2020 01 30 Donderdagavondserie - Website

Do 30 jan 2020
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
Nederlands Kamerkoor
+ Quatuor Danel
Droomklanken van
Auerbach
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Nederlands Kamerkoor
+ Quatuor Danel
Droomklanken van
Auerbach
Quatuor Danel:
Marc Danel viool
Gilles Millet viool
Vlad Bogdanas altviool
Yovan Markovitch cello
Peter Dijkstra dirigent
Lera Auerbach (1973)
Goetia – 72 In umbra lucis (2019; Nederlandse première)
Donderdag
avondserie
Strijkkwartet
Biënnale
Amsterdam
Serie
Nederlands
kamerkoor
Do 30 jan 2020
Grote Zaal
20.15 - 21.45 uur
ca. 90 minuten zonder pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 - 19.45 uur
Door Michel Khalifa
Bent u niet vergeten uw mobiele
telefoon uit te zetten?
Dank u wel.
2

Toelichting
In 2016 gooide de Russisch-Amerikaanse Lera Auerbach hoge ogen met haar
avondvullende cyclus 72 Angels voor koor en saxofoonkwartet. Drie jaar later
componeerde ze een vervolg, Goetia – 72 In umbra lucis, gewijd aan evenzoveel demonen.
Dit keer wordt het koor begeleid door een strijkkwartet.
Lef kan Auerbach niet ontzegd worden. Je
moet immers wel ‘een beetje gek en een
beetje geniaal zijn om een avondvullend
koorwerk te schrijven op een tekst die zich
beperkt tot een lijst van 72 engelennamen’,
zoals de recensent van de NRC na de
wereldpremière in 2016 noteerde. Misschien
moet je zelfs nog wel gekker zijn om
vervolgens een cyclus te wijden aan
evenzoveel demonen, maar Auerbach heeft
een ijzeren doorzettingsvermogen.
‘Ik maakte de eerste schetsen voor 72
Angels meer dan twintig jaar geleden,
maar er was geen dirigent die het uit
wilde voeren’, zegt ze hierover. ‘Het leek al
helemaal onrealistisch om een stuk over
72 demonen te realiseren, maar er bestaat
nu een keer geen licht zonder schaduw.’
Auerbach verwijst hier naar de ondertitels
van haar twee composities. De engelen
baden ‘in splendore lucis’, in fel licht, de
demonen houden zich op ‘in umbra lucis’, in
de schaduw van het licht. Plukte ze destijds
de namen van de engelen uit het Bijbelboek
Exodus, dit keer raadpleegde ze de Ars
Goetia.
Dit is het eerste deel van De sleutel van
Salomon, een anoniem boek over magische
praktijken uit de zeventiende eeuw. Hierin
worden de namen van de 72 demonen
genoemd die Koning Salomon in een
verzegeld vat zou hebben opgesloten.
‘Dat boek was slechts het uitgangspunt’,
bezweert Auerbach. ‘Ik heb talloze andere
bronnen geraadpleegd, want elke naam
kent meerdere varianten, in uiteenlopende
esoterische teksten.’
Zo ontdekte ze dat veel hiervan hun
oorsprong vinden in heidense godheden.
‘Die waren niet enkel goed of slecht, het
waren gepassioneerde, jaloerse wezens die
niet zoveel verschilden van mensen – of
van engelen. Aanvankelijk werden de twee
begrippen ook door elkaar gebruikt. Pas met
de opkomst van het christendom en andere
monotheïstische godsdiensten kregen
de heidense goden het stempel ‘slecht’
opgedrukt. Het woord ‘engel’ werd voortaan
gebruikt voor geestelijke wezens die de god
van Abraham dienden, de benaming ‘demon’
werd geassocieerd met de overige geesten
en gevallen engelen.
Hoe Salomon zelf aankeek tegen demonen
laat Auerbach in het midden: ‘Dat kan
niemand weten. Hij overheerste hen met
behulp van een magische ring die hij had
gekregen van de aartsengel Michael. Zo
hielpen ze hem de tempel van Jeruzalem te
bouwen. Persoonlijk denk ik dat Salomon
engelen en demonen simpelweg beschouwde
als energieën, vibraties, golflengtes die hij
met elkaar kon verbinden. Misschien vormen
3

Toelichting
de djinns uit de islamitische folklore een
betere analogie met onze tijd, die zijn immers
ook niet intrinsiek goed of slecht.’
In de kern hebben de drie monotheïstische
godsdiensten dezelfde wortels, zegt
Auerbach. ‘Het jodendom, het christendom
en de islam zijn van binnenuit met elkaar
verbonden. Daarom is het ironisch dat in
de loop van de geschiedenis zoveel bloed
is vergoten ‘in de naam van God’. En net
zoals licht niet zonder schaduw kan en
omgekeerd, zijn ook engelen en demonen
twee kanten van dezelfde medaille. In
essentie zijn ze aan elkaar gelijk, net als in
de opvatting van de Oude Grieken: ze zijn
geen tegenpolen maar boodschappers,
informatieverstrekkers, vertegenwoordigers
van energieën.’
Toch ziet Auerbach wel degelijk een verschil:
‘Engelen zijn afstandelijker, demonen staan
dichter bij ons. Ze verleiden en verlokken
ons, inhakend op ons idealisme, onze
verlangens. Ze bespelen de snaren van
onze menselijke emoties, daarom heb ik in
Goetia – 72 In umbra lucis gekozen voor een
strijkkwartet. De vier strijkers fungeren als
partner en gids van het koor tijdens deze
reis langs 72 geesten.’
‘In moderne termen zou je kunnen stellen dat
demonen een menselijke ‘schepping’ zijn. Ze
vertegenwoordigen en voeden onze angsten,
paranoia, machtswellust, kuddementaliteit,
bezitsdrang en hebzucht. Ze zijn dol op
lawaai en luidsprekers, want in stilte is het
makkelijker de rustige innerlijke stem te
horen van ons moreel kompas – ergens in
ons hart klinkt altijd de stem van een engel.
We weten precies wat de juiste beslissing
is, maar kiezen vaak een andere, tegen onze
intuïtie in. Demonen bespelen onze ijdelheid:
ze verleiden ons te verlangen naar meer
bezittingen, meer roem, meer macht, meer
schoonheid, meer gerechtigheid.’
Zij zijn als wij, als een spiegel: ‘Een spiegel
die onze hartstochten reflecteert en
uitvergroot op het moment dat die bezit van
ons nemen. En engelen? Zij zijn de namen
van God, het leger van God, de strijders,
de rechtschapenen. Juist daarom kunnen
zij vallen, want rechtschapenheid leidt tot
arrogantie en ijdelheid, vandaar gevallen
engelen – demonen. ‘IJdelheid, absoluut
mijn favoriete zonde!’, zegt de Duivel niet
voor niets in de film The Devil’s Advocate.’
Auerbach: ‘We weten
precies wat de juiste
beslissing is, maar kiezen
vaak tegen onze intuïtie in.’
Anders dan in 72 Angels bestaat Goetia –
72 In umbra lucis niet uitsluitend uit een
opsomming van namen, de compositie
wordt gelardeerd met verzen uit Psalm 90
(91). ‘Deze psalm werd vroeger gebruikt
als talisman, mensen reciteerden hem als
ze met demonen werkten. Ik maakte een
zetting in het oud-Grieks en plaats die
dichtregels op drie structurele punten,
telkens na 24 namen. Dat versterkt hun
4

Toelichting
beschermende intentie. Overigens was
die indeling niet eens mijn bedoeling, het
stuk vroeg er zelf om, het is organisch zo
gegroeid.’
In 2016 omschreef Auerbach 72 Angels als
‘een lang, intens gebed, vol passie en hoop’.
Hoe ziet zij Goetia – 72 In umbra lucis?
‘Het is een soort ritueel, dat teruggaat op
voorchristelijke tijden, vóór de opkomst
van het monotheïsme. Een ritueel waarin
we onszelf onder ogen zien.’ Ze speelt
hierbij met de fatale bekoring die uitgaat
van demonen: ‘Ik geef ze wat ze willen, niet
wat ze nodig hebben. Dan toon ik hun de
uitkomst van hun begeerten. En vervolgens
pak ik alles weer af.’ Een favoriete duivel
heeft ze niet: ‘Ik zou niet durven, dan zouden
de andere demonen jaloers worden.’
Tekst toelichting: Thea Derks
Dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift van
het Nederlands Kamerkoor.
5

Liedteksten
Lera Auerbach
Goetia – 72 In umbra lucis
Preludium – Psalm 90 (91)
1. Ainos odes to Dawuid. (H)o katoikon en
boet’heiya tu (h)iupsistu en skepe tu t’heu tu
uranu awlist’hesetai.
2. Erei to Kiurio antilemptor mu ei, kai
katafiuge mu (h)o T’heos mu, elpio epawton.
3. (H)oti awtos, riusetai se ek pagidos
t’hepewton, kai apo logu rahodus.
4. En tois metafrenois awtu epikaisei soi,
kai hiupo tas pteriugas awtu elpieis, (h)oplo
kiuklosei se (h)e atet’heoya awtu.
5. U fobet’hese apo fobu niukterinu, apo
belus petomenu (h)emeras,
6. Apo pragmatos diaporewomenu en skotei,
apo siumptomatos kai daimoniu mesembrinu.
7. Peseitai ek tuklitus su hilias, kai miurias ek
deksionsu, pros se de uk engiei.
8. Plen tois oft’hal’mois su katanoeseis, kai
antapodosin (h)amartolon opse.
9. (H)oti siu, Kiurie, (h)e elpis mu ton (h)
iupsiston et’hu katafiugen su.
1. Wie in de beschutting van de Allerhoogste
woont en overnacht in de schaduw van de
Ontzagwekkende,
2. zegt tegen de HEER: ‘Mijn toevlucht, mijn
vesting, mijn God, op u vertrouw ik.’
3. Hij bevrijdt je uit het net van de
vogelvanger en redt je van de dodelijke pest,
4. hij zal je beschermen met zijn vleugels,
onder zijn wieken vind je een toevlucht, zijn
trouw is een veilig schild.
5. De verschrikking van de nacht hoef je niet
te vrezen, ook de pijl niet die overdag op je
afvliegt,
6. noch de pest die rondwaart in het donker,
noch de plaag die toeslaat midden op de dag.
7. Al vallen er duizend aan je linkerzijde en
tienduizend aan je rechterhand, jou zal niets
overkomen.
8. Open je ogen en zie hoe wie kwaad doen
worden gestraft.
9. U bent mijn toevlucht, HEER. Als je mag
wonen bij de Allerhoogste,
6

Liedteksten
10. U proselewsetai pros se kaka, kai Mastix
uk engiei (en) to skenomati su.
11. (H)oti tois angelois awtu enteleitai peri su
tu diafiulaksai se en tais (h)odois su.
12. Epi heiron arusin se, me pote proskopses
pros lit’hon ton poda su.
13. Ep aspida kai basiliskon epibese, kai
katapoteseis Leonta kai drakonta.
14. (H)oti epeme elpisen, kai riusomai awton,
skepaso awton, (h)oti egno to onoma mu.
15. Kekraksetai pros me, kai eisakusomai
awtu, metawtu eimi en t’hlipsei, kai ekselumai
kai doksaso awton.
16. Makroteti (h)emeron empleso awton, kai
deikso awto to soterion mu.
10. zal het kwaad je niet bereiken, geen plaag
je tent ooit treffen.
11. Hij vertrouwt je toe aan zijn engelen, die
over je waken waar je ook gaat.
12. Hun handen zullen je dragen,
je voet zul je niet stoten aan een steen.
13. Leeuw en adder zul je vertrappen, roofdier
en slang vermorzelen.
14. ‘Ik zal bevrijden wie mij liefheeft en
beschermen wie met mijn naam vertrouwd is.
15. Roep je mij aan, ik geef antwoord, in de
nood zal ik bij je zijn, je bevrijden en met
roem overladen,
16. je overvloed geven van dagen. Ik zal je
redding zijn.’
Vertaling: De Nieuwe Bijbelvertaling, via debijbel.nl
Alliluia, Amen.
7

Liedteksten
72 Daemons
Baal – Bael’, Baael’, Baël, Baell, Bahal’, Buel’, Bal, Bal’, Bayal, Bel, Bel’, Bele, Bahel’, Belenus, Beli,
Belinus, Belus, Adon, Baal-Tzephon (’God van de Crypte’), Beth Ayin Lamed (’Rechtvaardige
Heer’), Aliyan Haded, Seth (’Pilaar’)
Agares - Agarat, Agarator, Agaros, Agarus, Agreas (’Koning van het Oosten’), Aguares,
Ahgayres, Tamiel’, Tamel’, Temel’, Tamuel’ (’Perfectie van God’)
Vassago - Vasago, Usagoo, Pruflas, Busas
Samigina - Gamigin, Gamygyn, Gamigm, Gamehgehin
Marbas - Barbas, Margas
Valefor - Valefar, Malaphar, Malephar, Malapher, Valafar, Valefr
Ammon - Aamon, Amonm, Nahum, Ahmun, Amun, Amo, Amoyon, Aman, Ahman, Amon,
Amaimon, Amaymon, Amoymon, Amai’moit, Baal-Hammon (’de Verborgen God’)
Barbatos - Barbatus, Barginiel, Brumiel’, Barginiel’, Brumiel’
Paimon - Paymon, Paimonia, Payehmon
Buer - Buel’, Buel
Gusion - Gusoin, Guison, Gusayn, Gusoyn, Guseyn, Geryones, Osgarbial’, Urakabarameel’,
Geyron, Pirsoyn, Ghruonh, Ghruwn
Sitri - Sitree, Sytry, Bitru
Beleth - Bilet, Bileth, Byleth, Bulith, Elyth
Leraje - Leraikha, Leraie, Lerajie, Loray, Oray, Leraye, Lerahjay, Leraiel’, Leray
Eligos - Eligor, Abigor, Ertrael’, Jefischa, Abigar
Zepar - Separ, Zehpar, Zephar
Botis - Otis, Boatis
Bathin - Bathym, Mathim, Marthim, Bathsim
Sallos - Saleos, Zaleos, Sahelos, Zaebos, Zabos, Zaebros
Purson - Curson, Pursan, Pusron, Pruflas
Marax - Narax, Foraii, Farax, Morax, Marex, Forax, Forfax
Ipos - Aiperos, Ayperos, Ayporos, Ipes, Ip-os ahyer, Aypeos, Ayperor, Ayphos
Aim - Hayborym, Aym, Haborym, Aini, Haborim, Bast, Nacoriel’, Aniquel’, Anituel’, Aniquiel’
Naberius - Naberus, Nebiros, Cerberus, Cerbere, Nahberus, Naburus, Nebiros, Naberro,
Nebirots
8

Liedteksten
Psalm 90 (91):1-3
72 Daemons (vervolg)
Glasia-Labolas - Caacrinolaas, Caassimolar, Classyalabolas, Glassia–labolis, Glasya Labolas,
Gaylos–Lobos, Glasyabolis, Glassyalabolas, Glasya, Glasyalabolas, Caaerinolaas
Buné - Bime, Bim, Bue’en
Ronové - Roneve, Ronwe, Ronobe, Rownovee
Berith - Baal-berith (’Heer van het Verbond’), Elberith (’God van het Verbond’), Beal, Bolfry,
Bofi, Balberith, Batraal, Beratiel, Balam
Astaroth - Ashtaroth, Astarot, Asteroth, Astarte, Azael (’wie God versterkt’), Azazel (’God
versterkt’ of ’arrogant tegen God’), Astharthe
Forneus - Fornus, Firneus, Fornjotr, Forneaus
Foras - Forrasis, Forras
Asmoday - Ashmodai, Asmodeus, Asmody, Asmodai, Asmoda, Sydonay, Asmodee,
Chashmodai, Asmodeo, Æshma, Sidonai
Gaap - Tap, Coap, Taob, Goap, Gah-ap, Gorson, Zaazonash, Zazel, Goäp
Furfur - Furtur, Ferthur, Fourfour, Eureur, Faraji, Farris, Furfures
Marchosias - Marchocias, Marchioseeas, Marchoias
Stolas - Stolos, Stowlos, Solas
Phenex - Pheynix, Phoenix, Phoeniex, Fenex, Phenix, Phoenix
Halphas - Hal’phas, Halfas, Halpas
Malphas - Malthus, Malthas, Malthous, Malfas, Malpas, Mathas
Raum - Raim, Raym, Raüm, Rahoom
Focalor - Forcalor, Furcalor, Rocofale, Fokahlor, Rofocale
Vepar - Vephar, Vapar, Vehpar
Sabnock - Sab Nac, Sabnach, Sabnack, Sabnacke, Salmac, Savnock, Sabnok, Saburnac,
Sabnak, Sabanack, Saburac, Sabrock, Savnok
Shax - Chax, Shan, Shass, Shaz, Scox, Shaex, Shanm, Shassm, Samsavael, Sazquiel, Spax
Vine - Vinea, Vain, Vie-en, Vin
Bifrons - Bifrovs, Bifroüs, Bifronze, Bifrous, Bierous
Uvall - Vual, Voval, Vreal, Wal, Wall, Uval, Vuall,
Haagenti - Hage, Haage, Hahventee, Hagenit, Hagenith, Hagenti, Zagan, Zagum
9

Liedteksten
Psalm 90 (91):5-11/13
72 Daemons (vervolg)
Crokel - Krokel, Crokell, Procel, Pucel, Procell, Crocelli, Crocell, Proculo, Prucel, Pucel
Furcas - Forcas, Fourcas
Balaam - Balan, Balam, Bahlam, Balamm, Balemm
Allocas - Allocer, Alocer, Alocas, Allocen, Alloien, Al-oh-sees, Alloces
Caim - Camio, Kayem, Caym, Chamos, Chamus, Chium, Danel, Danjal, Gamiel
Murmur - Murmus, Murmuur, Murmux, Mermer
Orobas - Orabos, Orabas, Ohrobas
Gremori - Gremory, Gamory, Gemory, Gomory, Gamori, Gemori, Gramoreee
Ose - Osê, Oze, Oso, Voso, Ohsee
Amy - Avnas, Auns, Hanar, Hanni, Aimee, Amousias
Orias
Vapula - Naphula, Vapuhlah, Valupa, Vapul
Zagan - Zagam, Dagon, Zahgan
Valax - Volac, Valu, Volak, Valak, Ualac, Valac, Valu, Valic, Volac
Andras
Haures - Flauros, Flavros, Havres, Flauros, Flereous, Feurety, Haurus, Hauras
Andrealphus - Androalphus, Andreelfus
Kimaris - Cimeies, Cimejes, Cimeries, Ki-meh- jes, Tuvries, Cymries, Khemour, Cimeyes
Amdusias - Samil’, Yomael’, Amduscias, Amdukias, Amducious, Amukias, Amduscas,
Ambuscias, Amdusehass
Belial - Beliar, Beelee’el’, Beliall “The Beast”, Beliel, Beliya’al (’worthless’), Beliyya’al, Bel’yya’al,
Matanbuchus, Satanel’
Abraxas - Carabia, Decarabia, Decarbia, Narcoriel, Nestoriel, Deekarabeeah
Seere - Seire, Sear, Seir, See-er
Dantalion - Dantalian, Dantaian, Dantahleeon
Andromalius - Andromaleeus
Fiat – Psalm 90 (91): 15-16
10

Biografieën
Componist
Lera Auerbach
Lera Auerbach wordt
tot een van de meest
toonaangevende
hedendaagse componisten
gerekend. Naast componist
is ze onder andere ook
pianist, dirigent, kunstenaar
en schrijver.
Auerbach werd geboren in
Chelyabinsk, Rusland. Op
17-jarige leeftijd ontvluchtte
ze de Sovjet-Unie en
verhuisde ze naar New
York, waar ze compositie en
piano studeerde aan The
Juilliard School. Daarnaast
is ze afgestudeerd aan
de Hochschule für Musik,
Theater und Medien
Hannover. De composities
van Auerbach zijn in
opdracht van en uitgevoerd
door een breed scala aan
kunstenaars, orkesten
en balletgezelschappen,
waaronder Gidon Kremer,
de Kremerata Baltica, David
Finckel, Wu Han, Vadim
Gluzman, de strijkkwartetten
Tokyo, Kuss en Petersen, de
SWR en NDR (Hannover)
Symfonieorkesten, Koninklijk
Deens Ballet en Hamburg
Ballet. De muziek van Lera
Auerbach is ook in opdracht
van en uitgevoerd op
toonaangevende festivals
over de hele wereld,
waaronder Caramoor, Luzern,
Lockenhaus, Bremen en
Sleeswijk-Holstein.
Ze trad als solopianist op op
prestigieuze locaties zoals
de Bolshoi Saal van het
conservatorium van Moskou,
de operastad van Tokio, het
Lincoln Center in New York,
de Herkulessaal in München,
het Konzerthaus in Oslo, de
Symphony Hall in Chicago
en het Kennedy Center in
Washington. Ze maakte haar
debuut in Carnegie Hall met
haar eigen Suite voor viool,
piano en orkest met Gidon
foto: F. Reinhold
Kremer en de Kremerata
Baltica. In 2005 ontving ze de
prestigieuze Hindemith Prize
van het Sleeswijk-Holstein
Muziekfestival in Duitsland.
Als schrijver werd ze in
1996 door de International
Pushkin Society uitgeroepen
tot dichter van het jaar. Ze
schreef poëzie en proza en
talloze bijdragen aan literaire
kranten en tijdschriften
in de Russische taal. Haar
poëzie wordt onderwezen
op Russische scholen en
universiteiten als verplichte
lectuur voor cursussen
moderne literatuur.
Daarnaast schildert en
tekent ze al haar hele
leven lang. In 2009 begon
ze met beeldhouwen en
haar kunstwerken worden
regelmatig tentoongesteld.
11

Biografieën
Uitvoerenden
Quatuor Danel
Quatuor Danel is in 1991
in Brussel opgericht.
Gedurende de eerste
jaren van zijn bestaan
streefde het kwartet ernaar
te leren van beroemde
strijkkwartetten en het
traditionele repertoire te
leren kennen.
Het Quatuor Danel werd
gecoacht door leden van
het Amadeus Quartet en
samen met het Borodin
Quartet bestudeerde het
de strijkkwartetten van
Sjostakovitsj. Dankzij
deze strategie groeide
het kwartet uit tot een
van de belangrijkste
vertegenwoordigers van de
huidige kwartetgeneratie.
Met meer dan tachtig
concerten per jaar,
talrijke cd-opnames
en samenwerking met
componisten werpt
het Quatuor Danel zich
ondertussen op als een
gevestigde formatie
binnen de internationale
muziekscene. Russische
12
componisten hebben
een speciale plek in het
repertoire van Quatuor
Danel. Hun opname van
de strijkkwartetten van
Sjostakovitsj in 2005 geldt
nog steeds als een van de
leidende interpretaties.
Het kwartet was tevens de
eerste die alle zeventien
strijkkwartetten van
Mieczysław Weinberg heeft
opgenomen. Afgelopen
seizoen, tijdens de viering
van Weinbergs honderdste
geboortedag was het
Danel met de complete
kwartetcyclus te gast
in Washington D.C., in
het Muziekgebouw, de
Wigmore Hall in Londen, de
ElbPhiharmonie in Hamburg,
de Philharmonie in Parijs, in
Taiwan en Japan. Het viertal
speelt op vele internationale
foto: Marco Borggreve
muziekfestivals en
frequenteert de grote
concertzalen. Een belangrijk
element in het werk van
Quatuor Danel is de wens
de ervaring door te geven
aan de jongere generaties.
Het kwartet is quartet in
residence aan de Universiteit
van Manchester, waar ze
coachen en samenwerken
met musicologen. Sinds 2015
geven de musici regelmatig
les aan de Nederlandse
StrijkKwartet Academie
in Amsterdam. Ze gaven
masterclasses aan onder
andere de University of
California, Los Angeles
(UCLA), aan de Taipei
National University of the
Arts, aan het Conservatoire
of Music and Dance en het
Kuhmo Chamber Music
Festival.

Biografieën
Peter Dijkstra
Dirigent
Peter Dijkstra is een van
de meest vooraanstaande
koordirigenten van
deze tijd. Hij studeerde
koordirectie, orkestdirectie
en solozang aan de
conservatoria van Den
Haag, Köln en Stockholm
en behaalde zijn diploma’s
summa cum laude met
onderscheiding. Met het
winnen van de eerste prijs
van de Eric Ericson Award
2003 in Stockholm werd
zijn internationale carrière
in gang gezet.
Van 2005 tot 2016 was Peter
Dijkstra artistiek leider van
het Chor des Bayerischen
Rundfunks en onder zijn
leiding ontwikkelde dit
ensemble zich tot een
internationaal gewaardeerd
en veelzijdig vocaal
ensemble. Van 2007 tot 2018
was Dijkstra aangesteld
als chef-dirigent van het
Zweeds Radiokoor, waar
hij in 2019 tot ere-dirigent
benoemd werd. Sinds 2015
is Peter Dijkstra chefdirigent
van het Nederlands
Kamerkoor en in 2018 werd
Dijkstra benoemd tot eerste
gastdirigent van het Groot
Omroepkoor. Naast zijn
werk bij deze ensembles is
hij een graag geziene gast
bij vele gerenommeerde
professionele koren in
Europa, zoals het RIAS
Kammerchor Berlijn,
Collegium Vocale
Gent, de WDR en NDR
Rundfunkchöre, het SWR
Vokalensemble en de BBC
Singers. Ook voor het
dirigeren van orkesten wordt
Dijkstra gevraagd en hij was
gastdirigent bij onder andere
het Symphonieorchester
des Bayerischen Rundfunks,
Scottish Chamber Orchestra,
Japan Philharmonic
Orchestra, Rotterdams
Philharmonisch Orkest
en Residentie Orkest
foto: Astrid Ackermann
en barokorkesten als
Concerto Köln, Akademie
fur Alte Musik Berlin
en B’Rock Orchestra.
Dijkstra zet zich speciaal
in voor de verbinding
tussen de professionele
muziekpraktijk en de
amateurwereld en wordt
regelmatig uitgenodigd om
masterclasses en workshops
te geven. In 2016 werd
Dijkstra aangesteld als
Professor voor Koordirectie
aan de Hochschule für Musik
in Keulen. Peter Dijkstra is
erelid van de Royal Swedish
Academy of Music. In 2013
werd hem het Gouden
Viooltje toegekend, een
prijs voor internationaal
gerenommeerde musici uit
Noord-Nederland en in 2014
won hij de Eugen Jochum
prijs.
13

Biografieën
Nederlands
Kamerkoor
Het Nederlands
Kamerkoor behoort ruim
80 jaar tot de wereldtop.
Het staat bekend om
zijn avontuurlijke en
vernieuwende koers
met het uitzetten van
opdrachten aan grote
componisten en jong talent,
de ontwikkeling van nieuwe
vormen en spannende
samenwerkingen.
Het koor wordt geroemd
door critici in binnen- en
buitenland en ontving in 2017
de klassieke muziekprijs
van de VSCD, De Ovatie.
Educatie en participatie
maken onlosmakelijk deel
uit van de missie van het
koor. Het Nederlands
Kamerkoor verzorgt
workshops en ‘adopteert’
koren als voorprogramma
van zijn eigen concerten.
Getalenteerde, jonge
zangers krijgen in het
talentontwikkelingstraject
NKK NXT een kans te
experimenteren met nieuwe
vormen van koormuziek.
Sinds 2015 is Peter Dijkstra
chef-dirigent van het koor.
Hij is een van de meest
gevraagde koordirigenten ter
wereld en staat keer op keer
garant voor sprankelende
uitvoeringen. Het Nederlands
Kamerkoor is gevestigd in
Utrecht.
www.nederlandskamerkoor.nl
Bobbie Blommestijn sopraan
Elise van Es sopraan
Heleen Koele sopraan
Annet Lans sopraan
Mónica Monteiro sopraan
Varvara Tishina sopraan
Fanny Alofs alt/mezzo
Elsbeth Gerritsen alt/mezzo
Marleene Goldstein alt
Dorien Lievers alt
Åsa Olsson alt/mezzo
Kaspar Kröner countertenor
Stefan Berghammer tenor
Harry van Berne tenor
William Knight tenor
Falco van Loon tenor
João Moreira tenor
Albert van Ommen tenor
Matthew Baker bas
Florian Just bas/bariton
Kees Jan de Koning bas/
bariton
Gilad Nezer bas
Angus McPhee bas/bariton
Jasper Schweppe bas/
bariton
14

Biografieën
foto: Foppe Schut
15

Verwacht
Ensemble Klang
Die Stadt ohne Juden (1924)
Donderdag
avondserie
Do 13 feb 2020
Grote Zaal
20.15 uur
De expressionistische film Die Stadt ohne Juden uit 1924
gold lange tijd als verloren, tot er in 2015 een kopie opdook
op een Parijse vlooienmarkt. De film, over de opkomst
van het fascisme, is weer akelig actueel. De gevierde
Oostenrijkse componiste Olga Neuwirth schreef een
nieuwe soundtrack voor de film, die bij de vertoning live
wordt uitgevoerd.
Neuwirth memoreert de woorden van schrijver en Holocaustoverlever
Primo Levi: ‘Als het één keer gebeurt, kan het nog
een keer gebeuren.’ In Die Stadt ohne Juden merkt de net
verkozen Oostenrijkse kanselier dat antisemitisme goed valt
bij ‘het volk’ en besluit alle Joden uit Wenen te deporteren.
De film van H.K. Breslauer is gebaseerd op het gelijknamige
boek van Hugo Bettauer uit 1922, dat bedoeld was als satire
op het heersende antisemitisme. Het pakte anders uit:
Bettauer werd kort na de première van de film vermoord en
zijn satire bleek een huiveringwekkend visioen van de nabije
toekomst.
Olga Neuwirth
Programma: De stille film Die Stadt ohne Juden (1924)
van H.K. Breslauer met een nieuwe soundtrack van Olga
Neuwirth
16

Verwacht
Nederlands Kamerkoor
+ Paul Van Nevel
Op zijn Frans...
Serie Nederlands
Kamerkoor
Za 16 feb 2020
Grote Zaal
20.15 uur
Al in het Franse chanson uit de 13e eeuw namen
componisten geen blad voor de mond. Zelfs in onze tijd
krijgen we nog rode oortjes van deze teksten uit de late
middeleeuwen en vroege renaissance.
De Vlaamse oude-muziekspecialist Paul Van Nevel neemt
ons mee in een wereld waarin de schoonheid van de muziek
en de verlokkingen van het lichaam om voorrang strijden. De
bekende Vlaamse schrijver Luuk Gruwez draagt de teksten in
eigen vertaling voor.
Programma: Franse chansons over liefde en erotiek uit de
13e t/m 16e eeuw
Luc Gruwez
17

Verwacht
Januari 2020
Strijkkwartet
Biënnale Amsterdam
za 25 jan t/m 1 feb
vr 31 jan
20.15 uur
Arditti Quartet + Calder
Quartet + Signum Quartett
On the Night Plain
za 1 feb
20.15 uur
Signum Quartett + Calefax +
Bram van Sambeek
Slotconcert
Zie voor volledig programma
muziekgebouw.nl/SQBA
Februari
zo 2 feb / 15.00 uur
Akwasi
Wat is het geheim van
rappen? (8+)
zo 2 feb / 20.15 uur
Holland Baroque +
Aisslinn Nosky
Volkomen Telemann
wo 5 feb / 20.00 uur /
Paradiso
Nederlands Blazers
Ensemble
Beethoven 9
do 6 feb / 13.30 uur /
Kleine Zaal
Angela Hewitt
YPF Masterclass
do 6 feb / 20.00 uur /
De School
Bendik Giske
Muziekgebouw aan de Ring
vr 7 feb / 20.15 uur
Angela Hewitt
Bachs Goldbergvariaties
za 8 feb / 14.15 uur
De IJ-Salon
Vier letzte Lieder
za 8 feb / 20.15 uur
Maarten Engeltjes +
Jan Paul Grijpink
Schuberts Winterreise
zo 9 feb / 13.00 uur /
Atriumzaal
Workshop SoundLAB /
Groove Special
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. I.s.m. Bimhuis
zo 9 feb / 15.00 uur
Nederlandse Bachvereniging
Concerto Supergrosso
do 13 feb / 12.30 uur
Duo Ebano
Lunchconcert Dutch
Classical Talent
do 13 feb / 20.15 uur
Ensemble Klang
Die Stadt ohne Juden (1924)
vr 14 feb / 20.15 uur
Nederlands Kamerorkest +
Dejan Lazić
Sjostakovitsj en Beethoven
za 15 feb / 20.15 uur
Amsterdam Sinfonietta +
Thomas Hampson
An die ferne Geliebte
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van de
Wolff van Martijn Padding ter
herinnering aan oprichter van
het Muziekgebouw Jan Wolff
(1941 - 2012). Zie voor meer
informatie muziekgebouw. nl/
huilvandewolfff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen
18

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor het concert eten in
4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reververingskosten en garderobe
zijn bij de kaartprijs inbegrepen.
Ook een pauzedrankje, tenzij anders
vermeld op uw concertkaartje.
Bij concerten zonder pauze staan
drankjes klaar na afloop van het
concert.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heeft
u geen toegang meer tot de zaal.
- Zet uw mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of geluidsopnamen
in de zaal alleen met
schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met uw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw geboekte
concerten of ander nieuws.
Volg ons via onze e-nieuwsbrief
(aanmelden op muziekgebouw.nl),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
19