Jaarverslag 2013
02.03.2023 • Views
Embed Flag

Jaarverslag 2013

ePAPER READ
Avansa.Kempen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

<strong>2013</strong><br />

jaarmagazine<br />

'13

Als je goesting hebt om<br />

iets in je buurt<br />

te veranderen,<br />

moet je bij ons zijn.<br />

We beginnen er aan als<br />

je ons enthousiast kan<br />

maken.<br />

We kijken wie<br />

er nog wil meedoen en<br />

samen zoeken we<br />

naar een frisse aanpak.

kris van exel<br />

3

lees ons digtaal<br />

http://goo.gl/VEul0B<br />

Rusteloos rondjes draaien in de Kempen?<br />

Nee, dat was niets voor Vormingplus in<br />

<strong>2013</strong>.<br />

In dit jaarmagazine vind je onze hartenklop<br />

en ons leven.<br />

Lees het als je kan ook digitaal: dan krijg je<br />

toegang tot extra clips en foto's.<br />

bart van der moeren<br />

4

In dit nummer<br />

Samen Inburgeren 6<br />

een tussentijds feest met de minister, coaches en inburgeraars uit<br />

vier gemeenten<br />

Inburgeraars vertellen 11<br />

Trage Post 13<br />

burgemeesters en bewoners schreven brieven voor 2030<br />

De Trage Brief van Chika Unigwe 19<br />

Herman Van Rompuy 20<br />

was op bezoek in Turnhout en praatte over stilte en leiderschap<br />

Last Minutes 24<br />

een goedkope inspiratiebron voor Kempense verenigingen<br />

Oude krijgers Sleeckx en Van Elsen 30<br />

kaarten na over Groenten uit Balen en nieuwe solidariteit<br />

Fluiten in een tuin 35<br />

De Goed gevoelstoel 37<br />

Groen in de stad 38<br />

over wijksafari's, zaadbommen en snoeptuinen<br />

Dansen op de camping 43<br />

versmelt bewoners en omwoners in Laakdal<br />

Kolos 45<br />

tips, trucjes en een traject om de relatie tussen gemeente en<br />

verenigingen te smeren<br />

Intro in cultuur 50<br />

Gemeen Goed 52<br />

Dirk Barrez 54<br />

over de noodzaak van coöperaties: om later 'niet te janken<br />

van onmacht'<br />

Gemeen goede smaakmakers 60<br />

Onze partners op zes rijtjes 62<br />

Nog wat cijfers 64<br />

De mensen achter Vormingplus 66<br />

5

Samen in<br />

6<br />

v.l.n.r. Tinne Rombouts (burgemeester Hoogstraten), Servais Verherstraeten (staatssecretaris),<br />

Geert Bourgeois (Vlaams minister van Inburgering ) en Hamid Riffi (voorzitter Prisma vzw )

urgeren<br />

Samen met Prisma vzw ondersteunt Vormingplus<br />

het project ‘Samen Inburgeren’ in vier Kempense<br />

gemeenten. In september nodigden we alle deelnemers<br />

én de betrokken overheden uit op een<br />

tussentijds feestmoment.<br />

7<br />

kris van exel

8<br />

Integreren is niet eenvoudig. Je aanpassen aan een<br />

vreemde cultuur, vreemde mensen, een vreemde omgeving,<br />

vreemde gewoonten en een vreemde taal is een<br />

werk van lange adem. Het is een voortdurende oefening.<br />

Het project ‘Samen inburgeren’ dat anderhalf jaar geleden<br />

door minister Bourgeois werd gelanceerd, maakt<br />

het integratieproces niet gemakkelijker, maar zeker wel<br />

overzichtelijker, vlotter, behapbaarder en vooral ook<br />

plezieriger.<br />

clip Inburgeraars en beleidsmensen op de foto<br />

Op het provinciaal domein<br />

Zilvermeer werd de minister<br />

door vzw Prisma en Vormingplus<br />

én de gemeenten Turnhout, Mol,<br />

Geel en Hoogstraten, uitgenodigd om<br />

samen met 140 inburgeraars en evenveel<br />

coaches het succes van ‘Samen<br />

inburgeren’ te vieren.<br />

EENVOUDIG IDEE<br />

Geert Bourgeois is Vlaams minister<br />

van Bestuurszaken, Toerisme, Binnenlands<br />

bestuur én Inburgering. Als<br />

‘inburgeringsminister’ merkte hij dat<br />

het integratieproces beter kan. Hij<br />

lanceerde in 2011 het project ‘Samen<br />

inburgeren’. Het idee erachter is even<br />

eenvoudig als efficiënt. Elke inburgeraar<br />

krijgt een persoonlijke coach aan<br />

wie hij gedurende zes maanden gekoppeld<br />

wordt. De coach en de inburgeraar<br />

bouwen een zo hecht mogelijke<br />

band op. Ze zien mekaar minstens<br />

tweewekelijks. Welke activiteiten ze<br />

samen doen, bepalen ze helemaal<br />

zelf. Alles is mogelijk: de coach kan de<br />

inburgeraar helpen bij het invullen van<br />

administratieve formulieren of hij kan<br />

helpen boodschappen doen. Maar een<br />

samenkomst hoeft niet noodzakelijk<br />

‘nuttig’ te zijn. Ze kunnen ook samen<br />

gewoon een potje koken, naar het<br />

voetbal gaan kijken of een pint gaan<br />

drinken. Het belangrijkste is dat de<br />

inburgeraar merkt dat er iemand in<br />

de buurt is op wie hij kan terugvallen.<br />

Tegelijkertijd moet hij erover waken<br />

dat hij niet te afhankelijk wordt van<br />

zijn coach. Want dan zou het integratieproces<br />

zijn doel natuurlijk voorbijschieten.<br />

WIN-WIN IS SUCCES<br />

De focus mag dan liggen op de<br />

integratie van de inburgeraar, ‘Samen

inburgeren’ creëert wel degelijk een<br />

win-winsituatie. Ook de coach doet<br />

er zijn voordeel mee. Ook hij verrijkt<br />

zijn cultuur en kan zijn blik verruimen<br />

dankzij het contact met de inburgeraar.<br />

‘Samen inburgeren’ is een succes. In<br />

Vlaanderen burgeren meer dan 2.000<br />

mensen samen in. In de Kempen, waar<br />

de gemeenten Turnhout, Hoogstraten,<br />

Mol en Geel instapten in het project,<br />

gaat het om 225 koppels die samen<br />

inburgeren.<br />

KOPPELAARSKUNST<br />

Katrien Loots volgt bij Vormingplus<br />

Kempen het project ‘Samen inburgeren’<br />

op de voet. Het succes verbaast<br />

haar niet. “Aan de basis van het succes<br />

ligt een goeie screening,” legt ze uit.<br />

“We zetten niet zomaar mensen bij<br />

mekaar. Om te beginnen, kiezen we<br />

de coaches zorgvuldig. Alleen mensen<br />

die de streek goed kennen, er zich<br />

goed thuis voelen en goed Nederlands<br />

praten, komen ervoor in aanmerking.<br />

Voor de inburgeraars geldt dat ze al<br />

een beetje Nederlands kunnen praten<br />

en begrijpen en dat ze zélf overtuigd<br />

zijn van het nut van het project. Ze<br />

worden niet gedwongen of onder druk<br />

gezet om samen in te burgeren. Ze<br />

moeten vrijwillig de stap zetten.”<br />

Het vormen van koppels gebeurt<br />

weldoordacht. “Per gemeente worden<br />

de kandidaat-deelnemers uitgenodigd<br />

voor een gesprek,” zegt Katrien.<br />

“We polsen dan uitgebreid naar hun<br />

achtergronden, hun hobby’s en interesses.<br />

Zo kunnen we ervoor zorgen<br />

dat de coach en de inburgeraar ‘matchen’.<br />

Mensen die graag koken of uit<br />

eten gaan, worden bijvoorbeeld gekoppeld.<br />

Of voetbalfans. Of cultuurliefhebbers.<br />

Als de coach en de inburgeraar<br />

eenzelfde interesse delen, verhoogt dat<br />

de slaagkansen van het project enorm.”<br />

De koppels die samen inburgeren<br />

worden niet aan hun lot overgelaten.<br />

Ze worden ondersteund door Vormingplus.<br />

CONCRETE<br />

RESULTATEN<br />

‘Samen inburgeren’ kan niet anders<br />

dan zinvol zijn. Zelfs de ferventste<br />

tegenstander zal erkennen<br />

dat het principe ‘Baat<br />

het niet, het schaadt ook<br />

niet’ geldt. Maar zijn er<br />

ook concrete, keiharde,<br />

meetbare resultaten?<br />

“Absoluut,” zegt Katrien<br />

Loots en ze geeft een voorbeeld om het<br />

te illustreren. “Inburgeraar John werd<br />

gekoppeld aan coach François. Tijdens<br />

een van de momenten waarop het koppel<br />

zijn ervaringen met Vormingplus<br />

moet delen, vertelde John dat hij dankzij<br />

François aan een job was geraakt.<br />

François had een bevriende aannemer<br />

gevraagd John in dienst te nemen, en<br />

die was op het voorstel ingegaan.”<br />

INTEGRATIE OP ALLE<br />

DOMEINEN<br />

Geert Bourgeois, minister van<br />

Inburgering en Integratie, luisterde<br />

aandachtig naar wat de coaches en<br />

inburgeraars te vertellen hadden en<br />

richtte zich nadien zelf tot de ‘Vlamingen<br />

en nieuwe Vlamingen’. Hij wuifde<br />

meteen alle complimenten aan zijn<br />

adres weg.<br />

“Ik ben niet de uitvinder van ‘Samen<br />

inburgeren’. Ik leerde het project kennen<br />

toen ik in Catalonië was. Maar ook<br />

in Nederland en tal van andere landen<br />

bestaat het al langer dan in België. Elk<br />

land legt wel zijn eigen accenten. Zo<br />

gaat het in Denemarken bijvoorbeeld<br />

concreet om samen werk te vinden.<br />

WE HEBBEN EEN VERDEELD<br />

VERLEDEN, MAAR OOK EEN<br />

GEDEELDE TOEKOMST.<br />

Minister Geert Bourgeois<br />

Hier willen we vooral van mekaar<br />

leren en mekaar beter leren kennen<br />

zodat de inburgeraar zich sneller thuis<br />

voelt bij ons. We hebben immers een<br />

verdeeld verleden, maar een gedeelde<br />

toekomst.”<br />

“De meeste inburgeraars hebben al<br />

een voorgeschiedenis. Ze hebben al<br />

een inspanning gedaan om Nederlands<br />

te leren. Dat is een belangrijke<br />

eerste stap.<br />

kris van exel<br />

9

Integreren is pas écht mogelijk als je<br />

de taal ook spreekt en begrijpt. Het<br />

helpt ook enorm bij het vinden van<br />

werk. Maar inburgeren stopt niet bij<br />

het leren van een taal of een woordenschat.<br />

Inburgeren gaat verder dan<br />

dat. Daarom is ‘Samen inburgeren’<br />

zo waardevol. Als minister wil ik dat<br />

iedereen meewerkt aan integratie.<br />

Daarom vraag ik ook andere Vlaamse<br />

ministers om mee te doen. Integratie<br />

is ook van belang in de domeinen<br />

onderwijs en werk. Het is ook een<br />

zaak van steden en gemeenten. Ik ben<br />

daarom verheugd dat er vandaag vier<br />

Kempense gemeenten vertegenwoordigd<br />

zijn.”<br />

MINISTER<br />

FELICITEERT<br />

Geert Bourgeois feliciteerde tenslotte<br />

de inburgeraars én de coaches. “Samen<br />

inburgeren vergt een inspanning van<br />

jullie beiden. Je moet beiden bereid<br />

zijn je open te stellen voor de ander. Je<br />

moet beiden overtuigd zijn van de weg<br />

die je samen inslaat.<br />

Aan de inburgeraars durf ik vragen om<br />

te blijven timmeren aan de weg. Blijf<br />

bouwen aan de inburgering door Nederlands<br />

te blijven leren en te spreken.<br />

De coaches vraag ik om hen daarbij te<br />

helpen, want het is niet altijd zo simpel<br />

als het lijkt. Spreek daarom altijd traag,<br />

duidelijk en eenvoudig Algemeen<br />

Nederlands. Gebruik geen dialect als je<br />

met je inburgeraar spreekt.” De minister<br />

richtte tot slot nog een dankwoord<br />

aan de coaches: “Alleen dankzij de belangeloze<br />

inzet van jullie, vrijwilligers,<br />

kan ‘Samen inburgeren’ zo succesvol<br />

zijn. Iedereen die zich volgens haar<br />

of zijn mogelijkheden, op haar of zijn<br />

manier, vrijwillig engageert, neemt<br />

zijn verantwoordelijkheid op tegenover<br />

de samenleving en verdient dank<br />

en waardering.”<br />

DONKERE WOLKEN<br />

Het verhaal van ‘samen inburgeren’<br />

is een succesverhaal, maar het neemt<br />

niet weg dat er donkere wolken opduiken<br />

aan de einder. Amel Amghar van<br />

vzw Prisma blikt kritisch vooruit:<br />

“Een reis is zelden een foutloos<br />

parcours. Dat geldt ook voor ‘Samen<br />

inburgeren’. Het is een project dat<br />

links en rechts nog voor verbetering<br />

vatbaar is. Zo merken we dat we op<br />

dit moment vooral een middenklassenpubliek<br />

aanspreken. De maatschappelijk<br />

kwetsbaren bereiken we<br />

niet of nauwelijks. Daar is een extra<br />

inspanning voor nodig, maar zo’n<br />

extra inspanning vraagt ook een extra<br />

investering en een bijsturing van de<br />

huidige aanpak.”<br />

Nog verontrustender is dat in 2015 de<br />

subsidie voor ‘managers van diversiteit’<br />

dreigt weg te vallen. Amel Amghar:<br />

“Dat kan leiden tot de stopzetting<br />

van dit project in de Kempen. Dat zou<br />

doodjammer zijn. Een sterk partnerschap<br />

op regionaal niveau bracht ons<br />

al waar we nu staan. Misschien kan<br />

het partnerschap op Vlaams niveau<br />

nu verder uitgebouwd worden om<br />

een mooie toekomst van het project te<br />

verzekeren.”<br />

•<br />

TEKST ROEL SELS<br />

LINK<br />

Meer over het succes van het project<br />

vind je in de feestbrochure die we in<br />

september uitbrachten:<br />

http://goo.gl/fC6OWy<br />

10

Samen inburgeren<br />

Verhalen van deelnemers<br />

JOSEE<br />

coach in Mol<br />

‘Ik vind dat zoveel mogelijk autochtone<br />

mensen de kans moeten krijgen om<br />

deze ervaring mee te maken. Het is<br />

een verrijking in alle opzichten. 'Coach'<br />

vind ik een te zwaar beladen woord.<br />

Ik zie het meer als beschikbaar zijn bij<br />

vragen over de nieuwe samenleving<br />

waarin de inburgeraar terechtkwam,<br />

logistieke steun leveren waar nodig en<br />

mogelijk en de taal oefenen door er<br />

samen op uit te trekken en dingen te<br />

ondernemen. ...<br />

Mijn partner dit jaar was Basil (Irak).<br />

Het klikte meteen tijdens het startmoment:<br />

een zeer enthousiaste vent,<br />

hij wou er gelijk invliegen, zeer<br />

positieve attitude. Wat wij gedaan<br />

hebben? Een wandeling in de sneeuw<br />

op het Zilvermeer, een bezoek aan een<br />

tentoonstelling met kunstwerkjes van<br />

textiel, een bezoek aan de Raveeltentoonstelling,<br />

een etentje nadat hij<br />

een job vond als kleermaker bij een<br />

bruidskledingbedrijf, ....<br />

Toen kwam zijn gezin naar Belgie . Hij<br />

werd een ander persoon, bloeide open.<br />

Hij schreef zijn zoon meteen in op<br />

school, ging terug Nederlandse lessen<br />

volgen. Groot was zijn ontgoocheling<br />

toen zijn vrouw besloot niet te kunnen<br />

aarden en terugging naar Irak. Vanaf<br />

toen kon ik hem niet meer warm krijgen<br />

voor wat dan ook. ...<br />

Ik heb dit jaar weer een geweldig persoon<br />

leren kennen. Daarbij sneuvelden<br />

een aantal vooroordelen over Irak, de<br />

cultuur en de inwoners. Niet alles blijkt<br />

zwart of wit, maar meestal grijs.<br />

KRISZTINA<br />

inburgeraar in Geel<br />

Toen we vorig jaar met onze kinderen<br />

naar België kwamen, kende ik<br />

niemand bij wie ik terecht kon met<br />

vragen over gewoonten, diensten of<br />

vrije tijd. Dan hoorde ik over Samen<br />

Inburgeren.<br />

In het begin twijfelde ik omdat ik niet<br />

wist hoe ik zou opschieten met mijn<br />

coach.<br />

foto: Molse inburgeraars en coaches op bezoek<br />

bij de Academie voor Beeldende Kunsten<br />

kris van exel<br />

11

Gelukkig klikt het sinds het eerste<br />

contact heel goed tussen ons en onze<br />

gezinnen. Hoewel we 20 jaar in leeftijd<br />

verschillen, beschouw ik haar als een<br />

goede vriend.<br />

We wisselden veel culinaire ervaringen<br />

uit. Tijdens het traditionele weekend<br />

van de kasteelfeesten in Westerlo<br />

bezochten we het historische domein<br />

van de Prinsen van de Merode.<br />

Ondertussen heb ik de geschiedenis<br />

van Geel geleerd. We bezochten het<br />

Gasthuismuseum. Maar wij hadden<br />

ook veel plezier: zo gingen we samen<br />

naar de Geelse Grietenavond. Het was<br />

een schitterende avond!<br />

12<br />

Wij hebben zo veel activiteiten achter<br />

de rug dat 100 bladzijden niet genoeg<br />

zijn om die te beschrijven.<br />

Ik ben er van overtuigd dat wij de<br />

vriendschap zullen onderhouden. Ik<br />

had altijd het gevoel dat wij een grote<br />

familie zijn. Het enige wat ik slecht<br />

vind aan Samen Inburgeren, is dat het<br />

gedaan is.<br />

IVAN<br />

coach in Hoogstraten<br />

... Iets opbouwen, in een onbekend<br />

land, in deze omstandigheden, was<br />

voor mijn inburgeraar zeer moeilijk,<br />

quasi onmogelijk.<br />

Toch vond ik het de moeite waard, en<br />

zou het direct opnieuw doen. Meer<br />

mensen zouden zich moeten engageren<br />

om nieuwkomers, anderstaligen,<br />

die allemaal nood hebben aan goede<br />

begeleiding, te coachen.<br />

RIK<br />

coach in Geel<br />

Elke situatie van een inburgeraar is<br />

verschillend. Met Ion had ik iemand<br />

die geweldig gedreven is om de<br />

Nederlandse taal zo goed mogelijk te<br />

beheersen. Nieuwe woorden, nieuwe<br />

uitdrukkingen, dubbele betekenissen:<br />

alles moest hij weten. ...<br />

Er is een warme vriendschap en een<br />

vertrouwen. Wij kunnen hen niet met<br />

alles helpen maar langs hun kant is<br />

daar het begrip voor. En dat maakt het<br />

ook eerlijk. Ik kan hun problemen niet<br />

oplossen, maar ik kan ondertussen wel<br />

helpen.<br />

DANIELLE<br />

coach in Turnhout<br />

Waarom ik Samen Inburgeren leuk<br />

vond? Voor de kennismaking met<br />

mensen met andere gebruiken, andere<br />

voeding, kleding, de uitwisseling en<br />

vergelijking met het onze.<br />

Het legt helemaal niet zoveel beslag op<br />

je tijd omdat je samen dingen doet die<br />

je anders toch ook zou gedaan hebben<br />

of waar je zelf niet toekomt maar op<br />

vraag van de inburgeraar dan wel doet.<br />

Het gevraagde engagement was beperkt<br />

in tijd en in het aantal ontmoetingen.<br />

Je kan er zelf meer insteken<br />

als je dat wenst. De begeleiding was<br />

prima, de tussenliggende gezamenlijke<br />

activiteiten waren goed georganiseerd<br />

en gaven de mogelijkheid tot<br />

uitwisseling met andere coaches.<br />

MARTINA<br />

inburgeraar in Mol<br />

Ik vond dit een leuk project. De coördinatoren<br />

waren zeer behulpzaam en<br />

vriendelijk, en alles was goed georganiseerd.<br />

Dit project gaf me de kans om veel<br />

mensen te ontmoeten.<br />

Zo heb ik Sophie leren kennen. Ze is<br />

nu een belangrijke vriendin voor me.<br />

Ze is vriendelijk. Ze heeft me geïntroduceerd<br />

aan haar vrienden en haar<br />

familie. Ze gaf me nuttige tips om<br />

Nederlands te leren en een baan te<br />

vinden. Jammer dat het nu gedaan is!<br />

DIANA<br />

inburgeraar in Mol<br />

Ik heb geleerd dat niet alle mensen<br />

hier gesloten zijn, zoals ik vroeger gehoord<br />

heb. Mijn coach heeft de deuren<br />

van haar huis en famile geopend voor<br />

mij en mijn man en mij een mooie<br />

vriendschap gegeven.

RIA<br />

coach in Geel<br />

Wij kunnen nog veel leren van hun<br />

doorzettingsvermogen en werkkracht.<br />

Zij geven niet op. Ook als het moeilijk<br />

is, gaan ze ervoor. Kortom, wij hebben<br />

op korte tijd fijne mensen leren kennen.<br />

Het zijn ondertussen echte vrienden<br />

geworden waarop je kan rekenen.<br />

Ik hoop van harte dat we elkaar gaan<br />

blijven ontmoeten want we zijn ‘prieteni<br />

pentru toata via’ geworden (in het<br />

Roemeens ‘vrienden voor het leven’).<br />

Zowel voor hen als voor mijn familie is<br />

dit traject een echte voltreffer geworden.<br />

We zijn blij elkaar te hebben leren<br />

kennen.<br />

CHRISTIAN<br />

inburgeraar in Turnhout<br />

Ik heb mee gedaan om mijn Nederlands<br />

te oefenen, om op een andere<br />

manier het leven hier in Turnhout te<br />

leren kennen en omdat ik graag in<br />

contact kom met andere mensen die<br />

Nederlands spreken.<br />

Ik vind het een heel goed project<br />

omdat het een veilige mogelijkheid<br />

biedt om met een Belg een band van<br />

vriendschap op te bouwen. Bovendien<br />

kan die band later verder bestaan. •<br />

13

14<br />

Trage<br />

v.l.n.r. Ward Kennes (Kasterlee), Jan Peeters (Herentals), Kristof Hendrickx (Arendonk), Johan Leysen (Balen), Marc Smans (Beerse), Leo Nys (Oud-Turnhout),<br />

Paul Rotthier (Mol), Geert Daems (Hulshout). Tinne Rombouts (Hoogstraten) en Roger Gabriels (Herenthout) ontbreken op de foto.

Kris Van Exel<br />

Tien burgemeesters wandelden en mijmerden<br />

in maart <strong>2013</strong> door het Landschap De Liereman.<br />

Dat leverde stof op voor hun Trage Brief, een<br />

brief die pas in 2030 in de bus valt bij de dan<br />

zetelende burgemeester van hun gemeente.<br />

Post<br />

15

Trage Post<br />

De vergeten kunst<br />

Kris Van Exel<br />

16<br />

Blij verwonderd dat<br />

collega-burgemeesters<br />

tijd willen maken om rust<br />

in te bouwen; stilte te laten<br />

spreken en door te schrijven<br />

naar 2030, eigenlijk<br />

na te denken over wat we<br />

vandaag doen. Het plaatst<br />

onze drukte van vandaag<br />

in een breder perspectief.<br />

Dat is een kans om duurzaam<br />

bezig te zijn met onze<br />

opdracht.<br />

Ward Kennes<br />

burgemeester van Kasterlee en<br />

peter van de Trage Postcampagne<br />

in de Kempen<br />

Briefschrijven is een mooie, wat<br />

vergeten kunst. Anders dan<br />

e-mails of tweets doorstaat een<br />

brief de tijd. Je schrijft die bedachtzaam,<br />

met zorg, je schrijft iets dat<br />

bewaard en telkens weer herlezen kan<br />

worden. Je schrijft wat je ter harte gaat.<br />

SLOW MAIL<br />

In <strong>2013</strong> kon iedere Vlaming in het<br />

project Trage Post communiceren met<br />

de volgende generaties. Je schrijft een<br />

brief die pas vanaf eind oktober 2030<br />

door de bestemmeling geopend kan<br />

worden.<br />

Dat vergt natuurlijk wat denkwerk<br />

vóór je begint te schrijven: wat inspireert<br />

je in dit leven, welke waarden,<br />

welk verhaal? Wat vind je vandaag<br />

waardevol en levensnoodzakelijk om<br />

door te geven?<br />

Je kon een Trage Brief schrijven aan<br />

wie jij wou: je eerste kleinkind, je<br />

opvolger in je job, de toekomstige<br />

burgemeester van je stad.<br />

BURGEMEESTERS ALS<br />

VOORPROEFJE<br />

Bij de start van de nieuwe legislatuur<br />

nodigde Vormingplus Kempen alle<br />

burgemeesters uit om een trage brief<br />

te schrijven naar hun opvolger die<br />

eind 2030 aantreedt. Heel wat van hen<br />

gingen daar op in. Vormingplus stelde<br />

hen ook een wandel- en schrijfworkshop<br />

voor. Tien burgemeesters namen<br />

daar een hele dag de tijd voor. Ze wandelden<br />

en mijmerden. Samen schreven<br />

ze hun trage brief. Het Landschap De<br />

Liereman, sinds vorig jaar een erkend<br />

stiltegebied, bood hiervoor een inspirerende<br />

ruimte.<br />

WORKSHOPS VOOR<br />

INWONERS<br />

Samen met heel wat cultuurdiensten<br />

organiseerden we op verschillende<br />

plekken workshops om begeleid Trage<br />

Brieven te schrijven.<br />

OPENEN IN 2030<br />

In oktober werden meer dan 300 brieven<br />

brieven verzameld. De Kempense<br />

schrijvers konden zelf aanduiden waar<br />

hun brief tot 2030 bewaard werd:

van het brieven schrijven<br />

Kris Van Exel<br />

Burgemeesters Leo Nys (Oud-Turnhout) en Josee Heykants-Jansens (Vosselaar) bij de kluis vol Trage Post<br />

bart van der moeren<br />

Een trage brief schrijven,<br />

draagt bij aan de lokale<br />

geschiedenis. Het is vooral<br />

nuttig voor jezelf. Je staat<br />

eens stil bij jouw essentiële<br />

waarden.<br />

Jan Peeters<br />

burgemeester van Herentals<br />

in Oud-Turnhout gebeurt dat in het<br />

Hofke van Chantraine.<br />

Schepen Leo Van Miert (Oud-Turnhout):<br />

‘Het Hofke is de plaats waar<br />

ongeveer acht jaar geleden alles begon:<br />

mijn eerste ervaring met het thema<br />

stilte, rust en ruimte gebeurde hier.<br />

Kris Van Exel<br />

Onder leiding van Waerbeke vzw (de<br />

sociaal-culturele beweging rond stilte<br />

en leefkwaliteit in Vlaanderen) en<br />

onder impuls van Vormingplus Kempen<br />

vonden Natuurpunt Educatie, het<br />

Hofke van Chantraine en de gemeente<br />

elkaar. Er werd in Oud-Turnhout al<br />

heel wat gerealiseerd, met als klapstuk<br />

de erkenning van Landschap De Liereman<br />

als stiltegebied en de opleiding<br />

van de stiltegidsen.’ Ook in de abdij<br />

van Averbode worden 200 brieven<br />

bewaard.<br />

clip In Rijkevorsel postte ook burgemeester<br />

Dorien Cuylaerts haar Trage Brief<br />

clip Burgemeester Smans (Beerse) riep<br />

inwoners op om mee Trage Brieven te schrijven<br />

Ik heb op een ongedwongen<br />

en ontspannen manier kunnen<br />

nadenken over iets wat<br />

ik in mijn dagelijks leven te<br />

weinig heb, zijnde stilte en<br />

tijd.<br />

Geert Daems<br />

burgemeester van Hulshout<br />

17

In Averbode werden de brieven in bewaring gegeven tijdens een stilteconcert<br />

naar aanleiding van cultuur van de stilte.<br />

Kris Van Exel<br />

Kris Van Exel<br />

Kris Van Exel<br />

bart van der moeren<br />

TRAAG EN STIL?<br />

Waerbeke vzw werkt voor haar<br />

campagne Trage Post samen met vele<br />

partners. Vormingplus Kempen was<br />

er daar één van. Zeven jaar geleden<br />

kreeg Vormingplus de vraag: wat is de<br />

waarde van stilte, rust en ruimte in een<br />

hectische samenleving waar drukte, lawaai<br />

en overconsumptie de norm zijn?<br />

Wat is de waarde van ‘de stille Kempen’<br />

in deze woelige tijd?<br />

Waerbeke bood hierop een antwoord:<br />

stilte, rust en ruimte zijn voorwaarden<br />

voor leefkwaliteit. Sindsdien proberen<br />

Vormingplus en heel wat partners dat<br />

creatief te vertalen in tal van beleidsdomeinen<br />

als ruimtelijke ordening,<br />

milieu, natuur, landbouw, gezondheid,<br />

cultuur, justitie … Zo wordt de Kempen<br />

een boeiende draaischijf van personen,<br />

plekken en praktijken rond stilte,<br />

rust en ruimte. Meewerken aan Trage<br />

Post was voor Vormingplus dan ook<br />

evident.<br />

LINKS<br />

Clip Rijkevorsel: goo.gl/YMVK7V<br />

Clip Beerse: goo.gl/sDNyaH<br />

www.tragepost.be<br />

www.destillekempen.be<br />

18<br />

Een stiltewandeling voelt<br />

eerst onwennig aan, maar<br />

heeft na verloop van tijd<br />

iets louterends, iets mediterends,<br />

… mens en natuur<br />

worden één, worden verbonden<br />

door de stilte.<br />

Kristof Hendrickx<br />

burgemeester van Arendonk<br />

Ik heb mijn koudwatervrees<br />

voor de stilte ‘overwonnen’<br />

!<br />

Johan Leysen<br />

burgemeester van Balen<br />

Een trage brief doet je<br />

reflecteren, overwegen,<br />

misschien mijmeren. Je bent<br />

stil qua geluid, maar niet<br />

qua gedachten.<br />

Paul Rotthier,<br />

burgemeester van Mol

De Trage Brief van<br />

Chika Unigwe<br />

Beste kinderen, het is 4 uur ’s ochtends. Jullie liggen<br />

nog te slapen. Tom is op basketbalkamp. Jefke ligt hier<br />

naast mij in mijn bed. Ral en Stef liggen in hun eigen<br />

kamers. Ik had de keuze om deze brief aan iemand die nog<br />

niet geboren is, te schrijven, maar waarom zou ik? Ik ben een<br />

nu-mens. Ik geloof erin het nu niet te verpesten door teveel<br />

aan de toekomst te denken. De toekomst is natuurlijk belangrijk.<br />

Aan de toekomst denken en de toekomstvoorbereiding is<br />

dat ook, maar we moeten dat niet doen ten koste van het nu.<br />

Wie zei ook al weer: ‘Gisteren is al lang voorbij, over morgen<br />

weten we nog niets, maar vandaag is al onder ons.’? Wie het<br />

ook was, het was toen zeker beter geformuleerd, ik ben immers<br />

geen dichter ook al pleeg ik soms een gedicht.<br />

Ben ik te gulzig? Wil ik alles hebben? Vrijheid en kinderen;<br />

mijn cake houden en toch opeten. Er zijn veel vrouwen (het<br />

zijn altijd vrouwen die over die keuze tobben) die kiezen voor<br />

zowel moederschap als carrière. Is het al ergens bewezen dat<br />

moeders die thuis blijven betere moeders zijn?<br />

Toch blijft de schuld aan me vreten. Schuld is een monster<br />

dat me ’s nachts wakker houdt, vooral in de bedden die niet<br />

van mij zijn. Maar toch blijf ik mijn werk doen.Waarom stop<br />

ik niet? Ik kan ook gewoon thuis schrijven. Ja maar, mijn<br />

liefste kinderen, dat is niet genoeg. Niet voor mij. Ik hoop<br />

dat jullie dat ooit zullen begrijpen. Misschien begrijpen jullie<br />

dat al. Ral heeft ooit aan mij verteld dat hij wel begreep dat ik<br />

zoveel weg moest.<br />

Ik richt mijn brief aan jullie die hier al zijn omdat ik nu een<br />

schuld heb opgebouwd. Ik heb Tom al bijna twee weken niet<br />

meer gezien. Ik ben een week weggeweest naar een literatuurfestival<br />

in Edinburgh. Even<br />

voordien was ik in Norwich voor<br />

10 dagen, ook al op een schrijversfestival.<br />

Daarvoor was het<br />

hop naar Trinidad en Tabago voor<br />

een week. En daarvoor was ik weg<br />

naar New York voor anderhalve<br />

maand op een schrijversretraite.<br />

Ik kan de dagen thuis sinds het<br />

begin van de zomervakantie<br />

op mijn vingers tellen. Ik doe mijn werk graag. Ik ben ook<br />

enorm dankbaar dat ik uitgenodigd word op leuke festivals<br />

om niet alleen mijn lezers maar ook andere schrijvers te ontmoeten.<br />

Ik besef wat voor een geluk dat is. Zulke festivals heb<br />

ik ook nodig. Als schrijfster werk ik op mijn eentje. Als jullie<br />

slapen schrijf ik. Ik heb geen kantoor en ik ontmoet mijn collega’s<br />

niet dagelijks. Dat mis ik wel. Wanneer ik dan de kans<br />

krijg, grijp ik die met twee handen.<br />

Misschien grijp ik teveel kansen. Ik heb Jefkes afscheidfeest<br />

van de kleuterschool gemist. Ik krijg nooit meer de kans om<br />

Jefke als kleuter op het podium te zien.<br />

Ik heb jullie verjaardagen al vaak gemist.<br />

Ik was er niet altijd als een van jullie naar het ziekenhuis<br />

moest.<br />

Dat is niet gemakkelijk voor een moeder. Soms in een hotelkamer,<br />

diep in de nacht voel ik me echt schuldig. Dan begrijp<br />

ik collega-schrijvers die kiezen om geen kinderen te baren.<br />

Vorige week in Edinburgh ontmoette ik er zo vier. ‘My freedom<br />

is important’, zei een van hen tegen mij. Ja, die vrijheid.<br />

BEN IK TE GULZIG? WIL IK<br />

ALLES HEBBEN? VRIJHEID<br />

EN KINDEREN, MIJN CAKE<br />

HOUDEN EN TOCH OPETEN.<br />

Ik ben fier op jullie allemaal. Jullie papa en ik zijn fier op jullie.<br />

Het is altijd moeilijk om jullie achter te laten, maar jullie<br />

maken het me mogelijk om die keuze toch te maken. Jullie<br />

zijn zulke fijne jongemannen aan het worden dat het gemakkelijker<br />

wordt voor me om mijn<br />

carrière verder uit te bouwen.<br />

Daarvoor ben ik dankbaar.<br />

terecht kunnen.<br />

Eigenlijk is dit ook een dankjewel<br />

brief. Die dankjewel is in de eerste<br />

plaats aan jullie gericht, maar ook<br />

aan jullie papa die soms alleen<br />

voor jullie zorgt en ook aan jullie<br />

grootouders waar jullie ook vaak<br />

2030 is nog ver weg. Nog 18 jaar. Het is raar dat het zo lang<br />

zal duren vooraleer jullie mijn brief zullen krijgen. Ik houd<br />

zoveel van jullie nu. En in het nu van 2030 verwacht ik dat dat<br />

alvast niet anders zal zijn.<br />

Veel kusjes,<br />

Jullie mama<br />

xxxx<br />

Chika Unigwe (Enugu, 1974)<br />

is een Belgische schrijfster<br />

van Nigeriaanse afkomst.<br />

Momenteel verblijft ze in de<br />

Verenigde Staten<br />

19<br />

Thomas More/flickr

Herman Van Rompuy:<br />

“De stilte is de weg naar he<br />

Op een symposium dat Vormingplus Kempen, VKW,<br />

SPK en SPES-Forum in juni organiseerden, sprak<br />

Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad<br />

in de Turnhoutse Kuub over ‘stilte en leiderschap’.<br />

“In een wereld die constant en snel beweegt,<br />

lijkt de stilte ogenschijnlijk tegendraads”, zei hij.<br />

bart van der moeren<br />

20<br />

De stilte maakt dat we alleen,<br />

maar daarom niet<br />

eenzaam zijn,<br />

terwijl we nu vaak<br />

niet alleen, maar<br />

eenzaam zijn.”<br />

herman van rompuy<br />

voorzitter van de Europese Raad<br />

Zo ogenschijnlijk tegendraads stond<br />

Van Rompuy er zelf ook bij: bescheiden<br />

en zichzelf wegcijferend op<br />

het donkere podium, maar tegelijk<br />

krachtig en bevlogen, en rake stellingen<br />

ponerend: “Niets groots of goeds<br />

wordt geboren in het lawaai.”<br />

“De constante beweging is haast een<br />

verslaving geworden: het geconnecteerd<br />

zijn. De stilte gaat samen met<br />

een vorm van tijdelijk alleen-zijn. Dat<br />

is precies onverdraaglijk geworden.<br />

De sociale netwerken laten toe het<br />

nooit te zijn of de indruk te hebben<br />

het niet te zijn. De stilte maakt<br />

dat we alleen maar daarom<br />

niet eenzaam zijn, terwijl we<br />

nu vaak niet alleen, maar eenzaam<br />

zijn.”<br />

OEFENEN IN<br />

STILTE<br />

Maar de stilte is niet vanzelfsprekend.<br />

We moeten ervoor<br />

oefenen, volgens Van Rompuy.<br />

“De stilte is de weg naar<br />

het evenwicht, naar het goede<br />

oordeel over mensen en dingen,<br />

naar het algemeen belang, naar<br />

de kern van alle dingen, dat stil en<br />

eindeloos is.”<br />

“Goede leiders zouden geen schrik<br />

mogen hebben van stilte, omdat stilte<br />

vaak een voorwaarde is om tot een<br />

goed oordeel te komen.<br />

De stilte laat ons toe sterker in de wereld<br />

te staan. De stilte leert ons immers<br />

te relativeren en afstand te nemen<br />

zonder daarom afstandelijk te zijn.<br />

We zijn gedesintoxiceerd wanneer we<br />

stil zijn: minder slaaf van de wetten<br />

van de wereld. We zijn sterker omdat<br />

we armer aan het ego zijn. Omdat we<br />

eenvoudiger van hart geworden zijn.”<br />

HOOFD, HART EN<br />

KARAKTER<br />

“Een leider moet de drie elementen in<br />

elk mens kunnen combineren: hoofd,<br />

hart en karakter. Hij moet weten waar<br />

naartoe na eerst geluisterd te hebben.<br />

Hij moet van mensen houden, zoniet<br />

wordt hij een machtswellusteling. En<br />

hij moet soms durven in te gaan tegen<br />

de stroom van het mainstream-denken,<br />

van de slogans, van het simplistische<br />

vijanddenken (‘Wij’ en ‘Zij’), van<br />

de vleierij of de ijdelheid (geliefd te<br />

willen zijn). Zonder karakter is er geen<br />

leiderschap. Het wordt niet steeds<br />

beloond, maar het kan gerespecteerd<br />

worden.”<br />

LEIDRAAD<br />

Verder stelt Van Rompuy dat het enkel<br />

mogelijk is om via stilte tot eenvoud te<br />

komen: een voorwaarde bij het nemen<br />

van de juiste beslissingen. Want een<br />

leider heeft het niet makkelijk en moet<br />

voortdurend dansen op het slappe<br />

koord.

t evenwicht”<br />

“Een leider is een kind van zijn tijd,<br />

maar hij moet tegelijkertijd zijn tijd<br />

ook overstijgen. Timing is alles. Is hij<br />

te vroeg of te laat, dan is hij een profeet<br />

of een historicus in plaats van een<br />

leider. Hij moet de grenzen kennen<br />

van de maakbaarheid in een globale<br />

wereld. Hij moet weten dat men moet<br />

hervormen, maar ook dat een hervorming<br />

stap voor stap moet gebeuren.<br />

Hij moet erover waken dat iedereen<br />

mee kan.”<br />

Om tussen al die valkuilen te laveren,<br />

moet de leider een houding aannemen<br />

van eenvoud en nederigheid: luisteren<br />

naar de vele waarheden, weten<br />

dat de middelen beperkt zijn, dat de<br />

politiek niet alles is of alles kan, dat<br />

elk mandaat tijdelijk is, dat men zelfs<br />

in de politiek niets alléén vermag, dat<br />

men een element in een schakel is, dat<br />

men op de schouders staat van grote<br />

voorgangers. “Alleen die geesteshouding<br />

van eenvoud maakt dat men het<br />

persoonlijk volhoudt en dat anderen<br />

je wat langer steunen dan gebruikelijk.<br />

Die eenvoud is het werk van stilte<br />

en van het constante zoeken van het<br />

goede.”<br />

Zijn quotes zullen de<br />

rode draad vormen in<br />

mijn verhaal op de personeelsvergadering<br />

van de<br />

start van het schooljaar.<br />

hilde Robrechts<br />

directeur Heilig Graf Turnhout<br />

‘Ik was onder de indruk<br />

van zijn eenvoud. Geen<br />

overvloed aan zinnen of<br />

ideeën, geen stortvloed<br />

aan redeneringen, maar<br />

wel een lezing die zich<br />

toespitste op de essentie.<br />

griet smaers<br />

CD&V-parlementslid<br />

We zijn<br />

gedesintoxiceerd<br />

wanneer we stil<br />

zijn: minder slaaf<br />

van de wetten van<br />

de wereld.<br />

LINKS<br />

• lees de toespraak: goo.gl/scNDb1<br />

• beluister de speech: goo.gl/V7XlHz<br />

• bekijk de foto’s: goo.gl/cqehKo<br />

• www.destillekempen.be<br />

bart van der moeren<br />

21

Trage Post, net vóór de brieven tot 2030 in de kluis gaan <br />

Veel volk voor Herman Van Rompuy in de Kuub <br />

Een meditatiemoment in de abdij van Averbode bij het in bewaring<br />

geven van de Trage Post <br />

Christa Truyen, sociaal cultureel werker Vormingplus op een Erfgoeddag,<br />

waar 4 burgemeesters hun trage brief naar hun opvolger in<br />

Herentals, Grobbendonk, Vorselaar en Nijlen postten<br />

<br />

22<br />

met Trage Postschrijvers naar het Kasteel van Gaasbeek<br />

Trage Post op de Erfgoeddag in Hoogstraten

STILSTAAN IS<br />

VOORUITGAAN<br />

in bedrijven en organisaties<br />

Stilte lijkt haaks te staan op de bedrijvigheid<br />

en de jachtigheid van het ondernemersbestaan.<br />

Toch kan ze er ook een rol<br />

spelen als bron van inspiratie, rust, creativiteit<br />

en innovatie.<br />

Vormingplus Kempen pioniert al jaren in de Kempen op<br />

het vlak van stilte, rust en ruimte. Telkens worden nieuwe<br />

doelgroepen, werkterreinen, invalshoeken, methodieken… geëxploreerd.<br />

De samenwerking met het bedrijfsleven was een<br />

volgende stap om de praktijkgemeenschap rond stilte, rust en<br />

ruimte in de Kempen te verruimen.<br />

VIER WORKSHOPS<br />

In het najaar van <strong>2013</strong> organiseerden Vormingplus Kempen,<br />

VKW Kempen, SPK en SPES-forum voor de tweede keer de<br />

workshops ‘Stilstaan is vooruitgaan’.<br />

Stilstaan bij stilte geeft leidinggevenden, teamverantwoordelijken<br />

of projectleiders de ruimte om weloverwogen keuzes te<br />

maken over hoe verder te gaan.<br />

clip Begeleider Jochanan Eynikel en twee deelnemers over de workshops<br />

Overhandigingsmoment Trage Post in Oud-Turnhout<br />

23

Goedkope inspiratiebron<br />

voor verenigingen<br />

Last<br />

minu<br />

Elke maand biedt Vormingplus<br />

een aantal activiteiten,<br />

workshops en lezingen aan die<br />

Kempense verenigingen goedkoop<br />

kunnen boeken.<br />

Is de maand voorbij, pakken we<br />

uit met een nieuw viertal.<br />

De formule kent succes.<br />

kris van exel<br />

24

De wereld draait in een<br />

rotvaart door. Er kleeft op<br />

nieuws geen versheidsdatum<br />

meer.<br />

tes<br />

Opinies verworden tot<br />

een dagelijkse opstelwedstrijd.<br />

Met Last Minutes, een<br />

wisselend en goedkoop<br />

vormingsaanbod, maken<br />

we komaf met de waan<br />

van de dag.<br />

Kempense verenigingen<br />

bieden we zo de kans om<br />

boeiende sprekers naar<br />

hun gemeente te loodsen.<br />

Om mensen kennis te<br />

laten maken met ideeën.<br />

25

Last minutes<br />

kris van exel<br />

kris van exel<br />

ANNEMIE STRUYF<br />

(IN GODSNAAM)<br />

DIRK DRAULANS<br />

(DIRK DOET DARWIN)<br />

26<br />

Thibault Gregoire<br />

RIK VAN CAUWELAERT<br />

(VALT BELGIË NOG BIJEEN<br />

TE HOUDEN?)<br />

Van Cauwelaert gaf een<br />

heldere uiteenzetting,<br />

gesteund op een degelijke<br />

analyse van feiten.<br />

Hij was ook bereid om<br />

uitgebreid in te gaan op<br />

vragen van het publiek<br />

en ook daarin bleek zijn<br />

onderlegdheid zeer duidelijk<br />

Niet opbeurend,<br />

maar zeer realistisch.<br />

Er was interactie met de<br />

deelnemers. Annemie bracht<br />

het thema heel boeiend<br />

met een PowerPointvoorstelling<br />

met foto’s.<br />

Ilse, Dienstencentrum<br />

Sprankel Vorselaar<br />

Annemie Struyf palmt gewoon<br />

de zaal in met wat<br />

ze te zeggen heeft, maar<br />

ook met hoe ze omgaat<br />

met de gewone mensen.<br />

Steven, KWB Laakdal<br />

Dirk is een goede spreker,<br />

weet de aandacht van<br />

de toeschouwers vast te<br />

houden. Is zeer toegankelijk,<br />

er werden veel<br />

vragen gesteld na de<br />

lezing. Neemt na de lezing<br />

nog de tijd om wat<br />

met de mensen te praten.<br />

Ida, bibliotheek Dessel<br />

De spreker was even sympathiek<br />

als ik me had<br />

voorgesteld. De presentatie<br />

was duidelijk en<br />

de voordracht is ook<br />

erg boeiend gebracht.<br />

Nancy<br />

Lokaal dienstencentrum Mol<br />

Patrick<br />

Davidsfonds Tielen

kris van exel<br />

marc vervoort<br />

KRIS VERBURGH<br />

(DE VOEDSELZANDLOPER)<br />

Hij is een zeer vlotte spreker die, misschien<br />

soms iets te snel, zijn gedachten<br />

goed kan overbrengen. We hadden een<br />

boeiende avond verwacht over onze<br />

gezondheid en onze eetgewoontes.<br />

We hebben die ook gekregen: heel veel<br />

mensen kwamen hier op af.<br />

Jef, KWB Gierle<br />

KRISTIEN<br />

HEMMERECHTS<br />

(TE GEK?!)<br />

chris van houts<br />

BAHRAK BASHAR<br />

(DJENGHIS, DEMOCRATIE<br />

EN VROUWEN)<br />

Een boeiende spreekster,<br />

zelfzeker voor de groep en<br />

ze tast ook de wensen af<br />

van de deelnemers.<br />

May<br />

bibliotheek Merksplas<br />

Baharak Bashar bracht het<br />

zo “vurig” dat ze iedereen<br />

meesleurde in haar belevenissen.<br />

We doorkruisten<br />

vele landen waarrond<br />

heel veel gebeurt.<br />

Ze bracht de verhalen<br />

schitterend ter sprake. Het<br />

was in een ongedwongen<br />

sfeer dat we kennis mochten<br />

maken met mensen die<br />

met geestelijke problemen<br />

geconfronteerd worden.<br />

Knap dat wij als vereniging<br />

dit aanbod op ons jaarprogramma<br />

hadden geprogrammeerd.<br />

bie, Markant Kasterlee<br />

Kristien had als extra gast<br />

Marleen Merckx meegebracht<br />

en als verrassing<br />

een try-out gedaan van<br />

het theaterstuk dat ze in<br />

het najaar brengen. Alle<br />

aanwezigen waren unaniem<br />

enthousiast (je kon een<br />

speld horen vallen...).<br />

LIEVE JORIS<br />

(OP DE VLEUGELS VAN DE<br />

DRAAK)<br />

Lieve bracht haar lezing op een<br />

aangename manier, met mogelijkheid<br />

tot vragen, waarbij ook min of<br />

meer gevoelige onderwerpen aan bod<br />

kwamen. Alles werd door Lieve beantwoord.<br />

Lieve bleef ook nog tijdens de<br />

drink achteraf, zodat ook persoonlijke<br />

contacten mogelijk werden voor extra<br />

discussies. Het was eens ‘iets anders’<br />

over ontwikkelingssamenwerking.<br />

Lut<br />

Mondiale Adviesraad Balen Olmen<br />

27<br />

Els, bibliotheek Herselt<br />

Ruf, Grijze Panters Herentals

28<br />

Last Minutes<br />

Goede<br />

punten!<br />

Zeer positieve ervaring, ook<br />

door de hulp en de bereidwilligheid<br />

van de mensen<br />

van Vormingplus Kempen<br />

Mil, Gezinsbond Herentals<br />

Vlotte contacten en duidelijke<br />

informatie.<br />

Patrick, Davidsfonds Tielen<br />

Duidelijke afspraken. Niet<br />

te ingewikkeld en ook soepel<br />

in de contacten.<br />

May, bibliotheek Merksplas<br />

Sterk aanbod, financiële<br />

ondersteuning prima<br />

Marc, bibliotheek Westerlo<br />

Makkelijke samenwerking,<br />

goede communicatie. We<br />

zouden deze lezing zonder<br />

de financiële steun van<br />

Vormingplus niet kunnen<br />

doen.<br />

Ida, bibliotheek Dessel<br />

Zeer duidelijke en vriendelijke<br />

info gekregen op de<br />

gestelde vragen<br />

Nicole, Femma Oosthoven<br />

Alles is steeds duidelijk.<br />

Jan, Willemsfonds Turnhout-<br />

Oud-Turnhout<br />

Ik werd steeds vriendelijk<br />

en correct bijgestaan met<br />

concrete hulp wanneer ik<br />

daar naar vroeg. De contacten<br />

zijn vlot verlopen.<br />

Véronique, Willemsfonds Mol<br />

Zeer vriendelijke begeleiding,<br />

altijd correcte afwerking<br />

en een veelzijdig<br />

aanbod.<br />

Ruf, Grijze Panters Herentals<br />

Goede opvolging, goede<br />

organisatie<br />

Evi, Gemeente Hulshout<br />

kris van exel

het cijfer<br />

HOOGSTRATEN<br />

47<br />

ACTIVITEITEN<br />

BUITEN DE<br />

REGIO OF<br />

BOVENLOKAAL<br />

79<br />

(10%)<br />

MERKSPLAS<br />

RIJKEVORSEL<br />

4 11<br />

TURNHOUT<br />

VORSELAAR<br />

19<br />

GROBBENDONK<br />

HERENTHOUT<br />

1<br />

BEERSE<br />

7<br />

LILLE<br />

4<br />

HERENTALS<br />

86<br />

HULSHOUT<br />

2<br />

VOSSELAAR<br />

4<br />

OLEN<br />

5<br />

WESTERLO<br />

8<br />

HERSELT<br />

6<br />

Mooi gespreid<br />

BAARLE-<br />

HERTOG<br />

206<br />

KASTERLEE<br />

10<br />

GEEL<br />

98<br />

RAVELS<br />

OUD-<br />

TURNHOUT<br />

28<br />

LAAKDAL<br />

22<br />

ARENDONK<br />

22<br />

RETIE<br />

3<br />

MEERHOUT<br />

6<br />

MOL<br />

81<br />

DESSEL<br />

3<br />

BALEN<br />

40<br />

24<br />

GEMEENTEN<br />

van de 27 in het Turnhoutse<br />

arrondissement werden bereikt<br />

Onze cijfers tonen aan dat Vormingplus<br />

Kempen ook in <strong>2013</strong> er nog altijd<br />

in slaagt om in een groot deel van het<br />

Turnhoutse arrondissement actief te<br />

zijn. Enkel in drie van de 27 gemeenten<br />

vonden er geen activiteiten plaats:<br />

Baarle-Hertog, Grobbendonk en<br />

Ravels. De eerste twee ontbraken ook<br />

in 2012.<br />

Het grootste deel van de activiteiten<br />

(59%) vindt plaats in de centrumsteden<br />

Turnhout, Geel, Mol en Herentals.<br />

Steden trekken nu eenmaal<br />

makkelijker projecten aan omdat<br />

de professionele omkadering er<br />

groter is en er meer organisaties<br />

huizen waarmee samengewerkt<br />

kan worden.<br />

We bewaken wel dat er voldoende<br />

activiteiten plaats vinden<br />

in de andere gemeenten, zowel in<br />

onze projectwerking als met andere<br />

activiteiten.<br />

29<br />

marc vervoort

Ouwe krijgers Sleeckx en Van Elsen debatteren over solidariteit<br />

“Ongelijkheid is een<br />

tikkende tijdbom”<br />

GEEL – Jef Sleeckx en Kris<br />

Van Elsen zijn mannen<br />

voor wie ‘solidariteit’ geen<br />

loos begrip is. Ze hebben<br />

hun leven in het teken van<br />

solidariteit gesteld. De<br />

‘rooie’ Sleeckx deed dat als<br />

politicus bij de socialisten,<br />

de ‘groene’ Kris Van Elsen<br />

als vakbondsman bij het<br />

ACV.<br />

Ze bewandelden verschillende paden<br />

om hetzelfde doel te bereiken: betere<br />

leefomstandigheden creëren voor de<br />

kwetsbaren in onze samenleving. Als<br />

het kon, deden ze dat met woorden,<br />

als het moest met daden. Niet zelden<br />

stonden ze samen op de barricades of<br />

sloegen ze piketten op. Sociaal Forum<br />

Kempen en Vormingplus Kempen<br />

bracht beide actievoerders van het<br />

eerste uur samen voor een debat over<br />

solidariteit. Journalist Dirk Barrez<br />

leidde het gesprek in goede banen.<br />

Jef Sleeckx (l.) en Kris Van Elsen (r.)<br />

bart van der moeren<br />

30

art van der moeren<br />

Jef Sleeckx: Vanaf de derde week staking krijg je problemen omdat er geen geld meer binnenkomt.<br />

Daarom is het zo belangrijk dat de vrouwen achter de staking staan.<br />

Wanneer -met het grootste respect<br />

gezegd- ouwe krijgers Sleeckx en Van<br />

Elsen de messen scherpen om over<br />

solidariteit te debatteren, is vuurwerk<br />

verzekerd en willen we daar bij zijn.<br />

Krachtige taal, heftige gebaren, af en<br />

toe een vloek en regelmatig een vuistslag<br />

op tafel: voor minder gingen we<br />

niet. We kregen waar we voor kwamen.<br />

KIPPENVEL IS DAT! DIE DIREC-<br />

TEUR WAS EEN HALFGOD. ER<br />

ZIJN TONNEN MOED NODIG OM<br />

ZO IEMAND TEGEN TE SPREKEN.<br />

jef sleeckx<br />

VIEILLE MONTAGNE, ‘71<br />

Het debat begon met een uitgebreide<br />

terugblik op wat solidariteit vroeger<br />

was. Sleeckx en Van Elsen waren in<br />

1971 betrokken bij de staking in Balen,<br />

bij Vieille Montagne. Jef Sleeckx was<br />

nog geen politicus, Van Elsen nog geen<br />

vakbondsman. Leraar Jef Sleeckx gaf<br />

geschiedenis en zette zich in zijn vrije<br />

tijd in voor de derde wereld. De amper<br />

20-jarige Kris Van Elsen was propagandist<br />

bij de KAJ.<br />

Van Elsen: “Bedrijven zijn nu anders<br />

gestructureerd dan vroeger. Ten<br />

tijde van de staking in Balen hadden<br />

bedrijfsleiders nog iets te zeggen.<br />

Tegenwoordig mogen ze alleen nog<br />

budgetten beheren.<br />

Als er een betoging of<br />

een staking is, kunnen<br />

ze vaak makkelijker<br />

hun paraplu opentrekken,<br />

zeggen dat ze niet<br />

bevoegd zijn en dat de<br />

beslissingen elders genomen<br />

worden”.<br />

Sleeckx: “Ook de middelen om iets af<br />

te dwingen, zijn veranderd.”<br />

Van Elsen: “Klopt! Een 24 uursstaking<br />

is geen staking. Hoogstens een<br />

prikactie. Dat is het plezantste wat er<br />

is. Staken is oorlog. Ik heb in Wales de<br />

staking van mijnwerkers bezocht die<br />

een jaar duurde. Ik kan je vertellen: dat<br />

is een ramp.”<br />

Sleeckx: “De eerste week van een<br />

staking is plezant. Je gaat niet werken<br />

en je kan pinten pakken met je maten.<br />

De tweede week is de lol er al af. Vanaf<br />

de derde week krijg je problemen<br />

omdat er geen geld meer binnenkomt.<br />

Daarom is het zo belangrijk dat de<br />

vrouwen achter de staking staan. Ik<br />

heb indertijd, in Balen, de vrouwen<br />

ingeschakeld. Zij maakten voedselpakketten.<br />

Zo voelden ze zich betrokken.”<br />

Van Elsen: “Na een tijd begint inderdaad<br />

de vuile oorlog. Een psychologische<br />

oorlog, om precies te zijn. De<br />

bedrijfsleiders weten dat sommige arbeiders<br />

op droog zaad zitten. Dat zijn<br />

de eersten die men kan overhalen om<br />

terug te komen werken. Ze beginnen<br />

die los te weken. Als dat lukt, wordt de<br />

solidariteit gebroken.”<br />

Sleeckx: “Juist! Ik herinner me nog<br />

goed het moment waarop ik voor het<br />

eerst dacht: ‘Wij kunnen deze strijd<br />

niet verliezen’. Dat was toen ik Jef<br />

Mangelschots, een doodbrave arbeider,<br />

met zijn fiets op de brug zag staan.<br />

‘Meneer André’, directeur van Vieille<br />

31

still uit de film 'Groenten uit Balen'<br />

32<br />

Montagne, sprak Jefke vriendelijk toe.<br />

‘Kom toch binnen, Jef’. En Jef antwoordde:<br />

‘Neen, ik blijf bij mijn maten.’<br />

Kippenvel is dat! Je moet je dat proberen<br />

in te beelden. Die situatie was veel<br />

erger dan de strijd tussen David en<br />

Goliath. Die directeur was een halfgod.<br />

Daar nam iedereen zijn klak voor af. Er<br />

zijn tonnen moed nodig om zo iemand<br />

tegen te spreken.”<br />

SOLIDARITEIT NU<br />

Gespreksleider Dirk Barrez sloeg de<br />

brug naar het heden en vroeg of er lessen<br />

te trekken zijn uit het verleden.<br />

Van Elsen: “De voornaamste les is<br />

dat solidariteit nog altijd het grootste<br />

wapen is om iets gedaan te krijgen. We<br />

moeten niet ver teruggaan in de tijd<br />

om het bewijs te vinden. Veel mensen<br />

vinden het niet eerlijk dat de werknemers<br />

bij Ford Genk zo’n goede vergoedingen<br />

uit de brand konden slepen,<br />

terwijl dat elders, bij andere sluitingen,<br />

niet mogelijk bleek. Maar dat heeft<br />

niet veel met eerlijkheid te maken. Ze<br />

kregen dat in Genk voor mekaar omdat<br />

ze zo goed georganiseerd waren en<br />

omdat ze één front vormden.”<br />

Sleeckx: “Staken is nog altijd relevant<br />

en kan nog altijd zijn vruchten afwerpen.<br />

Maar het moet pas het laatste<br />

middel zijn. Je gaat pas staken als alle<br />

andere gesprekken en acties hebben<br />

gefaald. Ook ik wil het belang van<br />

solidariteit onderstrepen.<br />

200 treinbestuurders die een dag het<br />

land platleggen: dat heeft niks met solidariteit<br />

te maken. Met zo’n actie wek<br />

je meer wrevel op dan wat anders.”<br />

Van Elsen: “Klopt. Maar het is niet<br />

altijd even gemakkelijk om alternatieven<br />

te vinden.”<br />

Sleeckx: (vuistslag op tafel) “Laat alle<br />

treinen gewoon rijden en iedereen<br />

gratis opstappen! Dan krijg je sympathie<br />

in heel het land en zet je de bazen<br />

pas echt onder druk.”<br />

HET NUT VAN<br />

DE BEWEGING<br />

Dirk Barrez speelde advocaat van de<br />

duivel. “Ik hoor jullie<br />

zeggen dat er geen echte<br />

stakingen meer zijn,<br />

dat een 24 uursstaking<br />

hoogstens een prikactie<br />

is die weinig oplevert.<br />

Hebben sociale bewegingen<br />

dan nog wel nut?<br />

Hoe kunnen de sociale<br />

bewegingen hun gram<br />

nog halen?<br />

Sleeckx: “Eén ding is zeker: als niemand<br />

iets doet, verandert er helemáál<br />

niks. Van mij heb je trouwens niet<br />

gehoord dat een 24 uursstaking geen<br />

nut kan hebben. Het is inderdaad geen<br />

echte staking, maar het is wel een serieuze<br />

vingerwijzing. Een dreigement:<br />

‘Pas op of we gaan verder’”.<br />

Van Elsen: “Ik blijf hameren op het<br />

belang van solidariteit. Als 10.000<br />

mensen de straat op gaan, worden<br />

ze genegeerd. Als het er 100.000 zijn,<br />

wordt naar hen geluisterd. Zo simpel<br />

is het. Wees maar gerust: de kracht van<br />

de getallen speelt.”<br />

Sleeckx: “Iedereen moet zich bewust<br />

worden van het feit dat solidariteit<br />

nodig is. Anders komen we er niet. Ons<br />

grootste probleem vandaag is de vergrijzing.<br />

Iedereen zal bereid gevonden<br />

moeten worden om zijn steentje bij te<br />

dragen en solidair te zijn. Vandaar dat<br />

solidariteit op school moet onderwezen<br />

worden. Het onderwijs moet een<br />

solidaire mentaliteit kweken bij de<br />

leerlingen.”<br />

DE VOORNAAMSTE LES IS DAT<br />

SOLIDARITEIT NOG ALTIJD<br />

HET GROOTSTE WAPEN IS OM<br />

IETS GEDAAN TE KRIJGEN.<br />

Kris Van Elsen<br />

Van Elsen: “Dat kan nooit kwaad, maar<br />

de crisis pak je aan door concrete,<br />

harde maatregelen. Niet door sensibiliseringscampagnes<br />

waar je pas veel<br />

later resultaat van ziet. Er moet aan<br />

drie zaken gesleuteld worden: werk,<br />

inkomen en sociale zekerheid. Dat zijn<br />

de drie pilaren waar alles op steunt.<br />

Ten eerste is er het werk. Laten we<br />

mekaar geen blaasjes wijsmaken.

We zullen in de toekomst langer<br />

moeten werken dan nu. Wat sociale<br />

zekerheid betreft, ben ik categoriek:<br />

niemand mag -roerend en onroerend<br />

goed samengeteld- meer dan een miljoen<br />

euro bezitten. Boven het miljoen<br />

moet alles afgegeven worden aan de<br />

sociale zekerheid. En ten derde zouden<br />

er rechtvaardige inkomens moeten<br />

ingevoerd worden. In de jaren ‘70<br />

sprak men over de verhouding 1-5. Het<br />

hoogste loon mag maximum vijf keer<br />

groter zijn dan het minimumloon. Weg<br />

dus met de superlonen.<br />

Maar de jaren ‘70 zijn precies lang<br />

geleden. Ik hoor nog spreken over<br />

rechtvaardige inkomens en over een<br />

verhouding 1-5. Toch is er de hoop. Ik<br />

hoorde de nieuwe burgemeester van<br />

New-York zopas zeggen dat hij in zijn<br />

stad arm en rijk dichter bij mekaar wil<br />

brengen. Dat is toch al een stap in de<br />

goede richting. Hij heeft gelijk. Ongelijkheid<br />

is een tikkende tijdbom.”<br />

Sleeckx: “Als mensen niets meer te<br />

verliezen hebben, kunnen ze gevaarlijk<br />

worden. Kijk maar naar Griekenland.<br />

Daar stemmen ze nu zelfs voor een<br />

nazipartij.”<br />

MONDIALE<br />

SOLIDARITEIT<br />

Zowel Jef Sleeckx als Kris Van Elsen<br />

zijn actief betrokken bij derdewereldbewegingen.<br />

Van Elsen: “Ik wil eerst een lans<br />

breken voor eerlijke handel. Dat is<br />

makkelijk te realiseren en kost ons<br />

bijna niets. De muur is gevallen in<br />

1989. De wereld is één geworden. Vakbonden<br />

hebben daar niet voldoende<br />

op ingespeeld. De textielsector in Azië<br />

keert nog altijd schandalig lage lonen<br />

uit. We beseffen het te weinig, maar we<br />

kunnen daar iets aan doen.<br />

Weet je hoeveel een broek of trui bij<br />

ons in de winkel meer zou kosten als<br />

de arbeiders in Azië wél een deftig<br />

loon zouden krijgen? 0,5 procent.<br />

Natuurlijk zitten er addertjes onder<br />

het gras. Want als de arbeiders meer<br />

zouden verdienen, zal de directeur ook<br />

een loonsverhoging willen. En de tussenpersonen<br />

ook.<br />

Daar heb je dus goede syndicaten voor<br />

nodig die wereldwijd actief zijn.”<br />

Sleeckx: “Internationale solidariteit<br />

is nodig en het Westen zal daarin<br />

moeten investeren. We moeten zorgen<br />

dat er sterke vakbonden komen in de<br />

derde wereld. De leefomstandigheden<br />

moeten verbeteren. Vakbonden<br />

zijn daar het ideale middel voor. Een<br />

vakbond kan een bevolking omhoogtrekken.<br />

Daar moeten we nu werk van<br />

maken. Zonder mondiale solidariteit<br />

stoppen we de migratiestromen nooit.<br />

Op zoek naar een menswaardig leven<br />

zullen de vluchtelingen blijven toestromen.<br />

Met duizenden.”<br />

Van Elsen: “We weten dat, Jef. We hebben<br />

het al zo vaak gezegd.”<br />

Sleeckx: (opnieuw een vuistslag op<br />

tafel) “Het woord is ontkracht. Je moet<br />

er daden aan verbinden!” •<br />

TEKST ROEL SELS<br />

bart van der moeren<br />

33

het cijfer<br />

vormingplus<br />

bereikte<br />

in <strong>2013</strong><br />

10.974<br />

DEELNEMERS<br />

=10 DLNRS.<br />

op<br />

802<br />

ACTIVITEITEN,<br />

WAARVAN<br />

60%<br />

OPGEZET<br />

MET PARTNERS<br />

DIE WERKEN MET<br />

KANSENGROEPEN<br />

tijdens<br />

Traditiegetrouw meten we de aandacht voor kansengroepen<br />

via het aantal activiteiten dat Vormingplus<br />

realiseert in samenwerking met organisaties<br />

die zelf werken met kansengroepen of ermee vertrouwd<br />

zijn.<br />

34<br />

In <strong>2013</strong> tellen we 478 van dergelijke activiteiten of 60% van het totaal<br />

aantal gerealiseerde activiteiten. Dat percentage is vergelijkbaar met<br />

dat van 2012 (58%).<br />

Die goede score halen we vooral door de projecten ‘Praatpunt’ en<br />

‘Samen Inburgeren’: die zijn samen goed voor 312 activiteiten. Halen<br />

we de activiteiten van Praatpunt en Samen Inburgeren uit de cijfers,<br />

dan hebben nog 34% van de activiteiten plaatsgevonden in samenwerking<br />

met organisaties die zelf werken met kansengroepen of<br />

ermee vertrouwd zijn.<br />

2.274<br />

UREN PROGRAMMA<br />

=10U<br />

bart van der moeren

Aan het samentuinproject<br />

werken verschillende partners<br />

mee: het Vorselaarse gemeentebestuur,<br />

het OCMW,<br />

welzijnsschakel ‘t Kiertje,<br />

Vormingplus Kempen, de<br />

Vereniging voor Ecologisch<br />

Leven en Tuinieren (Velt) en<br />

een twintigtal tuiniers. De<br />

Tuinfluiter ligt op een stuk<br />

gemeentelijke grond midden<br />

in een woonwijk, tussen de<br />

Vinkenlaan en de Ravenlaan.<br />

VORSELAAR<br />

Het ecologisch samentuinproject<br />

de Tuinfluiter<br />

brengt groene vingers bij elkaar<br />

35

Begin <strong>2013</strong> maakten de eerste verlegen<br />

zonnestralen een mens niet alleen<br />

goedgezind. In Vorselaar stond toen<br />

het samentuinproject De Tuinfluiter<br />

in de steigers. Een mix van ecologisch<br />

tuinieren en het bevorderen van sociaal<br />

contact in hartje Vorselaar.<br />

Zestien percelen van 50 en 100m² lagen<br />

toen klaar om ecologisch bewerkt<br />

te worden door groene vingers.<br />

“Vanuit ‘t Kiertje (de welzijnsschakel<br />

die mensen samenbrengt die het in<br />

het dagelijkse leven wat moeilijker<br />

hebben en dikwijls eenzaam leven,<br />

nvdr) kwam er de duidelijke vraag om<br />

tuintjes aan te leggen”, vertelt Veerle<br />

Sas van het OCMW. “Veel mensen<br />

wonen in een appartement en hebben<br />

geen ruimte om te tuinieren.” In het<br />

kader van het Vorselaarse themajaar<br />

landbouw en milieu sprong het gemeentebestuur<br />

mee op de kar en stelt<br />

het de tot op vandaag braakliggende<br />

grond ter beschikking.<br />

“De straten in de buurt hebben<br />

de naam van een vogel. Spontaan<br />

ontstond het idee voor de naam De<br />

Tuinfluiter. Je voelt het, hé. Hier fluit<br />

iets in de tuin”, legt Emmy Mees, die<br />

het project mee coördineert, enthousiast<br />

uit.<br />

SAMEN WERKEN<br />

Het opzet is dat mensen tegen een<br />

democratische prijs een perceel<br />

huren. In ruil daarvoor krijgen ze<br />

zaai- en plantgoed om er ecologisch<br />

te tuinieren. “Dat betekent groenten<br />

en ander lekkers kweken zonder enig<br />

gebruik van pesticiden of chemische<br />

bemesting”, zegt Emmy Mees.<br />

De Tuinfluiter heeft veel weg van de<br />

populaire volkstuintjes die alsmaar<br />

meer uit de grond schieten, maar is<br />

toch dat tikkeltje anders. “Elke tuinder<br />

heeft zijn moestuin. Maar er is ook een<br />

gemeenschappelijk deel waar mensen<br />

met elkaar een praatje kunnen maken<br />

of waar de kinderen kunnen ravotten.<br />

Maar ook dat deel moeten de tuinders<br />

met z’n allen in orde houden.”<br />

Dat maakt van De Tuinfluiter niet<br />

alleen een doeproject, maar ook een<br />

sociaal project. “Hoewel de tuiniers<br />

een sociale mix vormen, vinden velen<br />

van hen opnieuw een missie in het<br />

project. Iedereen werkt er aan een<br />

gemeenschappelijk doel. Dat creëert<br />

automatisch gespreksstof en sociale<br />

contacten. Het is een manier om<br />

opnieuw trots te vinden in wat je zelf<br />

doet”, klinkt het.<br />

GROEIEN SPRUITEN IN<br />

BLIK?<br />

“Het containerpark is een goudmijn”,<br />

glimlacht De Tuinfluiterploeg. “Het<br />

is onwaarschijnlijk wat mensen weggooien.<br />

De afgedankte spullen willen<br />

we recupereren om er tuingerief van<br />

te maken. Want nieuwe materialen<br />

kosten flink wat geld.”<br />

Hoe komt het toch dat volkstuinen en<br />

groene oases in het midden van een<br />

verstedelijkt gebied zoveel succes boeken?<br />

“Tuinieren is hot. Er wonen meer<br />

mensen in een flat en de goesting om<br />

zelf goedkoper en gezond voedsel te<br />

telen is groter. Die trend wordt sterk<br />

meegestuurd vanuit de media en de<br />

economische hoek. Straks weten onze<br />

kinderen niet meer of spruiten aan<br />

een boom groeien of in een blik. Door<br />

te tuinieren creëer je respect voor de<br />

herkomst van de dingen. Zo kan je<br />

met een gerust hart je groenten uit de<br />

grond trekken.”<br />

•<br />

LINK<br />

www.facebook.com/detuinfluiter<br />

TEKST CAROLINE HAVERANS<br />

chris stessens<br />

36

De Goed<br />

Gevoelstoel<br />

1 op 7 inwoners moet<br />

vechten om te overleven.<br />

Ze hebben problemen<br />

met geld, gezondheid,<br />

erbij horen, werk vinden,<br />

goed wonen,… Daar<br />

word je niet onmiddellijk<br />

gelukkig van.<br />

Met de Goed Gevoelstoel kunnen lotgenoten<br />

samen rond hun geestelijke<br />

gezondheid werken: samen leren<br />

ze hoe je dat goed gevoel langer kan<br />

vasthouden vanbinnen. Want zoiets<br />

kan je leren, zeker als je een groep<br />

hebt.<br />

3 SESSIES EN<br />

HEEL WAT TIPS<br />

Het concept bestaat uit drie praatsessies<br />

en een pak tips om Goed<br />

Gevoelacties te doen met de groep en<br />

voor je persoonlijk leven.<br />

Het concept werd uitgewerkt door<br />

VIGeZ vzw (Vlaams Instituut voor<br />

Gezondheidspromotie en Ziektepreventie)<br />

samen met CEDES vzw<br />

(beweging voor integrale armoedebestrijding),<br />

met de financiële<br />

steun van de Vlaamse Overheid.<br />

De overheid gaf aan alle LOGO’s de<br />

opdracht om deze aanpak regionaal<br />

te implementeren.<br />

In de Kempen gebeurt dit door Vormingplus<br />

Kempen en LOGO Kempen.<br />

Via ons konden groepen tegen<br />

een financieel aantrekkelijk tarief de<br />

Goed Gevoelstoel’boeken.<br />

clip De sessies liepen ook in het OPZ Geel.<br />

'Elke investering in patiëntenparticipatie, is een<br />

goede investering.'<br />

37<br />

Thomas Hawk / flickr

2 Turnhoutse buurten over voor- en achtertuin<br />

Groen in de stad<br />

Of iedereen er stiekem van droomt Bartel Van Riet een<br />

keer in zijn hof aan te treffen, weten we niet, maar tuinieren<br />

is sinds een tijdje weer bijzonder hip.<br />

Met het project Groen in de Stad willen Vormingplus<br />

Kempen en SPK vzw enkele Turnhoutse woonwijken<br />

actief warm maken voor ecologisch tuinieren. En dat<br />

blijft niet beperkt tot het eigen voor- of achtertuintje.<br />

38

chris stessens<br />

Een wijksafari? 'Dat is een buurtuitstap in het<br />

groen'<br />

Wie enkele jaren terug op de Turnhoutse<br />

augustusfoor een ritje<br />

maakte in het reuzenrad kwam tot<br />

een verrassende vaststelling. Vanuit<br />

het wiebelende schuitje kreeg je een<br />

onbelemmerd vogelperspectief op<br />

de binnenstad. En die bleek onwaarschijnlijk<br />

groen te zijn. Want achter<br />

alle hoge gevels van de rijhuizen in<br />

het stadscentrum gaan nog heel wat<br />

tuinen schuil.<br />

Uit onderzoek blijkt dat het grootste<br />

groengebied in Vlaanderen wordt<br />

gevormd door de oppervlakte van alle<br />

tuinen samen. Die zijn een belangrijke<br />

schakel in de biodiversiteit. Nochtans<br />

bestaat er geen beheersvisie voor al<br />

dat tuingroen - in tegenstelling met<br />

het openbaar groen van steden en gemeenten,<br />

al beslaat dat minder oppervlakte.<br />

Die tegenstelling<br />

gaf begin dit jaar aanleiding<br />

tot het project<br />

Groen in de Stad, een<br />

samenwerking tussen<br />

SPK vzw, Vormingplus<br />

Kempen, Velt, de stad<br />

Turnhout en De Ark. Het Agentschap<br />

Natuur en Bos ondersteunt het project<br />

financieel.<br />

Het project loopt in twee al zeer<br />

groene buitenwijken, Den Brand en de<br />

Jef Buyckxstraat. De keuze is bewust.<br />

Zo kunnen de ervaringen met de<br />

privé-tuinen en het openbaar groen<br />

vergeleken worden: hoe verminder<br />

je het gebruik van gifstoffen of van<br />

groenafval? De bewoners kunnen ook<br />

mee nadenken over de invulling van<br />

het openbaar groen in hun straat.<br />

Door dat samenspel kunnen die twee<br />

buurten als voorbeeld dienen voor<br />

andere wijken. Vormingplus Kempen<br />

zorgde er voor dat de buurtbewoners<br />

zelf betrokken werden bij het proces.<br />

Die waren alvast enthousiast.<br />

Het project Groen in de Stad focuste<br />

vooral op het inventariseren van<br />

openbaar en privé-groen in twee<br />

Turnhoutse wijken en op de biodiversiteit<br />

in tuinen.<br />

Samen met SPK, VELT, De Ark, Stad<br />

Turnhout, en de buurtwerken den<br />

Brand en Jef Buyckxstraat werkten<br />

we daarrond. Onze insteek lag vooral<br />

op het educatieve en op het gemeenschapsvormende<br />

vlak. De buurtbewoners<br />

werden van bij de start van<br />

het project betrokken en bepaalden<br />

mee de inhoud van de vormingen en<br />

het verdere verloop van het leertraject.<br />

VAN SNOEPTUIN<br />

TOT WIJKSAFARI<br />

“Eerst werd het project Groen in de<br />

Stad aan het buurtcomité voorgesteld.<br />

De tweede stap was een brunchmoment,<br />

waarbij de geïnteresseerde<br />

buren zich konden opgeven voor de<br />

opstart”, vertellen Patsy, Wendy, Rose-<br />

Marie en Dirk enthousiast.<br />

HET PROJECT BRENGT MENSEN<br />

ECHT BIJ ELKAAR EN JE STEEKT<br />

ALLERLEI TIPS VAN ELKAAR OP.<br />

Een lesgeefster van Velt (de Vereniging<br />

voor ecologisch leven en tuinieren)<br />

hield in de voorbije weken ook al twee<br />

vormingsavonden. Eentje handelde<br />

over ecologisch en gifvrij tuinieren. De<br />

andere over de snoeptuin. “Een schitterende<br />

term, net als een wijksafari”,<br />

lachen de buurtbewoners. “Een snoeptuin<br />

is een tuin vol eetbaars, gaande<br />

van groenten tot bessen aan een struik.<br />

Een wijksafari? Dat is een buurtuitstap<br />

in het groen.”<br />

“Die vormingssessies waren heel<br />

leerrijk. Ze gaven je in elk geval heel<br />

veel zin om allerlei nieuwe dingen in<br />

je tuin uit te proberen, ze wekten echt<br />

enthousiasme op. Ik leerde er ook om<br />

op een andere manier naar het groen<br />

te kijken. Zo verwijder ik tegenwoordig<br />

bepaalde soorten onkruid pas als<br />

39

de bloemetjes uitgebloeid zijn”, zegt<br />

Wendy.<br />

De tuintjes in Den Brand vaarden er<br />

wel bij. “Ik zat al langer met concrete<br />

plannen voor mijn tuin in mijn hoofd”,<br />

zegt Patsy. “Maar ik had er niet altijd<br />

de middelen voor. Door dit tuinproject<br />

leer je wie er in de buurt nog met<br />

tuinieren bezig is. Het brengt mensen<br />

echt bij elkaar en je steekt allerlei tips<br />

van elkaar op. Ik heb intussen zelfs<br />

al heel wat planten kunnen ruilen.<br />

Sommige mensen beseffen niet dat<br />

het al bij al eenvoudig is om planten te<br />

stekken. Dingen die ik zelf niet meer<br />

nodig heb of waar ik geen plaats meer<br />

voor vind, zet ik voor mijn huis.<br />

Niet veel later zijn ze door andere tuinliefhebbers<br />

weggehaald. Het inspireert<br />

ook andere bewoners, want sommige<br />

mensen schieten nu eenmaal pas mee<br />

in gang wanneer ze bij de buren zien<br />

dat het goed loopt.”<br />

FRUITTUIN<br />

EN KLIMBOOM<br />

De particuliere hofjes is maar één<br />

aspect van het project Groen in de<br />

Stad. Het ander is de groene inrichting<br />

van het openbaar domein. Te midden<br />

van de slakkenhuisvormige woningrijen<br />

van Den Brand ligt er nu heel wat<br />

groen, dat na enkele decennia wel aan<br />

een herinrichting toe is.<br />

Het is de bedoeling dat de wijkbewoners<br />

daar zelf concreet over nadenken.<br />

In een eerste stap wordt precies geïnventariseerd<br />

welke planten, struiken<br />

en bomen er nu staan. De tweede stap<br />

is bepalen wat behouden kan blijven<br />

en wat men anders wil. Dat krijgt een<br />

concrete uitwerking in een beheersplan<br />

voor de hele wijk.<br />

Ideeën hebben de buren bij de vleet.<br />

“De meeste struiken in de wijk hebben<br />

stekels. Dat was oorspronkelijk misschien<br />

om te voorkomen dat honden<br />

erdoor zouden kruipen, maar nu<br />

kunnen kinderen er ook niet spelen.<br />

Die afweging moet zeker opnieuw<br />

gemaakt worden. Maar we denken<br />

bijvoorbeeld aan bessenstruiken tegen<br />

de muur van het buurthuis en een<br />

natuurvriendelijk ingerichte speeltuin.<br />

Meer kleur en een grotere variatie van<br />

bloemen zijn alleszins gewenst. Nu is<br />

de omgeving toch wat eenzijdig.”<br />

Ook al waren de vormingslessen van<br />

Velt vooral op de particuliere tuinen<br />

gericht, de belangstellenden hielden<br />

er ook ideetjes voor het stedelijk<br />

groen aan over. “Zo hebben we al het<br />

voorstel geopperd om fruitbomen in<br />

de kringen (het hart van de slakkenhuisrijen)<br />

te planten. Of fruittuintjes<br />

en klimbomen. In één van de kringen<br />

is er nu een heel natte plek. Enkele<br />

bomen zoals berken zouden daar al<br />

een oplossing kunnen bieden omdat<br />

die flink wat vocht opslorpen.”<br />

TEVREDEN BURGERS<br />

Om inspiratie op te doen, nam<br />

Vormingplus Kempen de leden van<br />

het buurtcomité mee op uitstap naar<br />

Vorselaar. In de voormiddag bezochten<br />

ze de tuinfluiter, een ecologische<br />

samentuin. Een hele grote ‘snoeptuin’<br />

die samen aangelegd werd door een<br />

twintigtal enthousiaste tuiniers op<br />

een lapje grond van de gemeente.<br />

Deze tuin ligt vlakbij de historische<br />

Schranshoeve. Enkele jaren geleden<br />

was het buurtplein ernaast het middelpunt<br />

van een mooi participatieproces:<br />

de bewoners van de nabije sociale<br />

woonwijk Schrans bepaalden mee de<br />

concrete invulling en de aankleding<br />

van het plein.<br />

marc vervoort<br />

40<br />

Zaadbommen maken om den Brand te bekogelen

chris stessens<br />

chris stessens<br />

marc vervoort marc vervoort<br />

chris stessens<br />

41

Een ingerichte speeltuin voor de allerkleinsten<br />

begrenst de langgerekte<br />

groenzone aan één zijde, een mini-amfitheater<br />

met grasveldje de andere. De<br />

strook tussenin is bijzonder gevarieerd<br />

aangelegd, gaande van een enorme<br />

speelboom voor de wat opgeschoten<br />

kinderen, een dolomietterreintje voor<br />

activiteiten, wat zitbankjes en een<br />

wadi voor de opvang van regenwater.<br />

Een fraaie dreef vormt de grens tussen<br />

het plantsoen en de vest rond de<br />

Schranshoeve.<br />

“De omgeving hier bestond vooral uit<br />

coniferen en gras”, legt Benny Van<br />

Hoogten uit, een van de betrokken<br />

buurtbewoners. “Over de nieuwe inkleding<br />

was er heel veel discussie, al bleef<br />

het uitgangspunt om zoveel mogelijk<br />

groen te bewaren.’<br />

‘Alle partijen hebben uit de samenwerking<br />

geleerd. De tuinarchitect die alle<br />

voorstellen in een ontwerp uittekende,<br />

leverde heel wat praktische tips. De bewoners<br />

leerden dat er tussen de beslissing<br />

over het uitzicht en de effectieve<br />

start van de werkzaamheden nog heel<br />

wat tijd kan zitten. En de gemeente<br />

leerde dat een samenwerking met een<br />

buurt alleen maar tevreden burgers<br />

kan opleveren.”<br />

De Turnhoutse delegatie doet in Vorselaar<br />

heel wat concrete ideeën op. “Die<br />

enorme boomstam als speelboom is<br />

een schitterend idee. Ook dat gevarieerde<br />

landschap met verschillende<br />

onderdelen spreekt ons wel aan. Die<br />

vuilnisbakken uit recyclagemateriaal<br />

zouden in onze wijk ook welkom zijn”,<br />

klinkt het enthousiast.<br />

De boodschap aan de stad Turnhout is<br />

duidelijk: de bewoners van Den Brand<br />

staan te popelen om naast hun groene<br />

vingers ook hun groene brein uit te<br />

lenen.<br />

•<br />

TEKST HANS OTTEN<br />

42

Activiteiten voor campingen<br />

buurtbewoners<br />

Sportivan<br />

Camping Meerlaer ligt in Laakdal.<br />

Naast de traditionele vakantiegangers,<br />

wonen er ook ongeveer 100 mensen<br />

permanent. Die groep vindt moeilijk<br />

aansluiting bij de andere bewoners<br />

van Laakdal.<br />

Door Sportivan te organiseren, probeert<br />

Vormingplus daar verandering<br />

in te brengen. Samen met het buurt-<br />

Afrikaanse dans breekt het ijs<br />

comité van de camping, Wakkerdal en<br />

VIVA-SVV Cultuur en Sport zetten we<br />

in de zomer activiteiten op touw die<br />

mensen op een laagdrempelige manier<br />

in beweging zetten. In de acht jaar dat<br />

we Sportivan ondersteunen, groeide<br />

het initiatief uit tot een succesformule.<br />

•<br />

43<br />

clip Enthousiaste reacties<br />

op de Sportivan-activiteiten

het cijfer<br />

TOPPERS VAN THEMA’s<br />

interculturaliteit<br />

inburgering<br />

duurzaamheid<br />

buurtwerking<br />

cultuurparticipatie<br />

stilte<br />

(kans)armoede<br />

gezondheid<br />

vrijwilligers en verenigingen<br />

vergrijzing<br />

erfgoed<br />

kempen<br />

gender<br />

actualiteit<br />

Vormingplus Kempen slaagt er ook in<br />

<strong>2013</strong> in om actief te zijn rond een brede<br />

waaier van maatschappelijk relevante<br />

thema’s.<br />

44<br />

We zetten activiteiten op rond duurzaamheid, maar<br />

ook rond erfgoed, buurtwerking, … In <strong>2013</strong> kwamen 26<br />

verschillende thema’s aan bod, iets meer dan in 2012.<br />

Toch is er een grote mate van continuïteit in de werking<br />

terug te vinden. Acht van de tien meest voorkomende<br />

thema’s van 2012 vinden we ook in <strong>2013</strong> in het<br />

lijstje.<br />

Nieuw in die top 10 zijn de thema’s vergrijzing en gezondheid.<br />

Sterke stijgers zijn de thema’s duurzaamheid en buurtwerking.<br />

Daarvoor zorgde het project ‘Groen in de Stad’<br />

dat in <strong>2013</strong> zijn hoogtepunt kende.<br />

TRANSITIE<br />

Verder zien we voor het eerst het thema ‘transitie’<br />

opduiken. Onder die titel groeperen we voortaan alle<br />

initiatieven waarin geprobeerd wordt de samenleving<br />

op een nieuwe manier vorm te geven.<br />

TOPPERS DOVEN UIT<br />

De thema’s waar we meest rond werkten, waren net<br />

als in 2012 interculturaliteit en inburgering. De projecten<br />

Praatpunt en Samen Inburgeren genereerden immers<br />

zeer veel activiteiten. We vermoeden dat de cijfers<br />

van 2014 (als Praatpunt stopt) en die van 2015 (als ook<br />

Samen Inburgeren stopt) er helemaal anders gaan<br />

uitzien.

art van der moeren<br />

KOLOS<br />

over samenwerken tussen<br />

gemeente en verenigingen<br />

Vlaanderen telt duizenden lokale organisaties waar<br />

een veelvoud aan mensen zich dagelijks in engageren.<br />

Zangkoren, theatergezelschappen, seniorenverenigingen,<br />

hobbyclubs, buurtwerkingen, sportverenigingen,<br />

sociaal-culturele organisaties, oudercomités, … de Vlaming<br />

zoekt duidelijk graag aansluiting met anderen in<br />

zijn vrije tijd.<br />

Dat is goed nieuws voor de lokale overheden.<br />

45<br />

clips een animatie- en een introfilmpje<br />

voor het Kolosproject

46<br />

Verenigingen brengen leven in de<br />

brouwerij, zetten de gemeente op de<br />

kaart. Hun leden voelen zich sterker<br />

verbonden met elkaar en met hun<br />

omgeving. Theoretischer gesteld: hun<br />

burgerschap en gemeenschapsgevoel<br />

neemt toe. En als individu worden ze<br />

versterkt. Niets dan voordelen.<br />

Maar beide partijen – gemeentelijke<br />

overheid en lokale organisaties –<br />

vinden elkaar niet altijd.<br />

Dat is bijzonder jammer. Want als<br />

professionele krachten en vrijwilligers<br />

de handen in elkaar slaan, zijn er fantastische<br />

zaken mogelijk. Het geheel is<br />

veel meer dan de som van de delen.<br />

MANKLOPEND<br />

De samenwerking tussen het verenigingsleven<br />

en de lokale overheid voldoet<br />

niet altijd aan de verwachtingen.<br />

Dat bleek eerder al bij een symposium<br />

dat Vormingplus Kempen in 2006 voor<br />

het verenigingsleven organiseerde.<br />

Ook in een netwerkbevraging bij de<br />

gemeentelijke ‘culturele’ cellen in de<br />

periode 2008-2010 dook hetzelfde<br />

thema op. Voor een positieve ontwikkeling<br />

van het sociaal-culturele leven<br />

op gemeentelijk niveau is een goede<br />

relatie tussen de lokale overheid en<br />

het verenigingsleven nochtans van<br />

cruciaal belang.<br />

AANBEVELINGEN<br />

Het project ‘Kolos’ speelt hier op in. Als<br />

start werd er in 2012 een leertraject<br />

uitgewerkt waarin 10 sleutelfiguren<br />

nadachten over de centrale vraag: “Aan<br />

welke voorwaarden voldoet een optimale<br />

relatie tussen de lokale overheid<br />

en het verenigingsleven?”<br />

De groep formuleerde aanbevelingen<br />

die in de hele Kempense regio – en ook<br />

daarbuiten – bruikbaar zijn.<br />

In <strong>2013</strong> werden die aanbevelingen<br />

aangevuld met goede praktijkvoorbeelden<br />

uit Vlaanderen en gebundeld in<br />

twee publicaties. De resultaten, die ook<br />

te vinden zijn op www.plankolos.be,<br />

werden op 22 november voorgesteld<br />

aan de schepenen van cultuur uit het<br />

arrondissement Turnhout en aan hun<br />

cultuurambtenaren.<br />

In 2014 start een actie om de aanpak<br />

die Kolos voorstelt – een begeleid leertraject<br />

met mensen uit de politiek, het<br />

verenigingsleven en ambtenaren – effectief<br />

te laten plaatsvinden in enkele<br />

gemeenten.<br />

TOOLS<br />

In navolging van het traject dat we<br />

in 2012 liepen met een groep van<br />

cultuurschepenen, cultuurambtenaren<br />

en vertegenwoordigers uit het<br />

verenigingsleven, werkten we in <strong>2013</strong><br />

een aantal tools uit die de lokale overheden<br />

en het verenigingsleven in staat<br />

moeten stellen om tot een optimale<br />

samenwerking te komen.<br />

DIGITALE TIPS EN<br />

TRUCS<br />

Zo ontwikkelden we een digitaal<br />

handboek met 60 tips en trucs die we<br />

sprokkelden in Genk, Hasselt, Ingelmunster,<br />

Kortenaken, Kortenberg, Peer,<br />

Roeselare en Wevelgem. We hingen<br />

deze goede praktijken op aan vijf

Verenigingen brengen leven in de brouwerij,<br />

zetten de gemeente op de kaart.<br />

marc vervoort<br />

kapstokken die we distilleerden uit het<br />

voortraject met name ‘goede verstandhouding’,<br />

‘goede begeleiding’, ‘goede<br />

samenwerking tussen verenigingen’,<br />

‘goede samenwerking rond activiteiten’<br />

en ‘goede ondersteuning’.<br />

Daarnaast stellen we ook een<br />

nulmeting en een Kolosmeter ter<br />

beschikking.<br />

De nulmeting is een instrument waarmee<br />

je kan meten hoe (on)tevreden<br />

men is over de huidige samenwerking<br />

tussen lokale overheid en verenigingen<br />

in de gemeente. Op basis van de<br />

resultaten is het gemakkelijker om<br />

(een) verbeteractie(s) uit te kiezen. De<br />

Kolosmeter maakt zichtbaar aan welke<br />

verbeteractie(s) er in de gemeente<br />

gewerkt wordt, wat de resultaten zijn<br />

en hoe de tevredenheid van de deelnemers<br />

geëvolueerd is.<br />

Al het voorgaande wordt ook nog eens<br />

ondersteund met een papieren handleiding<br />

waarin je het project beschreven<br />

vindt.<br />

Alle informatie over deze tools vind je<br />

op www.plankolos.be.<br />

•<br />

bart van der moeren<br />

Bij de voorstelling van Kolos sprak Guy<br />

Redig over de relatie tussen overheid en<br />

verenigingen door de eeuwen heen <br />

47

2 tips van<br />

plankolos.be<br />

foto chrisgoldny / flickr<br />

kolos<br />

tip<br />

13<br />

Ervaringsdeskundige ambtenaren<br />

48<br />

Elkaar begrijpen gaat zoveel eenvoudiger als je in elkaars schoenen hebt gestaan.<br />

Dan weet je waar de ander het juist over heeft.<br />

“Ik denk dat het belangrijk is, als je in de vrijetijdssector werkt, dat je zelf voldoende<br />

voeling hebt met het verenigingsleven. Doordat je er zelf nog actief in bent of<br />

in bent geweest. Dat lijkt me essentieel. Dat je die voeling hebt, dat je weet wat de<br />

bekommernissen en noden zijn. Maar dat je ook weet wat de uitdagingen zijn om<br />

een groot, vernieuwend project op te zetten. En ook dat je weet hoe je de politiek<br />

ervan overtuigt dat ze hun verenigingen ten volle moeten ondersteunen.”<br />

Lennert Deleu - Vrijetijdsmedewerker Wevelgem<br />

kolos<br />

tip<br />

32<br />

LANCEER EVENEMENTEN<br />

Evenementen zijn zaken die opvallen, de aandacht trekken, belangstelling oproepen. Ze zijn dus<br />

interessant voor zowel de gemeente als verenigingen. Door een evenement zet je jezelf op de<br />

kaart. Dat vrijwilligers en de lokale overheid elkaar vinden om samen evenementen op te zetten,<br />

hoeft dus geen verbazing te wekken.<br />

Te meer daar er vele handen nodig zijn om het werk licht te maken. Een evenement kost energie<br />

maar levert het veelvuldige op: het enthousiasmeert, zet een dynamiek in gang en smeedt sterke<br />

banden.<br />

Een van de activiteiten in het (Europees) project Arrivee is de fietstocht Wevelgem-Roubaix.<br />

De wielertoeristen – en zo zijn er veel in Vlaanderen – kunnen een<br />

parcours van 60 of 100 kilometer afleggen. De organisatie ervan is grotendeels in<br />

handen van lokale verenigingen, de wielerclubs met name. De gemeente vond in<br />

hen de ideale partners.<br />

Maar ook in het culturele luik van Arrivee vinden we samenwerkingen terug tussen<br />

de gemeente en plaatselijke organisaties. Zowel de klassieke vrijwilligersorganisaties<br />

als tijdelijke groepen van vrijwilligers vinden hun gading en doen volop<br />

mee.<br />

Arrivee Animee is de naam van het één week durende feest waarin Wevelgemnaars<br />

uitgenodigd worden creatief aan de slag te gaan. Waarom bijvoorbeeld niet<br />

je eigen radio maken? Kwis, concertje, praatprogramma … alles kan. De gemeente<br />

zorgt voor de installatie en jij vult de ether. Of stel een filmpje samen over de<br />

koers of Roubaix. Ze worden getoond tijdens een openluchtcinema. Of zoek je een<br />

exotische locatie voor je activiteiten? Dan kan je gebruik maken van het glazen<br />

huis. Een toneeltje, huwelijksaanzoek, sportdemonstratie, goochelact of minidiscotheek?<br />

Alles is mogelijk. Zelfs het schepencollege heeft al een zitting in het<br />

glazen huis gehouden.

CHANGEMAKERS<br />

Voor dit project werken we samen met<br />

Vormingplus regio Antwerpen, Minderhedenforum,<br />

AIF, Internationaal Comité en<br />

Federatie van Marokkaanse Democratische<br />

Organisaties<br />

Etnisch-culturele minderheden<br />

vinden de weg niet altijd naar<br />

plekken die de samenleving vormgeven.<br />

Denk maar aan het parlement<br />

of de gemeenteraad. Maar<br />

ook oudercomités of sportraden<br />

blinken niet altijd uit in kleur of<br />

diversiteit.<br />

Het Changemakersproject van het<br />

Forum van Etnisch-Culturele Minderheden<br />

wil daar verandering in brengen<br />

via vormingen, sensibilisering en<br />

samenwerking. Deelnemers krijgen de<br />

nodige kennis aangereikt en ontwikkelen<br />

vaardigheden die nodig zijn om<br />

echt deel te kunnen nemen aan participatieorganen.<br />

En die laatste krijgen<br />

oog voor de drempels die ze opwerpen.<br />

De twee groepen worden in het project<br />

actief met elkaar in contact gebracht.<br />

Vormingplus Kempen ondersteunt en<br />

adviseert het Changemakersproject in<br />

de regio Kempen. Het project eindigt<br />

in 2014.<br />

•<br />

49<br />

clip In juni <strong>2013</strong> ontvingen de deelnemers van<br />

Changemakers hun Oscar-leerbewijs. Op dat<br />

feestelijk moment polste Sander naar ervaringen en<br />

verwachtingen.

Ons Huis, Mol<br />

Intro in cultuur<br />

Maatschappelijk kwetsbare groepen zoals<br />

mensen in armoede nemen nog altijd veel te weinig deel<br />

aan cultuur, sport en jeugdwerk. Vormingplus laat hen<br />

graag kennismaken met tal van activiteiten en wil hen<br />

zo stimuleren om eraan deel te nemen.<br />

clip Deelnemers over wat het cult-UUR-tje<br />

voor hen teweegbracht<br />

Ons Huis is een vereniging waar<br />

armen het woord nemen uit Mol. Die<br />

vroeg ons om een passend leertraject<br />

uit te werken. In <strong>2013</strong> startten we zo<br />

‘cult-UUR-tje’ op, een maandelijkse bijeenkomst<br />

waar een culturele activiteit,<br />

gevolgd door een nabespreking en een<br />

voorbereiding van de volgende samenkomst<br />

op het programma stonden. •<br />

We hebben cultuur nodig.<br />

We moeten meer uit ons kot<br />

komen, dan voelen we ons<br />

beter.<br />

sylvia, deelnemer<br />

Ik ga sinds kort naar<br />

Broodje Mol, een reeks<br />

gratis optredens tijdens de<br />

middag. Eerst voelde ik me<br />

daar niet goed tussen dat<br />

volk, nu wel.<br />

frans, deelnemer<br />

50

Ik heb nog nooit zo gedanst,<br />

maar nu ga ik vanaf<br />

volgende week naar de<br />

Volksdansgroep in Mol<br />

ria, deelnemer<br />

51

52<br />

Gemeen goed<br />

Alles wat ons toebehoort

Dit jaar zagen we ook voor het eerst het thema<br />

‘transitie’ opduiken. Daaronder groeperen we<br />

voortaan alle initiatieven waarin geprobeerd<br />

wordt de samenleving op een nieuwe manier<br />

vorm te geven.<br />

De Algemene Vergadering van Vormingplus Kempen doet<br />

meer dan alleen maar de vzw besturen. We zien ze als een<br />

plek waar mensen die geloven in hetzelfde maatschappelijke<br />

project elkaar kunnen ontmoeten en inspireren, hoe divers<br />

hun professionele achtergrond ook is.<br />

NETWERK<br />

In 2012 beslisten we om die netwerkgedachte verder te<br />

ontwikkelen en ook niet-leden uit te nodigen op de jaarlijkse<br />

samenkomst van december. Traditiegetrouw focussen we<br />

daar op inhoudelijke en breed maatschappelijke thema’s.<br />

Op die Open Algemene Vergadering van <strong>2013</strong> werkten we<br />

rond ‘Gemeen Goed’, de toenemende aandacht voor een<br />

coöperatieve economie en sharing-projecten. Na een uiteenzetting<br />

van Dirk Barrez konden de honderd deelnemers in<br />

gesprek gaan met een tiental burgerinitiatieven die rond die<br />

thema’s werken.<br />

We selecteerden zowel kleinschalige burgerinitiatieven die<br />

volledig op vrijwilligers draaien als professionele organisaties.<br />

Die bonte mengeling bracht een interessante dynamiek<br />

op gang. •<br />

bart van der moeren<br />

53

DIRK BARREZ<br />

bart van der moeren<br />

54<br />

wat helpt het te roepen<br />

dat het neoliberalisme<br />

faalt, als we geen alternatieven<br />

hebben om<br />

van onderop economie<br />

te maken?<br />

Dirk Barrez<br />

Hoe konden we vergeten dat we de publieke<br />

goederen goed moesten beheren?<br />

Waarom? Om die commons, van<br />

natuurlijke rijkdommen tot open software,<br />

altijd opnieuw te kunnen delen.<br />

Dirk Barrez over meer respect voor het gemeengoed.<br />

Visgronden, bossen, internet, genen, vrije kennis en cultuur, het zijn geen<br />

privé en geen publieke goederen en toch ongelooflijk belangrijk. Hoe kan<br />

het dat we de voorbije eeuwen deze gemeenschappelijke goederen uit het<br />

oog verloren? Hoe konden we vergeten dat ze vooral goed beheerd moeten<br />

worden. Waarom? Om die commons, van natuurlijke rijkdommen<br />

tot open software, altijd opnieuw te kunnen delen. Zeker in<br />

deze crisistijden zullen we, naast de staat en de falende<br />

markt, opnieuw het belang moeten ontdekken van meer<br />

respect voor en betere beheersvormen van dit gemeengoed.<br />

Klassiek en heel bekend is het voorbeeld uit de Middeleeuwen<br />

van gronden die gemeenschappelijk bezit<br />

zijn, en ook samen worden beheerd en gebruikt. Het is<br />

makkelijker om grote weideoppervlakten te omheinen<br />

en grote kuddes te hoeden dan dit allemaal afzonderlijk<br />

te doen. Evenzo om te bewaken dat iedereen rechtmatig<br />

gebruik maakt van de gedeelde weidegronden zonder<br />

dat vrijbuiters er al te veel dieren op loslaten en ze<br />

door overbegrazing eroderen en verloren gaan. Al<br />

dat voordeel gaat verloren met het oprukken van de<br />

prikkeldraad, die weinig mensvriendelijke gezel van<br />

privatisering en commercialisering van wat eens gemeenschappelijk<br />

was. In de 19de eeuw delven een sterke natiestaat<br />

en een triomferend kapitalisme het graf van vele commons.<br />

GEMEEN GOED HEROVEREN<br />

Ons gemeen goed verliezen was volkomen onverstandig. Het<br />

terugwinnen ervan is zonder meer noodzakelijk, of het nu om<br />

oude dan wel om nieuwe commons gaat. Die<br />

herovering is niet makkelijk.<br />

Maar het kan. Want zie, er<br />

zijn wel degelijk manieren<br />

om ze terug te winnen. Ik<br />

vertel u graag van twee<br />

voorbeelden die hard<br />

aan de weg timmeren, en

die me heel vertrouwd zijn omdat ik<br />

vanaf de eerste letters mee hun verhaal<br />

schrijf. Zowel het initiatief voor een<br />

nieuwe coöperatieve bank NewB als de<br />

nieuwssite DeWereldMorgen.be namen<br />

hun eerste start, ver weg van het<br />

grote publiek, in dezelfde maand februari<br />

2009. Ze zijn allebei bedoeld als<br />

structurele of systemische antwoorden<br />

op respectievelijk de financiële crisis<br />

met het verlies van onze gezamenlijke<br />

greep op het geld en de mediacrisis<br />

met het verlies van onze media commons.<br />

ONS GEMEENGOED VERLIEZEN<br />

WAS ONVERSTANDIG, HET TERUG-<br />

WINNEN ERVAN ZONDER MEER<br />

NOODZAKELIJK. DAT ZAL NIET<br />

MAKKELIJK ZIJN, MAAR HET KAN.<br />

EERST DE MEDIA<br />

Niet eens zo lang geleden waren<br />

zij grotendeels in handen van de<br />

samenleving, van stichtingen, sociale<br />

of politieke bewegingen, vakbonden,<br />

werkgevers. Nieuws is meer dan ooit<br />

koopwaar geworden. Zij waren op die<br />

manier actief in de maatschappelijke<br />

ideeënstrijd en dus in de levende democratie.<br />

Verzuilde media vormen niet<br />

mijn ideaalbeeld maar het is meer dan<br />

nuttig om de evolutie te kennen. Want<br />

de jongste decennia zijn de meeste<br />

media dus in de handen beland van<br />

grote commerciële mediaconcerns. De<br />

samenleving raakte ook deze commons<br />

kwijt. Nieuws is meer dan ooit<br />

koopwaar geworden.<br />

Als in legbatterijen worden journalisten<br />

tot maximale knip- en plakproductiviteit<br />

en winstgevendheid gedreven.<br />

In versneld tempo zijn zij de zeggenschap<br />

over hun job en hun media<br />

kwijtgespeeld.<br />

En zie, alles wat echt belangrijk is,<br />

geraakt ondergesneeuwd in die commercialisering.<br />

Vele cruciale maatschappelijke<br />

thema’s halen amper of<br />

niet de huidige massamedia,<br />

zeker niet<br />

op een consistente<br />

wijze. Aandacht voor<br />

oplossingen is nog<br />

schaarser.<br />

Nochtans is de<br />

democratisering<br />

van informatie<br />

cruciaal om elke burger en vereniging<br />

van burgers, en alle sociale bewegingen,<br />

in staat te stellen actief en met<br />

kennis van zaken deel te nemen aan<br />

de samenleving en de democratie.<br />

Daarom is het dat overheden en mediabewegingen<br />

erover moeten waken<br />

dat de samenleving beschikt over<br />

onafhankelijke en betrouwbare media.<br />

Voorwaarde voor dit alles is dat media<br />

ook zelf democratisch functioneren,<br />

dat journalisten zowel goed kunnen<br />

leven van hun job als hun journalistieke<br />

werk op voldoende autonome<br />

en dus onafhankelijke wijze kunnen<br />

verrichten.<br />

We moeten dus het gemeengoed<br />

terugwinnen van echt onafhankelijke<br />

media en van autonome bewegingsmedia<br />

die de noodzaak van verandering<br />

aanvoelen. Die media selecteren<br />

en jagen het echt belangrijke nieuws<br />

na, stellen de cruciale vragen en vormen<br />

de motor van het publieke debat<br />

over onze belangrijkste uitdagingen<br />

en de oplossingen daarvoor. Zij zullen<br />

de volgende jaren het medialandschap<br />

fors hertekenen en opnieuw democratiseren.<br />

Er is één cruciale voorwaarde.<br />

Die media moeten in handen zijn van<br />

hun journalisten, en gedragen zijn<br />

door de samenleving. Met de nieuwsbrief<br />

en website PALA.be waren en<br />

zijn we daar al mee bezig sinds 2001.<br />

Met DeWereldMorgen.be reiken de<br />

ambities hoger: uitgroeien tot een<br />

onafhankelijk en autonoom algemeen<br />

nieuwsmedium voor een sociale,<br />

ecologische en democratische samenleving<br />

en economie. Een commerciële<br />

mediagroep heeft er niets te zeggen.<br />

Het is de samenleving die zorgt voor<br />

heel veel journalistieke inbreng. Meer<br />

dan 300 burgerjournalisten zorgden<br />

in 2012 elk voor meer dan één bijdrage.<br />

En de samenleving verzekert mee het<br />

materiële bestaan door steun vanwege<br />

tientallen organisaties en nu al<br />

honderden individuele steungevers,<br />

en deels ook via overheidssubsidies.<br />

Die zijn overigens heel beperkt in vergelijking<br />

met de 350 miljoen euro die<br />

de commerciële media krijgen. En wat<br />

met de lezers? In 2012 waren ze met<br />

meer dan 1,4 miljoen om de nieuwssite<br />

te bezoeken. Dat was opnieuw een<br />

sterke groei van ditmaal 35 procent. We<br />

hadden als doelstelling om na drie jaar<br />

125.000 unieke bezoekers te halen per<br />

maand. Dat doel wordt ruim gehaald.<br />

bart van der moeren<br />

55

art van der moeren<br />

56<br />

In januari <strong>2013</strong> telden we voor het<br />

eerst 200.000 unieke bezoekers, in mei<br />

zelfs meer dan 250.000 en in oktober<br />

bereikt DeWereldMorgen.be 275.000<br />

verschillende mensen.<br />

DAN DE BANK<br />

Daar is het terugvechten om terrein te<br />

heroveren voor een nieuwe coöperatieve<br />

bank cruciaal voor onze toekomst.<br />

Nog meer bankencrisissen en fantoombankieren<br />

kunnen we niet verdragen.<br />

We mogen de roofridders van<br />

het financiële kapitalisme gewoon niet<br />

toestaan om de economie, de samenleving,<br />

de democratie en de planeet<br />

om zeep te helpen. Die opdracht om<br />

opnieuw greep te krijgen op ons geld<br />

is haalbaar maar toch moeilijker. Dat<br />

is eenvoudig te begrijpen. Kijk naar<br />

de kapitaalbehoefte. Met 50.000 euro<br />

kun je een nieuw algemeen medium te<br />

starten. Er zijn niet zoveel belangrijke<br />

economische sectoren waar je met zo<br />

weinig kapitaal toch kunt ambiëren<br />

om uit te groeien tot een regimespeler.<br />

En voor de bank? Daar is meer dan<br />

50.000.000 voor nodig. Dus meer dan<br />

een factor 1.000 verschil. Daarenboven<br />

zijn er veel strengere spelregels en<br />

instellingen die je al dan niet toelaten<br />

om beroep te doen op het spaarwezen<br />

of al dan niet een banklicentie toekennen.<br />

Maar niets dat echt mag afschrikken.<br />

Na een voordracht die ik geef over<br />

het boek ‘Van eiland tot wereld’, rijpt<br />

dus toch het idee om de utopie van<br />

een andere bank ook echt te realiseren,<br />

allereerst op café, bij de eerste<br />

twee initiatiefnemers, later bij vijf, en<br />

bij nog meer, ook in het Franstalige<br />

landsgedeelte. We willen een bank<br />

gedragen door oude en nieuwe sociale<br />

bewegingen en door een snel groeiende<br />

kring van vele duizenden klantencoöperanten.<br />

Het enthousiasme raakt<br />

nooit verloren, maar zeker in 2010<br />

vordert het project maar moeizaam.<br />

Het overtuigingswerk voor een project<br />

dat bij vele bewegingen en organisaties<br />

als (te) ambitieus overkomt, vergt<br />

tijd. Uiteindelijk lukt het om op 6 mei<br />

2011 met vierentwintig organisaties de<br />

Europese coöperatieve vennootschap<br />

NewB op te richten. Samen willen ze<br />

de oprichting van een nieuwe coöperatieve<br />

bank voorbereiden, om ze ook<br />

effectief op te richten als het mogelijk<br />

blijkt, ‘een bank van hier, voor ons, van<br />

ons’. Die stap garandeert echter niet<br />

Alphonse Desjardins ontdekte<br />

het voorbeeld van succesvolle<br />

volksbanken in Europa en kreeg<br />

in zijn thuisstad Québec dezelfde<br />

dynamiek op gang..<br />

Dirk Barrez<br />

dat het project voldoende vaart krijgt.<br />

Al in de zomer laat ik namens Global<br />

Society weten dat het sneller moet omdat<br />

het nog altijd minstens even sterk<br />

rommelt op de financiële markten.<br />

Als enkele maanden later een nieuwe<br />

financiële crisis Dexia helemaal over<br />

kop gaat en zowel de Gemeentelijke<br />

Holding als Groep Arco onderuit haalt,<br />

ben ik meer dan kwaad omdat we niet<br />

klaar zijn met onze nieuwe bank door<br />

de afwachtende houding van al te veel<br />

betrokkenen. Die werkelijkheid op<br />

tafel gooien is één, er ruzie over maken<br />

heeft geen zin. Dus is er de keuze en<br />

het pleidooi om het middenveld veel<br />

meer in beweging te trekken door over<br />

de band te spelen en rechtstreeks naar<br />

de burgers te stappen.<br />

GEDROOMDE<br />

BLIKSEMSTART<br />

Zondagochtend 24 maart <strong>2013</strong> is het<br />

eindelijk zover, de NewB campagne<br />

wordt afgetrapt in het Stripmuseum<br />

in Brussel. Het doel is om in 100 dagen<br />

minstens 10.000 coöperanten te winnen.<br />

Heel snel blijkt dat het wonderwel<br />

lukt. Zondagavond reeds staat de teller<br />

op 1800. NewB weet in achtenveertig<br />

uur de beoogde 10.000 coöperanten te<br />

winnen, en meer dan 20.000 in zesennegentig<br />

uur. Het is een gedroomde<br />

bliksemstart die iedereen verrast,<br />

ook de initiatiefnemers. Ze illustreert<br />

vooral hoe sterk de bedding in de<br />

samenleving is die verlangt naar echte<br />

alternatieven, naar het herwinnen van<br />

de greep op het geld om een duurzame<br />

economie en een goede samenleving<br />

te kunnen bouwen. Aan de coöperatie<br />

NewB om de komende jaren te<br />

bewijzen dat ze dat kan waarmaken.<br />

Op zaterdag 6 juli, internationale dag<br />

van de coöperaties, zeggen 1.100 NewB<br />

coöperanten alvast enthousiast ‘ja’<br />

op de vraag: gaan we verder om onze<br />

bank op te richten?

dewereldmorgen.be<br />

DeWereldMorgen.be: Meer dan 300 burgerjournalisten<br />

zorgden in 2012 elk voor meer dan één bijdrage.<br />

Nog altijd blijft de weg lang, maar de<br />

zekerheid groeit dat in 2015 onze andere<br />

bank echt zal bestaan. Aan elk van<br />

ons om ervoor te zorgen dat ze echt<br />

participatief, echt transparant en echt<br />

sober is; en dat ze voluit in dienst staat<br />

van de reële economie, een economie<br />

die sociaal, ecologisch en democratisch<br />

is. Want daarvoor hebben we ze nodig.<br />

Sta me deze oproep toe, creëer zo snel<br />

mogelijk in de Kempen een sterke<br />

dynamiek rond NewB met meer coöperanten<br />

en meer coöperanten-ambassadeurs<br />

uit de regio. Waarom? Om<br />

uit te denken wat die bank best moet<br />

doen, en wat jullie ervan verwachten,<br />

opdat NewB er mee voor kan zorgen<br />

dat het ook in de toekomst goed leven<br />

is hier. Want NewB moet de bank van<br />

de coöperanten zijn en hun economie<br />

steunen.<br />

Om de enorme kracht van coöperaties<br />

te ontdekken moeten we in het<br />

buitenland zijn. Zij vormen de beste<br />

stimulans om ook in onze regio, in ons<br />

land grootse dingen te doen, of beter,<br />

te doen wat moet.<br />

HET SUCCES VAN DE<br />

DESJARDINS-BANK<br />

Alphonse Desjardins ontdekte het<br />

voorbeeld van succesvolle volksbanken<br />

in Europa, onder andere de Raiffeisenbanken<br />

in Duitsland en Zwitserland.<br />

Hij slaagde erin om in zijn thuisstad<br />

in Québec een gelijkaardige dynamiek<br />

op gang te krijgen. En voor al wie zou<br />

denken dat de zaken vroeger traag<br />

vorderden, vergeet het. Op 6 december<br />

1900 stichtten ze hun coöperatieve<br />

bank en amper anderhalve maand<br />

later, op 23 januari, ging ze open.<br />

Vandaag telt Desjardins 400 lokale<br />

kredietcoöperaties, zeg maar lokale<br />

coöperatieve banken, die bijna 5,6<br />

miljoen leden verzamelen.<br />

Deze coöperatie is uitgegroeid tot<br />

grootste financiële instelling van Québec<br />

en de zesde grootste van Canada.<br />

En ook al is kritiek mogelijk en nodig,<br />

jawel onder andere op de miljoenenvergoeding<br />

van de topvrouw, Desjardins<br />

maakt wel degelijk verschil in<br />

positieve zin. Dit is een veilige bank en<br />

een rendabele bank. Moet het gezegd?<br />

Canada is een land waar coöperaties<br />

thuis zijnEen heel verschil met vele<br />

grootbanken. Het vele geld dat Canadezen<br />

toevertrouwen aan Desjardins<br />

wordt effectief ingezet voor de reële<br />

economie. Meer nog, 40 dienstencentra<br />

ondersteunen het bedrijfsleven<br />

in Québec, de bank investeert zelfs<br />

rechtstreeks in bedrijven, en er is een<br />

speciale ploeg om de duurzame ontwikkeling<br />

van de 3.300 coöperaties in<br />

de provincie te ondersteunen.<br />

Kan het verbazen? Canada is een land<br />

waar coöperaties thuis zijn. En waar<br />

ze fier zijn om zich ook als dusdanig<br />

te manifesteren in het straatbeeld.<br />

Voor tal van zaken kan je er terecht, om<br />

te tanken, voor de dagelijkse boodschappen,<br />

kampeergerief, geldzaken,<br />

kunstwerken… Coöperaties doen nog<br />

veel meer, want dat is het resultaat als<br />

meer dan 17 miljoen Canadezen – de<br />

helft van de bevolking - er het grote<br />

nut van inzien om zich te verenigen<br />

in zowat 8.500 coöperaties. Samen<br />

zorgen ze zo voor betaalbare huizen,<br />

landbouwers die kunnen overleven,<br />

hernieuwbare en fossiele energie,<br />

telecommunicatie, de leefbaarheid<br />

van afgelegen streken, verzekeringen,<br />

eerlijke handel, kinderopvang, begrafenissen,<br />

gezondheidszorg, noem maar<br />

op. Wel 100.000 vrijwilligers leiden dit<br />

alles in goede banen. En ze doen dat<br />

uitstekend want de overlevingsgraad<br />

van hun coöperaties is dubbel zo groot<br />

als die van klassieke bedrijven.<br />

Na een voordracht die ik<br />

geef over het boek ‘Van<br />

eiland tot wereld’, rijpt<br />

het idee om de utopie van<br />

een andere bank ook echt<br />

te realiseren, allereerst op<br />

café, bij de eerste twee initiatiefnemers,<br />

later bij vijf,<br />

en bij nog meer, ook in het<br />

Franstalige landsgedeelte.<br />

Dirk Barrez<br />

57

ZWITSERLAND,<br />

VERBAZEND ANDERS<br />

Je hoeft maar tot in Zwitserland te<br />

reizen om een land te ontdekken waar<br />

niet Carrefour, Aldi of Lidl de grootste<br />

supermarktketens zijn, maar wel Migros<br />

en Coop. Tegelijk is Zwitserland<br />

het land waar biologische producten,<br />

streekproducten en fair trade meest<br />

worden verkocht. Hier halen tal van<br />

artikels met een sociaal of ecologisch<br />

duurzaamheidslabel de grootste<br />

marktaandelen. Het heeft alles te<br />

maken met de heel eigen koers die de<br />

coöperatieve supermarktketens Coop<br />

en Migros kunnen varen en daadwerkelijk<br />

ook varen; en met hun ongelooflijke<br />

kracht die in staat is Carrefour in<br />

het zand te doen bijten, en Aldi en Lidl<br />

af te houden.<br />

Coop telt zo maar eventjes 2,9 miljoen<br />

leden, Migros 2,1 miljoen. Samen halen<br />

ze een indrukwekkend marktaandeel<br />

van 70 procent in voeding en drank.<br />

Hun activiteiten lopen van supermarkt<br />

en bank tot restaurant en museum<br />

voor moderne kunst, en nog veel meer.<br />

Allebei zijn ze bijna drie maal zo groot<br />

als Colruyt wat ze tot de grootste<br />

privéwerkgevers met 75.000 en 85.000<br />

werknemers maakt.<br />

Bij Coop is het de uitdrukkelijke ambitie<br />

om wereldkampioen duurzaamheid<br />

te zijn. En bij Migros willen ze<br />

niet onderdoen, en wijzen ze op hun al<br />

heel vroege pioniersrol – al tientallen<br />

jaren geleden - in bijvoorbeeld biologische<br />

producten, loodvrije benzine of<br />

wasmiddel zonder fosfaat. De eigen<br />

voetafdruk verminderen: van CO2<br />

neutraal tot een eigen spoorbedrijf.<br />

Conclusie, de Zwitserse consumentencoöperaties<br />

zetten hun economie en<br />

samenleving fors mee op het spoor van<br />

een duurzame economie.<br />

WERKNEMERS BAAS<br />

BIJ MONDRAGON<br />

In moeilijke omstandigheden, zelfs<br />

met een gedwongen stopzetting van<br />

de grote coöperatie Fagor, scheppen de<br />

ruim 120 coöperaties van Mondragon<br />

nu al meer dan 80.000 jobs. Ze zijn<br />

dikwijls gedreven door spitstechnologie,<br />

produceren en exporteren de<br />

wereld rond, de werkloosheid is er het<br />

laagst van Spanje en in dit alles zijn de<br />

werknemers de baas. Een medewerker<br />

betaalt als toegangsticket tot zijn<br />

of haar coöperatie gemiddeld zowat<br />

15.000 € kapitaal. De werknemers zorgen<br />

voor hun eigen kapitaal, meteen<br />

de sleutel om hun bedrijf te controleren.<br />

Redenen genoeg voor een steeds<br />

grotere belangstelling uit vele regio’s.<br />

En te zoeken naar de sterke punten<br />

van Mondragon.<br />

De kracht van innovatie is er echt<br />

geen loos begrip. Ze tellen veertien<br />

coöperaties voor onderzoek en ontwikkeling<br />

en zijn heel actief in nieuwe<br />

economische sectoren. Zo produceren<br />

ze geen zonnepanelen, wel bouwen ze<br />

de machines waarmee zonnepanelen<br />

worden vervaardigd. Ze tonen ook hun<br />

talent om gemengde coöperaties op<br />

te zetten waarvan bijvoorbeeld zowel<br />

de werknemers als de klanten de vennoten<br />

zijn, dat is zo bij de bank en de<br />

supermarktketen.<br />

Onmiskenbaar is de kracht van onderwijs<br />

die zich vertaalt in technische<br />

school, in de band leren-werken, in<br />

een universiteit, in de vele research. De<br />

eigen sociale zekerheid komt bovenop<br />

de officiële en is een sterke hefboom<br />

voor de soms noodzakelijke herverdeling<br />

van het werk, onder andere<br />

met vormings- en herscholingsprogramma’s.<br />

58<br />

dirk barrez<br />

In Zwitserland zijn niet Carrefour, Aldi of Lidl de grootste<br />

supermarktketens, maar wel Migros en Coop.

newb op facebook<br />

Dirk Barrez: 'Creëer zo snel mogelijk in de Kempen<br />

een sterke dynamiek rond NewB met meer coöperanten<br />

en meer coöperanten-ambassadeurs uit de regio.'<br />

Een cruciaal punt is dat de coöperaties<br />

en hun coöperanten beschikken over<br />

eigen kapitaal en over hun eigen bank.<br />

In november <strong>2013</strong> incasseren de<br />

Mondragon coöperaties een opdoffer,<br />

de belangrijke coöperatie Fagor<br />

ziet zich verplicht het faillissement<br />

aan te vragen. Dan blijkt duidelijk hoe<br />

het Mondragon model zelfs in zulke<br />

zware crisis een groot verschil maakt<br />

in vergelijking met het Dexia faillissement<br />

of de sluiting van Ford Genk.<br />

Want niemand kan ervan uitgaan<br />

dat er nooit economische activiteiten<br />

zullen worden stopgezet. Fagor is lang<br />

geholpen door de andere coöperaties,<br />

met overname van werknemers bv.<br />

Maar hoe dom is het niet om als één<br />

schip kapseist, nog honderd andere tot<br />

zinken te brengen?<br />

Natuurlijk zijn er felle en bitse discussies<br />

gevoerd over het afwegen van<br />

het eigen overleven en de groepssolidariteit.<br />

Bij Dexia of Ford Genk<br />

kunnen dergelijke discussies zelfs niet<br />

eens plaatsgrijpen. Ons dominante<br />

economische model is dat van de middeleeuwse<br />

stad. Als het brandt, gaat<br />

niet één huis maar wel de halve stad<br />

eraan. Dat laatste ingeval van een allesverwoestende<br />

financiële crisis. Wie de<br />

21ste eeuwse economie wil laten leven,<br />

kan maar beter het coöperatieve model<br />

laten heersen. Ook en zelfs vooral in<br />

crisistijden zijn echte coöperaties heel<br />

weerbarstig en veel beter gewapend<br />

om terug te vechten en te overleven.<br />

WAT VALT ER TE LEREN?<br />

Puur economisch en bedrijfsmatig zijn<br />

coöperaties de duidelijke winnaars,<br />

het zijn sterkere overlevers dan klassieke<br />

bedrijven. Wie klant-coöperant<br />

is bij coöperaties of er zaken mee<br />

doet, halveert zowat de kans om met<br />

een falend bedrijf geconfronteerd te<br />

geraken. Nog gelukkiger daarover zijn<br />

de werknemers-coöperanten die veel<br />

zekerder zijn van hun job en inkomen.<br />

Dat is zoveel te meer het geval omdat<br />

coöperatieve bedrijven beduidend<br />

sterker dan beursgenoteerde bedrijven<br />

ingebed zijn in de lokale economie en<br />

de werkgelegenheid niet voortdurend<br />

verhuizen naar waar arbeid het goedkoopst<br />

en het minst beschermd is.<br />

Omdat ze zich focussen op de reële<br />

economie zijn speculatie en financiële<br />

zeepbellen blazen niet hun ding, net<br />

wat we nodig hebben om te ontsnappen<br />

aan nog eens een tsunami van een<br />

financiële crisis. We constateerden<br />

met enige verbazing dat heel grote coöperaties<br />

zelfs bij machte zijn om door<br />

hun pure marktmacht de economie in<br />

de richting van meer duurzaamheid te<br />

sturen. En zelfs al is de zeggenschap<br />

van coöperanten niet altijd even sterk<br />

of overtuigend, toch is economische<br />

democratie in vele coöperaties wel<br />

degelijk aanwezig en tevens een<br />

motor en garantie van hun duurzame<br />

succes… terwijl democratie meestal<br />

volledig ontbreekt in het gewone<br />

bedrijfsleven.<br />

STRUCTUREN BOUWEN<br />

Van Desjardins in Canada en Coop in<br />

Zwitserland en Italië, van Mondragon<br />

in Spanje en overal ter wereld, van Brazilië<br />

tot India, tonen coöperaties dat<br />

ze als geen ander succesrijk kunnen<br />

ondernemen, voor meer jobs zorgen<br />

dan multinationals en nog meest<br />

ecologisch te werk gaan ook. Zullen we<br />

dan eindelijk volop de kansen grijpen<br />

om met coöperatieve bedrijven de<br />

crisis te lijf te gaan, om mens, werk<br />

en economische democratie voorrang<br />

te geven op winstzucht en speculatie?<br />

Want wat helpt het te roepen dat<br />

het neoliberalisme faalt als we geen<br />

alternatieven hebben om van onderop<br />

economie te maken, zo krachtig dat ze<br />

uiteindelijk het financieel kapitalisme<br />

verdringen?<br />

Natuurlijk zullen ze ons soms ontgoochelen<br />

en af en toe falen, vooral als coöperanten<br />

niet voldoende waakzaam<br />

zijn. Maar we moeten de structuren<br />

bouwen van morgen, om er kwaad<br />

op te kunnen zijn. Want zonder zijn<br />

we niets. Dan kunnen we alleen maar<br />

janken van onmacht.<br />

•<br />

59<br />

Dirk Barrez, 5 december <strong>2013</strong>

GEMEEN GOED: EEN HANDJEVOL<br />

Smaakmakers<br />

BRONSGROEN<br />

een erkende Limburgse coöperatieve<br />

vennootschap, die investeert in hernieuwbare<br />

energieprojecten en hun<br />

coöperanten en gezinnen in energiearmoede<br />

ondersteunt door het verlagen<br />

van hun energiefactuur.<br />

COHOUSING KEMPEN<br />

is een opstartende groep van individuen<br />

en gezinnen die gezamenlijk een<br />

co-huisproject in de Kempen vormgeven.<br />

SAMENTUIN<br />

DE TUINFLUITER<br />

Tuingefluit en eetplezier, sociale<br />

contacten en samen tuinieren, een<br />

engagement aangaan waar vooral<br />

samen(in)spraak, ideeën uitwisselen,<br />

samen werken ons werkwoord is.<br />

TRANSITIE<br />

MOL EN BALEN<br />

wilt mensen in hun buurt of hun straat<br />

samenbrengen om te dromen over de<br />

toekomst.<br />

BEHAAG ONZE KEMPEN<br />

Sinds 1995 een intergemeentelijke<br />

sensibiliseringsactie en een bomen- en<br />

struikenverkoop<br />

REPAIR CAFÉ<br />

TURNHOUT<br />

Repair Cafés zijn gratis toegankelijke<br />

bijeenkomsten, waarop buurtgenoten<br />

elkaar op vrijwillige basis helpen bij<br />

het herstellen van allerhande voorwerpen.<br />

ONLINE-WEGGEEF-<br />

WINKEL.BE<br />

Iedereen wel iets wat hij niet meer<br />

gebruikt en waarmee je iemand anders<br />

gelukkig kan maken.<br />

Online-weggeefwinkel.be biedt een<br />

platform aan dat het mogelijk maakt<br />

om eenvoudig spullen weg te geven én<br />

aan te nemen.<br />

NEW B<br />

Meer dan 60 organisaties (ngo's,<br />

vakbonden, verenigingen, coöperaties)<br />

bundelen hun krachten in de<br />

coöperatieve New B. Ze willen een<br />

nieuwe coöperatieve bank op richten<br />

die participatief, transparant, sober<br />

en eenvoudig is. Een nieuwe bank die<br />

investeert in de reële, lokale en duurzame<br />

economie.<br />

GAGELEER<br />

Gageleer is een goudkleurig bier. De<br />

bron van de Gageleer ligt in het Landschap<br />

De Liereman in Oud-Turnhout.<br />

Er is het basisproduct gagel en er is het<br />

engagement van de brouwers; vrijwilligers<br />

van Natuurpunt, die mee de<br />

Liereman beheren in een coöperatie.<br />

60

art van der moeren<br />

clip Een sfeerbeeld van de algemene vergadering<br />

over Gemeen Goed<br />

61

11.11.11 Comité - Geel<br />

Abdij Averbode<br />

ABVV Mechelen-Kempen<br />

ACV<br />

ACW<br />

ACW Herenthout<br />

Adviesraad voor ontwikkelingssamenwerking<br />

Vosselaar<br />

AIF<br />

Al-arm Geel<br />

Amarant<br />

Amnesty International Vosselaar<br />

Arteveldehogeschool Gent<br />

Bezoekerscentrum Landschap de<br />

Liereman<br />

Bibliotheek Arendonk<br />

Bibliotheek Balen<br />

Bibliotheek Dessel<br />

Bibliotheek Herentals<br />

Bibliotheek Herselt<br />

Bibliotheek Hoogstraten<br />

Bibliotheek Laakdal<br />

Bibliotheek Lille<br />

Bibliotheek Merksplas<br />

Bibliotheek Olen<br />

Bibliotheek Rijkevorsel<br />

Bibliotheek Turnhout<br />

Bibliotheek Vorselaar<br />

Bibliotheek Westerlo<br />

Buurtcomité Camping Meerlaer<br />

Buurtcomité Teuntjeswijk<br />

Buurtcontactpunt De Klink<br />

Buurtwerking Den Brand<br />

Buurtwerking Jef Buyckxstraat<br />

Buurtwerking Kouwenberg<br />

Buurtwerking Roteinde<br />

CAW De Kempen<br />

Centrum Basiseducatie Kempen<br />

Cirkant<br />

Citizenne<br />

CityMinded<br />

CM<br />

Creatief Schrijven<br />

Cultuurcentrum De Werft<br />

Cultuurcentrum ‘t Getouw<br />

Cultuurcentrum ‘t Schaliken<br />

Cultuurforum Turnhout<br />

Cultuurraad Arendonk<br />

Cultuurraad Beerse<br />

Cultuurraad Geel<br />

Cultuurraad Kempen<br />

Cultuurraad Laakdal<br />

Cultuurraad Vorselaar<br />

Curieus Laakdal<br />

CVO Geel<br />

CVO Kempen<br />

CVO Kempen Mol<br />

CVO Taxandria<br />

CVO VSPW Mol<br />

Davidsfonds Dessel<br />

Davidsfonds Laakdal<br />

Davidsfonds Mol<br />

Davidsfonds Rijkevorsel<br />

Davidsfonds Tielen<br />

de Boskat<br />

De Dorpel<br />

De Fakkel<br />

De Merode<br />

De Verenigde Verenigingen<br />

De Vieze Gasten<br />

Dienstverleningscentrum ‘t Zwart<br />

Goor<br />

Dinamo<br />

Erfgoed Balen<br />

Erfgoedcel k.ERF<br />

Erfgoedcel Kempens Karakter<br />

Erfgoedcel Noorderkempen<br />

Europese Unie<br />

EVA Turnhout<br />

F airFin<br />

Fedasil Arendonk<br />

Federatie van Marokkaanse<br />

Democratische Organisaties<br />

Femma<br />

Femma Arendonk<br />

Femma Bouwel<br />

Femma Kasterlee<br />

Femma Oosthoven<br />

Flanders Business School<br />

Forum van Etnisch-Culturele Minderheden<br />

Forum voor amateurkunsten<br />

FOV<br />

Gemeenschapscentrum ‘t Heilaar<br />

Gemeente Arendonk<br />

Gemeente Baarle-Hertog<br />

Gemeente Balen<br />

Gemeente Beerse<br />

Gemeente Grobbendonk<br />

Gemeente Herenthout<br />

Gemeente Herselt<br />

Gemeente Kasterlee<br />

Gemeente Laakdal<br />

Gemeente Lille<br />

Gemeente Meerhout<br />

Gemeente Merksplas<br />

Gemeente Mol<br />

Gemeente Olen<br />

Gemeente Oud-Turnhout<br />

Gemeente Ravels<br />

Gemeente Retie<br />

Gemeente Rijkevorsel<br />

Gemeente Tessenderlo<br />

Gemeente Vorselaar<br />

Gemeente Vosselaar<br />

Gemeente Westerlo<br />

Gevangenis Merksplas<br />

Gevangenis Turnhout<br />

Gezinsbond<br />

Gezinsbond Herentals<br />

62<br />

Partners op zes rijtjes<br />

99% van onze activiteiten in <strong>2013</strong> gebeurde in samenwerking met partners

Gezinsbond Houtvenne<br />

Gezondheidsraad Arendonk<br />

Grijze Panters Herentals<br />

Het Kasteel van Gaasbeek<br />

Hivset<br />

Hofke van Chantraine<br />

House of Colours<br />

Huis van het Nederlands Antwerpen<br />

Provincie<br />

Huisvestingsmaatschappij de Ark<br />

Innovatiecentrum Antwerpen<br />

Internationaal Comité<br />

ISOM<br />

K .U.Leuven<br />

Kreatief<br />

KVLV Hulsen<br />

Kwadraet<br />

KWB<br />

KWB Gierle<br />

KWB Laakdal<br />

Landelijke thuiszorg<br />

LBC - Nationale Belangengroep SKW<br />

Leader MarkAante Kempen<br />

Leader Regio Midden-Kempen Beweegt!<br />

Liga voor mensenrechten<br />

Linx+<br />

Locus<br />

Logo Kempen<br />

Markant Kasterlee<br />

Masereelfonds<br />

Milieuraad Oud-Turnhout<br />

Mobiliteitspunt Kempen<br />

Mondiale Adviesraad Balen<br />

Mondiale Raad Turnhout<br />

N atuurpunt<br />

Natuurpunt Educatie<br />

Natuurpunt Nete en Aa<br />

Neos Hoogstraten<br />

OCMW Arendonk<br />

OCMW Balen<br />

OCMW Beerse<br />

OCMW Geel<br />

OCMW Herentals<br />

OCMW Herselt<br />

OCMW Hoogstraten<br />

OCMW Laakdal<br />

OCMW Meerhout<br />

OCMW Mol<br />

OCMW Olen<br />

OCMW Retie<br />

OCMW Vorselaar<br />

OCWM Westerlo<br />

OKRA<br />

Ons Huis<br />

OPZ Geel<br />

Oxfam Wereldwinkel Merksplas<br />

Oxfam Wereldwinkel Rijkevorsel<br />

Oxfam Wereldwinkels<br />

Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten<br />

Platform Vrouwenkracht Kempen<br />

PNAT<br />

Priorij Corsendonk<br />

Prisma<br />

Provincie Limburg<br />

Provincie Vlaams Brabant<br />

Pulse Transitienetwerk Cultuur<br />

Q oin<br />

Regionaal Landschap Kleine en<br />

Grote Nete<br />

Regionaal Landschap Lage Kempen<br />

Regionaal Landschap Noord-Hageland<br />

RESOC Kempen<br />

Rode Antraciet<br />

RTV<br />

Rural Alliances<br />

Rurant vzw<br />

S amenhuizen<br />

Samenlevingsopbouw Antwerpen<br />

provincie<br />

Samentuin Tuinfluiter<br />

Samentuinen Lichtaart<br />

SBS Skill Builders<br />

Seniorenraad Arendonk<br />

Seniorenraad Dessel<br />

Seniorenraad Herselt<br />

Sint-Sebastiaansgilde Vlimmeren<br />

Sociaal Forum Kempen<br />

Sociale Hogeschool Heverlee<br />

Socius<br />

SPES-forum<br />

SPK<br />

S-Plus<br />

Stad Geel<br />

Stad Herentals<br />

Stad Hoogstraten<br />

Stad Leuven<br />

Stad Turnhout<br />

Stedelijke Academie Beeldende Kunsten<br />

Herentals<br />

Stedelijke Academie Muziek Herentals<br />

Stramien<br />

t Antwoord<br />

Thomas More<br />

Time2Care<br />

Transitiewerkgroep Vorselaar<br />

Trekkersgroep FairTradeGemeente<br />

Vosselaar<br />

Trezart<br />

Turnhout 2012<br />

V DAB<br />

Velt<br />

Velt Antwerpen<br />

Velt Middenkempen<br />

VIVA-SVV<br />

VKW<br />

Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk<br />

Vlaamse Overheid<br />

VLM<br />

Voedselteams<br />

Vormingplus Antwerpen<br />

Vormingplus Limburg<br />

Vormingplus Mechelen<br />

Vormingplus Vlaamse Ardennen -<br />

Dender<br />

Vrijetijdscentrum De Kruierie<br />

Vrijwilligersgroep Babbelhoek<br />

Vrouwenraad Herentals<br />

W aerbeke<br />

Wakkerdal<br />

WEB<br />

Welzijnsschakel Hulshout-Herselt-<br />

Westerlo<br />

Welzijnsschakel ‘t Kiertje<br />

Welzijnsschakels<br />

Wereldraad Westerlo<br />

Wereldsolidariteit<br />

Werkgroep Fietsoverleg Kempen<br />

Willemsfonds Mol<br />

Willemsfonds Oud-Turnhout<br />

Willemsfonds Turnhout-Oud-Turnhout<br />

Wisper<br />

Woonzorgcentrum Parel der Kempen<br />

Woonzorgcentrum Sint Isabella<br />

Zinneke Parade<br />

bart van der moeren<br />

63

het cijfer<br />

64<br />

8,75<br />

PERSONEELS-<br />

LEDEN<br />

In <strong>2013</strong> werkten we bij Vormingplus<br />

gemiddeld met 8,75 personeelsleden<br />

(uitgedrukt in voltijds equivalenten)<br />

MMMMMMMMM<br />

marc vervoort<br />

2009<br />

2010<br />

2011<br />

2012<br />

<strong>2013</strong><br />

EVOLUTIE AANTAL<br />

IN DE VO<br />

2009<br />

2010<br />

2011<br />

2012<br />

<strong>2013</strong><br />

EVO

DEELNEMERS<br />

ORBIJE 5 JAAR<br />

4.748<br />

7.712<br />

10.396<br />

10.974<br />

11.206<br />

99%<br />

MET PARTNERS<br />

99% van de activiteiten gebeurde<br />

in samenwerking met partners<br />

253<br />

partners<br />

LUTIE AANTAL ACTIVITEITEN<br />

IN DE VOORBIJE 5 JAAR<br />

597<br />

718<br />

738<br />

850<br />

802<br />

wisselende<br />

partners<br />

maar aantal<br />

constant<br />

overheid (gemeentelijk)<br />

andere<br />

sociaal-cultureel werk<br />

lokale organisatie<br />

bibliotheek<br />

overheid (niet-gemeentelijk)<br />

welzijnsorganisatie<br />

integratie/allochtonenorg.<br />

school / centrum basiseducatie<br />

volwasseneneducatie- en opleidingscentra<br />

cultuur-/gemeenschapscentrum<br />

erfgoedorganisatie<br />

kunstenorganisatie/museum<br />

noordzuidorganisatie<br />

Vormingplus Kempen werkte in <strong>2013</strong> samen<br />

met 253 verschillende organisaties, nagenoeg<br />

hetzelfde cijfer dan in 2012. Gemeentelijke<br />

overheden blijken het sterkst vertegenwoordigd,<br />

gevolgd door de ‘andere organisaties’,<br />

een restcategorie die de partners groepeert die<br />

moeilijk te klasseren zijn, en de organisaties uit<br />

het sociaal-cultureel werk.<br />

65<br />

Opmerkelijk: die top 4 is de laatste drie jaar niet<br />

gewijzigd. Merkwaardig daatbij is dat er elk<br />

jaar partners wegvallen en er nieuwe bijkomen.

v.l.n.r. Christa, Martine, Jan, Lieve, Viviane, Jolien, Jef, Katrien en Dirk<br />

marc vervoort<br />

DE MENSEN<br />

HET TEAM<br />

66<br />

Coördinator Martine Coppieters martine@vormingpluskempen.be<br />

Adjunct-coördinator Jan Van Hout jan@vormingpluskempen.be<br />

Sociaal-culturele werkers Jolien Hermans jolien@vormingpluskempen.be<br />

Janna Janssens (tot 31/12/<strong>2013</strong>)<br />

Katrien Loots<br />

katrien@vormingpluskempen.be<br />

Viviane Schuer<br />

viviane@vormingpluskempen.be<br />

Christa Truyen<br />

christa@vormingpluskempen.be<br />

Jef Van Eyck<br />

jef@vormingpluskempen.be<br />

Communicatie Dirk Raeymaekers dirk@vormingpluskempen.be<br />

Administratie & logistiek Lieve Decoster (tot 1/5/2014) lieve@vormingpluskempen.be

DE RAAD VAN BESTUUR<br />

De Raad van Bestuur bestaat uit<br />

Myriam Bergmans, Paloma<br />

Buhaceanu, Stefaan De Wit, Leen<br />

Dries, Assunta Geens, Igor<br />

Geubbelmans, Mieke Hens, Wendy<br />

Mercelis, Lut Mertens, Gust van<br />

Dongen en Nico Verhoeven.<br />

Voorzitter is Gie Van den Eeckhaut.<br />

DE ALGEMENE<br />

VERGADERING<br />

De Algemene Vergadering van Vormingplus<br />

Kempen bestaat uit mensen<br />

afkomstig uit de meest diverse maatschappelijke<br />

sectoren van de Kempen.<br />

Ze telt momenteel 48 leden.<br />

CONTACT<br />

Vormingplus Kempen vzw<br />

Graatakker 4<br />

2300 Turnhout<br />

Open elke werkdag van 9 tot 17 uur<br />

T 014 41 15 65<br />

E info@vormingpluskempen.be<br />

W www.vormingpluskempen.be<br />

ontwerp: Vormingplus Kempen<br />

druk: www.maes-natuurlijk.be, op Cyclus-100% gerecycleerd<br />

papier<br />

verantw. uitg. Martine Coppieters, p/a Graatakker 4, 2300 Turnhout<br />

67

68<br />

marc vervoort

logo

Produits

Ressources

Entreprises

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!