nr. 3 - KGK Deinze

3333
1993. De schoolstrijd 1879: De katholieke schoolbeweging in de dorpen rond Deinze
In een vorige bijdrage (KGK-Contactblad, XXI, 6 van dec. 2001, pp. 2850-2851, nr. 1831)
hebben we in het kort de achtergrond geschetst van de schoolstrijd van 1879 en hoe die zich
in Deinze en Petegem manifesteerde, o.m. door de oprichting van een dekenaal comité van de
“Katholieke Schoolbeweging”.
Hier volgen nu enkele bijzonderheden over de (oprichting van ) katholieke scholen in enkele
dorpen rond Deinze in 1879-80. Onze bron is opnieuw het blad “De Godsdienstige Week”
(Jaargangen XII, 1879-80, en XIII, 1880-81), waarvan een ex. aanwezig is in de Gentse
Universiteitsbibliotheek (nr. G.9833). We groeperen de daaruit geciteerde teksten per dorp,
en verder chronologisch.
Astene
Astene. Verledene week was hier als eene aaneenschakeling van feesten. Den Dinsdag was het de
prijsdeeling aan de 250 kinderen der Zondagsschool. Na de Mis (…) ving de uitreiking der prijzen
aan, die uit kostelijke kleedingstukken bestonden (*). Bij de plechtigheid waren tegenwoordig de
weledele familie de Kerchove de Denterghem, verscheidene Heeren geestelijken (…), enz.
Donderdag geschiedde de inwijding der christene scholen. ’s Avonds te vooren en van des morgends
vroeg werd het feest door het gelui der klok en het geschut van het kanon aangekondigd; ook ontbrak
het aan geene parochianen, bijzonderlijk ouders, de 180 kinderen vergezellende, die stoetsgewijze naar
de kerk werden geleid. (…) De blijdschap beschrijven der ouders, die na de inwijding toegelaten
werden om de nieuwe lokalen te bezichtigen, ware onmogelijk. (XII,27 van 31.10.1879, p. 212)
(*) Vergelijkbare “prijsdeling” (van boeken en goede kledingstukken) op dond. 01.12.1881 aan “meer
dan 300 kinderen van de Zondagsschool” wordt vermeld in “De Godsdienstige Week van
Vlaanderen”, XIV, 32 van 09.12.1881.
Meigem
Meigem. De E. Heer Eeuwaert, pastoor aldaar, heeft met zijne achtbare zuster eenen grond gekocht,
schoon gelegen, niet ver van de kerk, op de gezondste plaats van de parochie Meigem, om er te
hunnen koste eene christelijke vrije school op te bouwen, alsook een huis voor den meester. De
overblijvende onbebouwde grond zal dienen tot hof. De toekomende week zal men aan het bouwen
beginnen om het te voltrekken voor het einde der maand September. (XII,16 van 14.08.1879, p. 124)
Meigem. De katholieke vrije school is geopend; al de kinderen gaan er naar toe; de geuzenschool heeft
er niet één. (XII,25 van 17.10.1879, p. 196)
Meigem. Zoals men weet heeft de geuzenschool wel eenen meester, doch niet eenen enkelen leerling.
Dat de geuzen daar fel kwaad om zijn, dit lijdt geen twijfel: Maandag laatst hebben zij zich ’s nachts,
natuurlijk in de duisternis, willen wreken tegen de nieuw opgebouwde school; zij hebben de ruiten
met steenen aan stukken geslagen en verders aan deuren en vensters schade toegebracht. Men zoekt
de daders ieverig op. (XII,27 van 31.10.1879, p. 212)
Sint-Maria-Leerne
Sint-Maria-Leerne. De Heer Baron ‘t Kint de Roodenbeke, senator, gaat eene meisjesschool bouwen
welke zal dienen voor deze parochie en voor S. Martens Leerne. De jongens zullen naar de vrije
school dezer laatste gemeente gaan. (XII,24 van 10.10.1879, p. 188)
Sint-Martens-Leerne
Sint-Martens-Leerne. Donderdag 30 October heeft de inhuldiging en zegening der vrije katholieke
school plaats gehad. Om 9 ure werd eene zeer plechtige Mis, ter eere van God den H. Geest gezongen,
door de Eerw. Heeren Pastoors van Maria-Leerne, Deurle en Baarle. De kerk was proppensvol. Na
het evangelie beklom de E.H. Pastoor Goethals den predikstoel en hield eene zielroerende
aanspraak tot de vergadering. Na de Mis vormde zich de stoet; ruim 150 kinderen, hunne
ouders en al degenen die de Mis hadden bijgewoond, begaven zich langs het dorp, dat gansch en
geheel (op eene uitzondering na: de officiëele school) schoon bekroond en bevlagd was, naar het
prachtig lokaal der nieuwe vrije school, alwaar de indrukmakende inwijding, volgens de heilige
kerkgebruiken, werd gedaan. Een ieder was diep verheugd en sprak den lof der edelmoedige familie
van Crombrugghe, aan wie men de school te danken heeft. (XII,28 van 07.11.1879, p. 220-221)