Werkdocument soortenbeleid Onderdeel Flora - Provincie Utrecht

4.6 Uitvoeringsprogramma
Om de voortgang van het soortenbeleid (voor zowel
planten als dieren) inzichtelijk te maken zal er met
ingang van 2002 jaarlijks een uitvoeringsprogramma
opgesteld worden waarin de voorgenomen maatregelen
en projecten beschreven zullen worden.
Tevens zal daarin de voortgang van het soortenbeleid
beschreven worden. Het provinciale soortenbeleid
zal ambtelijk worden begeleid door een
Begeleidingscommissie Soortenbeleid (bijlage 8).
Elke 10 jaar zijn nieuwe verspreidingsgegevens
beschikbaar van alle soorten in de gehele provincie
Utrecht. Hierdoor is het mogelijk over 10 jaar de
Oranje Lijsten met dezelfde methodiek te actualiseren.
De Oranje Lijsten hebben zodoende een functie
bij de evaluatie van het natuur- en landschapsbeleid.
Voor 2002 staan voor het soortenbeleid de volgende
activiteiten op het programma:
Soorten van akkers
- Onderzoek naar de realisering van een akkerre
servaat in het Kromme Rijngebied.
Momenteel is het landelijke beschermingsplan
Soortenrijke akker
28
akkerplanten in uitvoering. In de provincie
Utrecht dient daartoe een akkerreservaat op
klei in het Kromme Rijngebied gerealiseerd te
worden. Om dit te bewerkstelligen is in 2001
een onderzoek gestart naar geschikte locaties
op grond van historische en actuele informatie
en rekening houdend met het vastgestelde
natuurgebiedsplan.
- Opstellen van een plan om de kwaliteit van
de akkerreservaten / akkers op de Utrechtse
Heuvelrug en in de Gelderse vallei te behouden
en waar nodig te herstellen of te ontwikkelen.
Soorten van Essenhakhout
- Advisering en (financiële) ondersteuning van
de veelal particuliere beheerders van essenhakhout
in het Kromme Rijngebied. In 2001 is
door de Stuurgroep Kromme Rijnlandschap
een onderzoek uitgevoerd naar de toestand
van het essenhakhout in het Kromme
Rijngebied (Geerdes et al, 2001). In het rapport
worden vele concrete aanbevelingen
gedaan voor een beheer dat gericht is op het
behoud en herstel van de karakteristieke
essenhakhoutmossen. Nadrukkelijk zal onderzocht
dienen te worden in hoeverre het
Programma Beheer een bijdrage kan leveren
aan het uitvoeren van deze aanbevelingen.
Soorten van moerassen
- Onderzoek starten naar de inrichtingseisen
van de voedselarme, zwakzure en van de
matig voedselrijke, niet zure moerassen. Het
onderzoek spitst zich toe het het gebied de
Venen. Op basis van dit onderzoek kan een
goede leefomgeving van de prioritaire soorten
van deze biotopen worden ontwikkeld.
5 SAMENVATTING
Veel soorten van de Utrechts flora staan nog steeds
onder druk. Van alle vaatplanten en kranswieren
wordt meer dan de helft van de soorten in meer of
mindere mate in hun voortbestaan bedreigd. Ook
vele soorten mossen en paddenstoelen, van de voor
Utrecht zeer karakteristieke biotopen essenhakhout
en kleibossen, komen steeds minder voor. Speciaal
beleid is voor deze soorten nodig om ze door een
moeilijke periode heen te helpen, totdat de leefomgeving
van de soorten duurzaam hersteld is. Dit
soortenbeleid is een aanvulling op het gebiedsgerichte
beleid dat in het provinciale natuurbeleid voorop
staat.
Voor soortgerichte maatregelen op het schaalniveau
van de provincie is het dus zinvol om op grond van
provinciale gegevens lijsten op te stellen van
bedreigde soorten. Daarom is allereerst de mate
van bedreiging van de plantengroepen ‘vaatplanten
en kranswieren’, ‘mossen van het essenhakhout’ en
‘kleibospaddenstoelen’ vastgesteld. Om de mate van
bedreiging vast te stellen is een methodiek toegepast
waarbij als criteria de afname van de populatiegrootte
en de zeldzaamheid zijn gebruikt. De lijsten
worden aangeduid als Oranje Lijsten. Aan de biotopen
essenhakhout en kleibos wordt speciale aandacht
besteed omdat deze (inter)nationaal bezien
zeldzaam zijn en in Utrecht nog goed vertegenwoordigd
voorkomen. De Provincie Utrecht heeft voor
deze biotopen daarom een bijzondere verantwoordelijkheid.
Het Utrechtse soortenbeleid richt zich in eerste
instantie op de aandachtsoorten. Dit zijn de meeste
soorten van de Oranje Lijst, aangevuld met soorten
die in Utrecht niet bedreigd zijn maar die landelijk
achteruitgaan of zeldzaam zijn. Van de vaatplanten
en kranswieren bedraagt deze lijst van aandachtsoorten
486 soorten. Van de essenhakhoutmossen
staan 10 soorten op deze lijst en van de kleibospaddenstoelen
131 soorten.
De bescherming van de aandachtsoorten zal zoveel
mogelijk worden gestimuleerd door het treffen van
maatregelen voor instandhouding, herstel en ontwikkeling
van de leefomgeving van deze soorten. De
maatregelen ten behoeve van aandachtsoorten kun-
29
nen, onder bepaalde voorwaarden, in aanmerking
komen voor een provinciale subsidie. Tevens zullen
de lijsten met aandachtsoorten gebruikt worden voor
het toetsen van subsidieaanvragen en bij het toetsen
van (provinciale) plannen.
Een selectie van de aandachtsoorten waarvoor de
provincie Utrecht een speciale verantwoordelijkheid
draagt, is aangeduid als prioritaire soort. Deze soorten
hebben het zwaartepunt van hun verspreiding in
onze provincie liggen. Zij zullen voorrang krijgen in
het provinciale soortenbeleid. In totaal zijn 49 prioritaire
soorten geselecteerd: 5 essenhakhoutmossen,
16 kleibospaddenstoelen en 28 vaatplanten. De prioritaire
vaatplanten zijn soorten van vochtige bossen
en houtwallen op zandgrond, van voedselarme tot
matig voedselrijke wateren, van getijdenwateren,
van voedselarme tot matig voedselrijke graslanden,
van voedselarme tot matig voedselrijke moerassen
en van vochtige muren en droge muren.
Voor de prioritaire soorten zullen soortbeschermingsplannen
worden opgesteld met aanbevelingen
voor het treffen van extra en specifieke maatregelen.
Gezien het grote aantal prioritaire plantensoorten
zullen zoveel mogelijk gecombineerde beschermingsplannen
worden gemaakt. Voor de volgende
drie soortengroepen zullen het eerst beschermingsplannen
worden opgesteld:
- Soorten van Essenhakhout
- Soorten van voedselarme, zwakzure moerassen,
- Soorten van matig voedselrijke, niet zure moerassen.
Jaarlijks stelt de provincie Utrecht in totaal maximaal
€ 22.689,- beschikbaar ten behoeve van aanvragen
projecten soortenbeleid (maatregelen en onderzoek).
Voor het maken van provinciale soortbeschermingsplannen
stelt de provincie Utrecht jaarlijks
€ 13.613,- beschikbaar.