Amsterdam Sinfonietta_Bach Britain
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Bach</strong> & <strong>Britain</strong><br />
<strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong><br />
Candida Thompson leiding & viool<br />
Beatrice Rana piano<br />
Carl Philipp Emanuel <strong>Bach</strong> (1714-1788)<br />
Symfonie voor strijkorkest in E (1773)<br />
Allegro di molto – Poco andante – Allegro spirituoso<br />
Thomas Adès (1971)<br />
Shanty – Over the Sea (2020, Nederlands première)<br />
Geschreven in opdracht van <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong> met ondersteuning van de<br />
Eduard van Beinum stichting<br />
Johann Sebastian <strong>Bach</strong> (1685-1750)<br />
Twee Concerten voor piano en strijkorkest<br />
Klavierconcert nr. 1 in d, BWV 1052<br />
Allegro – Adagio – Allegro<br />
In Amare Den Haag<br />
Klavierconcert nr. 2 in E, BWV 1053<br />
Geen tempoaanduiding – Siciliano – Allegro<br />
In Muziekgebouw <strong>Amsterdam</strong> en TivoliVredenburg Utrecht<br />
<br />
•<br />
Klavierconcert nr. 3 in D, BWV 1054<br />
Geen tempoaanduiding – Adagio e piano sempre – Allegro<br />
In Amare Den Haag en TivoliVredenburg Utrecht<br />
Klavierconcert nr. 5 in f, BWV 1056<br />
Geen tempoaanduiding – Largo – Presto<br />
In Muziekgebouw <strong>Amsterdam</strong><br />
William Walton (1902-1983)<br />
Sonata for Strings (1972)<br />
Allegro – Presto – Lento – Allegro molto<br />
Muziekgebouw, <strong>Amsterdam</strong> / donderdag 31 maart, 20.15 uur<br />
Amare, Den Haag / vrijdag 1 april, 20.00 uur<br />
Het Concertgebouw, <strong>Amsterdam</strong> / zaterdag 2 april, 20.15 uur<br />
Liszt Academy of Music, Boedapest (HU) / maandag 4 april, 19.30 uur<br />
Stadtcasino, Basel (CH) / dinsdag 5 april, 19.30 uur<br />
Kultur- & Kongresszentrum, Stuttgart (DE) / woensdag 6 april, 20.00 uur<br />
Neue Aula der Universität, Heidelberg (DE) / vrijdag 8 april, 19.30 uur<br />
TivoliVredenburg, Utrecht / zaterdag 9 april, 20.15 uur<br />
Philharmonie, Keulen (DE) / zondag 10 april, 16.00 uur
Toelichting<br />
In 2019 traden <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong> en Beatrice Rana voor<br />
het eerst samen op. Die samenwerking, in combinatie met<br />
Klavierconcerten van <strong>Bach</strong>, bleek een gouden greep die<br />
het ensemble een nominatie voor De Ovatie opleverde.<br />
Die prijs wordt jaarlijks toegekend aan een podiumpresentatie<br />
van uitzonderlijke kwaliteit. Rana keert nu terug voor een<br />
internationale tour met opnieuw haar geliefde <strong>Bach</strong> op het<br />
programma. <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong> speelt daarnaast de<br />
Nederlandse première van het emotionele Shanty – Over the<br />
Sea, dat de gerenommeerde Britse componist Thomas Adès<br />
in opdracht van het orkest schreef.<br />
‘Ik vind dat muziek vooral het hart moet ontroeren’<br />
- Carl Philipp Emanuel <strong>Bach</strong><br />
Emancipatie van een<br />
vrije geest<br />
Hij werd driehonderd-acht jaar geleden<br />
geboren in Weimar als tweede zoon<br />
in de beroemdste muzikantenfamilie<br />
ooit: Carl Philipp Emanuel <strong>Bach</strong> (1714-<br />
1788). Onder het toeziend oog van zijn<br />
vader – de Grote <strong>Bach</strong> – groeide hij uit<br />
tot een virtuoos klavecinist en eigenzinnig<br />
componist. Dankzij de connecties<br />
van pa was Carl eerst dertig jaar lang<br />
klavecinist van de Pruisische koning<br />
Frederik de Grote in Berlijn. En later, van<br />
1768 tot 1788, Musikdirektor van de vijf<br />
hoofdkerken in Hamburg, als opvolger<br />
van Telemann. Daarmee bekleedde hij<br />
in Hamburg net zo’n post als zijn vader<br />
in Leipzig had gedaan. De benoeming<br />
was natuurlijk gegaan via Telemann,<br />
Carls peetvader en goede vriend van<br />
vader <strong>Bach</strong>.<br />
In Hamburg bereikte Carl in 1773 een<br />
wel ideale opdracht. Of hij een serie<br />
symfonieën wilde schrijven, zonder<br />
rekening te houden met speeltechnische<br />
moeilijkheden en muzikale<br />
modes, maar ‘zich volledig te laten<br />
gaan.’ Dat verzoek kwam uit Berlijn,<br />
van ambassadeur Baron Gottfried<br />
van Swieten, een in Leiden geboren<br />
Oostenrijkse diplomaat. De baron ontving<br />
dan ook partituren vol spontane<br />
expressie, wisselende stemmingen,<br />
abrupte wendingen en gewaagde<br />
harmonische ‘excursies’: alles afkomstig<br />
uit Carls ader van Empfindsamkeit<br />
en Sturm und Drang. Een goede indruk<br />
geeft de hier gespeelde Symfonie<br />
in E. Het eerste deel is vol stralende<br />
en parelende strijkersfiguren maar<br />
is plots voorbij, het tweede deel is<br />
zangerig, teder, smachtend en melancholiek,<br />
maar wordt bruusk gevolgd<br />
door de grove pennenstreken van<br />
deel drie met een hardnekkig ritme,<br />
dynamische contrasten en bizarre<br />
wendingen.<br />
Uitkijken over de zee<br />
Naar het volgende werk is het een<br />
sprong in de tijd van twee-en-halve<br />
eeuw, naar 2020, het jaar dat de<br />
Engelse componist Thomas Adès<br />
zijn Shanty – Over the Sea voltooide,
een opdrachtwerk van onder meer<br />
<strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong>. Duizendpoot<br />
Thomas Adès wordt wel Engelands<br />
reddende engel genoemd. Hij dankt<br />
zijn roem aan zijn virtuoze omgang met<br />
allerlei stijlen uit heden en verleden<br />
en zijn gave om toegankelijk en toch<br />
complex te componeren. Zo ook dit<br />
bijzondere werk. Adès lichtte Shanty<br />
– Over the Sea zelf als volgt toe. ‘Een<br />
shanty is een lied met vele coupletten,<br />
gezongen door een groep zeelieden<br />
aan het werk. De melodie wordt vele<br />
malen gezongen, maar nooit helemaal<br />
hetzelfde, met een sterke ritmische<br />
puls, als een werklied. Een shanty<br />
haalt zijn kracht uit de herhaling van de<br />
melodie en de variatie van het verhaal.<br />
Een shanty haalt zijn<br />
kracht uit de herhaling<br />
van de melodie<br />
In deze shanty creëren vijftien individuele<br />
strijkersstemmen, soms samen en<br />
soms afwijkend, een zeegezicht dat<br />
zich steeds verder uitbreidt. Intussen<br />
speelt zich een verhaal af van het harde<br />
bewind van een kleine bazige kapitein<br />
en de zeelui die verlangen naar vrijheid,<br />
naar muiterij en een droom koesteren<br />
van een veilige haven ergens in de verre<br />
verte.’<br />
Een nieuw genre uit<br />
Leipzig<br />
Vanaf 1729 leidde Johann Sebastian<br />
<strong>Bach</strong> – <strong>Bach</strong> senior – op vrijdagavonden<br />
concerten van het Leipziger<br />
Collegium Musicum, een muziekgezelschap<br />
van studenten en beroepsmusici<br />
dat in 1701 door Telemann was opgericht.<br />
Daarvoor zette hij regelmatig<br />
zonen Carl Philipp Emanuel en Wilhelm<br />
Friedemann in, als solisten in de concerten<br />
voor één of meer klavecimbels.<br />
Dat was in Zimmermanns Kaffeehaus<br />
in de Katharinenstrasse nabij de<br />
Marktplatz, destijds de meest elegante<br />
straat van Leipzig. De ongeveer honderd<br />
luisteraars hadden gratis toegang<br />
en betaalden alleen voor de koffie, zo<br />
kwam de eigenaar uit de kosten.<br />
Johann Sebastian <strong>Bach</strong> schreef<br />
daar muziekgeschiedenis met zijn<br />
klavecimbelconcerten, destijds een<br />
nieuw genre, omdat hij het klavecimbel<br />
bevrijdde uit de traditionele rol<br />
van begeleidingsinstrument en in de<br />
schijnwerpers zette als solo-instrument.<br />
Via zijn zonen en via Haydn, Mozart<br />
en Beethoven zou het klavecimbelconcert<br />
uitgroeien tot een van de<br />
meest geliefde genres in de klassieke<br />
muziek: het pianoconcert.<br />
Sommige concerten schreef <strong>Bach</strong><br />
nieuw, voor andere gebruikte hij<br />
oudere werken voor andere soloinstrumenten<br />
als viool of hobo, en<br />
werkte die om tot een versie voor<br />
klavecimbel. Zo is het Klavierconcert<br />
in d gebaseerd op een vioolconcert<br />
dat verloren is gegaan. Het demonische<br />
eerste deel met zijn krachtige<br />
unisono-thema werkte <strong>Bach</strong> later om<br />
tot een orgelprelude, en het langzame<br />
deel tot het eerste koor van Cantate<br />
146 ‘Wir müssen durch viel Trübsal’.<br />
De opzet van de Finale is vergelijkbaar<br />
met die van het eerste deel. Ze is<br />
gebouwd op een terugkerend refrein<br />
van twaalf maten, waarna de solist inzet<br />
met een toccata-achtige figuur als zijn<br />
eerste solo. Ook het Klavierconcert<br />
in E kan eerder een concert voor<br />
viool of hobo zijn geweest, al denken<br />
sommige onderzoekers dat <strong>Bach</strong><br />
het oorspronkelijk voor klavecimbel<br />
schreef. En het Klavierconcert in D<br />
is <strong>Bach</strong>s eigen arrangement van zijn<br />
eigen Vioolconcert in E. Een typische
keuze van <strong>Bach</strong> is natuurlijk de uitzonderlijke<br />
toonsoort f-klein voor het<br />
Klavierconcert in f. Het eerste deel is<br />
gebaseerd op een muzikaal refrein,<br />
dat met slechts vier maten genoeg<br />
materiaal levert voor de ontwikkeling<br />
die volgt. Het langzame deel is een<br />
lang uitgesponnen versierde melodie<br />
met een lichte en regelmatige begeleiding<br />
in de strijkers. En de snelle Finale is<br />
net als het eerste deel vol echo-effecten.<br />
Het is verbazingwekkend hoeveel<br />
geest en humor er uitgedrukt kan<br />
worden in een mineurtoonsoort.<br />
Het klavecimbelconcert<br />
zou uitgroeien tot een<br />
van de meest geliefde<br />
genres in de klassieke<br />
muziek<br />
In zijn Componirstube ging <strong>Bach</strong><br />
gewetensvol en zelfbewust om met<br />
zijn notenmateriaal, zo ook bij het<br />
hergebruik voor deze concerten.<br />
Het was zijn strijd tegen de tand des<br />
tijds en tegelijk de creatie van een<br />
noviteit.<br />
Nieuwe werken uit<br />
oudere noten<br />
Het laatste werk is van William Walton,<br />
de internationaal meest gewaardeerde<br />
Engelse componist van de generatie<br />
geboren omstreeks 1900. Midden<br />
jaren twintig werd Walton vanwege<br />
zijn voor Engelse begrippen progressieve<br />
muziek gezien als een ‘enfant<br />
terrible’, als een soort zevende lid<br />
van de Groupe des Six. Als muzikale<br />
‘chroniqueur’ van grote Britse politieke<br />
gebeurtenissen schreef hij feestelijke<br />
gelegenheidswerken, zoals Crown<br />
Imperial uit 1937 en het Coronation Te<br />
Deum uit 1953. Daarmee werd hij een<br />
‘nationale componist’ zoals Edward<br />
Elgar. Met zijn vaak lange melodieën<br />
herinnert hij aan de laat-romanticus<br />
Sibelius, maar er zijn ook invloeden te<br />
horen van Satie, Debussy, Prokofjev,<br />
Stravinsky en Hindemith. Subtiele<br />
ritmen en een briljante orkestratie veroorzaken<br />
veelvuldig overrompelende<br />
effecten.<br />
De Sonata for Strings is het gevolg<br />
van een ontmoeting met dirigent<br />
Sir Neville Marriner in een Londens<br />
hotel. Marriner wilde van Walton een<br />
werk om met zijn Academy of St.<br />
Martin-in-the-Fields uit te voeren,<br />
maar Walton voelde daar niets voor.<br />
Na lang aandringen werd het een<br />
orkestratie en uitbreiding door Walton<br />
en Malcolm Arnold van Waltons<br />
Strijkkwartet in a uit 1945-47, die in 1972<br />
met de Academy en Marriner haar<br />
première beleefde. Was het ‘enfant<br />
terrible’ weer in de schoot van de<br />
traditie weergekeerd? Want sommige<br />
commentatoren meenden hier een<br />
late Beethoven te horen of dachten<br />
dat Sir William een zoon van Brahms<br />
was geworden. Die indruk wordt het<br />
meest overtuigend weggevaagd in het<br />
ritmisch gepeperde laatste deel, waar<br />
Igor Stravinsky over Waltons schouder<br />
lijkt te hebben meegekeken.<br />
Clemens Romijn
Candida Thompson<br />
Candida Thompson is artistiek leider<br />
van <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong>. Ze wordt<br />
internationaal geroemd om haar<br />
inspirerende optredens en eclectische<br />
samenwerkingen met andere artiesten.<br />
Candida studeerde viool bij David<br />
Takeno aan de Guildhall School of Music<br />
and Drama in Londen en bekwaamde<br />
zich verder aan het Banff Centre for the<br />
Arts in Canada. Als solist en gastconcertmeester<br />
heeft Candida opgetreden<br />
met het Chamber Orchestra of Europe,<br />
City of London Sinfonia, Guildhall String<br />
Ensemble, Camerata Nordica, Moscow<br />
Chamber Orchestra en het English<br />
Symphony Orchestra. Als kamermusicus<br />
heeft ze opgetreden op het Kuhmo<br />
Festival in Finland, Ernen Festival in<br />
Zwitserland, La musica, Sarasota en het<br />
Internationaal Kamermuziek Festival<br />
Utrecht. Ze was regelmatig te gast bij<br />
Harriet Krijghs zomerfestival ‘Harriet &<br />
friends’ in Oostenrijk en onlangs trad<br />
ze op bij de Schubertiade Hohenems,<br />
samen met de pianiste Magda Amara.<br />
Toekomstige soloconcerten zijn onder<br />
andere met RTS Symfonie Orkest<br />
Belgrado, Duisburger Philharmoniker en<br />
Phion Orkest. Candida speelt op een<br />
Guarneri, del Gesù (1698-1744) die zij<br />
in bruikleen heeft van een particuliere<br />
verzamelaar.<br />
Beatrice Rana<br />
Beatrice Rana werd in 1993 geboren<br />
in een familie van muzikanten.<br />
Ze studeerde bij Benedetto Lupo en<br />
Marco della Sciucca aan het Nino Rota<br />
Conservatorium in Monopoli en bij Arie<br />
Vardi aan de Hochschule für Musik in<br />
Hannover. In 2011 won Rana de eerste<br />
prijs en alle speciale juryprijzen tijdens<br />
de Montreal International Musical<br />
Competition en in 2013 won ze de<br />
Zilveren Medaille en de Publieksprijs<br />
op de 14e Van Cliburn International<br />
Piano Competition. In september 2015<br />
werd ze benoemd tot BBC New<br />
Generation Artist en in april 2016<br />
ontving ze een beurs van de Borletti-<br />
Buitoni Trust. Rana is inmiddels een<br />
veelgevraagd solist bij toporkesten<br />
over de hele wereld en geeft recitals in<br />
de mooiste concertzalen. In 2018<br />
maakte ze met <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong><br />
al een tournee naar haar thuisland<br />
Italië. Haar veelgeprezen album met<br />
<strong>Bach</strong>s Goldbergvariaties won onder<br />
meer een Edison Klassiek.
<strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong> dankt<br />
Blijf op de hoogte<br />
Subsidiënten en begunstigers<br />
Vrienden van<br />
We versturen een maandelijkse nieuwsbrief<br />
met het laatste nieuws, tips en<br />
acties. Meld u aan voor de nieuwsbrief<br />
via onze website. Daar vindt u ook de<br />
meest actuele concertagenda. Op onze<br />
social media delen we informatie over<br />
concerten, radio- en tv-uitzendingen,<br />
en het leven van de musici op het<br />
podium én achter de schermen.<br />
Volg <strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong> op:<br />
Sponsoren en fondsen<br />
Facebook<br />
Instagram<br />
Twitter<br />
Youtube<br />
Spotify<br />
<strong>Amsterdam</strong><strong>Sinfonietta</strong><br />
amsterdam_sinfonietta<br />
@Ams_<strong>Sinfonietta</strong><br />
<strong>Amsterdam</strong>Sinfo<br />
<strong>Amsterdam</strong> <strong>Sinfonietta</strong><br />
Maurice Amado<br />
Foundation<br />
Design & Branding partner<br />
Partners<br />
Medewerkers<br />
Joost Westerveld algemeen directeur<br />
Candida Thompson artistiek leider<br />
Stephan Heber manager artistieke<br />
zaken<br />
Chris Meeuwissen marketingmanager<br />
Bernd Köhnen marketing en<br />
communicatie<br />
Jantine Postma productieleider<br />
Rombout Stoffers producent<br />
Joseline de Koning manager<br />
fondsenwerving<br />
Willemijn de Graaff medewerker<br />
relatiebeheer<br />
Marieke de Groot officemanager<br />
Ana Prazeres bibliothecaris<br />
Raad van toezicht<br />
Roger van Boxtel voorzitter<br />
Mariëtte Doornekamp penningmeester<br />
Rick van ’t Hullenaar lid<br />
David Majtlis lid<br />
Jan Sinoo lid<br />
Bas van Spréw lid<br />
Wendela van Uchelen lid
Change language