Klankjuwelen 2022

4
groningen – tekst: thea pol
Groningen en
Ostfriesland: lustoorden
voor orgelliefhebbers
Het kan niet vaak genoeg bejubeld worden: de grote orgelrijkdom in Groningen en Ostfriesland.
Niet voor niets staat deze regio bekend als het mekka van beroemde historische orgels. Na twee
moeilijke coronajaren lijkt 2022 het jaar te worden waarin orgelconcerten weer volop kunnen
doorgaan. De orgelcommissies hebben in ieder geval weer prachtige programma’s samengesteld.
Er valt dus het nodige te genieten. En dat is genieten in dubbele zin. Niet alleen van de schoonheid
van de orgel klanken maar ook van de aanblik van die prachtige instrumenten. Je kunt alleen
maar bewondering voelen voor de orgelbouwers, die in staat waren ons dit erfgoed na te laten.
Klankjuwelen 2022 bevat een overzicht van de orgelconcerten, waarvan een schema achterin dit
tijdschrift is opgenomen. Deze informatie is ook te vinden op www.erfgoednieuws.nl
www.groningen-orgelstad.nl en www.orgelland.nl Deze sites geven de actuele stand van zaken
weer en bevatten vaak ook informatie over het programma van de organist.
De opzet van deze Klankjuwelen is vergelijkbaar met de vorige edities. Het blad is opgedeeld
in een Gronings deel en een Ostfriese deel. De informatie over Ostfriesland komt van het
Organeum in Weener.
De diverse programma’s in Groningen, die de revue passeren, zijn ingedeeld in de regio’s
Het Hogeland, Eemsdelta, Groningen-stad, Oost-Groningen en Westerkwartier.
We beginnen dit overzicht in de gemeente Het Hogeland waar eind 2021 de Stichting
Gezamenlijke Orgelcommissies Het Hogeland tot stand kwam.
HET HOGELAND
Met het tekenen van de stichtingsacte hebben
de orgelcommissies in de Ommelanden (van
Zoutkamp tot Oosteinde en van Usquert tot
Noordwolde) vastgelegd de handen ineen te
zullen slaan bij de programmering van de
orgelconcerten in samenhang met andere
culturele gebeurtenissen in de gemeente
Het Hogeland.
In de gemeente Het Hogeland, de grootste
gemeente van het land, staat een keur aan
belangrijke en mooie orgels. De prachtige en
vaak grote orgels, de rijk gebouwde kerken, de
borgen en grote boerderijen met tuinen getuigen
van een grote rijkdom, eertijds ontstaan
op de vruchtbare klei. Het gaat om orgels in
Noordwolde (1658), Kantens (1660); orgels
uit de bloeitijd van de barok, gebouwd door
Freytag orgel Warffum (foto: Anjo de Haan)
Arp Schnitger en ‘zijn school’: Mensingeweer
(1698), Uithuizen (1701), Zandeweer (1731),
Leens (1734) en Uithuizermeeden (1785);
meerdere belangrijke orgels uit de daaropvolgende
klassiek-romantische periode: Warffum
(1812), Eenrum (1817), Breede (1840). Usquert
(1852) en Oldenzijl (1900).
De plannen voor de samenwerking van de
orgelcommissies zijn gehonoreerd door het
gemeentebestuur met een startsubsidie. Het
oogmerk hierbij was dat er een geïntegreerd
en overzichtelijk programma van orgelconcerten
tot stand komt. Bewoners en toeristen
hoeven niet meer te kiezen uit twee of drie
concerten op een avond en het jaarprogramma
waarborgt dat het hele palet aan klankschoonheid
aan de orde komt. De concerten
op de verschillende orgels getuigen op een
intrigerende wijze van de veranderingen in
de smaak in de afgelopen eeuwen en sluiten
ook aan bij bijzondere herdenkingen, zoals
geboorte- of sterfjaar van componisten. De
Stichting zal in de loop van dit jaar een eigen
website lanceren waarin een overzicht gegeven
wordt van de activiteiten en van informatie
over kerken en orgels.
Naast het organiseren van concerten en
culturele tochten langs orgels, kerken, borgen
en andere interessante plaatsen wil de
Stichting ook educatieve projecten op poten
gaan zetten om de jeugd enthousiast te maken
voor de orgelmuziek en de orgelbouw in
de context van de gebouwen. De belangwekkende
orgels staan immers vaak in middel-
5