2022 05 05 De rechtvaardigen - Cappella Amsterdam + Berlage Saxophone Quartet en Jan Brokken

Do 5 Mei 2022
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
De rechtvaardigen
Cappella Amsterdam +
Berlage Saxophone
Quartet en Jan Brokken
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
De rechtvaardigen
Cappella Amsterdam +
Berlage Saxophone Quartet
en Jan Brokken
Daniel Reuss dirigent
Jan Brokken voordracht
Berlage Saxophone Quartet:
Lars Niederstrasser sopraansaxofoon
Peter Vigh altsaxofoon
Juani Palop Tecles tenorsaxofoon
Eva van Grinsven baritonsaxofoon
Donderdag
avondserie
Serie Cappella
Amsterdam
Do 5 mei 2022
Grote Zaal
20.15 – 22.05 uur
ca. 45 minuten voor de pauze
ca. 45 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 – 19.45 uur
Door Huib Ramaer
Pēteris Vasks (1946)
The Fruit of Silence (2013) arr. Peter Vigh
Lera Auerbach (1973)
Uit 72 Angels – In splendore lucis (2016)
24 Ha’evayah / 16 Hakamiyah / 17 Leviyah & 18 Kaliel’
50 Daniël / 51 Hahashiyah & 52 Imamiyah / 36 Manadel
20 Pahaliyah / 21 Nel’kaël & 22 Yeyaël / 18 Kaliel’ & 19 Lavavyah
Pēteris Vasks
Actus Caritatis (2022) voor koor a capella
Dmitri Sjostakovitsj (1906 - 1975)
Uit Joodse volkspoëzie op. 79 (1948)
3. Wiegenlied (arr. Max Knigge)
Pauze
Peter Vigh (1987)
Zeven jaar en drie weken – de vlucht van Leo en Bella Adler (2022)
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Toelichting
Hoe verschillend het werk van Pēteris Vasks, Lera Auerbach, Dmitri Sjostakovitsj en Peter
Vigh ook klinkt, alle vier strijden ze tegen onrechtvaardigheid, uitsluiting en tirannie.
De herdenking van de Tweede Wereldoorlog krijgt hier betekenis en gestalte in de
vertellingen van Jan Brokken.
De schrijver onthult hoe één individu
het levenspad van talloze ten dode
opgeschreven mensen wist om te leiden
naar de vrijheid. Zijn woorden nemen je
mee en raken steeds hechter verweven met
de muziek. De rechtvaardigen is tevens de
titel van zijn boek, verschenen in 2018, over
de Nederlandse consul Jan Zwartendijk
in Litouwen en de exodus van de talloze
mensen die hij van levensreddende visa
voorzag.
Saxofoons en koorzangers
Wie bekend is met muziek van componisten
uit de Baltische staten heeft ongetwijfeld
ervaren hoe indrukwekkend koorzang
van componisten als Pēteris Vasks kan
gloeien. Wie het Nederlandse muziekleven
volgt, weet hoe onze oren in onze
rivierdelta gestreeld worden door een
rijk arsenaal aan saxofonisten en hun
saxofoonkwartetten. Hier vloeien die twee
machtig mooie klankbronnen samen in
muziek van componisten met wortels in
de Baltische staten, Rusland, Hongarije en
Nederland. We horen wereldpremières van
Vasks en Vigh. Max Knigge en Peter Vigh
tekenen voor nieuwe bewerkingen voor
koor en saxofoonkwartet van Sjostakovitsj
(Wiegenlied) en Vasks (The Fruit of Silence).
Lera Auerbach componeerde zelf voor deze
combinatie. Er klinkt een selectie uit haar
veelgeprezen 72 Angels – In splendore
lucis. De volledige versie daarvan ging op
3 november 2016 hier in het Muziekgebouw
in première: een lang, intens gebed,
zinderend van hartstocht en hoop.
Pēteris Vasks
The Fruit of Silence
‘Stilte is een schitterende spirituele staat
van zijn, die ook in muziek kan worden
uitgedrukt’, zegt Pēteris Vasks. The Fruit
of Silence is door hem geconstrueerd
‘rond een metaforische weg’, zoals hij het
omschrijft, langs vijf kernbegrippen: gebed,
geloof, liefde, dienstbaarheid en vrede.
Als bakens van een wandelroute trekken
ze aan ons voorbij. De koorzang benadrukt
telkens de betekenis van elk woord en
bereikt een climax op ‘vrede’. De gezongen
tekst is een gebed van Moeder Teresa.
Zij wist haar gesprekspartners vaak te
verrassen door een kaart te trekken
met daarop een tekst die begon met de
woorden: ‘The Fruit of Silence is prayer’. In
2013 schreef Vasks een eerste versie voor
gemengd koor en piano. In de dom van
Riga klonk op 22 oktober 2014 de première
voor gemengd koor en strijkorkest. Er zijn
inmiddels bewerkingen voor koor en orkest
en instrumentale versies voor strijkkwartet
3

Toelichting
en pianokwintet verschenen. Peter Vigh
maakte deze bewerking voor koor en
saxofoonkwartet.
Vasks signaleert rampspoed: ‘Ik krijg het
gevoel dat sommige gebeurtenissen in
de wereld ons langzaam de grond onder
onze voeten ontnemen. God geve dat de
verschrikkingen die we zien in Oekraïne en
het Midden-Oosten geblust kunnen worden,
want anders zullen wij verbranden in dit
vuur’. De diepgelovige zoon van een dominee
uit de vrijzinnige Baptistenkerk koestert
de hoop. ‘Laat ons goede en liefdevolle
woorden tot elkaar spreken, want zij bergen
veel kracht in zich. Elke glimlach, elk woord
dat we uitspreken met liefde, elke streling –
geloof mij – biedt veel sterkte.’
Lera Auerbach
Selectie uit 72 Angels – In splendore lucis
Vier saxofoons, van bariton- tot
sopraansaxofoon, kunnen een
ongelimiteerd palet aan kleuren
voortbrengen, ontdekte Auerbach toen ze
in 2013 haar Gallows Songs componeerde
voor het Raschèr Saxofoonkwartet.
‘Van krachtig trompetgeschal tot de
fijngevoeligheid van houtblazers. Evengoed
kunnen ze de etherische klanken van een
glasharmonica oproepen.’
72 Angels, waaruit in dit programma een
uitgekiende selectie klinkt, bestaat uit
meditaties op de namen van evenzovele
engelen, afgesloten door een ‘Amen’. De
namen zijn ontleend aan Exodus 14: 19-21.
Auerbach gaf ze elk een eigen spirituele en
muzikale ‘persoonlijkheid’ mee.
‘De saxofoon kan brullen als een wild dier of
klinken als een sjofar’, zei Auerbach in 2016
tegen Thea Derks in haar interview naar
aanleiding van de première destijds van de
complete 72 Angels, zo’n tachtig minuten
muziek. De door Auerbach genoemde sjofar
is een instrument uit de joodse traditie.
Een ramshoorn waarop vijfduizend jaar
geleden al langgerekte klaroenstoten (Tekia),
klagelijke tonen (Sjewariem) of negen korte
stoten (Teroea) werden geblazen in de
joodse eredienst. Auerbach heeft zelf joods-
Russische roots, maar uiteindelijk, benadrukt
ze, is het haar vooral te doen om wat
verschillende culturen en hun religies juist
met elkaar delen. Muziek kan grenzen tussen
die tradities breken en ons openen voor het
universele.
Pēteris Vasks
Actus Caritatis
Pēteris Vasks houdt zich als componist veel
bezig met de balans tussen mens en natuur
of het gebrek daaraan. In zijn muziek is
tempo een metafoor.
Is het verloop snel, dan komt daar vaak in tot
uitdrukking hoe kwade krachten de harmonie
op een agressieve wijze verstoren. Krijgt
alles rustig de tijd tot klinken te komen, dan
4

Toelichting
vertolkt de muziek juist een ideaal en biedt
ze ons zicht op een betere wereld. Het is
precies die hoopvolle sfeer waarmee Actus
Caritatis ons rustig en gestaag in Kerklatijn
loutert.
Dmitri Sjostakovitsj
Wiegenlied
Sjostakovitsj herkende in joodse
volkspoëzie de lach en de traan, het
vermogen de dofst denkbare ellende met
humor te pareren. Terwijl onder Stalin
antisemitisme weer toenam, vond hij zo
gezeten aan zijn bureau in 1948 een uitweg
om mee te leven met het lot van de joden.
Sjostakovitsj wist ook de leugenachtigheid
van het Sovjet-regime sarcastisch te
raken, met een paar quasi humoristische
liederen over het ellendige leven op een
joodse kolchoz. Van een officiële première
kwam het pas in 1955. Eerder klonken
de liederen op besloten huisconcerten.
De complete cyclus, oorspronkelijk voor
sopraan, mezzosopraan, tenor en piano, is
in verschillende bewerkingen beschikbaar,
zowel instrumentaal als vocaal, de laatsten
in het Russisch en tegenwoordig ook in het
Jiddisch.
Max Knigge nam de orkestversie onder
de loep en kwam tot deze bewerking
voor gemengd koor en saxofoonkwartet,
specifiek van het derde deel: Wiegenlied. In
het origineel wordt het gezongen door de
mezzosopraan (of alt). ‘De basisbegeleiding
door de saxofoons gaat daarvan uit’, zegt de
componist en altviolist wiens muziek steeds
vaker te horen is. ‘De eenstemmige melodie
van de altstem heb ik gehandhaafd. Het is
een zeer indrukwekkende en krachtige lijn’. In
de orkestversie van Sjostakovitsj viel hem op
hoe de blazers de zanglijn versterken. ‘Waar
de blazers uit de orkestversie expressief
uitwaaieren, heb ik de melodie met het koor
ingekleurd’, legt hij uit.
Peter Vigh
Zeven jaar en drie weken – de vlucht van
Leo en Bella Adler
Peter Vigh tekent met zijn wereldpremière
voor het langste werk van deze avond.
Eerder componeerde de Nederlandse
musicus met Hongaarse roots een
grootschalig werk met vrouwenkoor ter
nagedachtenis aan de Hongaarse opstand
– in 2016 voor het Grachtenfestival, in 2021
een nieuwe bewerking met de Hongaarse
cimbaal voor festival Muze van Zuid.
De première van vanavond is voor Vigh
behalve zijn eerste grote werk voor
gemengd koor ook zijn eerste werk waarin
de schrijver Jan Brokken een rol krijgt. ‘Uit
mijn samenwerking met Jan ontstond het
verlangen naar een compositie waarin zijn
vertellingen en de muziek echt geïntegreerd
zijn’, legt hij uit aan een tafeltje in een
koffietent aan de Beethovenstraat. ‘Een stuk
als Peter en de Wolf van Sergej Prokofjev
5

Toelichting
stond er een beetje model voor, maar je zou
het ook een soort van oratorium kunnen
noemen. Het werk gaat over Bella en Leo
Adler, twee geliefden en hun vlucht voor
de nazi’s die uiteindelijk zeven jaar en drie
weken zou gaan duren. Het koor zingt de
namen van de steden waar ze langskomen’,
vat Vigh zijn première van zo’n veertig
minuten samen.
Een stroom van gedachten en herinneringen
trekt aan ons voorbij in vijf delen: De
ontmoeting, Dreiging, Afscheid, Vlucht en
Hereniging. ‘Het is ook het verhaal van twee
zielen die elkaar ontmoeten, uiteengaan
en weerzien. Bella is in verwachting. Ze
kan daarom aanvankelijk niet mee.’ Op een
goed moment zingt het koor een tekst van
een SS-er. ‘Het is de enige koortekst die
ik rechtstreeks uit het boek van Brokken
citeer.’ Het koor roept herinneringen op
in klank. ‘Als Bella en Leo trouwen hoor
je een joods bruiloftslied, dat traditioneel
wordt gezongen als een huwelijkspaar de
synagoge inloopt. Als Bella in een strafkamp
zit, zingt ze een tekst uit de Hagada die
wordt gebruikt tijdens de Pesach, waarin de
Exodus wordt genoemd. Ook citeer ik daar
het Sjema Jisra'eel.' Sjema Jisra'eel: Hoor
Israël (Deuteronomium 6:4–9) is binnen het
jodendom een essentieel gebed, gereciteerd
in de ochtend- en avond en voor het slapen
gaan. Ver van haar verwijderd zit Leo, in
Sjanghai. Het vrouwenkoor transformeert
in het vierde deel tot Bella, terwijl het
mannenkoor Leo vertolkt. Het relaas van
het tweetal staat symbool voor universeel
menselijk leed. De ellende van joodse volk en
de hoop op vrijheid vanuit gevangenschap
krijgen stem. Ter afsluiting klinken nogmaals
alle stedennamen.
Tijdens de repetitie klinkt plots een
verwaaide flard uit een befaamde
romantische liederencyclus. ‘Fremd bin ich
eingezogen...’. Dolende zielen, thuislozen,
vluchtelingen en vervolgden, ze zijn van alle
tijden.
Huib Ramaer
6

Toelichting
Wie één leven redt, redt een hele
wereld.
Door Jan Brokken
Het thema van De rechtvaardigen komt
uit de Talmoed: wie één leven redt, redt
een hele wereld. Met de vlucht – uit je
dorp, je land, je taal, je familie, je traditie, je
cultuur – ben ik al veel langer bezig. Van
Mijn kleine waanzin over een jongen die wil
ontsnappen aan de grote waanzin van oorlog
en geloof, tot In het huis van de dichter
over de meesterpianist Youri Egorov die de
Sovjet-Unie ontvluchtte en zijn vrijheid in
Amsterdam vond. Die preoccupatie sprak de
leden van het Berlage Saxophone Quartet
aan en leidde in 2016 tot het programma
De weg naar de vrijheid waarbij de tekst de
muziek versterkt en de muziek de tekst.
Ik was er absoluut zeker van dat de
klankkleuren van Peter Vigh, die voor De
weg naar de vrijheid de arrangementen
schreef, precies bij De rechtvaardigen
zouden passen; dat ongelooflijke en nog
altijd onbekende verhaal van een van de
grootste reddingsoperaties uit de Tweede
Wereldoorlog, van de Nederlandse consul
in Kaunas, Jan Zwartendijk, die duizenden
Joodse mannen, vrouwen en kinderen het
leven redde.
In De rechtvaardigen heb ik niet alleen het
verhaal van de redder willen vertellen maar
ook van de geredden. Dat idee wilden we in
het oratorium overeind laten staan. Voor het
eerste deel, het verhaal van de redder, wilden
we muziek gebruiken die heel goed bij de
durf, het lef en het geloof in humanitaire
waarden van Jan Zwartendijk past. Voor het
tweede deel, het verhaal van de geredden,
streefden we een ‘Gesamtkunstwerk’ na
waarin vrouwen- en mannenstemmen,
sopraan-, alt-, tenor-, baritonsaxofoon en
verteller muziek en verhaal tot een eenheid
smeden. Zeven jaar en drie weken is het
door Peter Vigh getoonzette verhaal van de
vlucht van Leo en Bella Adler, die met een
door consul Jan Zwartendijk verstrekt visum
de ganse aarde over reisden om de vrijheid
te vinden, een exodus die aan de Uittocht uit
Egypte doet denken, een reis van zeven jaar
vanuit de duisternis naar het licht. Terwijl we
de laatste hand legden aan dit op historische
feiten gebaseerde oratorium, haalde de
actualiteit ons in en maakte ons met een
veelheid aan verschrikkelijke beelden pijnlijk
duidelijk dat er nog altijd mensen zijn die
huis en haard moeten verlaten om het vege
lijf te redden en in alle vrijheid te kunnen zijn
wie ze zijn.
Jan Zwartendijk zei destijds in Kaunas
tegen zijn kinderen over de lange rij voor
het consulaat: ‘Als ik deze mensen niet
help, gaan ze een gewisse dood tegemoet.’
Dat al vroeg in de Tweede Wereldoorlog
geuite besef, zal ons blijvend tot voorbeeld
strekken. Onder de slechtst denkbare
omstandigheden, onder haat en geweld, zijn
er nog altijd een paar verlichte geesten die
in het goede en humane blijven geloven. Aan
hen danken we het voortbestaan van onze
wereld.
7

Liedteksten
Pēteris Vasks
The Fruit of Silence
The fruit of silence is prayer
The fruit of prayer is faith
The fruit of faith is love
The fruit of love is service
The fruit of service is peace.
De vrucht van stilte is gebed
De vrucht van gebed is geloof
De vrucht van geloof is liefde
De vrucht van liefde is dienstbaarheid
De vrucht van dienstbaarheid is vrede
Lera Auerbach
72 Angels (selectie)
24 Ha’evayah, 16 Hakamiyah, 17 Leviyah &
(begin van) 18 Kaliel’
50 Daniël, 51 Hahashiyah & 52 Imamiyah
36 Manadel
20 Pahaliyah, 21 Nel’kaël & 22 Yeyaël
(einde van) 18 Kaliel’ & 19 Lavavyah
De namen van de engelen worden
gereciteerd.
Pēteris Vasks
Actus Caritatis
Domine Deus,
amo te super omnia
et proximum meum propter te,
quia tu es summum, infinitum,
et perfectissimum bonum,
omni dilectione dignum.
In hac caritate vivere et mori statuo.
Amen.
God van Liefde,
ik bemin U boven alles
en uit geheel mijn hart,
omdat Gij oneindig goed
en oneindig beminnelijk zijt,
Uit liefde tot U bemin ik ook alle mensen als
mijzelf.
Heer, geef mij steeds meer liefde!
Amen.
8

Liedteksten
Dmitri Sjostakovitsj
Wiegenlied
Moj synok vsekh krashe v mire –
ogonek vo t’me.
Tvoj otets v tsepjakh v Sibiri,
Derzhit tsar’ ego v tjur’me.
Spi, lju-lju-lju-lju.
Kolybel’ tvoju kachaja, mama slezy l’et.
Sam pojmesh’ ty, podrastaja, chto ej serdtse
zhzhet.
Tvoj otets v Sibiri dal’nej,
Ja nuzhdu terplju.
Spi pokuda bespechal’no,
A lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju.
Skorb’ moja chernee nochi,
Spi, a ja ne splju.
Spi, khoroshij, spi, synochek,
Spi, lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju, lju-lju.
Mooier dan wie ook is mijn kleine jongen -
een licht in de duisternis.
Je vader is in ketens in Siberië,
gevangen gehouden door de tsaar.
Slaap, wieg, wieg.
Terwijl ze je wieg wiegt, laat je moeder haar
tranen stromen.
Als je groot bent, zul je begrijpen wat haar
beangstigt.
Je vader is in het verre Siberië,
terwijl ik hier in armoede leef.
Maar jij moet slapen zonder zorgen,
Slaap zacht, slaap zacht.
Mijn smart is zwarter dan de nacht zelf,
Slaap, mijn liefste, terwijl geen slaap tot mij
komt.
Slaap, mijn mooie, slaap, mijn lieve kleine
zoon,
Slaap, slaap, slaap.
9

Liedteksten
Peter Vigh
Zeven jaar en drie weken – de vlucht van Leo en Bella Adler
1. Ontmoeting
Bella, Leo
Bella Hamburg, Leo Adler
1. Ontmoeting
Ansbach, Würzburg, Mir, Kedan, Vilnius,
Kaunas
Baruch ha-ba b’shem Adonai,
berach-nu-chem mi-beit Adonai
El Adonai va-ya-er lanu
isru chag ba’avotim ad karnot ha-miz-beiach.
Eli Atah v’odi-cha, Elohai, arom’me-ka.
Hodu la-Adonai ki tov, ki l’olam chas-do
Gezegend zijn allen die komen in de naam
van Adonai;
wij zegenen u uit het huis van Adonai.
Adonai is de God die ons licht heeft gegeven;
omkranst de feestelijke processie met mirte
als zij naar de hoeken van het altaar gaat
U bent mijn God, en loof U, U bent mijn God,
en ik verhef U.
Juich Adonai toe, want God is goed; Gods
liefde duurt eeuwig.
Siman tov, Mazel tov
2. Dreiging
Das Wegziehen der osteuropäischen
Juden bringt eine ständige geistliche
Erneuerung des Weltjudentums mit sich,
aufgrund der Tatsache, dass sie mit ihrer
orthodoxen religiösen Einstellung einen
Großteil der Rabbiner und Talmudlehrer etc.
stellen, die vor allem von vielen jüdischen
Organisationen in Amerika, gesucht werden.
2. Dreiging
Het wegtrekken van Joden uit Oost-Europa
betekent een voortdurende geestelijke
vernieuwing van het wereldjodendom,
aangezien voornamelijk deze Joden uit
Oost-Europa ten gevolge van hun religieuze
orthodoxe instelling, een groot deel der
Rabbijnen, Talmoed-onderwijzers enz.
verschaffen, die juist door de in de Verenigde
Staten werkende Joodse organisaties
gezocht worden.
10

Liedteksten
3. Afscheid
Vergeet me niet.
Ik durf niet naar je buik te kijken.
4. Vlucht
Wladiwostok
Tsuruga
Kobe
Shema Yisrael
Adonai Eloheinu
Adonai Echad
Ha lachma anya di achalu avahatana b’ara
d’Mitzrayim.
Kal dichfin yeitei v’yeichul.
Kal ditzrich yeitei v’yifsach.
Hashata hacha, l’shanah haba’ah b’ara d’Yisrael.
Hashata avdei. L’shana haba’ah b’nei chorin.
Dit is het brood van de ellende, dat onze
voorouders in Egypte hebben gegeten.
Iedereen, die honger heeft, kan binnenkomen en
mee-eten;
iedereen, die het nodig heeft, kan Pesach
meevieren.
Dit jaar zijn wij hier, volgend jaar in Jisraël.
Dit jaar zijn wij slaven, volgend jaar vrije mensen.
5. Hereniging
Two hundred Windsor Street, Hartford,
Connecticut, United States of America
Baruch haba, be sheim Adonai
Berechnu chem, mi beit Adonai
Eil Adonai vayair
Gezegend zijn allen die komen in de naam
van Adonai;
wij zegenen u uit het huis van Adonai.
Adonai is de God die ons licht heeft gegeven
Ansbach, Würzburg, Mir, Kedan, Vilnius, Kaunas,
Kobe, Shanghai, Aktuïbinski, Gorki, Karaganda,
Kok, Uzed, Odessa, Wien, Brooklyn, New Jersey
Fremd bin ich eingezogen
Basel
11

Biografieën
Componisten
Pēteris Vasks
De Letse componist Pēteris
Vasks (1946) studeerde
contrabas aan de Litouwse
Muziek Academie in Vilnius.
Vanaf 1961 speelde hij
onder andere in het Lets
Filharmonisch Orkest, het
Litouws Filharmonisch
Kamerorkest en het Lets
Radio- en Televisieorkest.
Van 1973 tot 1978 studeerde
Vasks compositie bij
Valentin Utkin aan de
Letse Muziekacademie in
Riga. Tijdens de Sovjetperiode
leed Vasks onder
12
de repressies van de
Russische culturele doctrine
vanwege zijn religieuze en
artistieke overtuigingen,
maar de werken van de
Letse componist hebben
de afgelopen jaren snel
brede erkenning gekregen.
Koormuziek is van groot
belang binnen Vasks oeuvre.
Zijn werken worden over de
hele wereld uitgevoerd door
gerenommeerde muzikanten
en worden vaak gebruikt door
choreografen. In zijn werken
spelen de Letse volksmuziek
en thema’s als de strijd van
mens en de schoonheid van
de natuur een belangrijke
rol. Vasks ontving drie
keer de Letse Muziekprijs,
is sinds 1994 erelid van
de Letse Academie voor
Wetenschap, sinds 2001 lid
van de Zweedse koninklijke
muziekacademie en werd
ere-senator van de Letse
Culturele Academie in 2002.
Lera Auerbach
Geboren in de Russische stad
Tsjeljabinsk, ten oosten van
de zuidelijke uitlopers van
het Oeral-gebergte, vluchtte
Lera Auerbach (1973) in
1991 naar de Verenigde
Staten om piano en
compositie te studeren aan
de gerenommeerde Juilliard
School in New York.
foto: F. Reinhold
In 2002 maakte ze haar
Amerikaanse debuut in de
Carnegie Hall met een eigen
compositie, Suite voor Viool,
Piano en Strijkorkest, die ze
uitvoerde met violist Gidon
Kremer en zijn Kremerata
Baltica. Ze treedt nog steeds
veelvuldig op als pianiste en
heeft diverse cd’s opgenomen.
Als componiste heeft ze
onderhand een oeuvre van
meer dan honderd werken
geschreven, waaronder twee
opera’s en verscheidene
koorsymfonieën. Ze heeft

Biografieën
diverse prijzen ontvangen
voor haar composities.
Auerbach is ook actief
als dichter en beeldend
kunstenaar.
Dmitri Sjostakovitsj
Dmitri Sjostakovitsj (1906 -
1975) is een van de meest
gewaardeerde en meest
gespeelde Russische
componisten van de
twintigste eeuw.
Sjostakovitsj kwam tot bloei
onder het Sovjetregime
waar hij vervolgens
veelvuldig mee in botsing
kwam omdat zijn kleurrijke
stijl niet voldeed aan de
Russische eisen. Het werk
van Prokofjev, romantiek,
neoclassicisme, Russische
volksmuziek, het komt
allemaal samen in het werk
van Sjostakovitsj die in vele
genres actief was. Hij schreef
ook diverse filmscores om
in zijn levensonderhoud te
voorzien in tijden dat zijn
vrije werk door de Russische
machthebbers verboden was.
Peter Vigh
Peter Vigh (1987) is
altsaxofonist en vaste
arrangeur van het Berlage
Saxophone Quartet. Als
componist schreef hij voor
een verscheidenheid aan
toonaangevende ensembles
en solisten.
Compositie studeerde hij
bij leermeesters Klaas de
Vries, Fabio Nieder en Willem
Jeths. Saxofoon studeerde
hij bij Arno Bornkamp in
Amsterdam en bij Jean-
Denis Michat in Lyon. Aan
het Conservatorium van
Amsterdam voltooide hij
zijn master saxofoon met
de aantekening cum laude.
In de komende jaren staan
opdrachten van onder
andere Cappella Amsterdam,
Cello Biënnale en Utrechts
Requiem op het programma.
Zijn werk werd gespeeld
door leden van het Koninklijk
Concertgebouworkest
en het Budapest Festival
Orchestra, Brandt Attema,
Tobias Borsboom en hij
kreeg opdrachten van onder
meer het Grachtenfestival,
November Music, de
Gaudeamus Muziekweek,
International Bach Festival
Gran Canaria en NPO
Radio 4. Peters composities
werden gewaardeerd
door verscheidene jury’s.
Hij won het Prinses
Christina Concours en
de compositiewedstrijd
van de VSB-poëzieprijs
en werd finalist bij de
Kompositionswettbewerb van
het Artemis Quartett.
13

Biografieën
Uitvoerenden
Jan Brokken
Voordracht
Jan Brokken (1949)
groeide op in het Zuid-
Hollandse dorp Rhoon. Hij
studeerde journalistiek in
Utrecht en politicologie
in Bordeaux (Frankrijk).
Hij schreef 33 romans,
verhalenbundels,
reisverhalen en non-fictie
boeken.
Werk van hem werd in
twintig talen vertaald,
van Engels en Italiaans
14
foto: Jelmer de Haas
tot Chinees en Russisch.
Drie van zijn boeken zijn
verfilmd, twee worden dat.
De Italiaanse boekverkopers
riepen I giusti (De
rechtvaardigen) tot beste
non-fictieboek van 2021
uit. ‘Ongemeen aangrijpend
en consciëntieus
gedocumenteerd,’ oordeelde
Joseph Pearce in De
Morgen. ‘Een fascinerend
boek dat bol staat van nu
eens ontroerende en dan
weer schokkende taferelen.’
The Guardian roemde The
Just als ‘een monumentaal
werk’. Ook Baltische zielen,
De vergelding, In het huis
van de dichter en De
Kozakkentuin oogstten
internationaal de hoogste
lof. Voor La Repubblica is
Jan Brokken ‘een van de
origineelste schrijvers van
dit moment, veelzijdig,
diepgravend, virtuoos en
muzikaal – in alle opzichten
van het woord.’
Berlage Saxophone
Quartet
Het Berlage Saxophone
Quartet (BSQ) wordt
gezien als voorvechter
van een nieuwe generatie
saxofoonkwartetten die
deze discipline binnen de
klassieke muziekwereld
stevig op de kaart zet.
foto: Sarah Wijzenbeek

Biografieën
Opvallend is daarbij de
unieke combinatie van
muzikale diepgang en
verfijning, aangevuld
met een aansprekende
presentatie waarin andere
disciplines de muzikale
lading versterken.
Opgericht in 2008 in de
klas van Arno Bornkamp
aan het Conservatorium
van Amsterdam, wonnen
ze een Stipendium op de
Deutscher Musikwettbewerb
(2011), de Dutch Classical
Talent Award (2013) en
de Kersjes Prijs (2015).
Het hoogst haalbare
niveau in kamermuziek
nastrevend, gingen ze
in de leer bij een van de
beste strijkkwartetten ter
wereld: het Artemis Quartett
uit Berlijn. Hun twee cd’s
SaxoFOLK en In search of
freedom, uitgebracht bij het
Duitse label MDG, ontvingen
veel lof van de binnen- en
buitenlandse pers. Het
BSQ maakt concerten,
voorstellingen en videoclips
waarin ze onder andere
samenwerken met schrijver–
verteller Jan Brokken,
muziektheatergroep Via
Berlin, lichtkunstenaars
van het Blauwe Uur en
filmregisseur Sander Burger.
Daniel Reuss
Dirigent
foto: Marco Borggreve
Daniel Reuss (1961)
studeerde koordirectie
aan het conservatorium
van Rotterdam bij
Barend Schuurman.
Sindsdien dirigeert hij een
muziekrepertoire dat vele
eeuwen bestrijkt.
Op zijn eenentwintigste
richtte hij het Oude Muziek
Koor Arnhem op en in 1990
werd hij artistiek leider van
Cappella Amsterdam. In
februari 2007 maakte hij
zijn debuut bij de English
National Opera met Händels
Agrippina. Van 2008 tot 2013
combineerde Daniel Reuss
zijn werkzaamheden als
artistiek leider van Cappella
Amsterdam met het chefdirigentschap
van het Ests
Philharmonisch Kamerkoor.
Sinds 2015 is Daniel Reuss
tevens chef-dirigent van het
Ensemble Vocal Lausanne.
In 2016 werd hij benoemd
tot Ridder in de Orde van
de Nederlandse Leeuw. In
mei 2021 brachten Cappella
Amsterdam en Daniel Reuss
het album In Umbra Mortis
uit met werken van Giaches
de Wert en Wolfgang Rihm bij
platenmaatschappij Pentatone,
dat is bekroond met de Edison
Klassiek in de categorie ‘het
koor’. In 2022 wordt David
Langs the writings uitgebracht
en het jaar daarop staat
de Psalms of Repentance
van Alfred Schnittke op de
release-agenda.
Cappella Amsterdam
In de afgelopen vijftig jaar
is Cappella Amsterdam
uitgegroeid tot een van de
bekendste Nederlandse
kamerkoren. Cappella
Amsterdam houdt de rijke
koorcanon levend, oprecht,
dichtbij en toegankelijk.
15

Biografieën
Door de continue inzet
op talentontwikkeling,
het uitschrijven van
compositieopdrachten
en de toewijding aan
grensverleggende projecten
en programma’s is Cappella
Amsterdam een drijvende
kracht achter de koormuziek
in Nederland én daarbuiten.
Met grote regelmaat zoekt
Cappella Amsterdam de
grenzen van de koormuziek
op door nieuwe en unieke
verbindingen aan te gaan,
waarin het wezen van het
koor wordt bevraagd en
de mogelijkheden van het
koor tot het uiterste worden
opgerekt. De avontuurlijke,
multidisciplinaire
voorstellingen die
hieruit voortvloeien
vinden steeds meer hun
weg naast de reguliere
concertprogramma’s.
Sopranen
Sanda Audere
Elisabeth Blom
Martha Bosch
Marijke van der Harst
Maria Köpcke
Lette Vos
Alten
Sabine van der Heijden
Mieke van Laren
Laura Rodrigues Lopes
Irene Sorozábal
Suzanne Verburg
Tobias Segura Peralta
Tenoren
Jon Etxabe Arzuaga
Jelle Leistra
Martin Logar
Diederik Rooker
Adriaan de Koster
Stefan Berghammer
Bassen
Erks Jan Dekker
Jan Douwes
Harry van der Kamp
Kees Jan de Koning
Johan Vermeer
Nathan Tax
foto: Marc Driessen
16

Verwacht
Jussens versus slagwerk
Lucas & Arthur Jussen +
Alexej Gerassimez + Emil
Kuyumcuyan
Donderdag
avondserie
Do 12 mei 2022
Grote Zaal
20.15 uur
Publiekslievelingen Lucas en Arthur Jussen zijn altijd
op zoek naar een nieuwe uitdaging. Vanavond bundelen
de pianobroers hun krachten met de slagwerkers Alexej
Gerassimez en Emil Kuyumcuyan voor een programma
met een onweerstaanbare, percussieve drive. Zo klinkt
er swingende muziek van George Gershwin en Leonard
Bernstein, die vorige eeuw een brug sloegen tussen
populaire en klassieke muziek. Het klapstuk is de
baanbrekende Sonate voor twee piano’s en slagwerk van
Béla Bartók: een grillig meesterwerk dat je meesleept op
een achtbaanrit.
De jonge Amerikaan Andrew Norman koos in Frank’s house
voor dezelfde opvallende bezetting als Bartók, wat zijn
stuk de allure van een eerbetoon geeft. Norman liet zich
inspireren door de woning die architect Frank Gehry voor
zichzelf bouwde in Santa Monica. Zoals Gehry een bungalow
‘door elkaar husselde’, zo ging Norman flarden van bekende
en gezapige muziek te lijf. Het resultaat is een theatrale tour
de force voor piano’s en slagwerk – typisch een stuk waar de
avontuurlijke Jussens zich in kunnen vastbijten.
Lucas & Arthur Jussen
foto: Marco Borggreve
Programma: Béla Bartók Sonate voor twee piano’s en
slagwerk / Alexej Gerassimez Stonewave voor percussie
duo / George Gershwin Rhapsody in Blue / Andrew Norman
Frank’s house / Leonard Bernstein Symphonic Dances from
West Side Story (arr. voor twee piano’s en slagwerk)
17

Verwacht
do 12 mei / 12.30 uur
Bas Treub + Seán Morgan-
Rooney
Lunchconcert i.s.m. Nationaal
Muziekinstrumenten Fonds
do 19 mei / 20.15 uur
MARS
Klangforum Wien
Mei
vr 6 mei / 20.15 uur
Amadyaz
Troubadours van het
Amazigh levenslied
za 7 mei / 20.15 uur
Wenceslaus en
Charlemagne
Tiburtina Ensemble
za 7 mei / 22.30 uur /
Kleine Zaal
Sega Bodega + Fatima
Ferrari
zo 8 mei / 15.00 uur /
Atriumzaal
SoundLAB workshop
Voor volwassenen
zo 8 mei / 20.15 uur
Hammerklavier
Lars Vogt
wo 11 mei / 20.30 uur
Close to me
Maria Mendes + John
Beasley + Metropole Orkest
do 12 mei / 20.15 uur
Jussens versus slagwerk
Arthur & Lucas Jussen +
Alexej Gerassimez + Emil
Kuyumcuyan
vr 13 mei / 20.15 uur
Le baiser de la fée
Amsterdam Sinfonietta +
Antje Weithaas
za 14 mei / 20.15 uur
In Search of Haydn
Orkest van de Achttiende
Eeuw + Nicolas Altstaedt
Kijk Muziek
zo 15 mei
13.30 uur
Dromenblazers (6+)
Oorkaan + Nieuw
Amsterdams Klarinet
Kwartet
13.30 + 15.30 uur /
Kleine Zaal
ImpulZ (2+)
Theater de Spiegel
ma 16 mei / 20.30 uur
Anouar Brahem Quartet
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand klinkt om
20.00 uur het geluidsmonument
Huil van de Wolff van Martijn
Padding ter herinnering aan
oprichter van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
Zie voor meer informatie
muziekgebouw. nl/huilvandewolff
18

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met jouw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl), Facebook,
Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
19