaboekje is een extra service<br />

ter voorbereiding op het concert. Het is<br />

uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />

tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele<br />

telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />

andere concertbezoekers.<br />

Bij voorbaat dank.


Programma<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español<br />

Het Spaanse barokvuur<br />

Met college van Jan Van den Bossche<br />

María Espada sopraan<br />

Marianne Beate Kielland mezzosopraan<br />

Eduardo López Banzo klavecimbel en leiding<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español:<br />

<strong>Al</strong>exis Aguado viool<br />

Kepa Artetxe viool<br />

Daniel Lorenzo altviool<br />

Guillermo Turina cello<br />

Xisco Aguiló contrabas<br />

Juan Carlos de Mulder aartsluit<br />

Serie Oude<br />

Muziek<br />

Za <strong>18</strong> jan <strong>2020</strong><br />

Grote Zaal<br />

19.00 uur college<br />

20.15 uur concert<br />

College<br />

19.00 - 19.45 uur<br />

ca. 45 minuten<br />

Door Jan van den Bossche<br />

Concert<br />

20.15 - 21.55 uur<br />

ca. 30 minuten voor de pauze<br />

ca. 50 minuten na de pauze<br />

Dit concert is mede mogelijk<br />

gemaakt door het Spaanse<br />

ministerie van cultuur en INAEM<br />

Bent u niet vergeten uw mobiele<br />

telefoon uit te zetten?<br />

Dank u wel.<br />

2


Programma<br />

Georg Friedrich Händel (1685 - 1759)<br />

Sonate in G op. 5 nr. 4 HWV 399 (1739)<br />

··<br />

<strong>Al</strong>legro – A tempo ordinario – <strong>Al</strong>legro non presto -<br />

··<br />

Passacaille - Gigue – Menuet<br />

Pietro Antonio Locatelli (1695 - 1764)<br />

Sinfonia funebre in f<br />

··<br />

Lamento. Largo<br />

··<br />

<strong>Al</strong>la breve ma moderato<br />

··<br />

Grave<br />

··<br />

Non presto<br />

··<br />

La consolatione. Andante<br />

Pauze<br />

José de Nebra (1702-1768)<br />

Miserere<br />

··<br />

Miserere mei Deus<br />

··<br />

Amplius lava me<br />

··<br />

Tibi soli peccavi<br />

··<br />

Ecce enim veritatem<br />

··<br />

Auditui meo<br />

··<br />

Cor mundum crea<br />

··<br />

Redde mihi<br />

··<br />

Libera me<br />

··<br />

Quoniam si voluisses<br />

··<br />

Sacrificium Deo<br />

··<br />

Tunc acceptabis<br />

··<br />

Tunc imponent<br />

3


College<br />

De zegetocht van de<br />

Napolitaanse stijl in de <strong>18</strong>e eeuw<br />

College door Jan Van den Bossche<br />

Een eeuw lang domineerde de Napolitaanse<br />

stijl de operahuizen van Lissabon tot<br />

Petersburg. Maar ook buiten de opera<br />

waren de Napolitaanse componisten<br />

toonaangevend. Het Stabat Mater van<br />

Pergolesi kende talloze navolgers, waaronder<br />

De Nebra in Madrid en Bach in Leipzig. De<br />

beroemde Franse Italië-reiziger Charles de<br />

Brosses noemde Napels in 1739 niet voor<br />

niks de muzikale wereldhoofdstad.<br />

Jan Van den Bossche<br />

Jan Van den Bossche studeerde<br />

koordirectie aan het Koninklijk<br />

Conservatorium van Gent. Hij verdiepte<br />

zich vervolgens in de oude muziek in<br />

Wenen, waar hij onder andere viola da<br />

gamba studeerde.<br />

Van 2000 tot 2009 was hij werkzaam bij de<br />

Organisatie Oude Muziek in Utrecht, eerst<br />

als programmeur en vanaf 2003 als directeur.<br />

Daarna was hij artistiek directeur van het<br />

Festival de Música Antigua. In 2<strong>01</strong>2 werd Van<br />

den Bossche directeur van de Nederlandse<br />

Bachvereniging, waar hij het meerjarige<br />

project <strong>Al</strong>l of Bach onder zijn hoede had. Bij<br />

zijn afscheid in 2<strong>01</strong>7 waren inmiddels meer<br />

dan 300 werken van Bach gepubliceerd<br />

op de website <strong>Al</strong>l of Bach. In de periode<br />

2007-2<strong>01</strong>1 was hij ook actief als regisseur<br />

en maakte met de Compagnie Bischoff<br />

vijf muziektheatervoorstellingen. Van den<br />

Bossche werkt nu als freelance dramaturg en<br />

publicist en was in 2<strong>01</strong>8 artistiek leider van<br />

het nieuwe Festival Veenhuizen in Drenthe.<br />

4


Toelichting<br />

Georg Friedrich Händel, Pietro Antonio Locatelli en José de Nebra: drie componisten die<br />

een veelzijdig beeld geven van de Europese muziek in de achttiende eeuw.<br />

Goed verkoopbare kamermuziek van<br />

Händel<br />

<strong>Al</strong>lereerst is daar de kosmopoliet Georg<br />

Friedrich Händel: afkomstig uit Duitsland,<br />

al op jonge leeftijd succesvol in Italië en al<br />

snel ook in Engeland. In Londen liep het<br />

publiek massaal uit voor Händels grote<br />

Italiaanse opera’s, een genre waarmee men<br />

in Engeland nog niet eerder kennismaakte.<br />

Maar niet iedere opera was een succes en<br />

na een aantal flops besloot Händel met<br />

het componeren van Italiaanse opera’s te<br />

stoppen. Dat bracht hem wel in financiële<br />

problemen, omdat hij niet alleen de<br />

componist van de opera’s was maar ook de<br />

directeur van het theater waar ze werden<br />

opgevoerd. Maar de Engelsen hadden ineens<br />

genoeg van de lange en serieuze opera’s in<br />

het Italiaans en snakten naar iets anders.<br />

The Beggar’s Opera van Johann Christoph<br />

Pepusch, een toneelstuk met eenvoudige<br />

liedjes op Engelse tekst, sloeg in als een bom:<br />

dát wilden de mensen horen.<br />

Händel moest het financiële gat vullen dat<br />

het faillissement van zijn theater achterliet<br />

en dat deed hij door het publiceren van goed<br />

verkoopbare kamermuziek. Hij had dat genre<br />

tot dan toe wel beoefend; in Rome speelde<br />

hij in tal van ensembles in de paleizen van<br />

de kardinalen, maar omdat hij zo’n succes<br />

had met zijn opera’s was er geen noodzaak<br />

om zijn kamermuziek te publiceren. Er zijn<br />

een aantal opusnummers kamermuziek<br />

met sonates voor viool, blokfluit, hobo en<br />

dwarsfluit en ook triosonates voor twee<br />

instrumenten en basso continuo. In de<br />

vandaag uitgevoerde triosonate, misschien<br />

inderdaad al gecomponeerd in Rome, horen<br />

we duidelijk de invloed van Arcangelo Corelli.<br />

De triosonates van Corelli hadden vanaf 1690<br />

een enorme impact en circuleerden door<br />

heel Europa. Händel en Corelli kenden elkaar<br />

goed, beiden waren belangrijke figuren in<br />

het Romeinse muziekleven. Het spreekt dus<br />

vanzelf dat Händel zich – als de vandaag<br />

uitgevoerde triosonate inderdaad al in Rome<br />

is ontstaan – sterk heeft laten leiden door de<br />

composities van Corelli in dit genre. Het is<br />

een sonata da camera, wat betekent dat er<br />

naast gewone sonatedelen ook dansvormen<br />

voorkomen.<br />

Locatelli: Italiaanse muziekmeester in<br />

Amsterdam<br />

Ook Pietro Antonio Locatelli was een<br />

kosmopoliet. Hij werd geboren in Bergamo,<br />

ging als jonge man in Rome en Venetië<br />

werken, bracht een aantal jaren in Duitsland<br />

door en streek in 1729 neer in Amsterdam<br />

waar hij zijn hele leven zou blijven. Hij koos<br />

voor Amsterdam vanwege het hoge niveau<br />

van de muziekdruk daar. Vele Italiaanse<br />

componisten, onder wie ook Antonio Vivaldi,<br />

lieten hun muziek in Amsterdam drukken,<br />

ook als ze daar zelf nooit kwamen. Voor<br />

Locatelli bood Amsterdam, waar hij gevestigd<br />

was als ‘Italiaensch muziekmeester’, ook<br />

grote mogelijkheden om zijn ándere passie<br />

uit te leven: die van boekenverzamelaar.<br />

5


Toelichting<br />

<strong>Al</strong>s componist is hij vooral bekend geworden<br />

met zijn halsbrekend virtuoze vioolconcerten.<br />

Hij was in de luxe positie dat hij niet, zoals<br />

vrijwel al zijn componerende tijdgenoten,<br />

in dienst was van een hof of kerk. Hij had<br />

dus geen verplichting tot het schrijven van<br />

kerkmuziek of opera’s en kon volledig zijn<br />

eigen gang gaan. Dat resulteerde in een klein<br />

maar buitengewoon veelzijdig oeuvre van<br />

acht opusnummers van louter instrumentale<br />

muziek. Zijn concerti grossi en triosonates<br />

modelleerde hij nog helemaal naar het<br />

voorbeeld van Corelli maar hij schreef ook<br />

twaalf fluitsonates in galante stijl die je<br />

eerder zou verwachten van een componist<br />

als Johann Joachim Quantz. Die was, als<br />

hoffluitist van Frederik de Grote in Pruisen,<br />

dan ook zeer enthousiast over Locatelli’s<br />

fluitsonates.<br />

Locatelli kreeg van de staten Holland en<br />

West-Friesland het privilege om zijn eigen<br />

muziek uit te geven en hij verdiende flink<br />

geld met de verkoop daarvan. Dat geld<br />

investeerde hij dan weer in zijn enorme<br />

boekencollectie. Met het muziekleven in<br />

Amsterdam bemoeide hij zich ondertussen<br />

nauwelijks. Hij had geen vioolleerlingen<br />

maar hij gaf wel iedere week huisconcerten.<br />

Hij was een perfectionist en hij duldde<br />

geen professionele musici in het publiek<br />

bij zijn concerten, bang als hij was om<br />

fouten te maken. Daardoor laadde hij wel de<br />

verdenking op zich dat hij als violist helemaal<br />

niet zo’n virtuoos was als hij voorgaf te<br />

zijn. Maar als componist had Locatelli wel<br />

degelijk een internationale uitstraling en hij<br />

had, net als Händel, een fijne neus voor de<br />

ontwikkelingen elders in Europa. De Sinfonia<br />

funebre op dit programma is het tegendeel<br />

van virtuoos. Het is een concerto voor<br />

strijkers zonder virtuoze solopartijen maar<br />

met de nadruk op de schrijnende akkoorden<br />

die zo kenmerkend zijn voor de ietwat rauwe<br />

Napolitaanse stijl. Het stuk staat in f-klein,<br />

in de barok de allertreurigste toonsoort<br />

die werd gereserveerd voor bijvoorbeeld<br />

kerkmuziek voor de lijdenstijd. Zo staat het<br />

Stabat Mater van Pergolesi in f-klein en dat<br />

stuk was door heel Europa bekend. Bach<br />

maakte er bijvoorbeeld een bewerking van.<br />

Voor Napolitaanse<br />

componisten was de<br />

scheidslijn tussen opera en<br />

kerkmuziek dun.<br />

De Napolitaanse stijl van De Nebra<br />

Locatalli’s treursinfonia slaat een mooie<br />

brug naar het hoofdwerk van vanavond: het<br />

Miserere van José de Nebra. Deze Spaanse<br />

componist was afkomstig uit een muzikale<br />

familie, zijn vader en broers waren net als hij<br />

werkzaam als kapelmeester en organist. De<br />

kerkmuziek van de Nebra is gecomponeerd<br />

in de Napolitaanse stijl, hoewel de elders in<br />

Europa zo succesvolle Napolitaanse opera<br />

in Spanje weinig voet aan de grond kreeg.<br />

Maar voor Napolitaanse componisten was de<br />

scheidslijn tussen opera en kerkmuziek heel<br />

dun.<br />

6


Toelichting<br />

Dat is te horen in dit Miserere waarin,<br />

ondanks het treurige onderwerp van deze<br />

psalm, de trillers en coloraturen niet van<br />

de lucht zijn. Net als het Stabat Mater<br />

van Pergolesi bestaat het Miserere van<br />

De Nebra uit een aantal in sfeer en tempo<br />

contrasterende aria’s en duetten, net<br />

als Pergolesi’s beroemde werk voor de<br />

vocale bezetting van sopraan en alt. Deze<br />

stemmencombinatie treffen we veel aan in de<br />

Napolitaanse kerkmuziek. De twee stemmen<br />

zijn in hun soli soms erg uitbundig en waar<br />

ze samen zingen zitten ze vaak dicht op<br />

elkaar waardoor de muziek kan schrijnen en<br />

schuren, en dat past dan weer heel goed bij<br />

de in de tekst van het Miserere uitgebeelde<br />

treurnis.<br />

De contrastrijke, dramatische en vaak zeer<br />

profane stijl van De Nebra is het best te<br />

vergelijken met die van Nicolò Jommelli,<br />

een van de succesvolste Napolitaanse<br />

operacomponisten van de achttiende eeuw.<br />

En toch is dit werk op een andere manier<br />

juist weer typisch Spaans. In Spanje, en<br />

ook in Portugal, was het namelijk in de<br />

achttiende eeuw nog gebruikelijk om een<br />

psalmtekst niet helemaal op nieuwe muziek<br />

te zetten maar om de nieuw gecomponeerde<br />

gedeelten af te wisselen met eenstemmig<br />

gezongen verzen, Gregoriaans dus. Die<br />

praktijk is een overblijfsel van de alternatimpraktijk<br />

(zingen in beurtzang, red.) uit de<br />

renaissance maar toen waren vrijwel alle<br />

composities voor de kerk nog gebaseerd<br />

op eenstemmige modellen. Doordat die<br />

afwisseling in Spanje tot in de achttiende<br />

eeuw in gebruik bleef, ontstaat een stijlbreuk<br />

in deze kerkmuziek. Het contrast tussen de<br />

korte en simpele eenstemmige recitatie en<br />

de virtuositeit van de aria’s en duetten kan<br />

niet groter zijn.<br />

Ontdekking Spaans barokrepertoire<br />

Dat in Spanje op deze wijze werd<br />

gecomponeerd wisten we al lang uit de<br />

boeken maar hoe dit daadwerkelijk klinkt<br />

weten we nog niet zo lang. Toen in de jaren<br />

zeventig van de twintigste eeuw in de rest<br />

van Europa de barokmuziek werd herontdekt,<br />

zuchtte Spanje nog onder het bewind van<br />

Franco en waren archieven ontoegankelijk.<br />

In de afgelopen dertig jaar heeft met name<br />

het ensemble <strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español een enorme<br />

inhaalslag gemaakt, in zowel het ontsluiten<br />

van het Spaanse barokrepertoire – tot dan<br />

toe goeddeels vergeten – als in het op<br />

historisch geïnformeerde wijze uitvoeren<br />

daarvan. Spanje is op dit moment een van<br />

de grote leveranciers van barokmusici,<br />

dankzij de uitstekende opleidingen die daar<br />

nu zijn. Het Spaanse barokrepertoire trekt<br />

ook internationale aandacht en wordt de<br />

laatste tijd ook steeds meer door andere<br />

dan Spaanse ensembles uitgevoerd. Meer<br />

en meer wordt duidelijk dat in Spanje in<br />

de barok op vergelijkbaar hoog niveau<br />

gecomponeerd werd als in Italië.<br />

Tekst toelichting: Marcel Bijlo<br />

7


Liedteksten<br />

José de Nebra<br />

Miserere<br />

Miserere mei Deus<br />

secundum magnam misericordiam tuam.<br />

Amplius lava me ab iniquitate mea<br />

et a peccato meo munda me.<br />

Tibi soli peccavi, et malum coram te feci<br />

ut iustificeris in sermonibus tuis, et vincas<br />

cum iudicaris.<br />

Ecce enim veratitem dilexisti,<br />

incerta et occulta sapientiae tuae<br />

manifestasti mihi.<br />

Auditui meo dabis gaudium et laetitiam<br />

et exultabunt ossa humiliata.<br />

Cor mundum crea in me, Deus,<br />

et spiritum rectum innova in visceribus meis.<br />

Redde mihi laetitiam salutaris tui<br />

et spiritu principali confirma me.<br />

Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis<br />

meae<br />

et exultabit lingua mea iustitiam tuam.<br />

Wees mij genadig, o God,<br />

overeenkomstig Uw goedertierenheid.<br />

Was mij schoon van mijn ongerechtigheid,<br />

reinig mij van mijn zonde.<br />

Tegen U, U alleen, heb ik gezondigd,<br />

ik heb gedaan wat kwaad is in Uw ogen, zodat<br />

U rechtvaardig bent, wanneer U rechtspreekt<br />

en rein bent wanneer U oordeelt.<br />

Zie, U vindt vreugde in waarheid in het<br />

binnenste,<br />

in het verborgene maakt U mij wijsheid<br />

bekend.<br />

Doe mij vreugde en blijdschap horen;<br />

laat de beenderen zich verheugen die U<br />

verbrijzeld hebt.<br />

Schep mij een rein hart, o God,<br />

en vernieuw in mijn binnenste een<br />

standvastige geest.<br />

Geef mij de vreugde over Uw heil terug,<br />

ondersteun mij met een geest van<br />

vrijmoedigheid.<br />

Red mij van bloedschulden, o God, God van<br />

mijn heil,<br />

dan zal mijn tong vrolijk zingen van Uw<br />

gerechtigheid.<br />

8


Liedteksten<br />

Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem<br />

utique,<br />

holocaustis non delectaberis.<br />

Sacrificium Deo spiritus contribulatus, cor<br />

contritum,<br />

et humiliatum, Deus, non despicies.<br />

Tunc acceptabis sacrificium iustitiae,<br />

oblationes et holocausta.<br />

Tunc imponent super altare tuum vitulos.<br />

Want U vindt geen vreugde in offers, anders<br />

zou ik ze brengen;<br />

in brandoffers schept U geen behagen.<br />

De offers voor God zijn een gebroken geest;<br />

een verbrijzeld en verslagen hart zult U, o<br />

God, niet verachten.<br />

Dan zult U vreugde vinden in offers van<br />

gerechtigheid,<br />

in een brandoffer en een offer dat geheel<br />

verteerd wordt;<br />

dan zal men jonge stieren offeren op Uw<br />

altaar.<br />

Psalm 51, Herziene Statenvertaling<br />

9


Biografieën<br />

Componisten<br />

Georg Friedrich<br />

Händel<br />

10<br />

portret: Balthasar Denner<br />

<strong>Al</strong> op jonge leeftijd<br />

openbaarde zich bij<br />

Georg Friedrich Händel<br />

(1685 - 1759) zijn talent<br />

en belangstelling voor<br />

muziek. Hij begon zijn<br />

muziekopleiding bij de<br />

organist Friedrich Zachow,<br />

maar studeerde daarnaast<br />

rechten.<br />

<strong>Al</strong> snel genoot hij grote<br />

faam als organist en werd<br />

hij aangesteld als organist<br />

in de gereformeerde<br />

domkerk van Halle. In 1710<br />

werd hij hofkapelmeester<br />

in Hannover. In datzelfde<br />

jaar maakte hij zijn eerste<br />

reis naar Londen. Twee<br />

jaar later ging hij opnieuw<br />

naar Londen en vanaf 1714<br />

vestigde hij zich er definitief.<br />

Daar richtte hij de Royal<br />

Academy of Music op, waar<br />

zijn Italiaanse opera’s hoogtij<br />

vierden. In 1751, tijdens het<br />

schrijven van zijn laatste<br />

oratorium Jephta kreeg hij<br />

last van zijn ogen en werd hij<br />

geleidelijk blind. In 1753 was<br />

hij volledig blind geworden,<br />

maar bleef desondanks wel<br />

orgel spelen en dirigeren.<br />

Hij stierf op 14 april 1759<br />

en werd in de Westminster<br />

Abbey begraven.<br />

Pietro Antonio<br />

Locatelli<br />

De Italiaanse<br />

barokcomponist en violist<br />

Locatelli (1695-1764)<br />

studeerde in Rome bij<br />

Giuseppe Valentini (1681-<br />

1747).<br />

Na een aantal concertreizen<br />

door Frankrijk en Duitsland<br />

vestigde Locatelli zich in<br />

1729 in Amsterdam, waar<br />

hij vioolles gaf, Italiaanse<br />

snaren verkocht en als<br />

muziekuitgever werkte.<br />

Hij leidde daar ook een<br />

Collegium Musicum, dat<br />

uit welvarende muziekliefhebbers<br />

bestond en voor


Biografieën<br />

wie hij ook componeerde.<br />

<strong>Al</strong>s violist en als componist<br />

verkende hij graag<br />

onbekende contreien:<br />

zo bewoog hij zich met<br />

voorliefde in de hogere en<br />

de hoogste registers van<br />

zijn instrument. Hij wist met<br />

zijn eigen stijlmiddelen een<br />

nieuwe richting te vinden.<br />

Hij wilde het concerto een<br />

meer virtuoze vorm geven en<br />

verving de tot dan geldende<br />

vierdelige vorm door een<br />

driedelige. Hierdoor en door<br />

zijn gebruik van muzikale<br />

thema’s heeft Locatelli<br />

wezenlijk bijgedragen tot de<br />

preklassieke ontwikkeling<br />

van de sonate.<br />

José de Nebra<br />

José de Nebra (1702 -<br />

1768) was een Spaanse<br />

componist. Hij was de<br />

zoon van de organist en<br />

koorleider van Cuenca, van<br />

wie hij les kreeg. Zijn broers<br />

waren ook muzikanten.<br />

Van het leven van José de<br />

Nebra weten we verder<br />

niet zo veel. Hij begon zijn<br />

muzikale carrière in 1724<br />

als organist bij de Capilla<br />

Real in Madrid, waar hij in<br />

1751 kapelmeester werd.<br />

Zijn eerste composities<br />

waren voornamelijk voor<br />

het theater, maar de laatste<br />

twintig jaar schreef hij<br />

voornamelijk religieuze<br />

werken. Er zijn zo’n 170<br />

werken van hem bewaard<br />

gebleven, waaronder<br />

kerkmuziek en een aantal<br />

zarzuela’s. De zarzuela was<br />

een vorm van muziektheater,<br />

een tussenvorm van toneel<br />

en opera, op Spaanse tekst.<br />

11


Biografieën<br />

Uitvoerenden<br />

María Espada<br />

Sopraan<br />

De Spaanse sopraan María<br />

Espada studeerde zang<br />

bij onder anderen Mariana<br />

You-Chi-Yu en <strong>Al</strong>fredo<br />

Kraus.<br />

Ze treedt op in zalen als<br />

het Konzerthaus in Wenen,<br />

de Philarmonie van Berlijn,<br />

Théâtre des Champs Élysées<br />

in Parijs, Concertgebouw<br />

Amsterdam, Palais des Beaux<br />

Arts in Brussel, Gasteig in<br />

München en Santa Cecilia<br />

12<br />

in Rome. Verder zingt ze in<br />

de belangrijkste Spaanse<br />

operahuizen en concertzalen,<br />

zoals het Teatro Real in<br />

Madrid of de Liceo in<br />

Barcelona. María Espada<br />

werkte samen met dirigenten<br />

als Mariss Jansons, Iván<br />

Fischer, Christian Arming,<br />

Ton Koopman, Andrea<br />

Marcon, Paul Goodwin,<br />

Enrico Onofri, Frans Brüggen,<br />

Fabio Biondi, Giovanni<br />

Antonini, Frühbeck de<br />

Burgos, Christophe Rousset,<br />

Diego Fasolis en Jesús López<br />

Cobos. Onder de orkesten<br />

waar ze mee werkte zijn<br />

het Concertgebouworkest,<br />

de BBC Philharmonic,<br />

talloze Spaanse orkesten<br />

en barokorkesten als<br />

Venice Baroque, Il Giardino<br />

Armonico, het Orkest van de<br />

<strong>18</strong>e Eeuw, I Barocchisti, Les<br />

Talens Lyriques, La Cetra,<br />

Helsinki Baroque en <strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong><br />

Español. Espada maakte<br />

cd-opnamen voor labels als<br />

Harmonia Mundi, Chandos,<br />

Glossa, Challenge en Naxos.<br />

Marianne Beate<br />

Kielland<br />

Mezzosopraan<br />

foto: Christian Palm<br />

Het Britse blad Gramophone<br />

beschrijft de Noorse<br />

mezzosopraan Marianne<br />

Beate Kielland als een<br />

uitzonderlijk getalenteerde<br />

zangeres met een pure<br />

stem, stevig en sensitief<br />

tegelijk, wijd van<br />

toonomvang en met een<br />

feilloze intonatie.<br />

Kielland werd opgeleid aan<br />

de Noorse Muziekacademie,<br />

waar ze studeerde bij Svein<br />

Bjørkøy. Ze vervolgde haar


Biografieën<br />

studies bij Oren Brown en<br />

Barbara Bonney. Marianne<br />

Beate Kielland behoort<br />

tot de beste zangers uit<br />

Scandinavië. Ze treedt op<br />

in concertzalen overal in<br />

Europa, Japan en Amerika<br />

en werkt met dirigenten als<br />

Phillippe Herreweghe, Fabio<br />

Biondi, Jordi Savall, Rinaldo<br />

<strong>Al</strong>essandrini, Christophe<br />

Rousset, Marc Minkowski,<br />

Masaaki Suzuki, Thomas<br />

Søndergård, Eivind Gullberg<br />

Jensen, Thomas Dausgaard,<br />

Jos van Immerseel, Manfred<br />

Honeck, Daniel Reuss en<br />

Christian Eggen.<br />

In 2<strong>01</strong>2 werd ze genomineerd<br />

voor een US Grammy in<br />

de categorie ‘Best Vocal<br />

Classical <strong>Al</strong>bum’. Met meer<br />

dan vijftig cd-opnamen<br />

en een breed scala aan<br />

repertoire en uitvoeringen,<br />

van barok tot modern, heeft<br />

Kielland naam gemaakt als<br />

een opmerkelijk interpreet.<br />

Eduardo López<br />

Banzo<br />

Klavecimbel en leiding<br />

foto: Marco Borggreve<br />

Eduardo López Banzo<br />

(1961), geboren in Zaragoza,<br />

heeft het ‘historicisme’<br />

met overtuiging tot zijn<br />

persoonlijke filosofie<br />

gemaakt, met als doel<br />

zijn musici dichter bij de<br />

bronnen en de geest van de<br />

muziek te brengen.<br />

Die benadering resulteert in<br />

fris en innovatief klinkende<br />

uitvoeringen, ook van<br />

muziek die al eeuwen oud<br />

is. Opgeleid als klavecinist<br />

studeerde Banzo vervolgens<br />

bij Gustav Leonhardt<br />

in Amsterdam, die hem<br />

aanmoedigde zich in te<br />

zetten voor de zaak van<br />

de Spaanse barokmuziek.<br />

In 2002 werd Banzo voor<br />

zijn inzet voor het werk<br />

van de componist Antonio<br />

de Literes onderscheiden<br />

met de Eremedaille van<br />

het Conservatorium van de<br />

Balearische Eilanden. Zijn<br />

grootste succes behaalde<br />

hij evenwel in 2004, toen<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español, het<br />

ensemble dat hij in 1988<br />

had opgericht, de Spaanse<br />

Nationale Muziekprijs werd<br />

toegekend, als erkenning<br />

voor meer dan twintig jaar<br />

van musicologisch werk<br />

en excellente uitvoeringen.<br />

Deze onderscheiding heeft<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español in heel<br />

Europa tot een referentie<br />

gemaakt voor de historische<br />

uitvoeringspraktijk.<br />

13


Biografieën<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español<br />

<strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español werd in<br />

1988 door Eduardo López<br />

Banzo opgericht. De<br />

naam van het ensemble<br />

is ontleend aan de titel<br />

van een gitaarfuga van<br />

de Aragonese composer<br />

Gaspar Sanz.<br />

prijzen (waaronder de Premio<br />

Nacional de Música in 2004)<br />

en onderscheidingen als<br />

‘Cultureel Ambassadeur<br />

van Zaragoza’ (sinds 2<strong>01</strong>1),<br />

behoort het ensemble<br />

zonder twijfel tot de meest<br />

prominente die Spanje heeft<br />

voortgebracht.<br />

Het feit dat <strong>Al</strong> <strong>Ayre</strong> Español<br />

er niet voor gekozen<br />

heeft een gespecialiseerd<br />

oude-muziekensemble<br />

te worden, maar in plaats<br />

daarvan vooral opteerde<br />

voor een bepaalde muzikale<br />

benadering – ‘al ayre<br />

español’ (à la espagnole) –<br />

heeft het ensemble<br />

flexibel genoeg gemaakt<br />

om in diverse formaties<br />

op te kunnen treden. <strong>Al</strong>s<br />

barokorkest, internationaal<br />

geroemd om zijn Bach en<br />

Händel-interpretaties, en<br />

als klassiek-romantische<br />

orkest, met opera- en<br />

concertuitvoeringen van<br />

Haydn en Mozart. Met ruim<br />

25 jaar van optredens in<br />

topfestivals en concertzalen<br />

overal in Europa, 10 jaar van<br />

residentie aan het Auditorio<br />

de Zaragoza, <strong>18</strong> cd-opnamen,<br />

nationale en internationale<br />

14


Biografieën<br />

foto: Marco Borggreve<br />

15


Verwacht<br />

Holland Baroque<br />

+ Aisslinn Nosky<br />

Volkomen Telemann<br />

Serie Oude<br />

Muziek<br />

Zo 2 feb <strong>2020</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 uur<br />

De Duitse componist Georg Philipp Telemann maakte<br />

muziek vol humor, virtuositeit en poëzie. Zijn voorliefde<br />

voor volkswijsjes en volksdansen is te horen in zijn<br />

prachtige orkestsuites, waarin talloze Airs, Hornpipes,<br />

Tambourins, Rigaudons en Murky’s klinken. Holland<br />

Baroque speelt een aantal van deze <strong>18</strong>e-eeuwse pareltjes<br />

met de Canadese violiste Aisslinn Nosky, internationaal<br />

veelgevraagd soliste en muzikaal leider.<br />

Aisslinn Nosky wordt geroemd om haar dynamische en<br />

veelzijdige vioolspel. Ze is actief bij ensembles als Händel<br />

and Haydn Society en Tafelmusik. Haar optreden is echt<br />

iets om naar uit te kijken: ‘Deze charismatische violiste is<br />

niet alleen een publiekslieveling vanwege haar fantasierijke<br />

interpretaties en verzengende techniek, maar ook door haar<br />

outfits en een podiumpresence waar Mick Jagger jaloers op<br />

zou kunnen zijn’, aldus de Boston Classical Review.<br />

Aisslinn Noskt<br />

foto: Liz Linder<br />

Programma: Georg Philipp Telemann Ouverture La<br />

Querelleuse / Concerto Polonois / Vioolconcert (Die Relinge) /<br />

Divertimento in Bes / Concerto voor 4 violen TWV 40:203<br />

Rostock manuscript / Sextet in e / Concerto voor 4 violen<br />

TWV 54:A1<br />

16


Verwacht<br />

MonteverdiDag<br />

In dit minifestival oude muziek staat de Italiaanse<br />

componist Claudio Monteverdi (1567 - 1643) centraal. Hij<br />

was de geniale schepper van een oeuvre dat zich tegelijk<br />

op het hoogtepunt van de renaissance en aan de dageraad<br />

van de barok situeert.<br />

Struin door Venetië aan de<br />

hand van violiste Eva Saladin,<br />

ontdek Monteverdi’s mooiste<br />

luitmuziek met Fred Jacobs,<br />

of waan u in het idyllische<br />

Mantua met Le Nuove<br />

Musiche. ’s Avonds klinkt een<br />

magistrale reconstructie van<br />

een avonddienst op de tonen<br />

van Monteverdi’s muzikale<br />

testament. Presentator van<br />

de MonteverdiDag is Beitske<br />

de Jong.<br />

Claudio Monteverdi<br />

Festival<br />

Zo 23 feb <strong>2020</strong><br />

Diverse locaties<br />

Programma:<br />

10.30 uur / Kleine Zaal<br />

MonteverdiScratch<br />

o.l.v. Giulio Prandi<br />

12.00 uur<br />

Fred Jacobs<br />

Toveren op theorbe<br />

13.00 uur / Atriumzaal<br />

Workshop SoundLAB /<br />

MonteverdiDag Special<br />

Voor kinderen (7+) met<br />

volwassenen<br />

14.00 uur<br />

Eva Saladin +<br />

Johannes Keller<br />

Vuurwerk op viool en<br />

klavecimbel<br />

14.30 uur / Atriumzaal<br />

Workshop SoundLAB XL /<br />

MonteverdiDag Special<br />

Voor volwassenen<br />

16.00 uur<br />

Le Nuove Musiche +<br />

Krijn Koetsveld<br />

Madrigalen uit Mantua<br />

20.15 uur<br />

Cantar Lontano +<br />

Marco Mencoboni<br />

Monteverdi: Vespro per San<br />

Giovanni Battista<br />

17


Verwacht<br />

Januari <strong>2020</strong><br />

zo 19 jan / 11.00 uur /<br />

Kleine Zaal<br />

Laurens de Man<br />

Consonanze Stravaganti<br />

wo 22 jan / 20.15 uur<br />

Pynarello<br />

Uit de nieuwe wereld<br />

wo 22 jan / 20.30 uur<br />

Polyband + A Question of Ma<br />

TRIN @ BIMHUIS i.s.m.<br />

Festival Why Not<br />

do 23 jan / 20.15 uur<br />

Slagwerk Den Haag +<br />

Marc Vanrunxt<br />

Drawings<br />

vr 24 jan / 20.15 uur<br />

Sally Matthews +<br />

Simon Lepper<br />

Wagner en Strauss<br />

Strijkkwartet<br />

Biënnale Amsterdam<br />

za 25 jan t/m 1 feb<br />

za 25 jan<br />

20.15 uur<br />

Artemis Quartett<br />

Openingsconcert<br />

Strijkkwartet Biënnale <strong>2020</strong><br />

zo 26 jan<br />

11.00 uur<br />

Zondagochtendconcert<br />

Contrabaskwartetten van<br />

Rossini en Hoffmeister<br />

20.15 uur<br />

Jerusalem Quartet +<br />

Gregor Sigl<br />

Onnavolgbaar en vol energie<br />

ma 27 jan<br />

17.00 uur<br />

Selected by / Pavel Haas<br />

Quartet<br />

Dvořák en Pavel Haas<br />

22.30 uur<br />

Juilliard String Quartet<br />

Late Beethoven<br />

di 28 jan<br />

11.30 uur / Atriumzaal<br />

Artist talk<br />

Brett Dean<br />

20.15 uur<br />

Doric String Quartet +<br />

Brett Dean<br />

Sturm und Dean<br />

wo 29 jan<br />

14.15 uur<br />

Borusan Quartet +<br />

Serhan Bali<br />

Extending String Quartet:<br />

Oost en West<br />

17.00 uur<br />

Selected by / Quatuor Danel<br />

Lekeu en Franck<br />

do 30 jan<br />

20.15 uur<br />

Nederlands Kamerkoor +<br />

Quatuor Danel<br />

Droomklanken van Auerbach<br />

22.30 uur<br />

Late Beethoven / carte<br />

blanche<br />

<strong>Al</strong>ma Quartet + New Cool<br />

Collective<br />

Zie voor volledig programma<br />

muziekgebouw.nl/SQBA<br />

Huil van de Wolff<br />

Elke 22e van de maand<br />

klinkt om 20.00 uur het<br />

geluidsmonument Huil van de<br />

Wolff van Martijn Padding ter<br />

herinnering aan oprichter van<br />

het Muziekgebouw Jan Wolff<br />

(1941 - 2<strong>01</strong>2). Zie voor meer<br />

informatie muziekgebouw. nl/<br />

huilvandewolfff<br />

Geheimtips<br />

Bijzondere concerten<br />

die je niet mag missen<br />

<strong>18</strong>


Foto: Erik van Gurp<br />

4’33 grand café<br />

Kom voor het concert eten in<br />

4’33 Grand café. Reserveren:<br />

020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />

Bij de prijs inbegrepen<br />

Reververingskosten en garderobe<br />

zijn bij de kaartprijs inbegrepen.<br />

Ook een pauzedrankje, tenzij anders<br />

vermeld op uw concertkaartje.<br />

Bij concerten zonder pauze staan<br />

drankjes klaar na afloop van het<br />

concert.<br />

Rondom het concert<br />

- Na aanvang van het concert heeft<br />

u geen toegang meer tot de zaal.<br />

- Zet uw mobiele telefoon uit voor<br />

aanvang van het concert.<br />

- Het maken van beeld- of geluidsopnamen<br />

in de zaal alleen met<br />

schriftelijke toestemming.<br />

- <strong>Al</strong>gemene Bezoekersvoorwaarden<br />

zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />

Steun het Muziekgebouw<br />

Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />

ten dele onze kosten. Word vriend<br />

of doneer: met uw extra steun<br />

kunnen we concerten op het<br />

hoogste niveau blijven organiseren.<br />

Meer informatie:<br />

muziekgebouw.nl/steunons<br />

Op de hoogte blijven?<br />

Blijf op de hoogte van nieuw geboekte<br />

concerten of ander nieuws.<br />

Volg ons via onze e-nieuwsbrief<br />

(aanmelden op muziekgebouw.nl),<br />

Facebook, Twitter of Instagram.<br />

Dank!<br />

Wij kunnen niet zonder de steun van<br />

onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />

van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />

daarvoor zeer erkentelijk.<br />

Druk binnenwerk<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!